Paleografia ruska i neografia rosyjska

godziny realizowane z udziałem nauczyciela –35

czas poświęcony na prace indywidualną – 20 godzin

czas wymagany do przygotowania się i uczestnictwa w procesie oceniania – 20 godzin

- ma pogłębioną znajomość przynajmniej jednego spośród języków występujących w źródłach archiwalnych na ziemiach polskich, zgodnie z wymogami określonymi dla poziomu B2+ Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego (K_W16)

- ma pogłębioną wiedzę o kompleksowej naturze języka oraz złożoności jego znaczeń właściwych dla komunikacji społecznej (K_W17)

- ma pogłębioną wiedzę o historii dawnych i współczesnych ziem polskich i jej powiązaniach z historią powszechną oraz o zjawiskach i

procesach zachodzące w poszczególnych okresach historycznych; ma pogłębioną wiedzę na temat ustroju Polski od średniowiecza po

współczesność (K_W10)

- zna i rozumie zaawansowane metody analizy i interpretacji źródeł będących przedmiotem badania archiwistyki i zarządzania

dokumentacją, nauk o zarządzaniu i nauk historycznych (K_W14)

- potrafi przeprowadzić krytyczną analizę i interpretację różnych źródeł będących przedmiotem badania archiwistyki i zarządzania dokumentacją, nauk o zarządzaniu i nauk historycznych stosując oryginalne podejścia, uwzględniające nowe osiągnięcia humanistyki (K-U06)

- umie przedstawić przemyślane efekty swojej pracy, posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych i prac pisemnych w języku polskim z poprawnym zastosowaniem różnorodnych form pisarstwa naukowego (K_U09)

- rozumie i docenia znaczenie wiedzy w życiu człowieka; potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób wykorzystując do tego celu możliwości wynikające z osobistych predyspozycji oraz nabytej wiedzy i umiejętności (K_K01)

- potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania; umie wybrać najefektywniejsze metody i środki na potrzeby realizacji konkretnego zadania uwzględniając zewnętrzne uwarunkowania; potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy (K_K03)

- akceptuje zasady etyczne pożądane w zawodzie archiwisty i zarządcy dokumentacją (K_K05)

- aktywnie uczestniczy w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy i świata poprzez udzielanie w obszarze życia zawodowego pomocy osobom i instytucjom życia publicznego oraz inspirowanie i organizowanie wszelkich przedsięwzięć w tym zakresie (K_K06)

wykład, dyskusja, metody programowane (prezentacje), pokaz, ćwiczenia przedmiotowe

- ćwiczeniowa

Zajęcia w głównej mierze poświęcone są praktycznej nauce odczytywania i tłumaczenia (w stopniu podstawowym) tekstów starocerkiewnosłowiańskich (cyrylickich) powstających na ziemiach polskich w okresie od XIV do XX w. Zajęcia praktyczne poprzedzone są częścią teoretyczną, polegająca na zapoznaniu się z genezą i rozwojem cyrylicy.

Alfabet starocerkiewnosłowiański, sięgający genezą drugiej połowy IX w., jest jednym z dwóch alfabetów słowiańskich. Drugi z nich, zwany głagolicą od początku używany był na bardzo ograniczonym obszarze i współcześnie praktycznie nie jest stosowany.

Teksty cyrylickie na ziemiach polskich stanowią spory odsetek źródeł pisanych zgromadzonych w zasobach archiwalnych i zbiorach bibliotecznych. Dlatego też absolwenci kierunku archiwistyka i zarządzanie powinni być przygotowani do pracy, na tego rodzaju materiałach. W okresie staropolskim cyrylica była rozpowszechniona na ziemiach ruskich i litewskich w kancelariach różnych instytucji życia publicznego (kancelarie grodzkie, ziemskie, trybunalskie, miejskie, kościelne i prywatne), jak również na ziemiach Korony, szczególnie wschodniej części, a przede wszystkim kancelarii królewskiej.

Nowsza odmiana cyrylicy, zwana powszechnie "grażdanką", pojawiła się powszechnie na ziemiach polskich wraz z administracją rosyjską od ddrugiej połowy XVIII w. i funkcjonowała od pewnego momentu jako język urzędowy do I wojny światowej. Stąd też duża część zachowanych źródeł archiwalnych z tego okresu wymaga znajomości języka rosyjskiego.

W trakcie zajęć studenci zapoznają się z tekstami cyrylickimi z okresu od XV do XX w., będącymi wytworem różnych kancelarii, reprezentujących większość typów urzędów i instytucji działających na ziemiach polskich tego okresu.

L. Citko, Słownik starocerkiewnosłowiański-polski, Białystok 2012

B. Czerepnin, Russkaja paleografia, Moskwa 1954

A. I. Grusza, Bielaruskaja kirilicznaja paleografija, Mińsk 2006

B. Horodyski, Podręcznik paleografii ruskiej, Kraków 1954

K. Pietkiewicz, Cyrylica, Poznań 1996

S.A. Rejsem, Russkaja paleografia nowego wriemieni - neografia, Moskwa, 1982

J. Wójtowicz, Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000

W trakcie zajęć studenci czytają teksty cyrylickie, a następnie tworzą w oparciu o nie regesty. W ciągu kilku pierwszych spotkań wszyscy czytają ten same teksty. Następnie każdy student opracowuje teksty indywidualnie.

Podstawą zaliczenia jest frekwencja, aktywność i stopień umiejętności w zakresie odczytywania i rozumienia opracowywanych tekstów.