Pogranicze prusko-rosyjskie w okresie zaborów 1772-1920
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1202-H-PPR-S1 |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0222) Historia i archeologia
|
Nazwa przedmiotu: | Pogranicze prusko-rosyjskie w okresie zaborów 1772-1920 |
Jednostka: | Instytut Historii i Archiwistyki |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | Wiedza ogólna z zakresu historii Polski w okresie zaborów |
Całkowity nakład pracy studenta: | Całkowity nakład pracy studenta 90 h - 3 punkty ECTS: Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: -godziny kontaktowe przewidziane w planie studiów dla danego przedmiotu (suma godzin wszystkich form zajęć z przedmiotu) 30h 1 punkt ECTS -godziny konsultacji indywidualnych studenta/słuchacza/ uczestnika kursu 15 h - 0,5 punktu ECTS Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta/słuchacza/uczestnika kursu potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu, tj. wcześniejsze przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie i wybór odpowiednich materiałów do zajęć, wymagane powtórzenie materiału, pisanie prac, projektów, czytanie literatury 25h - 5/6 punktu ECTS Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (np. w egzaminach) 25h - 5/6 punktu ECTS |
Efekty uczenia się - wiedza: | W1 Student posiada ogólną, uporządkowaną chronologicznie i tematycznie wiedzę z zakresu historii ziem polskich w okresie zaborów, ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza prusko-rosyjskiego, oraz opanował podstawową terminologię z tego zakresu (K_W01, K_W02, K_W03) W2 Student zna specyfikę przedmiotową i metodologię badań nad pograniczem prusko-rosyjskim w okresie zaborów w rejonie dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego (K_W07) W3 Student zna i rozumie relacje i zależności wynikające z funkcjonowania danego obszaru w ramach dawnego pogranicza (K_W06) |
Efekty uczenia się - umiejętności: | U1 Student potrafi formułować i uzasadniać opinie dotyczące kulturowego zróżnicowania dawnego pogranicza prusko-rosyjskiego (w języku, mentalności, infrastrukturze, architekturze, gospodarce, politycznych preferencjach) (K_U09) U2 Student potrafi samodzielnie wyszukiwać, selekcjonować i analizować informacje na temat historii dawnego pogranicza prusko/niemiecko-rosyjskiego, wykorzystując podstawowe metody badawcze i elementy warsztatu pracy historyka (K_U01, K_U03, K_U06) U3 Student potrafi zaprezentować wyniki swojej pracy w przejrzystej formie (K_U07) |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | K1 Student rozumie specyfikę i potrzebę dalszych badań naukowych nad historią dawnych obszarów pogranicznych i centrum (K_K01) K2 Student docenia i rozumie potrzebę edukacji regionalnej i popularyzacji wiedzy o historii własnego regionu (K_K04, K_KO9) K3 Student podejmuje uczestnictwp w dyskusjach naukowych (K_K11) |
Metody dydaktyczne: | metody dydaktyczne eksponujące: pokaz metody dydaktyczne podające: opis, opowiadanie, pogadanka, wykład informacyjny, konwersatoryjny, problemowy metody dydaktyczne poszukujące: ćwiczeniowa, klasyczna metoda problemowa, referatu, biograficzna |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - opis |
Metody dydaktyczne poszukujące: | - biograficzna |
Skrócony opis: |
Tematyka zajęć będzie koncentrowała się na historii pogranicza prusko-rosyjskiego w okresie zaborów 1772-1920 w rejonie obecnego województwa kujawsko-pomorskiego. Zajęcia będą miały charakter konwersatorium. Ich celem jest uwrażliwienie studentów na historię własnego regionu. |
Pełny opis: |
