Dziedzictwo kulturowe Kujaw, Krajny i ziemi dobrzyńskiej

Podstawowa wiedza o regionie Kujaw, Krajny i ziemi dobrzyńskiej na poziomie szkoły średniej

przedmiot obligatoryjny

3 p- 90 godz. :

- 30 godz. udział w zajęciach- 1 p.

15 godz. konsultacje - 0,5 p.

-15 godz. przygotowanie referatu na wybrany temat- 1,5 p.

W1 Rozumie definicję pojęcia „dziedzictwo kulturowe”. Posiada pogłębioną, rozszerzoną i uporządkowaną wiedzę z zakresu dziedzictwa kulturowego wybranych miast regionu kujawsko-dobrzyńskiego (Bydgoszcz, Inowrocław, Włocławek) K_W01

W2 Opanował na poziomie ogólnym terminologię i metodologię nauk historycznych właściwe dla badań kujawsko-dobrzyńskiego dziedzictwa kulturowego K_W03

W3 Zna zagadnienia z zakresu dziedzictwa kulturowego na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej na poziomie zaawansowanym, przynajmniej z jednej epoki historycznej K_W05

W4 Posiada pogłębioną wiedzę o współczesnych metodach popularyzacji wiedzy o dziedzictwie kulturowym Kujaw, Pałuk, Krajny i ziemi dobrzyńskiej K_W22

U1 Samodzielnie zdobywa i pogłębia wiedzę oraz doskonali umiejętności badawcze w zakresie dziedzictwa kulturowego na Kujawach, Pałukach, Krajnie i ziemi dobrzyńskiej K_U01

U2 Analizuje, interpretuje i wykorzystuje dla potrzeb własnych badań teksty historiograficzne, teksty źródłowe oraz budowle, artefakty i inne nośniki wiedzy i pamięci o dziedzictwie kulturowym regionu K_U06

U3 Potrafi zastosować różnorodne, nowoczesne metody i techniki prezentacji wyników badań własnych i cudzych dotyczących tematyki wybranych aspektów kujawsko-dobrzyńskiego dziedzictwa kulturowego K_U11

U4 Systematyzuje informacje dotyczące kujawsko-dobrzyńskiego dziedzictwa kulturowego wykorzystując literaturę przedmiotu, bibliografie, strony internetowe, pomoce archiwalne i bazy danych K_U08

K1 Uznaje i szanuje różne od własnych postawy, wartości i światopogląd ukształtowane i kultywowane w obrębie kultury ludowej Kujaw, Pałuk, Krajny i ziemi dobrzyńskiej oraz prowadzi polemikę z nimi w sposób etyczny i kulturalny K_K02

K2 Dąży do obiektywizmu w podejściu do przekazu historycznego o kulturze regionu i jego dziedzictwie kulturowym K_K03

K3 Docenia rolę historii dla poznania kujawsko-dobrzyńskiego dziedzictwa kulturowego i kształtowania społeczno-kulturowej tożsamości na poziomie lokalnym i regionalnym K_K04

K4 Ma świadomość poziomu swojej wiedzy z zakresu dziedzictwa kulturowego Kujaw i ziemi dobrzyńskiej i rozumie potrzebę dalszego, ciągłego rozwoju kompetencji w zakresie fachowym, jak też kompetencji personalnych i społecznych K_K05

Opis, opowiadanie, pogadanka, pokaz, prezentacja multimedialna (zdjęcia, film), dialog, dyskusja

- pokaz

- opis
- opowiadanie
- pogadanka

- klasyczna metoda problemowa

Na zajęciach poruszana będzie problematyka dotycząca dziedzictwa kulturowego w regionie kujawsko-dobrzyńskim. Głównym celem będzie analiza różnych aspektów tego zagadnienia w odniesieniu do Kujaw, ziemi dobrzyńskiej, Krajny oraz Pałuk leżących na pograniczu kujawsko-wielkopolskim. Dziedzictwo kulturowe będzie rozumiane jako zespół historyczno-artystycznych pozostałości po minionych epokach. Główną oś rozważań stanowić będą dzieje oraz aktualny stan zachowania zabytków budownictwa sakralnego, rezydencjonalnego, obronnego oraz użyteczności publicznej, a także infrastruktury, jak również historycznych mobiliów i dzieł rzemiosła artystycznego rozpatrywanych w kontekście dziejów regionu. Ważnym komponentem zajęć będą tematy związane z etnograficznym wymiarem dziedzictwa regionalnego. Osobnym zagadnieniem będzie kwestia współczesnej polityki kulturalnej i upowszechniania wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu Kujaw (rozumianych szeroko – z włączeniem Krajny i Pałuk) i ziemi dobrzyńskiej.

