Dziedzictwo kulturowe Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1202-H-DzKPGZCH-S1 |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0222) Historia i archeologia
|
Nazwa przedmiotu: | Dziedzictwo kulturowe Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej |
Jednostka: | Instytut Historii i Archiwistyki |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | Podstawowa wiedza o historii regionu na poziomie szkoły średniej |
Rodzaj przedmiotu: | przedmiot obowiązkowy |
Całkowity nakład pracy studenta: | całkowity nakład pracy 3 p. - 90 godz. -udział w zajęciach 1 p.- 30 godz. -konsultache 0,5p. - 15 godz. -przygotowanie referatu 1,5 p. - 45 godz. |
Efekty uczenia się - wiedza: | W1 Ma zaawansowaną, uporządkowaną chronologicznie i tematycznie wiedzę na temat historii i aktualnego stanu dziedzictwa kulturowego ziem chełmińsko-pomorskich K_W04 W2 Rozumie relacje i zależności pomiędzy przeszłością a teraźniejszością dziedzictwa kulturowego oraz ich wpływ na świadomość i tożsamość współczesnych społeczności lokalnych analizowanych regionów K_W09 W3 Rozumie powiązania interdyscyplinarne historii z innymi naukami i obszarami nauk (a w szczególności z archeologią i historią sztuki). Rozumie zastosowania metod i narzędzi tych dyscyplin naukowych w pracy historyka i opisie dziedzictwa kulturowego ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego K_W15 W4 Orientuje się w działalności i aktualnej ofercie współczesnych instytucji kultury upowszechniających i popularyzujących wiedzę historyczną w zakresie dziedzictwa kulturowego w regionie ziemi chełmińskiej i południowej części Pomorza Nadwiślańskiego K_W21 |
Efekty uczenia się - umiejętności: | U1 Samodzielnie zdobywa i pogłębia wiedzę oraz doskonali umiejętności badawcze w zakresie dziedzictwa kulturowego regionu chełmińsko-pomorskiego K_U01 U2 Formułuje tematy badawcze w zakresie wybranych zagadnień dziedzictwa kulturowego ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego K_U03 U3 Analizuje, interpretuje i wykorzystuje dla potrzeb własnych badań teksty historiograficzne, teksty źródłowe oraz budowle, artefakty i inne nośniki wiedzy i pamięci o dziedzictwie kulturowym regionu K_U06 U4 Potrafi zastosować różnorodne, nowoczesne metody i techniki prezentacji wyników badań własnych i cudzych dotyczących tematyki wybranych aspektów dziedzictwa kulturowego ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego K_U11 |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | K1 Dostrzega i formułuje problemy i potrzeby związane z koniecznością popularyzacją wiedzy historycznej o chełmińskim i pomorskim dziedzictwie kulturowym K_K01 K2 Uznaje i szanuje odmienne od własnych postawy, wartości i światopogląd ukształtowane i kultywowane w obrębie kultury ludowej Borów Tucholskich i Kociewia oraz prowadzi polemikę z nimi w sposób etyczny i kulturalny K_K02 K3 Dąży do obiektywizmu w podejściu do przekazu historycznego o kulturze regionu i jego dziedzictwie kulturowym K_K03 K4 Docenia i szanuje tradycje oraz dziedzictwo historyczne i kulturowe regionu Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej K_K06 |
Metody dydaktyczne: | Opis, opowiadanie, pogadanka, pokaz, prezentacja multimedialna (zdjęcia, film), dialog, dyskusja |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - opis |
Metody dydaktyczne poszukujące: | - klasyczna metoda problemowa |
Skrócony opis: |
