Historia i teoria archeologii
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1201-AR3-HTA-S1 |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0222) Historia i archeologia
|
Nazwa przedmiotu: | Historia i teoria archeologii |
Jednostka: | Instytut Archeologii |
Grupy: |
Archeologia, s1 - przedm. obow. dla 3 roku, 6 sem. |
Punkty ECTS i inne: |
0 LUB
3.50
(w zależności od programu)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | brak |
Rodzaj przedmiotu: | kanon |
Całkowity nakład pracy studenta: | wyklad - 15 godzin konwersatorium - 15 godzin Godziny realizowane z udziałem nauczycieai: – udział w zajęciach – 30 godz. – konsultacje z nauczycielem akademickim – 5 godz. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta: – czytanie literatury – 15 godz.; – przygotowanie do sprawdzianu pisemnego – 10 godz. |
Efekty uczenia się - wiedza: | – ma podstawową, uporządkowaną wiedzę o miejscu archeologii w systemie nauk humanistycznych (K_W01); – zna historię myśli archeologicznej i rozumie jej powiązania z nurtami filozoficznymi, wie czym jest naturalizm i antynaturalizm (K_W03); – wie o zależnościach między teorią a praktyką badań archeologicznych i ich wpływie na wytwarzaną wiedzę o przeszłości (K_W06). |
Efekty uczenia się - umiejętności: | – potrafi zdefiniować główne etapy rozwoju myśli archeologicznej i wyznaczyć kryteria podziału na okres przedteoretyczny i teoretyczny w historii myśli archeologicznej, ma opanowaną umiejętność krytycznego odczytywania tekstów archeologicznych, potrafi określić założenia teoretyczne/metodologiczne tych tek-stów (K_U04); – posiada umiejętności przygotowania wystąpień ustnych w języku polskim, dotyczących zagadnień z wykorzystaniem ujęć teoretycznych różnych autorów (K_U06). |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | – potrafi współdziałać w grupie, przyjmując w niej różne role (K_K02); – potrafi określić priorytety służące realizacji określonego zadania, prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z uprawianiem archeologii (K_K03); – ma świadomość zależności badań archeologicznych od podstaw teoretyczno-metodologicznych, potrafi samodzielnie aplikować świadomie wybrane podstawy teoretyczne w celu wyjaśniania zjawisk z przeszłości (K_K07). |
Metody dydaktyczne: | podająca, wykład z prezentacją multimedialną poszukująca, ćwiczeniowa |
Skrócony opis: |
Przedstawienie kształtowania się archeologii jako samodzielnej dyscypliny naukowej (od filozofii starożytnej po koniec XIX wieku). Ukazanie rozwoju myślenia o przeszłości, związanych z nim metod i celów badawczych w kontekście uwarunkowań historycznych i politycznych (archeologia XX wieku). Wskazanie najistotniejszych teorii filozoficznych i antropologicznych (etnologicznych), które miały wpływ na myśl archeologiczną. |
Pełny opis: |
1. Najdawniejsza przeszłość człowieka jako przedmiot wiary: dwa mity biblijne o stworzeniu człowieka, początek świata w mitologii greckiej, starożytny Rzym i Lukrecjusz, Średniowiecze wobec przeszłości – rozważania Św. Augustyna, Jordanes, Długosz. Narodziny nowożytnej filozofii człowieka: Renesans i wiek XVII; odkrycia geograficzne i pierwsze obserwacje etnologiczne, problem „dzikich”; pierwsze odkrycia archeologiczne, archeologia antyku; ustanowienie chronologii biblijnej jako oficjalnej wizji historii człowieka. 2. Oświecenie, zarys myśli oświeceniowej i procesu wyzwalania się spod dominacji wiedzy biblijnej; rola obserwacji etnograficznych; historia cerauni („kamieni piorunowych”); Antoine de Condorcet, Jan G. Herder; wyprawa Napoleona do Egiptu; Oświecenie w Polsce (Jan Potocki, Stanisław Kostka Potocki, S. Staszic, J.U. Niemcewicz), początki myśli ewolucjonistycznej, „teoria katastrof” J. Couviera. Romantyzm w Europie – tło historyczne i wydarzenia, Champollion i odczytanie hieroglifów – rozwój egiptologii; zainteresowanie własną przeszłością narodową (ludową): celtycką, germańską, słowiańską. Ch. J. Thomsen i system trzech epok; początki prehistorii i badania J. Boucher de Perthesa; Rozwój nauk przyrodniczych: geologii (Ch. Lyell), biologii (Ch. Darwin). 3, Liberalna Europa. Prehistoria i antropologia kultury jako samodzielne nauki; system nauk pozytywistycznych, ewolucjonizm; materializm. Odkrycie osad palowych w Szwajcarii, rozwój badań nad najstarszymi dziejami ludzkości we Francji (Lartet, Mortillet, Christi) i Skandynawii (Worsaae); Koncepcja kultury w antropologii J. Lubbock, J. Tylor; L. H. Morgan i F. Engels w sprawie najstarszych dziejów ludzkości. H. Schliemann i Troja, O. Montelius i typologia. Archeologia polska w II poł. XIX w., badacze, instytucje, odkrycia, problemy. Archeologia europejska na przełomie XIX i XX w. schyłek ewolucjonizmu, antropogeografia, dyfuzjonizm, szkoła kulturowo-historyczna; nacjonalizm w archeologii niemieckiej (G. Kossinna); archeologia słowiańska (L. Niederle). Archeologia na ziemiach polskich: ośrodki, badacze i badania (W. Demetrykiewicz, K. Hadaczek, E. Majewski, J. Kostrzewski), rozwój archeologii antycznej (W. Bieńkowski). 