Najsłynniejsze sprawy w historii Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych

Brak

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( godz.):

np.

- udział w wykładach – 30 h

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.):

np.

- czytanie literatury – 5 h.

- przygotowanie do egzaminu - 15 h.

Łącznie: 50 godz. (2 ECTS)

W1: Ma wiedzę na temat podstaw konstytucjonalizmu Stanów Zjednoczonych, Konstytucji z 1787 r., roli ustrojowej Sądu Najwyższego USA oraz jego najważniejszych orzeczeń.

W2: Opisuje kontekst polityczny, społeczny i ekonomiczny przełomowych orzeczeń w historii Sądu Najwyższego USA

W3: Charakteryzuje wpływ orzecznictwa Sądu Najwyższego USA na amerykańskie prawodawstwo, politykę, ekonomię i społeczeństwo, dostrzega negatywne i pozytywne aspekty tego orzecznictwa.

U1: Wykorzystuje znajomość najważniejszych orzeczeń w historii Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych w perspektywie tendencji rozwojowych dzisiejszego społeczeństwa i świata

U2: Analizuje wpływ polityki, ekonomii i przemian światopoglądowych na orzecznictwo sądowe

K1: Ma świadomość wpływu czynników politycznych, gospodarczych i społecznych na tworzenie i stosowanie praw

K2: Posiada umiejętność dostrzeżenia skutków stosowania doktryny aktywizmu sędziowskiego oraz wstrzemięźliwości sędziowskiej na kształtowanie ram prawnych dla życia społecznego i gospodarczego.

Metoda dydaktyczna podająca :

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Wykład będzie dotyczyć najważniejszych spraw rozstrzyganych przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych. Uwaga zostanie zwrócona zarówno na sprawy o fundamentalnym znaczeniu ustrojowym (np. Marbury v. Madison, Bush v. Gore), jak i sprawy istotne społecznie, odzwierciedlające zmiany światopoglądowe społeczeństwa Stanów Zjednoczonych w kwestiach segregacji rasowej, dopuszczalności przerywania ciąży, czy też małżeństw osób tej samej płci (Brown v. Board of Education, Roe v. Wade, Obergefell v. Hodges)

Przedmiotem wykładu będą najważniejsze sprawy rozstrzygane przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych jest niejednokrotnie uznawany za organ władzy sądowniczej o największej władzy politycznej na świecie. Jego orzecznictwo, często kontrowersyjne, współkształtuje ustrój Stanów Zjednoczonych, ale wywiera też wpływ na tworzenie i stosowanie prawa w innych państwach. W dorobku orzeczniczym SN USA znajdują się zarówno orzeczenia stanowiące fundamenty dla współczesnego konstytucjonalizmu, jak i rozstrzygnięcia nie znajdujące akceptacji w obecnym stanie rozwoju demokracji liberalnej. Na wykładzie w pierwszej kolejności zostaną omówione podstawowe kwestie związane z konstytucjonalizmem USA oraz historią Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (kształtowaniem się jego roli ustrojowej, kompetencji, składu oraz etapami rozwoju orzecznictwa). Dalsza część wykładu poświęcona zostanie analizie konkretnych rozstrzygnięć SN. Zostaną one zaprezentowane w porządku chronologicznym, uwzględniającym zmiany polityczne, społeczne i światopoglądowe w Stanach Zjednoczonych. Jednocześnie wybrane orzeczenia zostaną przedstawione w szerszym kontekście orzeczniczym, który pozwoli uwypuklić ich, znaczenie, niekiedy rewolucyjne, zarówno w odniesieniu do wcześniejszego, jak i późniejszego case-law SN. Na wykładzie omówione zostaną sprawy: Chisholm v. Georgia (pierwsza istotna sprawa rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych i jej wpływ na uchwalenie 11 poprawki do Konstytucji USA); Glass v. The Sloop Betsey (G. Washington, deklaracja neutralności i odmowa wydawania opinii doradczych.

Marbury v. Madison (wpływ na amerykański model kontroli, Lochner v. New York (kontrowersje wokół granic wolność działalności gospodarczej i wpływ na późniejsze orzecznictwo w sprawach gospodarczych: Adkins v. Children's Hospital , West Coast Hotel Co. v. Parrish ), Korematsu v. United States (problem obozów jenieckie wobec obywateli amerykańskich japońskiego pochodzenia); Brown v. Board of Education (zakaz segregacji rasowej w szkołach publicznych na tle wcześniejszego orzecznictwa SN); Engel v. Vitale ograniczona rola religii w szkołach publicznych; Griswold v. Connecticut (legalność antykoncepcji i prawo do prywatności w kontekście rewolucji obyczajowej i wpływ na późniejsze orzecznictwo); Roe v. Wade (legalność przerywania ciąży, wpływ na późniejsze orzecznictwo); Furman v. Georgia i Gregg v. Georgia (kontrowersje wokół dopuszczalności kary śmierci); Bush v. Gore (2000) (legalność procedury wyborów prezydenckich w USA z 2000 r.) Lawrence v. Texas i Obergefell v. Hodges (legalność związków homoseksualnych i małżeństw osób tej samej płci.)

1. Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki, Pułło (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2002,

2. L. Garlicki, Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: konstytucja – polityka – prawa obywatelskie, Warszawa – Wrocław 1982,

3. P. Laidler, Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: od prawa do polityki, Kraków, 2011

4. Ł. Machaj, Pozycja ustrojowa Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych (w:) Identyfikacja granic wolności i praw. Prawnoporównawcza analiza tożsamego przypadku pod kątem praktyki stosowania prawa amerykańskiego i polskiego, red. M. Jabłoński, Wrocław 2016

Metody oceniania:

- zaliczenie na ocenę - W1, W2 W3, U1, U2, K1, K2

Kryteria oceniania:

Zaliczenie na ocenę w formie testu jednokrotnego wyboru (20 pytań) oraz jedno pytanie otwarte (max. 10 punktów).

ndst – 0-15 pkt

dst - 16-18 pkt

dst plus -19-21 pkt

db - 22-24 pkt

db plus – 25-27 pkt

bdb - 28-30 pkt