Literatura obowiązkowa na każde zajęcia znajduje się w Bibliotece Collegium Humanisticum (książki lub kserokopie). 1. Prusy - powstanie, rozwój, rola w kulturze i polityce: a/ literatura podstawowa: - R. v. Thadden, Pytania o Prusy. Historia państwa zawieszonego, Olsztyn 2004, s. 13-52 (rozdziały: Kiedy istniały Prusy?; Gdzie znajdowały się Prusy?; Kto był Prusakiem?; Czym były Prusy? lub: - R. v. Thadden, te same rozdziały w przystępnej formie, w: Prusy. Wzlot i upadek. (,,Polityka. Pomocnik historyczny" , s. 10-13; 48-52 - Uwaga: Terytorialny rozwój Prus w atlasie historycznym, bardzo dobre mapy w ,,Polityka. Pomocnik historyczny". b/ dla zaawansowanych także: - S. Salmonowicz, Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa, Poznań 1987, s. 49-146. Zagadnienia: - Postanie i rozwój terytorialny Prus - Od Prus Książęcych do Prus Wschodnich - Wschód w kulturze i polityce Prus --------------------------------------------------------------------------------------------- 2. Prusy w dziejach Niemiec - S. Salmonowicz, Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa, Poznań 1987, 480-525. (roz. VII). - Otto von Bismarck, Dynastie i plemiona, w: Prusy-mity i rzeczywistowść, red. H.J. Jurgen i A. Lawaty, Poznań, 2016, s. 255-258. - F. Meinecke, Prusy i Niemcy w XIX w., w: Prusy-mity i rzeczywistowść, red. H.J. Jurgen i A. Lawaty, Poznań, 2016, s.259-272. Zagadnienia Miejsce Prus w dziejach Niemiec i Niemców ------------------------------------------------------------------------------------------ 3. Od Rusi do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego - Hieronim Grala, Skąd wzięli się Rosjanie?,w: Dzieje Rosjan. ,,Polityka. Pomocnik historyczny", s. 13-39. Zagadnienia: - Dziedzictwo Rusi Kijowskiej i Wielkiego Księstwa Moskiewskiego w kulturze rosyjskiej -------------------------------------------------------------------------------------------- 4. Rosja rusza na Zachód - Andrzej Nowak, Dwa wieki imperium, w: Dzieje Rosjan. ,,Polityka. Pomocnik historyczny", s.39-43. - Adam Krzemiński, Sąsiedzi przez Polskę, w: Dzieje Rosjan. ,,Polityka. Pomocnik historyczny", s.s. 162-167. Zagadnienia: - Powstanie pogranicza rosyjsko-pruskiego (XVIII-XIX wiek). - Sojusz rosyjsko-pruski/niemiecki - przemiany i znaczenie --------------------------------------------------------------------------------------------- 5.Granica rosyjsko-pruska/niemiecka - K. Latawiec, Na straży imperium. Rosyjska Straż Graniczna w Królestwie Polskim 1851-1914, ,,Mówią Wieki",2017, nr 2, s. 13-16. - T. Krzemiński, Granica czarnych orłów, ,,Mówią Wieki", 2017, nr 2, s. 17-20. - W. Kalwat, Przez kordony do powstania, ,,Mówią Wieki", 2017, nr 2, s. 21-24. Zagadnienia: -Granica między państwami i pogranicza -Ochrona granicy - Funkcje społeczne -------------------------------------------------------------------------------------------- 6.Powstanie styczniowe na Kujawach S. Kalembka, Kujawy Wschodnie w powstaniu styczniowym. Rys wybranych zagadnień, w: Z dziejów powstania styczniowego na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej, red. S. Kalembka, Warszawa 1989, s. 7-79. Zagadnienia: - Przebieg powstania - Społeczne aspekty powstania w regionie --------------------------------------------------------------------------------------------- 7. Warmia i Mazury w XIX wieku wobec procesów narodowościowych i polityki narodowościowej - A. Kossert, Mazury. Zapomniane południe Prus Wschodnich, Warszawa 2004, s. 95-140 (roz. Powstają ,,Mazury") i 141-176 (,,Razem z koleją przyjdzie germanizacja"). - S. Achremczyk, Historia Warmii i Mazur, t. 2: 1772-2010, Olsztyn 2011, s. s. 770-782 (roz. 14: Czasy dyliżansu i kolei żelaznych (fragment) oraz s. 821-854 (roz.15: Warmia i Mazury). Zagadnienia: - Powstanie ,,Mazur". - Procesy narodowościowe. - Polityka narodowościowa. --------------------------------------------------------------------------------------------- 8. Warmia i Mazury w latach I wojny światowej W. Wrzesiński, Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864-1945 (roz. III: W latach wielkiej wojny (1914-1918), s. 144-187). Zagadnienia: - Plany wobec regionu Rosji, Anglii i Francji oraz Niemiec - Orientacje i ugrupowania mieszkańców Warmii i Mazur ---------------------------------------------------------------------------------------------- 9. Niemieckie, litewskie i polskie Prusy Wschodnie - A. Sakson, Od Kłajpedy do Olsztyna, Poznań 2011, s. 21-27; s.35-78. Zagadnienia: - Traktat wersalski i plebiscyt 11 VII 1920 roku - konsekwencje - Stosunki narodowościowe ----------------------------------------------------------------------------------------------- 10. ,,Wschodniopruskość" - budowa regionalnej czy niemieckiej tożsamości? - R. Traba, ,,Wschodniopruskość" Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec, Poznań-Warszawa 2006, s. 27-120 (dla zaawansowanych i niezorientowanych); obowiązkowo: s. 310-360. Zagadnienia" - Niemcy po I wojnie światowej - nowe czy stare wyzwania? - Znaczenia i konstrukcja pojęcia ,,wschodniopruskość" - rola i zasięg --------------------------------------------------------------------------------------------- 11. Litwa Pruska i Żmudź a litewskie odrodzenie narodowe - A. Sakson, Od Kłajpedy do Olsztyna, Poznań 2011, s. 21-27; s.35-78. - P. Łossowski, Litwa, Warszawa 1998 (rozdziały poświęcone odrodzeniu litewskiemu w XIX i na pocz. XX wieku) Zagadnienia: - Formowanie się nowoczesnego narodu litewskiego - rola pogranicza rosyjsko-niemieckiego - Litwini w drodze do niezależności --------------------------------------------------------------------------------------------- 12. Rosyjska i niemiecka prawica na początku XX wieku - kooperacja czy zwalczanie się? - M. Kellogg, Rosyjskie źródła nazizmu, Poznań 2015, s. 41-83 - roz. I (dla zaawansowanych także roz. II s. 84-128). Zagadnienia: Czy ,,biała" emigracja odegrała rolę w budowie ideologii nazistowskiej? |
Literatura: |
Aleksandrów Kujawski. Zarys dziejów, pod red. A. Cieśli, Aleksandrów Kujawski 2009 Dwie części Kujaw: związki i podziały w dziejach regionu: materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w dniach 18-19 września 2000 roku, pod red. D. Karczewskiego, M. Krajewskiego i S. Roszaka, Włocławek-Inowrocław 2001. Granica symboliczna i jej pogranicza w czasach najnowszych, pod red. J. Schmidta i R. Matykowskiego, Poznań 2007. T. Krzemiński, W cieniu kordonu. Społeczne aspekty funkcjonowania granicy prusko-rosyjskiej w XIX i na początku XX w. w rejonie Kujaw, w ziemi chełmińskiej i ziemi dobrzyńskiej, Czasy nowożytne, t. 25, 2012 Kujawy. Tradycja-tożsamość-świadomość, pod red. T. Łaszkiewicza, Inowrocław 2008. J. Niktorowicz, Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa, Białystok 2001 Pogranicze czarnych orłów. Dawne podziały zaborowe ziem polskich w perspektywie historycznej, społecznej i kulturowej, pod red. A. Cieśli i T. Krzemińskiego, Aleksandrów Kujawski 2013 Pogranicze: studia społeczne, Białystok 1992 Spotkanie dwóch cesarzy w Aleksandrowie. Z dziejów miasta i regionu w okresie zaborów, pod red. A. Cieśli, Aleksandrów Kujawski 2009. Historia Golubia i Dobrzynia. Środowisko geograficzne, pradzieje i historia Golubia i Dobrzynia do 1939 r., pod red. K. Mikulskiego, Toruń 2008. K. Latawiec, Rosyjska straż graniczna w Królestwie Polskim w l. 1851-1914, Lublin 2014. R. Wapiński, Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku po wybuch II wojny światowej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1994 Sz. Wierzchosławski, Orzeł czarny i orzeł biały: problemy modernizacji społeczeństwa polskiego prowincji Prusy Zachodnie w XIX i na początku XX stulecia, Olsztyn 2011 |
Metody i kryteria oceniania: |
Metody oceniania: Ocena składa się z dwóch części: aktywność+ 1 lektury dotyczącej tematu samodzielnie wybranej, monografia naukowa - zaliczenie ustne. Aktywność (dyskusja problemowa): U01,U02, K11 Przez aktywność rozumie się przygotowanie do zajęć wg podanych lektur oraz udział w dyskusji problemowej na 80% zajęć. Oceniana jest wiedza, sposób wypowiedzi. W przypadku braku aktywności - zaliczenie ustne. |
Praktyki zawodowe: |
Nie dotyczy |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.