Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Archeologiczne świadectwa zachowań ludycznych – rozrywka i zabawa w pradziejach i w czasach historycznych

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1201-OG-ASZL
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0222) Historia i archeologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Archeologiczne świadectwa zachowań ludycznych – rozrywka i zabawa w pradziejach i w czasach historycznych
Jednostka: Instytut Archeologii
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Metody dydaktyczne:

Wykład podający.

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne w kształceniu online:

- metody służące prezentacji treści

Skrócony opis:

Przedmiotem wykładów jest zagadnienie interpretacji w materiale archeologicznym (zabytkach i przestrzeni stanowisk) zachowań definiowanych / klasyfikowanych jako ludyczne (związane z szeroko rozumianą zabawą i rozrywką). W ramach chronologicznego i problemowego przeglądu źródeł archeologicznych zaprezentowana zostanie paleta możliwych interpretacji ludycznych.

W przypadku epok badanych w archeologii przy wsparciu źródeł pisanych i graficznych wskazane zostaną także szersze, nie tylko a. źródła, do opisu zabaw i rozrywek na przestrzeni dziejów.

Pełny opis:

Tematy poruszane w trakcie wykładów:

- Definicja ludyzmu. Przejawy ludyzmu w badaniach archeologicznych. Systematyzacja pojęć. Definicja przedmiotu badań.

Z zabawą przez wieki. Chronologiczny przegląd źródeł archeologicznych:

- paleolit i mezolit - fenomen Europejskiej sztuki naskalnej w świetle najnowszych znalezisk,

- paleolit i mezolit - fenomen sztuki mobilnej i Wenus paleolitycznych,

- pierwsi rolnicy - neolit Starego Świata,

- pierwsze cywilizacje - bogactwo form rozrywki (Bliski Wschód, Egipt)

- Starożytna Grecja i Rzym,

- Barbaricum - epoka brązu, epoka żelaza, Celtowie i wpływy Imperium Romanum w Europie,

- ewolucja gier i zabaw w średniowieczu i nowożytności (rozrywka plebejska i dworska),

Rozrywki z przeszłości:

- Kości i karty do gry (przyczynek do historii hazardu),

- Gry planszowe i bitewne,

- Przestrzeń i czas gier i zabaw kontra źródła archeologiczne

- Gry i zabawy spoza kręgu cywilizacji europejskich: Afryka / Azji / Ameryka

- Instrumenty muzyczne w świadectwach archeologicznych, archeologia muzyki

Literatura:

Wybór:

Austin, R.G., 1934. Roman board games. I. Greece and Rome 4, 24–34.

Charpentier, V., Voogt, A., Crassard, R., Berger, J.-F., Borgi, F., Al-Mashani, A., 2014. Games on the seashore of Salalah: the discovery of mancala games in Dhofar, Sultanate of Oman. Arabian archaeology and epigraphy 25, 115–120.

Culin, S., 1893. Exhibit of Games in the Columbian Exposition. The Journal of American Folklore 6, 205.

Czopek, S., 1986. Gliniane figurki ptaszków z osady grupy tarnobrzeskiej (kultury łużyckiej) w Białobrzegach, woj. Rzeszów. Archeologia Polski.

Guthrie, R.D., 2005. The nature of Paleolithic art. University of Chicago Press.

Hall, M.A., 1998. A probable gaming board from Ormiston, Newburgh, Fife’. Tayside and Fife Archaeological Journal 4, 74–118.

Harding, T., 2010. “A Fenian pastime”? Early Irish board games and their identification with chess. Irish Historical Studies 37, 1–22.

Huizinga, J., 2007. Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury.

Kotowicz, P.N., 2008. Zabawka czy oręż ćwiczebny? Przyczynek do badań nad problematyką drewnianych naśladownictw średniowiecznych mieczy. Acta Archaeologica Lodziensia 89.

Kunicka-Okuliczowa, Ł., 1959. Wczesnośredniowieczne zabawki i gry z Gdańska. Gdańsk Wczesnośredniowieczny, Prace Komisji Archeologicznej - Gdańskie Towarzystwo Naukowe 1.

Kurke, L., 1999. Ancient Greek board games and how to play them. Classical philology 94, 247–267.

Płonka, T., 2012. Kultura symboliczna społeczeństw łowiecko-zbierackich środkowej Europy u schyłku paleolitu, Studia Archeologiczne. Wrocław.

Rollefson, G.O., 1992. A Neolithic Game Board from ʿAin Ghazal, Jordan. Bulletin of the American Schools of Oriental Research 1–5.

Sołtysiak, M., 2013. Gry planszowe Wikingów–rekonstrukcja gier planszowych na przykładzie hnefatafl. Homo Ludens Czasopismo ludologiczne Polskiego Towarzystwa Badania Gier 5, 253–266.

Sołtysiak, M., 2014. Archeologia szachów. Przyczynek do badania zmian kulturowych dotyczących pozycji kobiet w średniowieczu, na przykładzie transformacji figury wezyra w królową. Homo Ludens Czasopismo ludologiczne Polskiego Towarzystwa Badania Gier 153–170.

Tylor, E.B., 1879. On the Game of Patolli in Ancient Mexico, and its Probably Asiatic Origin. The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland 8, 116.

van Binsbergen, W., 1999. Board-games and divination in global cultural history. October.

Van Binsbergen, W.M., 1996. Time, space and history in African divination and board-games. Time and temporality in intercultural perspective: Studies presented to Heinz Kimmerle, Amsterdam: Rodopi 105–125.

Van Binsbergen, W.M., 1997. Rethinking Africa’s contribution to global cultural history: lessons from a comparative historical analysis of mankala board-games and geomantic divination.

Voorhies, B., 2013. The deep prehistory of Indian gaming: Possible Late Archaic period game boards at the Tlacuachero shellmound, Chiapas, Mexico. Latin American Antiquity 24, 98–115.

Żołądź-Strzelczyk, D., 2013. „A cacek też dużo było”: zabawki dziecięce na ziemiach polskich w średniowieczu i w epoce nowożytnej. Kwartalnik Historyczny: organ Towarzystwa Historycznego 120, 5–30.

Metody i kryteria oceniania:

Test wyboru z zakresu zagadnień poruszanych na wykładach

oraz w literaturze do zajęć.

Obecność na zajęciach.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)