Prawo archiwalne

Podstawowa znajomość terminologii z zakresu archiwistyki i zarządzania dokumentacją oraz znajomość typów współczesnych archiwów oraz ich funkcji.

Nakład pracy studenta obejmuje 30 godzin poświęconych na udział w zajęciach, 30 godzin przewidywanych na przygotowanie do udziału w zajęciach oraz 30 godzin w celu przygotowania się do sprawdzianu – w sumie 90 godzin.

Za opanowanie efektów kształcenia przypisanych do tego przedmiotu student uzyskuje 3 punkty, w tym:

za godziny realizowane z udziałem nauczyciela - 1 pkt (30 godzin pracy)

za godziny realizowane indywidualnie:

1) przygotowanie do zajęć - 1 pkt (30 godzin pracy)

2) przygotowanie do sprawdzianu - 1 pkt (30 godzin pracy).

K_W15 zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności intelektualnej i prawa autorskiego, dostępu do informacji

K_W22 zna i rozumie normy prawne regulujące działalność archiwów i postępowanie z dokumentacją w instytucjach

K_U01 potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z zakresu archiwistyki i zarządzania dokumentacją, nauk o zarządzaniu i nauk historycznych z wykorzystaniem różnych źródeł i metod

K_U02 ma umiejętności infobrokerskie – umie aktywnie wyszukiwać informacje w sieci Internet i w zasobach instytucji archiwalnych, rozpoznawać je i oceniać; potrafi przeszukiwać, analizować i użytkować archiwalne bazy danych; potrafi wyszukiwać informację w systemie informacji archiwalnej

K_U07 posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów; potrafi formułować i uzasadniać własne opinie w oparciu o zdobytą wiedzę z zakresu archiwistyki i zarządzania dokumentacją, nauk o zarządzaniu i nauk historycznych

K_U14 potrafi wykorzystywać źródła przepisów prawnych obowiązujących obecnie, jak i w przeszłości

K_U15 umie interpretować i stosować polskie i międzynarodowe akty prawne będące podstawą działalności archiwów

K_K02 prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu; potrafi dokonać analizy własnych działań i wskazać ewentualne obszary wymagające modyfikacji w przyszłości

K_K04 ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (zwłaszcza archiwalnego) regionu, kraju, Europy; rozumie i dostrzega potrzebę jego promowania

- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

Zapoznanie studentów z podstawowymi elementami prawa, jego funkcjami oraz stałą ewolucją, odpowiadającą ogólnemu rozwojowi warunków działalności archiwalnej. W ramach zajęć studenci poznają szczegółowe przepisy prawne, regulujące tę działalność na płaszczyźnie prawa wewnętrznego. Nabierają umiejętności wyszukiwania i docierania do potrzebnych przepisów prawnych oraz literatury naukowej. Są w stanie samodzielnie określać podstawy prawne wykonywanych przez archiwa funkcji.

1. Prawo archiwalne i jego źródła.

2. Ewolucja podstaw prawnych działalności archiwów w Polsce po roku 1918 – dekrety z 1919 i 1951 r.

3. Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach z dnia 14 lipca 1983 r. Podstawowe pojęcia, struktura wewnętrzna.

4. Zarządzanie dokumentacją i archiwa bieżące w prawie polskim.

5. Prawo w działalności archiwów niepaństwowych.

6. Podstawy prawne udostępniania archiwaliów, w tym ustawa o ochronie danych osobowych, dostępie obywateli do informacji publicznej, o prawach autorskich i pokrewnych.

7. Elementy międzynarodowego prawa archiwalnego.

Literatura podstawowa:

Źródła:

Archiwa. Przepisy prawne (2000 – 2007), wybór i oprac. R. Galuba, Poznań 2007.

Archiwa. Przepisy prawne, wybór i oprac. J. Góral, Toruń 2000.

Dekret z dnia 29 marca 1951 r. o Archiwach Państwowych.

Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej dnia 2 kwietnia 1997 r.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie warunków przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracowników.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 16 września 2002 r. w sprawie postępowania z dokumentacją, zasad jej klasyfikowania i kwalifikowania oraz zasad i trybu przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych.

Rozporządzenie Prezesa rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów zakładowych.

Sierpowski S., Matelski D., Dzieje archiwistyki polskiej. Wybór źródeł, Poznań 1988.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2005 r. w sprawie sposobu i trybu udostępniania materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwach wyodrębnionych.

