Architektura i wystroje w ujęciu historycznym – epoka nowoczesna

Wykład ma na celu wprowadzenie studentów w problematykę nowoczesnej i współczesnej architektury oraz wystrojów wnętrz z tego czasu. Tematyka rozpoczyna się od połowy XVIII wieku i kończy się na zjawiskach współczesnych.

Omawia w układzie chronologicznym najważniejsze zjawiska, osadzając je na tle zmiennych uwarunkowań historycznych, społecznych i kulturowych oraz podkreślając czynniki ideowe i funkcjonalne, decydujące o wyborze form architektonicznych, technik budowlanych i zdobniczych, programów wizualnych. Uwzględnione są budynki o różnych funkcjach (mieszkalne, sakralne, muzealne, municypalne).

Niektóre zjawiska eksponowane są metodą case study – wykład skupia się na szczegółowym, kompleksowym omówieniu wybranych realizacji (studium przypadku).

1. Wprowadzenie do okresu klasycyzmu

Podstawy filozoficzne i polityczne, znaczenie odkryć archeologicznych i działalności J.J.Winckelmanna oraz G.B.Piranesiego na ukształtowanie stylu; ogólne cechy oraz periodyzacja.

2. Klasycyzm angielski

Wykład problemowy prezentujący najważniejsze realizacje architektoniczne oraz zmiany zachodzące w wystroju wnętrz angielskich od okresu wczesnogeorgiańskiego; omawiane jest znaczenie wpływów palladiańskich, dekoracji w stylu etruskim i pompejańskim, działalności braci Adamów. Znaczenie kampanii wschodnioindyjskich oraz handlu z krajami Dalekiego Wschodu na kształtowanie wystroju wnętrz.

3. Klasycyzm we Francji i USA

Znaczenie architektury J.A.Gabriela na ukształtowanie francuskiego klasycyzmu. Case Study: architekci rewolucjoniści (E.L.Boullee, C.N.Ledoux) – utopie i realizacje. Szczegółowe zaprezentowanie wybranych obiektów (np.Panteonu, kościoła św. Magdaleny); omówienie wystroju wnętrz w stylu Ludwika XVI, regencji, empire. Działalność Thomasa Jeffersona w dziedzinie architektury.

4. Klasycyzm w Niemczech

Obiekty wchodzące w skład Forum Fridericianum w Berlinie oraz poczdamskiej rezydencji Fryderyka Wielkiego (Pałac Sanssouci, Neues Palais); znaczenie takich ośrodków jak Weimar, Wörlitz, Karlsruhe.

5. Klasycyzm w Polsce

Architektura doby stanisławowskiej, wpływ palladianizmu, architektura rezydencjonalna, budynki sakralne i użyteczności publicznej.

6. Okres historyzmu, rewolucji przemysłowej oraz epoka wiktoriańska

Omawiane są podstawy i założenia historyzmu, poparte licznymi przykładami. Wskazuje się na znaczenie dzieł literackich na „odtwarzanie” stylów przeszłości w sztuce użytkowej i wystroju wnętrz. Następnie omawiany jest wpływ zdobyczy rewolucji przemysłowej na projekty wnętrz, zarówno tych o charakterze technicznym jak i estetycznym. Znaczenie pierwszych wystaw światowych. Analizowane są wnętrza budynków stworzonych dla nowych funkcji (np. wnętrza dworców kolejowych, domów towarowych). Ruchy estetyczne (np. Arts & Crafts).

7. Secesja i amerykańskie wysokościowce

W trakcie zajęć przypominane są podstawy i założenia programowe stylu; na przykładowych wnętrzach pokazywana jest różnorodność rozwiązań stylowych; omawia się stosunek projektantów do ornamentu i wyposażenia wnętrz. Osobny temat stanowi działalność amerykańskich spółek architektonicznych (Adler & Sullivan, Hollabird & Roche i in.) tworzących nowoczesny model amerykańskiego wysokościowca początku XX wieku oraz wieżowce w stylu Art Deco.

8. Modernizm

Wskazanie podstaw i założeń stylu; poruszane są zagadnienia twórczości przedstawicieli De Stijl, Konstruktywizmu, Bauhausu w aspekcie odniesień do kształtu i funkcji współczesnej architektury, roli jaką ma ona pełnić w kontekście potrzeb społecznych i ekonomicznych. Stylistykę wystroju wnętrz omawia się na podstawie twórczości F.L.Wrighta (domy preriowe), A.Loosa, członków grupy de Stijl; prezentuje się wzornictwo Bauhausu oraz przykłady wnętrz lansowanych przez L. Miesa van der Rohe, le Corbusiera, W.Gropiusa, M.Breuera, R.Schindlera i R.Neutrę.

9. Wzornictwo skandynawskie

Temat omawiany w oparciu o twórczość Gunara Asplunda, Alvara Aalto, Arne Jakobsena; znaczenie hasła „szwedzka nowoczesność” i wystawy „Wzornictwo Skandynawskie” zorganizowanej w USA w latach 50-tych XX wieku. Prezentacja działalności firmy ARTEK.

