Zwyczaje funeralne w średniowiecznej Polsce
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1201-OG-ZFSP |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0222) Historia i archeologia
|
Nazwa przedmiotu: | Zwyczaje funeralne w średniowiecznej Polsce |
Jednostka: | Instytut Archeologii |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | nie dotyczy |
Całkowity nakład pracy studenta: | Całkowity nakład pracy studenta: Godziny realizowane z udziałem nauczyciela: - udział w wykładach - 30 godzin - konsultacje z nauczycielem - 5 godzin Praca własna studenta: - czytanie literatury - 15 godzin; - przygotowanie do egzaminu sprawdzianu - 15 godzin |
Efekty uczenia się - wiedza: | – W1: ma podstawową wiedzę o przemianach zwyczajów pogrzebowych w okresie średniowiecza – W2: ma uporządkowaną wiedzę na temat wierzeń eschatologicznych Słowian i ich sąsiadów we wczesnym średniowieczu – W3: ma podstawową wiedzę o praktykach pogrzebowych na ziem9iach Polskich na przestrzeni VI–XVI wieku; – W4: posiada podstawową wiedzę dotyczącą kultury funeralnej średniowiecza wczesnego. |
Efekty uczenia się - umiejętności: | – U1: potrafi opisać praktyki pogrzebowe w okresie średniowiecza na ziemiach polskich – U2: potrafi scharakteryzować wygląd cmentarzysk, grobów i pochówków średniowiecznych; – U3: potrafi scharakteryzować wierzenia Słowian dotyczące kwestii eschatologicznych; – U4: potrafi scharakteryzować poglądy dotyczące interpretacji nietypowych zjawisk w obrzędowości pogrzebowej społeczności średniowiecza |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | – K1: potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania; – K2: umie dzielić się swoją wiedzą i dyskutować na tematy wymagające prezentacji różnych poglądów; – K3: wykazuje niezależność i samodzielność w myśleniu, rozumiejąc i szanując jednocześnie prawo innych osób do tego samego; – K4: wykazuje podstawową odpowiedzialność i odwagę cywilną w przedstawianiu obrazu dziejów, zgodnego z aktualnym stanem wiedzy archeologicznej. |
Metody dydaktyczne: | - wykład problemowy połączony z prezentacją multimedialną - samodzielne studiowanie wskazanych tematów, pogłębianie wiedzy - sprawdzian wiedzy |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - opis |
Skrócony opis: |
Tematem zajęć są średniowieczne zwyczaje funeralne, w tym stosunku człowieka jako jednostki oraz całych społeczności do śmierci. Wśród tematów poruszonych na wykładzie znajdą się wybrane kwestie dotyczące problematyki wierzeń eschatologicznych, pochówku, nietypowych zjawisk funeralnych, które zostaną poddane opisowi z wykorzystaniem dostępnej wiedzy archeologicznej, historycznej i etnologicznej. |
Pełny opis: |
Obrzędy pogrzebowe stanowią ważną część społecznych zachowań człowieka, charakteryzujących wszystkie społeczności bez względu na miejsce i czas. Szczególnie rozbudowany system wierzeń eschatologicznych oraz rytuałów funeralnych charakteryzował społeczności średniowiecza, kiedy na ziemiach polskich stosowano zarówno kremację, jak i inhumację. Bardzo interesująco wygląda proces przejścia od palenia ciał zmarłych do ich grzebania w ziemi, co często łączy się ze stopniową chrystianizacją społeczności Barbaricum oraz procesami państwotwórczymi. Wiele zachowań ma charakter standardowy, typowy dla całej chrystianizowanej Europy, jednak można również w okresie średniowiecza wskazać szereg różnic charakteryzujących mieszkańców ziem dzisiejszej Polski oraz obszarów sąsiednich. Różnice te mają charakter kulturowy, obrzędowy oraz społeczny. Poznanie zwyczajów funeralnych wydaje się być jednym z ważniejszych zadań, jakie stawiają sobie badacze historii średniowiecza. Szczególną rolę mają w tym zakresie badania archeologiczne, które dostarczają źródeł do badań tej niezwykle interesującej tematyki. Wśród wielu zagadnień składających się na problematykę badań obrzędów pogrzebowych składają się takie kwestie jak miejsce nekropoli w przestrzeni osadniczej, wygląd ceremonii pogrzebowej, traktowanie zmarłych, niestandardowe zachowania, itd. W badaniach tych pomocne są historia, etnografia, antropologia kulturowa, antropologia i wiele innych. To wszystko sprawia, że kultura funeralna jest nieocenioną skarbnicą wiedzy o przeszłych społecznościach i ich stosunku do śmierci. |
Literatura: |
1) Jaques le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Gdańsk-Warszawa 2002 2) Kultura Polski średniowiecznej X-XIII w., pod red. J. Dowiata, Warszawa 1985. 3) Jean-Claude Schmitt, Duchy. Żywi i umarli w społeczeństwie średniowiecznym, przeł. Aleksander W. Labuda, Gdańsk-Warszawa 2002 4) Philippe Aries, Człowiek i śmierć, Warszawa 1982. 5) Andrzej Szyjewski, Religia Słowian, Kraków 2003, s. 191-211. 6) Stanisław Bylina, Człowiek i zaświaty, Warszawa 1992. 7) Stanisław Bylina, Kultura ludowa Polski i Słowiańszczyzny średniowiecznej, Warszawa 1999. 8) A. Labudda, Liturgia pogrzebu w Polsce do wydania Rytuału Piotrrkowskiego (1631). Studium historyczno-liturgiczne, Warszawa. 9) Rębkowski M., Chrystianizacja Pomorza zachodniego. Studium archeologiczne, Szczecin 2007, s. 89-161. |
Metody i kryteria oceniania: |
uczestniczenie w wykładach - sprawdzenie wiedzy w formie eseju na ocenę |
Praktyki zawodowe: |
nie dotyczy |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.