Siły zbrojne Rosji i Związku Sowieckiego

Znajomość geografii Rosji oraz podstawowych zagadnień z jej historii i polityki.

przedmiot szczegółowy

Udział w zajęciach dydaktycznych 30 godzin (1 punk ECTS).

Przygotowanie do zajęć 30 godzin (1 punk ECTS).

Przygotowanie referatu zaliczeniowego 25 godzin (1 punkt ECTS)

Student ma wiedzę na temat sił zbrojnych Rosji Sowieckiej oraz współczesnych sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej.

Student zna rolę wojska w zapewnianiu bezpieczeństwa państwa w XX i XXI wieku

Student potrafi wziąć udział w dyskusji na temat historii, polityki i aspektów polityczno-militarnych.

Student analizuje zagrożenia bezpieczeństwa państwowego.

Student umie ocenić potencjał bojowy Federacji Rosyjskiej oraz współczesnych państw europejskich, sąsiadów Polski.

Student rozwija zainteresowania problematyką obronności i bezpieczeństwa.

konwersatorium

- pokaz
- wystawa

- opowiadanie
- pogadanka

- ćwiczeniowa

- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Celem zajęć jest poszerzenie wiedzy studenta o XX-to wieczne i współczesne rosyjskie siły zbrojne, pokazanie zmian, jakie w nich zachodzą, planów modernizacji i rozbudowy, problemów finansowych, kadrowych, dyscyplinarnych i wpływie sytuacji politycznej na przebieg zmian, uzmysłowienie roli wojska w polityce rosyjskiej - wewnętrznej i zagranicznej, zapewnieniu bezpieczeństwa państwa - w aspekcie zewnętrznym i wewnętrznym, nauczenie studenta myślenia polityczno-wojskowego i historycznego, rozbudzenie zainteresowania problematyką współczesnego wojska i bezpieczeństwa.

Na zajęciach analizowana będzie ewolucja doktryny bezpieczeństwa ZSRR i FR.

Opis szczegółowy wraz z literaturą na zajęcia

1. Wprowadzenie do zajęć: zakres tematyczny, organizacja zajęć

2. Reformy wojskowe Piotra I

- osoba Piotra I

- Rosja otwiera się na Europę, europejskie doświadczenia Piotra

- przebudowa państwa – reformy administracyjne i wojskowe

- reforma wojskowa

- bitwy Piotra I

- znaczenie bitwy pod Połtawą dla roli Rosji w Europie

Literatura na zajęcia :

O. Krokosz, ,,Siły zbrojne za panowania Piotra I”, Kraków 2017:

- rozdział: ,,Ustawodawstwo wojskowe”, ,,Artyleria”

-rozdział: ,,Ludzie reformy” (prezentacja)

Lektura uzupełniająca:

W.A. Serczyk, Piotr I, wiele wydań, dostęp on-line

R. Pipes, Rosja carów, rozdział poświęcony Piotrowi I – wiele wydań, dostęp on-line

3. Wojna krymska: morskie siły zbrojne Rosji: przebieg wojny i jej skutki zewnętrzne i wewnętrzne

- rola Morza Czarnego w polityce europejskiej

- istota konfliktu pomiędzy Rosją, Turcją, Wielką Brytanią a Francją

- skutki wojny dla Rosji i innych stron konfliktu

- ogóle zaangażowanie sił zbrojnych w wojnie krymskiej (prezentacja, 10 min.)

- działania flot wojennych na Morzu Czarnym

Literatura:

1. Paweł Wieczorkiewicz, L. Bazylow, Historia Rosji, Warszawa 2001 (rozdział poświęcony wojnie krymskiej) pozycja dostępna w Internecie w pdf.

2. J. Gozdawa-Gołębiowski, Od wojny krymskiej do bałkańskiej. Działania flot wojennych na morzach i oceanach w latach 1853-1914, Gdańsk 1985, s. 9-68.

4. Kaukaz a Rosja XIX-XX wiek. Powstanie Szamila

- narody Kaukazu i ich historia polityczna

- Rosja wobec Kaukazu

- znaczenie Kaukazu w grze międzynarodowej

- powstanie Szamila – osoba Szamila

Literatura:

- Charles King, Widmo wolności. Historia Kaukazu, Kraków 2010, s. 1-15 oraz s. 33-54.

- prezentacja: Zarys historii Kaukazu (państwa, narody, religie i nurty religijne) – prezentacja 15 min: Ch. King, Widmo wolności. Historia Kaukazu, Kraków 2010, s.1-33.

Dla chętnych:

- Mateusz Gralewski., Kaukaz : wspomnienia z dwunastoletniej niewoli : opisanie kraju - ludność - zwyczaje i obyczaje, Lwów 1877:

link: https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/8058/edition/7411/content

5. Teoretycy i wojskowi – Michaił Tuchaczewski Marszałek Armii Czerwonej

- kariera Michaiła Tuchaczewskiego

- rola w czasie rewolucji

- rola i działania w wojnie polsko-bolszewickiej

- podsumowanie dyskusji: z ziemiańskiego gniazda pod czerwony sztandar

Literatura:

- Michał Klimecki, Marszałek Tuchaczewski, Oświęcim 2013, s. 7-11; 48-98.

- Prezentacja: młodość Tuchaczewskiego, rodowód, edukacja, służba wojskowa, wybory polityczne - Michał Klimecki, Marszałek Tuchaczewski, Oświęcim 2013, s.13-47.

