Wczesne średniowiecze
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1201-AR2-AHWS-S1 |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0222) Historia i archeologia
|
Nazwa przedmiotu: | Wczesne średniowiecze |
Jednostka: | Instytut Archeologii |
Grupy: |
Archeologia, s1 - przedm. obow. dla 2 roku, 4 sem. |
Punkty ECTS i inne: |
5.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | brak |
Rodzaj przedmiotu: | przedmiot obligatoryjny |
Całkowity nakład pracy studenta: | Godziny realizowane z udziałem nauczyciela: - udział w zajęciach - wykład 15 godzin, laboratorium 15 godz. - konsultacje z nauczycielem - 5 godzin Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: - czytanie literatury - 5 godzin - przygotowanie referatu na zajęcia - 5 godzin - przygotowanie do sprawdzianu pisemnego i egzaminu- 15 godzin Razem 60 godzin (2 pkt ECTS) |
Efekty uczenia się - wiedza: | - W1: ma zaawansowaną wiedzę z zakresu archeologii historycznej; - W2: zna fakty z historii wczesnośredniowiecznej Europy; - W3: zna treść głównych źródeł pisanych dotyczących Słowian i ich sąsiadów; - W4: posiada wiedzę na temat kultury społeczności zamieszkujących obszar Europy środkowej i wschodniej; - W5: posiada wiedzę na temat wytwórczości domowej i rzemieślniczej oraz wymiany prowadzonej w strefie Morza Bałtyckiego; - W6: zna najważniejsze elementy wierzeń słowiańskich oraz stosowanych praktyk pogrzebowych; |
Efekty uczenia się - umiejętności: | - U1: potrafi wyszukiwać, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem źródeł pisanych i materialnych archeologicznych; - U2: potrafi rozpoznać typowe dla wczesnego średniowiecza wytwory kultury materialnej, w tym ruchome oraz nieruchome; - U3: potrafi przygotować w języku polskim wystąpienie ustne oraz napisać referat na wybrany temat dotyczący studiowanych zagadnień; - U4: potrafi współdziałać i pracować w grupie studentów przy przygotowaniu tematów zajęć; |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | - K1: rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; - K2: wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego; - K3: wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów zgodnego z aktualnym stanem wiedzy historycznej i archeologicznej. |
Metody dydaktyczne: | Metoda dydaktyczna podająca - wykład informacyjny konwencjonalny z prezentacją multimedialną, opis; metoda poszukująca: ćwiczeniowa, praca ze źródłem, opis, obserwacja |
Metody dydaktyczne podające: | - opis |
Metody dydaktyczne poszukujące: | - ćwiczeniowa |
Skrócony opis: |
Celem zajęć kursowych prowadzonych w ramach cyklu archeologii wczesnego średniowiecza jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami dotyczącymi kultury społeczeństw zamieszkujących obszar Europy, a w szczególności jej części środkowej i wschodniej w okresie wczesnego średniowiecza. Szczególny nacisk położony jest na ukazanie przemian społecznych, gospodarczych i ideologicznych odzwierciedlonych w procesach osadniczych. Świat wczesnego średniowiecza ukazany jest przez pryzmat kultury materialnej oraz świadectw odnoszących się do kultury społecznej i duchowej. |
Pełny opis: |
1. Przemiany etniczne, polityczne i kulturowe w Europie środkowej od końca starożytności do początku późnego średniowiecza 2. Słowianie i Sąsiedzi Słowian: Germanie, Bałtowie, ludy koczownicze. Chrystianizacja Słowian. Przyczyny – etapy – budowa struktur kościelnych. 3. Charakterystyka wytwórczości garncarskiej i obróbki gliny na terenach Słowiańszczyzny Zachodniej 4. Rogowiarstwo i wytwórczość szklarska na ziemiach polskich 5. Obróbka surowców skalnych, w tym kamieni półszlachetnych i bursztynu na terenie Słowiańszczyzny północno-zachodniej 6. Metalurgia, techniki wytwarzania żelaza i stali we wczesnym średniowieczu 7. Złotnictwo Słowian: techniki i wybrane kategorie ozdób (formy, klasyfikacja i periodyzacja) 8. Uzbrojenie Słowian: terminologia, podział funkcjonalny, główne typy broni 9. Budownictwo drewniane: techniki i konstrukcje; przykłady zabudowy osiedli otwartych, grodów i wczesnych miast; studnie i urządzenia komunikacyjne (drogi, mosty, środki transportu) 10. Architektura murowana: główne style architektoniczne, technika i konstrukcje, wybrane przykłady budowli sakralnych i świeckich z terenu Słowiańszczyzny 11. Miejsca i przedmioty kultu religijnego na terenach Słowiańszczyzny zachodniej i wschodniej 12. Formy i konstrukcje grobów terenach Słowiańszczyzny północno-zachodniej 13. Wyposażenie grobów wczesnośredniowiecznych z terenu Polski 14. Kolokwium 15. Poprawa kolokwium |