4. Archeologia Europy w latach dwudziestych i trzydziestych: archeologia niemiecka, archeologia holenderska i nurt przyrodniczy (Van Giffen), archeologia brytyjska (V.G. Childe). Archeologia w II Rzeczpospolitej: nadrabianie opóźnień po odzyskaniu niepodległości, nowe instytucje, nowe pokolenie archeologów. Narastanie tendencji nacjonalistycznych, spory G. Kossinny i J. Kostrzewskiego, nurt archeologii kulturowo-etnicznej, odkrycie i badania Biskupina. S. Krukowski i badania paleolitu, ważne odkrycia: Krzemionki Opatowskie, Jaskinia Ciemna, Złota, Brześć Kujawski i grobowce typu kujawskiego, wczesnośredniowieczne Gniezno, Poznań, kopiec Krakusa. 5. Lata czterdzieste w archeologii europejskiej i w Polsce: wojna i archeologia, archeologia polska a okupacja radziecka i niemiecka. V. G. Childe „O rozwoju w historii” i „Postęp i archeologia”. archeologia po II wojnie światowej. Powrót do korzeni, problematyka etnogenetyczna, polemiki z Niemcami o genezie Słowian. Idea obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego, ofensywa marksistowska końca lat czterdziestych. 6. Archeologia w PRL polityka a nauka, pozycja archeologii, zwłaszcza badań nad początkami państwa polskiego, rozwój badań nad wczesnym średniowieczem. Marksizm w archeologii okresu stalinowskiego (W. Hołubowicz, W. Hensel). Archeologia po „odwilży” w 1956, ewolucja w kierunku metodologii materializmu historycznego. Przygotowania do obchodów 1000-lecia Państwa polskiego, najważniejsze badania (Gniezno, Poznań, Wiślica, Gdańsk, Opole, Sandomierz, Wrocław). Badania paleolitu i mezolitu, systematyka przemysłów krzemiennych, najważniejsze badania (Jaskinia Ciemna, Kraków-Zwierzyniec, Jaskinia Nietoperzowa, Całowanie, Kraków Spadzista), polska archeologia procesualna, rozwój badań osadniczych, metodologia J. Topolskiego, J. Kmity i L. Nowaka – „poznańska szkoła metodologiczna”, ,Archeologiczne Zdjęcie Polski, 7. Najważniejsze nurty metodologiczne i kierunki badań w archeologii II połowy XX i początków XXI wieku: Obiektywistyczny i nieobiektywistyczny/konstruktywistyczny model poznania naukowego a nurty metodologiczne w archeologii: neoewolucjonizm, „Nowa Archeologia” amerykańska, etnoarcheologia, archeologia doświadczalna, archeologia strukturalistyczna; gender studies, "nowy materializm" (powrót do rzeczy). |
Literatura: |
A. Abramowicz, Historia archeologii polskiej XIX i XX wiek, Łódź 1991. I. Hodder, Czytanie przeszłości, Poznań 1995 W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński, Teoria i praktyka badań archeologicznych, Warszawa 1986 J. Lech, F. M. Stępniowski (red.), V. G. Childe i archeologia XX wieku, Warszawa 1999 C. Renfrew, P. Bahn, Archeologia, teorie, metody i praktyka, Warszawa, 2002 M. Johnson, Teoria archeologii. Wprowadzenie, Warszawa 2012 |
Metody i kryteria oceniania: |
aktywny udział w zajęciach, indywidualna prezentacja wybranych zagadnień z zakresu historii myśli archeologicznej, praca pisemna z zakresu współczesnych nurtów teoretycznych w archeologii |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2022-02-21 - 2022-09-30 |
Przejdź do planu
PN WYK
WT ŚR CZ CW
PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 15 godzin, 18 miejsc
Wykład, 15 godzin, 18 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Jolanta Małecka-Kukawka | |
Prowadzący grup: | Jolanta Małecka-Kukawka | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2023-02-20 - 2023-09-30 |
Przejdź do planu
PN WYK
CW
WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 15 godzin, 10 miejsc
Wykład, 15 godzin, 10 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Jolanta Małecka-Kukawka | |
Prowadzący grup: | Jolanta Małecka-Kukawka | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)
Okres: | 2024-02-20 - 2024-09-30 |
Przejdź do planu
PN WYK
CW
WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 15 godzin, 15 miejsc
Wykład, 15 godzin, 15 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Justyna Orłowska | |
Prowadzący grup: | Justyna Orłowska | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę Wykład - Egzamin |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.