6. Aktywność wywiadu wojskowego ZSRR w okresie ,,zimnej wojny” (wybrane przykłady)

- Wiktor Suworow, GRU – radziecki wywiad wojskowy, wydawnictwo Adamski i Bieliński, Warszawa 2002

- Pierre de Villemarest, GRU, Radziecki super wywiad, Wydawnictwo Editions Spotkania,

Warszawa 1992

Prezentacje studentów wg uznania

7/ Ewolucja doktryny bezpieczeństwa i doktryny wojennej Rosji

- główne założenia

- aktualna dokumenty

Literatura:

- Robert Śmigielski, Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej w latach 1992-2004, Warszawa 2006, s. 83-193 (wybrane zagadnienia)

8/ Organizacja Sił Zbrojnych w przestrzeni postsowieckiej

- Bolesław Potyrała, Hieronim Szczegóła, Armia rosyjska po upadku ZSRR (1992-2000), Zielona Góra 2000, s. 3-33.

10. Kryzys Sił Zbrojnych FR

- przyczyny i istota kryzysu

Robert Śmigielski, Osierocona Armia. Założenia polityki obronnej oraz Siły Zbrojne FR w latach 1992-2004, s. 193-270.

9.Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne konfliktów na obszarze poradzieckim: przykład Kaukazu

- Kaukaz Północny – rosyjski węzeł gordyjski, publikacja OSW link: http://aei.pitt.edu/58353/1/prace_16_3.pdf

- Agnieszka Legucka, Geopolityczne uwarunkowania i konsekwencje konfliktów zbrojnych na obszarze poradzieckim roz. 2: Uwarunkowania i przebieg poradzieckich konfliktów zbrojnych, s. 85-123.

10. Konflikty na Kaukazie i zaangażowanie Rosyjskich Sił Zbrojnych i ich globalne znaczenie : Przykłady

- prezentacje studentów (Republika Górskiego Karabachu, Osetia Południowa, Abchazja, wojna sierpniowa 2008, konflikt ingusko-osetyjski, Donbas)

Literatura:

Agnieszka Legucka, Geopolityczne uwarunkowania i konsekwencje konfliktów zbrojnych na obszarze poradzieckim roz. 2: Uwarunkowania i przebieg poradzieckich konfliktów zbrojnych, s. 132-160 oraz 229-290.

11. Anatomia konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego

Literatura:

Maciej Maciejak, Anatomia konfliktu rosyjsko-czeczeńskiego. Grozny 1994/1995, 1999/2000, s. Tarnowskie Góry 2018, s. 150-190.

12. Odradzanie się ruchu kozackiego w Rosji

Literatura:

Joanna Darczewska, Kozacy Putina – folklor, biznes czy polityka, OSW.

13.Wojskowa i polityczna rola Obwodu Kaliningradzkiego

Literatura:

Andrzej Sakson, Od Kłajpedy do Olsztyna. Współcześni mieszkańcy byłych Prus Wschodnich, Kraj Kłajpedzki, Obwód Kaliningradzki, Warmia i Mazury, Poznań 2011:

- roz. VI, podrozdział 2: Kaliningradzka eksklawa, s. 409-564.

14.Zaangażowanie FR na Bliskim Wschodzie (Syria)- przyczyny

- Arabska Wiosna

- wielostronny konflikt w Syrii

- udział Rosji

Literatura:

Katarzyna Czornik, Miron Lakomy, Konflikty zbrojne na Bliskim Wschodzie i w Afryce w drugiej dekadzie XXI wieku. Przebieg – uwarunkowania – implikacje, Katowice, 2018, s. 13-89.

15.Podsumowanie i zaliczenie zajęć

Główne zagadnienia

1. Formowanie się terytorium i granic Rosji

2. Budowa potencjału militarnego ZSRR w okresie międzywojennym

3. Represje stalinowskie wobec wojskowych i ich skutki

4. Armia Czerwona w II wojnie światowej

5. Doktryna bezpieczeństwa i doktryna wojskowa ZSRR

6. Udział ZSRR w wojnach lokalnych i interwencjach zbrojnych 1945-1991

7. Kryzys sił zbrojnych ZSRR w latach 80-tych XX w.

8. Rozpad ZSRR. Ewolucja doktryny bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej po 1991 roku

9. Doktryna wojenna Federacji Rosyjskiej

10. Doświadczenia wojny w Czeczenii i w Gruzji na reformę wojskową (naczelnych struktur kierowania siłami zbrojnymi, zmiany w obsadzie Ministerstw Obrony Narodowej i Sztabu Generalnego)

11. Wojska lądowe FR

12. Wojska powietrzne i Wojska specjalne

13. Marynarka Wojenna

14. Wojska kosmiczne

15. Militarne i polityczne aspekty sąsiedztwa Federacji Rosyjskiej z Unią Europejską i państwami NATO

Józef Zieliński, Siły zbrojne sąsiadów Polski, Warszawa 1993.i, G. Pazura, Współczesne konwencjonalne siły zbrojne Federacji Rosyjskiej, Lublin 2010.B. Potyrała, W. Szlufik, Struktura terytorialna sił lądowych Związku Radzieckiego w latach 1945-1991, Częstochowa, 2003.I. Topolski, Siła militarna w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Lublin, 2004.В.И. Феськов, К.А. Калашников, В.И. Голиков, Советская армия в годы холодной войны, Tomsk, 2004.K. D. Beasley, RussJian Military Reform from Perestroika to Putin: Implications for U. S. Policy, Maxwell Air Force Base, Alabama, 2004.Steven J. Zaloga, Berety z gwiazdami. Radzieckie wojska powietrznodesantowe. Warszawa, 2003. Carey Schofield, Komandosi rosyjscy. Warszawa, 1996.Waldemar Rezmer, Aktualne problemy Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, Zeszyty Naukowe Wyższej szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku. T. XXXV, Włocławek 2012, s. 9-24.

Aktywność na zajęciach.

Samodzielne napisanie referatu na temat współczesnych sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Temat referatu uzgodniony i zatwierdzony przez prowadzącego wykład.

Nie dotyczy