Celem zajęć będzie zapoznanie studentów z dziedzictwem kulturowym na ziemiach południowej części Pomorza Nadwiślańskiego oraz terenach ziemi chełmińskiej wchodzących niegdyś w skład staropolskiej prowincji Prus Królewskich. Głównym przedmiotem zainteresowania będą pozostałości kulturowe minionych epok historycznych oraz zachowane dzieła architektury (budowle sakralne, rezydencjonalne, miejskie, obronne, gospodarcze) i sztuki (malarstwa, rzeźby, rzemiosła i drukarstwa) oraz zabytkowe mobilia i artefakty ujęte na tle historii poszczególnych ośrodków miejskich oraz całego regionu. Istotnym elementem będzie także analiza tradycyjnych jakości i wartości przekazywanych poprzez dorobek kultury ludowej istniejącej na omawianym regionie, a w szczególności borowiackiej i kociewskiej. Część zajęć zostanie również poświęcona problemowi współczesnej turystyki kulturowej oraz sposobom zachowania i popularyzacji dziedzictwa kulturowego w regionie Pomorza Gdańskiego. |
Pełny opis: |
1. Kulturowo-religijna specyfika terenów dawnych Prus Królewskich 2. Katedry w Chełmży, Pelplinie i Toruniu – świadectwa reorganizacji struktury kościelnej w regionie 3. Zabytki regionalnego budownictwa mieszczańskiego (urbanistyka, rynki, ratusze, kamienice) 4. Architektura i historia zamków krzyżackich na ziemi chełmińskiej i Pomorzu Gdańskim 5. Historyczne zespoły średniowiecznej zabudowy Starego i Nowego Miasta Torunia wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO 6. Wybrane rezydencje pałacowe (m. in. pałac Anny Wazówny w Brodnicy) 7. Dziedzictwo kulturowe Brodnicy, Chełmna, Świecia i Lubawy. 8. Miasta-twierdze: Toruń, Grudziądz, Chełmno – fortyfikacje nowożytne i nowoczesne w regionie pomorskim i chełmińskim 9. Akwedukt w Fojutowie i inne budowle hydrotechniczne z XIX w. 10. Mosty tczewskie jako przykład pruskiej infrastruktury drogowo-kolejowej XIX w. 11. Siedziby szlacheckie ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego 12. Kultura ludowa regionu Borów Tucholskich i ziemi zaborskiej 13. Zachowane obiekty dawnej architektury gospodarczej – m. in. spichrze zbożowe Chełmna, Grudziądza i Torunia 14. Cymelia wśród rękopisów i starodruków w archiwach i bibliotekach regionu 15. Folklor kociewski i jego specyfika 16. Zabytkowe dzieła cechowego rzemiosła złotniczego w Toruniu 17. Skanseny i muzea w regionie chełmińsko-pomorskim 18. Golub – Gniew – Grudziądz. Rola odtwórstwa historycznego w regionalnej rekonstrukcji oblężeń, walk i bitew 19. Turystyka kulturowa w ziemi chełmińskiej i na Pomorzu Nadwiślańskim |
Literatura: |
Literatura podstawowa: Pomorze Nadwiślańskie. Problemy regionalizacji, pod red. Z. Jabłońskiego i A. Potoczka, Toruń 1992. Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 11 (dawne województwo bydgoskie), pod red. Tadeusza Chrzanowskiego i Mariana Korneckiego, zeszytów Kujawy i Pomorze. Region - społeczeństwo - kultura. T. 1, pod red. P. Petrykowskiego, A. Potoczka, Toruń 2002. Literatura uzupełniająca: S. Salmonowicz, W staropolskim Toruniu (XVI-XVIII w.). Studia i szkice, Toruń 2005. A. Błażejewska [et al.], Dzieje sztuki Torunia, Toruń 2009. B. Mansfeld, Zespół zabytkowy Torunia, Warszawa 1983. K. Kluczwajd, A. Skowroński, Toruń jest... jaki ? Wizja miasta zależy od Ciebie, Toruń 2010. Historia i źródła fortyfikacji Twierdzy Toruń, pod red. M. Biskupa i L. Narębskiego, Toruń 2005. Twierdza Toruń. Stan w latach dwudziestych XX wieku – dokumenty, opr. M. Giętkowski, Z. Karpus, W. Rezmer, Toruń 1998. E. Gąsiorowski, Ratusz Staromiejski w Toruniu, Toruń 2004. J. Domasłowski, J. Jarzewicz, Kościół Najświętszej Marii Panny w Toruniu, Toruń 1998. K. Kluczwajd, Kościół św. Jakuba Apostoła w Toruniu. 