Literatura: |
• Badura Monika, 1998, Przyczynek do historii upraw zbożowych w sąsiedztwie średniowiecznego Kołobrzegu, PomA, t. XVII, s. 305-320. • Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, Średniowiecze, Warszawa 2009. • Barnycz-Gupieniec R., Mieszkalne budownictwo drewniane w strefie nadbałtyckiej we wczesnym średniowieczu, Acta Univ. Lodz.1984. • Bober M., 2008, Architektura romańska i przedromańska w Krakowie. Badania i interpretacje, Rzeszów. • Bojarski J., Grody plemion polskich, [w:] Grody i miasta, Poznań-Ląd 2018. • Bojarski J., Wczesnośredniowieczny mikroregion osadniczy, Toruń 2012, s. 287-298. • Buko A., Ceramika wczesnopolska, Wrocław 1990. • Cnotliwy E., Rzemiosło rogownicze na Pomorzu wczesnośredniowieczny, Wrocław 1973. • Cnotliwy E., 1998, Grzebienie w kulturze wczesnosłowiańskiej na terenie południowej i środkowej, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Sacrum i profanum, Poznań, s. 366-379. • Dekówna M., Szkło w Europie wczesnośredniowiecznej, Wrocław 1980. • Dembińska M., 1967, Las średniowieczny – eksploatacja rabunkowa czy gospodarka, KHKM, R. 15, s. 3-14. • Dulinicz M., Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej, Warszawa 2001. • Dzieje Świata. Atlas ilustrowany, wyd. Demart, Warszawa 2008 (lub inny Atlas historyczny). • Filipiak Jarosław, Chełkowski Zygmunt, 2000, Ichtiofauna z wczesnośredniowiecznych warstw osadniczych Wolina (stanowisko 1, wykop 6), MZP, t. 46, s. 213-234 (materiał porównawczy i literatura dotycząca rybołówstwa wczesnośredniowiecznego Wolina, Gdańska, Szczecina, Ujścia, Wrocławia). • Gryzak A., Kurach B., 1996, Konsumpcja mięsa w średniowieczu oraz w czasach nowożytnych, AP, t. 41, s. 139-168. • Hensel W., Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna, Warszawa 1987. • Kaźmierczyk J., Kamień w kulturze Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu w wiekach X-XIII, Wrocław 1990. • Koch W., 1996, Style w architekturze, Warszawa. • Kóćka-Krenz H., Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska, Poznań 1993. • Kowalik A., Kosmologia dawnych Słowian, Warszawa 2004. • Kurnatowska Z., 1978, Uwagi na temat agrotechniki słowiańskiej w drugiej połowie I tysiąclecia n.e., PMMAiE w Łodzi, nr 25, s. 221-231. • Kurnatowska Z., 2008, Nowe spojrzenie na genezę ceramiki wczesnośredniowiecznej, AP, t. 53, z. 1, s. 73-80. • Labuda G., Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999. • Leciejewicz L., Słowianie zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wrocław 1989 lub Warszawa 2010. • Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk-Warszawa 2002. • Łosiński Władysław, 1994, Chronologia, skala i drogi napływu monet arabskich do krajów europejskich u schyłku IX i w X w., Slavia Antiqua, t. XXXIV, s. 1-41. • Miśkiewicz M., Europa wczesnego średniowiecza. V-XIII wiek, Warszawa 2008. • Miśkiewicz M., Wczesnośredniowieczni sąsiedzi Słowian, Warszawa 2005. • Manteuffel T., Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1990. • Nawrot Judyta, 2013, Kościoły centralne na terenie Czech i Moraw (IX-XIII w.), Rzeszów. • Osypińska Marta, 2013, Owca czy koza, śledź czy ryba? Źródła archeozoologiczne do dziejów kuchni, KHKM, R. 61, nr 1, s. 37-42. • Różański A., Jednoprzestrzenne kościoły romańskie z terenu Wielkopolski, Poznań 2011. • Ruttkay A., 1975, Waffen und Reiterausristung des 9. bis zur ersten Halfte des 14. Jahrhunderts in der Slowakei (I), Slovenska Archeologia, t. 23, cz. I, s. 119-216. • Ruttkay A., 1976, Waffen und Reiterausristung des 