10. Postmodernizm

W trakcie wykładu omawiane są podstawy i założenia stylu, prezentowane są zagadnienia krytyki architektonicznej, zwłaszcza w odniesieniu do twórczości czołowych przedstawicieli modernizmu; istotne będzie odnajdywanie i rozumienie cytatów architektonicznych oraz pastiszu w dziełach postmodernistycznych; omówiony zostanie nurt neomodernizmu i nowego odczytania spuścizny architektonicznej pochodzącej z 1 połowy XX wieku. Różnorodność rozwiązań architektonicznych omówiona zostanie w oparciu o zrealizowane obiekty (m.in. autorstwa R.Venturiego, R.Meiera, Ch.Moora, M.Gravesa, J.Stirlinga i in.).

11. Dekonstruktywizm

W trakcie wykładu omawiane są podstawy i założenia programowe stylu; wskazane jest znaczenie konstruktywizmu rosyjskiego i modernizmu na ukształtowanie nowego języka wypowiedzi architektonicznej; omówiona jest wystawa inaugurująca działalność dekonstruktywistów z przedstawieniem sylwetek i twórczości uczestników; Wykład poparty jest licznymi przykładami niezrealizowanych koncepcji i rysunków architektonicznych pochodzących z wczesnych lat 80-tych XX wieku oraz wykonanych obiektów z końca XX wieku i początku XXI. Ukazanie skomplikowanych relacji przestrzennych na przykładach dzieł F.O.Gehry, P.Eisenmana, Z.Hadid i in. Osobne zagadnienie będzie stanowiła twórczość D.Libeskinda zwłaszcza w kontekście ukształtowania wnętrz obiektów muzealnych (Case study).

Wybrana literatura podstawowa (w układzie alfabetycznym)

1. Ghirardo D., Architektura po modernizmie, wyd.VIA, 1999.

2. Gössel P., Leuthäuser G., Architektura XX wieku, Kolonia 2006 (Architecture in the Twentieth Centry, Köln 1991).

3. Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce, Warszawa 1989

4. Olszewski A.K., Dzieje sztuki polskiej 1890-1980 w zarysie, Warszawa 1988

5. Parissien S., Historia wnętrz. Dom od roku 1700, Warszawa 2010.

6. Pile J., Historia wnętrz, Warszawa 2006.

7. Rybczyński W., Dom. Krótka historia idei, Gdańsk-Warszawa 1996.

8. Rybczyński W., Najpiękniejszy dom na świecie, Warszawa 2003.

9. Stefański K., Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005

10. Watkin D., Historia architektury zachodniej, Warszawa 2001.

11. Zachwatowicz J., Architektura polska, Warszawa 1986.

Wybrana literatura uzupełniająca (w układzie alfabetycznym):

• Banham R., Rewolucja w architekturze, Warszawa 1979

• Berkel B., Bos C., Niepoprawni wizjonerzy, Warszawa 2000

• Biegański P., U źródeł architektury współczesnej, Warszawa 1972.

• Baumgarth Ch., Futuryzm, Warszawa 1987

• Blake P., Ludwig Mies van der Rohe – architektura i struktura, Warszawa 1991.

• Boesiger W., Le Corbusier. Oeuvre complète, Zurich 1929-1958.

• Bonta J., Ludwig Mies van der Rohe, Warszawa 1983.

• Czyżewski A., Trzewia Lewiatana. Miasta ogrody i narodziny przedmieścia kulturalnego, Warszawa 2009.

• Fiałkowski W., Siedmiu architektów XX wieku, Warszawa 1981

• Francastel P., Sztuka a technika w XIX i XX wieku, Warszawa 1966.

• Gans D., The Le Corbusier Guide, New York 2000.

• Giedion S., Przestrzeń-czas-architektura, Warszawa 1975.

• Guidot R., Design 1940-1990, Warszawa 1998.

• Gutowski M., Gutowski B., Architektura secesyjna Galicji, Warszawa 2001.

• Hans Poelzig we Wrocławiu. Architektura i sztuka 1900-1916, pod red. J.Ilkosza i B.Störtkuhl, Wrocław 2000.

• Harbison R., Zbudowane, niezbudowane i nie do zbudowania. W poszukiwaniu znaczenia architektonicznego, Warszawa 2001.

• Hinz S., Wnętrza mieszkalne i meble. Od starożytności po współczesność, Warszawa 1980.

• Jencks Ch., Architektura postmodernistyczna Warszawa 1987.

• Jencks Ch., Architektura późnego modernizmu, Warszawa 1989.

• Jencks Ch., Ruch nowoczesny w architekturze, Warszawa 1987.

• Jencks Ch., Le Corbusier – tragizm współczesnej architektury, Warszawa 1982.

• Koch W., Style w architekturze, Warszawa 1996

• Koolhas R., Deliryczny Nowy Jork, Kraków 2013.

• Kosa Z., Kenzo Tange, Warszawa 1977.

• Kotula A., Krakowski P., Architektura współczesna, Kraków 1967.