1. Kulturowo-etnograficzny obszar Krajny, Kujaw i ziemi dobrzyńskiej

2. Szlak Piastowski – jako przykład popularyzacji dziedzictwa kulturowego

3. Romańskie kościoły w Strzelnie i Kruszwicy

4. Ruiny zamku krzyżackiego w Bobrownikach oraz relikty dobrzyńskiego budownictwa obronnego

5. Skępe i Obory – religijno-pielgrzymkowe centra ziemi dobrzyńskiej

6. Kultura ludowa Kujaw

7. Skansen archeologiczny w Biskupinie

8. Zabytki infrastruktury komunikacyjno-transportowej w regionie (dworce kolejowe, mosty, wiadukty, etc.).

9. Zespoły drewnianej architektury sakralnej na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej

10. Muzeum Fryderyka Chopina w Szafarni – przykład współczesnej animacji kultury w obiektach historycznych

11. Rezydencje i dworki szlacheckie w regionie kujawsko-dobrzyńskim

12. Pałuki – folklor i zabytki

13. Inowrocław i Ciechocinek - zespoły historycznej architektury uzdrowiskowej w regionie

14. Historyczne nekropolie, miejsca pamięci i pomniki w regionie kujawsko-dobrzyńskim

15. Kultura ludowa ziemi krajeńskiej i dobrzyńskiej

16. Najcenniejsze zabytki historycznych ośrodków miejskich: Bydgoszczy, Inowrocławia, Nakła, Złotowa, Piły i Włocławka

17. Specyfika dziedzictwa kulturowego Krajny na pograniczu wpływów wielkopolskich i kaszubsko-pomorskich

18. Rewitalizacja obiektów dziedzictwa kulturowego w regionie

19. Rekonstrukcja bitwy pod Płowcami jako przykład odtwórstwa „żywej historii” w regionie kujawsko-dobrzyńskim

Literatura podstawowa:

M. Kula, Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

Kujawy. Tradycja, tożsamość, świadomość: zbiór studiów, pod red. T. Łaszkiewicza, Inowrocław 2008.

Historia Bydgoszczy do roku 1920. T. 1, teksty M. Biskup [et al.], Warszawa- Poznań 1991.

Literatura uzupełniająca:

Zabytki Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej, pod red. P. Nowakowskiego, M. Wojciechowskiego, D. Kuźnickiej, Włocławek 2012.

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11 (dawne województwo bydgoskie), pod red. Tedeusza Chrzanowskiego i Mariana Korneckiego, kilkanaście zeszytów (np. z. 3, Bydgoszcz i okolice).

Ziemia dobrzyńska - piękna nieznajoma, tekst A. Błachowski, D. Sobierajska, Toruń 2009.

M. Krajewski, A. Mietz, Zabytki Ziemi Dobrzyńskiej. Przewodnik bibliograficzny, Włocławek 1996.

Z badań nad genezą regionalizmu kulturowego społeczeństw Kujaw, pod red. A. Kośko, Poznań 1996.

Bydgoszcz miasto wielu kultur i narodowości, pod red. Katarzyny Grysińskiej, W. Jastrzębskiego, A. S. Kotowskiego, Bydgoszcz 2009.

K. Parucka, Zabytki Bydgoszczy. Minikatalog, Bydgoszcz 2008.

A. Kowalewska, O. Krut-Horonziak, Ulice i pomniki starego Włocławka, Włocławek 2004.

A. J. Szteinke, Kościół Wszystkich Świętych i Klasztor Franciszkanów-Reformatów we Włocławku 1625-1997, Włocławek 1998.

Włocławek : dzieje miasta. T. 1, Od początków do 1918 roku, pod red. J. Staszewskiego, Włocławek 1999.

Materiały do dziejów rezydencji w Polsce, pod red. S. Kunikowskiego, T. 2. Cz. 1, Ziemia dobrzyńska, Włocławek 2002.

Ziemia Dobrzyńska, zebrali, opr. A. Mietz i J. Pakulski, Włocławek - Toruń 1987.