9. bis zur ersten Halfte des 14. Jahrhunderts in der Slowakei (II), Slovenska Archeologia, t. 24. • Rzeźnik Paweł, 1993, Przyczynek do studiów nad techniką wykonania naczyń wczesnośredniowiecznych, PA, t. 41, s. 75-85. • Sankiewicz P., Wyrwa A. (red.), Topory średniowieczne z Ostrowa Lednickiego i Giecza, Lednica 2013. • Strzelczyk J., Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Warszawa 2007. • Stępniak Tomasz, Średniowieczne wyroby drewniane z Ostrowa Lednickiego – analiza surowcowa, SL, t. 4, s. 261-296. • Strzyż P., Uzbrojenie we wczesnośredniowiecznej Małopolsce, Łódź 2006. • Teofil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych, Warszawa 1998. • Teske G., Ze studiów nad osadnictwem grodowym w południowo-wschodniej Wielkopolsce, Slavia, t. XLI, s. 107-128: 2000. • Wachowski Krzysztof, 1974, Wagi i odważniki na Śląsku wczesnośredniowiecznym na tle porównawczym, PA, t. XXII, s. 173-203. (Klasyfikacja odważników i wag) • Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 2008. • Zoll-Adamikowa H., Przyczyny i formy recepcji rytuału szkieletowego u Słowian nadbałtyckich we wczesnym średniowieczu, Przegląd Archeologiczny, t. 35: 1988, s. 183-229. • Zoll-Adamikowa H., Stan badań nad obrzędowością pogrzebową Słowian, Slavia Antiqua, t. 38: 1995.Uwaga: lista obejmuje tylko zestaw prac obowiązkowych; literatura dodatkowa do poszczególnych tematów będzie podawana przy omawianiu wybranych zagadnień. |
Metody i kryteria oceniania: |
Na ostateczną ocenę będą składały się następujące elementy: 1) sprawdzian pisemny, pisania otwarte, opisowe (kolokwium na ocenę) - ocena dst uzyskanie 50% punktów, ocena db - 70%, ocena 90% lub więcej; do zaliczenie konieczne osiągnięcie 50% wartości oceny); 2) odpowiednie przygotowanie i zreferowanie zadanego tematu; 3) aktywne uczestnictwo- zabieranie głosu w dyskusjach, przygotowanie do kolejnych tematów zajęć; Wartość oceny zostanie wyliczona ze składników: ocena z kolokwium - 50% plus ocena za frekwencję - 25% plus ocena za aktywność na zajęciach - 25% (dozwolona jest nieobecność na dwóch spotkaniach); razem 100% oceny. Skala ocen według wyliczeń jak przy ocenie kolokwium. Egzamin - trzy pytania otwarte za 5 pkt każde z nich, w sumie student może zdobyć maksymalnie 15 pkt - 0-7 ocena ndst; 8-10 dst; 11-13 db; 14-15 bdb. |
Praktyki zawodowe: |
nie dotyczy |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-02-20 |
Przejdź do planu
PN WT WYK
ŚR LAB
CZ PT |
Typ zajęć: |
Laboratorium, 30 godzin, 10 miejsc
Wykład, 15 godzin, 10 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Wojciech Chudziak | |
Prowadzący grup: | Patryk Banasiak, Jacek Bojarski, Wojciech Chudziak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Laboratorium - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-02-19 |
Przejdź do planu
PN WYK
WT ŚR LAB
LAB
CZ PT |
Typ zajęć: |
Laboratorium, 30 godzin, 7 miejsc
Wykład, 15 godzin, 16 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Jacek Bojarski, Wojciech Chudziak | |
Prowadzący grup: | Jacek Bojarski, Wojciech Chudziak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Laboratorium - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
|
Uwagi: |
Wykład rozpoczyna się 5.12.2022 r. |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-02-19 |
Przejdź do planu
PN WYK
WT ŚR LAB
CZ PT |
Typ zajęć: |
Laboratorium, 30 godzin, 18 miejsc
Wykład, 15 godzin, 18 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Wojciech Chudziak | |
Prowadzący grup: | Jacek Bojarski, Wojciech Chudziak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Laboratorium - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)
Okres: | 2024-10-01 - 2025-02-23 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Laboratorium, 30 godzin, 15 miejsc
Wykład, 15 godzin, 15 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Wojciech Chudziak | |
Prowadzący grup: | Jacek Bojarski, Wojciech Chudziak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Laboratorium - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.