700 lat świątyni (1309-2009), Toruń 2009. L. Grzeszkiewicz-Kotlewska, L. Kotlewski, Kościół dominikański pw. św. Mikołaja w Toruniu, Toruń 1997. Zabytki architektury i budownictwa Ziemi Tucholskiej, opr. J. Basta, J. Szwankowski, Bydgoszcz 2006. W. Łęga, Ziemia chełmińska, Wrocław 1961. J. Ciemnołoński, J. St. Pasierb, Pelplin-Wrocław 1978. R. Ciecholewski, Skarby Pelplina, Pelplin 1999. J. Pasierb, Pelplin i jego zabytki, Warszawa- Pelplin 1993. M. Dorawa, Chełmżyńska katedra Świętej Trójcy, Kraków 2003. Dzieje Chełmży, pod red. M. Wojciechowskiego, Chełmża 1994. P. Birecki, Dzieje sztuki w Chełmży, Chełmża 2001. J. Bieszk, Zamki państwa krzyżackiego w Polsce, Warszawa 2010. Pomorze - portret regionu - tom monograficzny, pod red. B. Synaka i M. Kaczmarczyka, Warszawa 2010. M. Zybura, Pomniki niemieckiej przeszłości. Dziedzictwo kultury niemieckiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych Polski, Warszawa 1999. Dzieje Chełmna. Zarys monograficzny, pod red. M. Biskupa, Warszawa 1987. R. Gonia, T. Budzyński, Twierdza Chełmno, Świecie 2012. T. Chrzanowski, M. Kornecki Chełmno, Wrocław 1991. B. Mansfeld, Zespół zabytkowy Chełmna, Warszawa 1983. W. Dokurno, M. Gessek, Kościół na Ziemi Chełmińskiej (w roku jubileuszu 750-lecia diecezji chełmińskiej), Toruń 1994. Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, pod red. M. Wiewióry, Toruń 2012. Dzieje Grudziądza, T. 1, (do roku 1920), pod red. J. Danielewicza, Grudziądz 1992. Zamek w Lubawie - dawniej i dziś, pod red. L. Kajzera, Lubawa 2001. J. Śliwiński, Lubawa. Z dziejów miasta i okolic, Olsztyn 1982. K. Rynkowski, Sanktuarium Matki Boskiej Lipskiej w Lipach k. Lubawy, Pelplin 2000. Tuchola od pradziejów do współczesności, pod red. W. Jastrzębskiego i J. Szwankowskiego, Bydgoszcz ; Tuchola 2010. Zabytkowy Most Tczewski. Konteksty, pod red. W. J. Affelta, Pelpin 2009. J. Z. Polak, Impresje z ziemi michałowskiej, Ząbki 2009. K. Moisan-Jabłońska, Brodnica, Warszawa 2006. Brodnica - siedem wieków miasta, pod red. J. Dygdały, Brodnica 1998. S. Jóźwiak, J. Trupinda, Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych, Toruń 2012. M. Arszyński, Budownictwo warowne zakonu krzyżackiego w Prusach (1230-1454), Toruń 1995. R. Sypek, Zamki i obiekty warowne Państwa Krzyżackiego. Cz. 1, Ziemia Chełmińska i Michałowska, Warszawa 1999. Zamki krzyżackie - oferta turystyczna regionu. Konferencja - warsztaty 10-11 maja 2006 rok, Toruń 2006. T. Jędrysiak, Turystyka kulturowa, Warszawa 2008. Turystyka kulturowa a regiony turystyczne w Polsce, pod red. D. Orłowskiego i E. Puchnarewicz), Warszawa - Kraków 2010. F. Biernacki, J. Milewski, Bedeker kociewski, Gdańsk 1986. J. Łęgowski, Kaszuby i Kociewie. Język, zwyczaje, przesądy, podania, zagadki i pieśni ludowe w północnej części Prus Zachodnich, opr. D. Nadmorski, Gdańsk 2013. M. Chudecki, J. Malinowski, Piękno przyrody, ludowej kultury i słowa. Śladami ks. dr. Bernarda Sychty po Ziemi Świeckiej (przewodnik historyczno-turystyczny), Osie 2007. Zamki, pałace, dwory i ich mieszkańcy w regionie kujawsko-pomorskim, pod red. W. Rozynkowskiego, M. Strzeleckiej, m. Targowskiego, Toruń 2013. Cymelia ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Rękopisy, stare druki. Wystawa zorganizowana z okazji Jubileuszu 50-lecia UMK w dniach 19-24 02 1995, opr. katalogu M. Strutyńska, Toruń 1995. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Złotnictwo toruńskie. Studium o wyrobach cechu toruńskiego od wieku XIV do 1832 roku, Warszawa 1988. K. Szczepkowska-Naliwajek, Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii, Wrocław 1987. W. J. Burszta, Teraz i wtedy. Tożsamość nasycana imitacją przeszłości, [w:] Dziedzictwo w akcji. Rekonstrukcja historyczna jako sposób uczestnictwa w kulturze, Warszawa 2012. |
Metody i kryteria oceniania: |
- konwersatorium - obecność i aktywność na zajęciach - referat dotyczący wybranego obiektu (zespołu obiektów) lub aspektu dziedzictwa kulturowego/kultury ludowej w regionie kujawsko-dobrzyńskim |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.