M. Krajewski, Ziemia Dobrzyńska kalendarium (965-2000). Tożsamość europejskiego regionu, Włocławek 2011.

Ziemia Dobrzyńska. Dekanat lipnowski, dobrzyński, rypiński, golubio-dulski i górzneński, opr. M. M. Grzybowski, Płock 1999.

A. Drzewicz, Wyroby z kości i poroża z osiedla obronnego ludności kultury łużyckiej w Biskupinie, Warszawa 2004.

Z. Rajewski, 10 000 lat Biskupina i okolic, Warszawa 1965.

M. Zborowska, Drewniane pozostałości osiedla kultury łużyckiej w Biskupinie. Monitoring i stan zachowania, Poznań 2007.

R. Kudeł, Z różnych okien. Kujawy i Ziemia Dobrzyńska, Włocławek 1997.

Materiały do dziejów rezydencji w Polsce. T. 1, Cz. 3- 4, Kujawy wschodnie, pod red. Stanisława Kunikowskiego, Włocławek 2004-2009.

Cz. Sikorski, J. Sikorska, Świadkowie 800-lecia. Encyklopedia wiedzy o zabytkach Inowrocławia, Inowrocław 2002.

J. Hasik, E. Gawlak, Dzieje Uzdrowiska Inowrocław, Inowrocław 1996.

Dzieje Inowrocławia. T. 1, (Do 1919 r.), pod red. M. Biskupa, Warszawa - Poznań 1978.

T. Dunin-Karwicka, Rola tradycji w kulturze wsi kujawskiej, Toruń 2000.

R. Lange, A. Pawlak, B. Krzyżaniak, Folklor Kujaw, Poznań 2001.

I. Święch, Kultura ludowa Kujaw i ziemi dobrzyńskiej. Przewodnik po muzeum, Włocławek 1997.

J. Kurant, Folklor taneczny Kujaw. Taniec ludowy, Włocławek 2006.

W. Łęcki, Szlak Piastowski - przewodnik, Poznań 2000.

J. Erwiński, T. Krzemiński, J. Trescher, Dawny Aleksandrów, Aleksandrów Kujawski 2004.

W. Szkulmowska, M. Bołka, Pałucka sztuka ludowa i jej twórcy. Szubińskie konkursy w latach 1963-2012, Bydgoszcz-Szubin 2012.

Dziedzictwo kulturowe na Krajnie i Pałukach. Wybrane problemy z dziejów Krajny Nakielskiej (związki Krajny z Pałukami), pod red. S. Łanieckiego, L. Skazy, Nakło nad Notecią 2004.

M. Wdowicki, Bydgoskie szlaki piesze – Krajna, Bydgoszcz 1987.

Cztery kroki po Krajnie, pod red. K. Jabłońskiej, L. Skazy, Sępólno Krajeńskie 2007.

R. Rosiński, Dzieje polskiej kultury literackiej na Krajnie w XIX i XX wieku, Więcbork 2009.

B. R. Korzeniewski, Tężnie w Ciechocinku, Toruń 2001.

Ciechocinek dzieje uzdrowiska, pod red. Szymona Kubiaka, Włocławek 2001.

J. Łepkowski, O zabytkach Kruszwicy, Gniezna i Krakowa oraz Trzemeszna, Rogoźna, Kcyni, Dobieszewka, Gołańczy, Żnina, Gąsawy, Pakości, Kościelca, Inowrocławia, Strzelna i Mogilna. Sprawozdania i studya, Warszawa 1988.

S. Tanaś, Przestrzeń turystyczna cmentarzy. Wstęp do tanatoturystyki, Łódź 2008.

P. Dzianisz, Powstanie styczniowe na Kujawach (szlak turystyczny), Bydgoszcz 1966.

M. Bogacki, Historical reenactment jako nowy sposób prezentacji przeszłości, „DoBroni”, 2006, z. 4, s. 34-37.

T. Szlendak, J. Nowiński, W. Burszta [et al.], Dziedzictwo w akcji. Rekonstrukcja historyczna jako sposób uczestnictwa w kulturze, Warszawa 2012.

- konwersatorium

- obecność i aktywność na zajęciach

- referat dotyczący wybranego obiektu (zespołu obiektów) lub aspektu dziedzictwa kulturowego/kultury ludowej w regionie kujawsko-dobrzyńskim