Ustawa z dnia 1 sierpnia 2009 r. o ochronie informacji niejawnych.

Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach.

Ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

Zbiór przepisów archiwalnych wydanych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w latach 1952-2000, wyb. i oprac. M. Tarakanowska, E. Rosowska, Warszawa 2001.

Opracowania:

Bielińska M., Dekret z 29 marca 1951 r. o Archiwach Państwowych a ustawy archiwalne innych krajów socjalistycznych, [w:] Sześćdziesięciolecie polskich Archiwów Państwowych, Warszawa 1981, s. 37–55.

Biernat Cz., Ustawa o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, Archeion, t. 80, 1986, s. 55–85.

Elementy prawa. Podręcznik, red. W. Kocot, Warszawa 2005.

Galuba R., Archiwa państwowe w latach 1918-2011. Podstawy prawne działalności, Poznań 2012.

Gerber R., Wytyczne do projektu nowelizacji dekretu o państwowej służbie archiwalnej, Archeion, t. XVIII, 1948, s. 61–70.

Grot D., Kto będzie ciekaw archiwów jutra – wyzwania legislacyjne, [w:] Archiwa bez granic. Pamiętnik VII Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Kielce, 20-21 września 2017 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2019, s. 45-62.

Konstankiewicz M., Aspekty teoretyczne i prawne działalności archiwalnej organizacji pozarządowych, [w:] Archiwa organizacji pozarządowych w Polsce, red. T. Czarnota, M. Konstankiewicz, Warszawa-Lublin 2015, s. 51-61, https://www.archiwa.gov.pl/images/docs/Archiwa_organizacji_pozarzadowych.pdf.

Konstankiewicz M., Niewęgłowski A., Narodowy zasób archiwalny i archiwa. Komentarz, Warszawa 2016.

Konstankiewicz M., Niewęgłowski A., Status prawny archiwów osobistych, „Archeion” t. 117, 2016, s. 84-102.

Konstankiewicz M., Problemy prawne dostępu do archiwaliów (stan prawny z 1 stycznia 2013 r.), [w:] Zatrzymać przeszłość, dogonić przyszłość: pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Wrocław 5-7 września 2012 r., red. W. Chorążyczewski, K. Stryjkowski, Warszawa 2013, s. 193-201.

Konstankiewicz M., Status archiwum bieżącego we współczesnym polskim prawie archiwalnym, [w:] Zarządzanie dokumentacją, archiwistyka i... koty. Księga jubileuszowa Profesor Haliny Robótki, red. R. Degen, M. Jabłońska, W.K. Roman, Warszawa 2016, s. 93-104.

Konstankiewicz M., Współczesne wyzwania dla prawnej regulacji działalności archiwalnej, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 4, Nowa archiwistyka - archiwa i archiwistyka w późnonowoczesnym kontekście kulturowym, red. W. Chorążyczewski, W. Piasek, A. Rosa, Toruń 2014, s. 137-150.

Konstankiewicz M., Zarządzanie dokumentacją w prawie polskim, [w:] Zarządzanie dokumentacją. Badania i dydaktyka. Biblioteka Zarządcy Dokumentacji t. 7, red. R. Degen, M. Jabłońska, Toruń 2016, s. 59-75.

Motas M., O przepisach archiwalnych w Polsce międzywojennej (1918 – 1939), Archeion, t. XLVIII, 1968, s. 111-136.

Niewęgłowski A., Prawo autorskie w działalności archiwalnej w dobie rozwoju nowych technologii, Archiwista Polski, nr 4, 2014, s. 59-69.

Różański M., Z problematyki archiwalnego prawa kościelnego, [w:] Archiwa w nowoczesnym społeczeństwie: pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Olsztyn 6-8 września 2007 r., red. J. Porazinski, K. Stryjkowski, Warszawa 2008, s. 299–306.

Literatura uzupełniająca:

Źródła:

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów PRL z dnia 14 stycznia 1952 roku w sprawie sieci archiwalnej

Rozporządzenie Rady Ministrów PRL z dnia 26 kwietnia 1952 roku w sprawie państwowego zasobu archiwalnego

Rozporządzenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 16 maja 1928 roku. Przepisy archiwalne. Korzystanie z Archiwów Państwowych

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 29 lipca 2008 r. w sprawie określenia szczególnych wypadków i trybu wcześniejszego udostępniania materiałów archiwalnych

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 22 maja 2006 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu gromadzenia, ewidencjonowania, kwalifikowania, klasyfikacji oraz udostępniania materiałów archiwalnych tworzących zasób jednostek publicznej radiofonii i telewizji.

Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 1 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia Archiwum Państwowego Dokumentacji Osobowej i Płacowej.

Rozporządzenie Rady Ministrów PRL z dnia 19 lutego 1957 r. w sprawie państwowego zasobu archiwalnego (z uwzględnieniem zmian z dnia 30 grudnia 1958 r.)

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

Zarządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 22 marca 1957 r. w sprawie korzystania z materiałów archiwalnych

Opracowania:

Tandecki J., Archiwa w Polsce w latach 1944-1989. Zarys dziejów, Toruń 2017.

Konstankiewicz M., Wybrane aspekty międzynarodowe polskiego prawa archiwalnego, [w:] Toruńskie Konfrontacje Archiwalne, t. 5, Archiwistyka uniwersalna, archiwistyka lokalna, red. W. Chorążyczewski, A. Rosa, Toruń 2017, s. 263-273.

Biernat Cz., Dostęp do informacji i dokumentacji instytucji publicznych w świetle powszechnych praw obywatelskich oraz postanowień ustawowych w niektórych krajach zachodnich, Archeion, t. XCIX, 1998, s. 37–53.

Dobra kultury i problemy własności. Doświadczenia Europy Środkowej po 1989 roku, red. G. Czubek, P. Kosiewski, Warszawa 2005.

Galuba R., Przepisy prawne dotyczące archiwizowania dokumentu telewizyjnego i filmowego, [w:] Dokument filmowy i telewizyjny, red. M. Szczurowski, Toruń 2007.

Konstankiewicz M., Udział w stanowieniu aktów normatywnych jako forma działania administracji archiwalnej w zakresie kształtowania narastającego zasobu archiwalnego, [w:] Archiwistyka oraz problemy historii Polski, Polonii i dyplomacji XX wieku. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Edwardowi Kołodziejowi w 70. rocznicę urodzin, red. J. Łosowski, Lublin 2011, s. 135-145.

Kulecka A., Dokumentacja telewizyjna – status prawny i problemy gromadzenia, [w:] Dokument filmowy i telewizyjny, red. M. Szczurowski, Toruń 2007.

Jabłoński M., Wygoda K., Dostęp do informacji i jego granice. Wolność informacji, prawo dostępu do informacji publicznej, ochrona danych osobowych, Wrocław 2002.

Mencel T., Dekret o archiwach i opiece nad archiwaliami z 7 lutego 1919 r. na tle ówczesnego ustawodawstwa archiwalnego w Europie, [w:] Sześćdziesięciolecie polskich Archiwów Państwowych, Warszawa 1981, s. 5–36.

Nałęcz D., Europejska polityka dostępu do archiwów, Archeion, t. XCIX, 1998, s. 54–74.

Nałęcz D., Rekomendacje Rady Europy, Archeion, t. CVII, 2004, s. 401–422.

Perzyna P., Polańska-Bergman M., Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – aspekty prawne funkcjonowania i udostępniania materiałów archiwalnych w latach 2000-2007, Przegląd Archiwalny IPN, t. 1, 2008, s. 13-34.

Polańska-Bergman M., Perzyna P., Podstawy prawne działania archiwum Instytutu Pamięci Narodowej na tle rozwiązań wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, [w:] Prawo archiwalne. Stan aktualny i perspektywy zmian. Materiały z międzynarodowej konferencji Toruń 20-21 kwietnia 2007 r., Toruń 2007.

Prawo archiwalne. Stan aktualny i perspektywy zmian, red. H. Robótka, Toruń 2007.

Stępniak W., Kontrowersje wokół podstaw prawnych rozstrzygania międzynarodowych sporów archiwalnych, [w:] Archiwa i archiwiści w dobie społeczeństwa informacyjnego: pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich, Szczecin, 12-13 września 2002 r., t. 1, red. D. Nałęcz, Szczecin 2002, s. 45–54.

aktywność na zajęciach i udział w dyskusji: K_U01, K_U02, K_U07, K_U14, K_U15, K_K02, K_K04,

kolokwium pisemne: K_W15, K_W22, K_U15

Ostateczna ocena z zajęć:

5 – 90% i więcej

4+ – 80% do 89%

4 – 70% do 79%

3+ – 60% do 69%

3 – 50% do 59%

2 – poniżej 50%

nie dotyczy