• Kotula A, Krakowski P., Malarstwo, rzeźba, architektura, Warszawa 1981

• Krajewski K., Mała encyklopedia architektury i wnętrz, Wrocław 1999.

• Kucharzewska J., Od jednostki mieszkaniowej do megastruktury? O współczesnym budownictwie wielorodzinnym, [w:] Architektura Miast II: Od kamienicy do apartamentowca. Wielorodzinne miejskie budownictwo mieszkaniowe, materiały po konferencji, Bydgoszcz 2009, s.137-147

• Kucharzewska J., „Architektura dziur” – eksperymenty w zakresie współczesnej dekoracji, Czasopismo Techniczne, z.15, R.109: Definiowanie przestrzeni architektonicznej. Detal architektoniczny dziś, Kraków 2012, s.336-341

• Kucharzewska J., Architektoniczny eksperyment u podnóża Chińskiego Muru, Art of the Orient, vol.1, red. D.Kamińska, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2012

• Kucharzewska J., Współczesna architektura i urbanistyka Pekinu w kontekście warunków politycznych. Państwo wobec dziedzictwa kulturowego, wyd. UMK, Toruń 2015

• Lahti L., Alvar Aalto 1898-1976. Raj dla zwykłego człowieka, Köln 2006.

• Máté P., Richard Neutra, Warszawa 1978.

• Misiągiewicz M., O prezentacji idei architektonicznej, Politechnika Krakowska, seria Architektura, Kraków 2003

• Nagy E., Le Corbusier, Warszawa 1977.

• Naylor G., Bauhaus, Warszawa 1977.

• Norberg-Schulz Ch., Znaczenie w architekturze Zachodu, Warszawa 1999

• Olszewski A., Nowa forma w architekturze polskiej, 1900-1925, Warszawa 1967.

• Omilanowska M., Świątynie handlu. Warszawska architektura komercyjna doby wielkomiejskiej, Warszawa 2004.

• Overy P., De Stijl, Warszawa 1979.

• Pawley M., Norman Foster. A Global Architecture, London 1999.

• Pevsner N., Historia architektury europejskiej, Warszawa 1976

• Pevsner N., Pionierzy współczesności, Warszawa 1978

• Rasmussen S.E., Odczuwanie architektury, Warszawa 1999.

• Sakellaridou I., Mario Botta. Architectural Poetics, New York 2000

• Sarnitz A., Adolf Loos, Bonn 2003.

• Sławińska J., Ekspresja sił w nowoczesnej architekturze, Warszawa 1997.

• Springer, Źle urodzone. Reportaże o architekturze PRL-u, Kraków 2011.

• Stopczyk S., Ekspresjonizm, Warszawa 1987.

• Supińska-Polit E., Dom Arts&Crafts. Geneza i idea, Warszawa 2004.

• Szczerski A., Modernizacje. Sztuka i architektura w nowych państwach Europy Środkowo-Wschodniej 1918-1939, Łódź 2005.

• Tzonis A., Santiago Calatrava. The Poetics of Movement, London 2000 .

• Winskowski P., Modernizm przebudowany. Inspiracje techniką w architekturze u progu XXI wieku, Kraków 2000.

• Wisłocka I., Dom i miasto jutra, Warszawa 1971.

• Włodarczyk J., Prawda i kłamstwa architektury, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej 2009.

• Wujek J., Mity i utopie architektury XX wieku, Warszawa 1986.

• Zumthor P., Myślenie architekturą, Kraków 2011.

Zajęcia co tydzień w środy od godz. 14:00-16:15

W przypadku wymogu odbywania zajęć w sposób zdalny - zostanie wykorzystana platforma Teams, realizacja zajęć w sposób synchroniczny ww. godzinach.

Wykład ma na celu wprowadzenie studentów w problematykę nowoczesnej i współczesnej architektury oraz wystrojów wnętrz z tego czasu. Tematyka rozpoczyna się od połowy XVIII wieku i kończy się na zjawiskach współczesnych.

Wykład ma na celu wprowadzenie studentów w problematykę nowoczesnej i współczesnej architektury oraz wystrojów wnętrz z tego czasu. Tematyka rozpoczyna się od połowy XVIII wieku i kończy się na zjawiskach współczesnych.

Omawia w układzie chronologicznym najważniejsze zjawiska, osadzając je na tle zmiennych uwarunkowań historycznych, społecznych i kulturowych oraz podkreślając czynniki ideowe i funkcjonalne, decydujące o wyborze form architektonicznych, technik budowlanych i zdobniczych, programów wizualnych. Uwzględnione są budynki o różnych funkcjach (mieszkalne, sakralne, muzealne, municypalne).

Niektóre zjawiska eksponowane są metodą case study – wykład skupia się na szczegółowym, kompleksowym omówieniu wybranych realizacji (studium przypadku).

 Gössel P., Leuthäuser G., Architektura XX wieku, Kolonia 2006 (Architecture in the Twentieth Centry, Köln 1991).

 Stefański K., Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005

 Watkin D., Historia architektury zachodniej, Warszawa 2001.

Wykład stacjonarny

W środy od godz. 11:15 do 13:30 w sali 220