Klasyczne techniki rysunkowe

Na zajęcia student zobowiązany jest przynosić niezbędne materiały do realizacji ćwiczeń. Są to m.in. media do rysowania (ołówki, kredki, pastele, etc.), pędzle, podłoża papierowe, oraz inne,o których studenci zostaną poinformowani na zajęciach lub drogą mailową.

przedmiot obowiązkowy

CAŁKOWITY NAKŁAD PRACY

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe: 30

2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu (wykonanie dzieła artystycznego na podłożu papierowym), bieżące przyswajanie i powtarzanie materiału z zajęć: 15

3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania: 15

Łącznie 60 godzin (2 punkty ECTS)

Efekty kształcenia - wiedza:

W1: Posiada podstawową wiedzę z zakresu terminologii, technologii papieru, badań jego właściwości, zdobnictwa oraz materiałów i technik rysunkowych K_W02

W2: Umie tworzyć oryginalne prace artystyczne wykorzystując wiedzę z zakresu technologii papieru, sposobów jego zdobienia oraz materiałów używanych do rysowania K_W06.

W3: Ma pogłębioną i uporządkowaną wiedzę dotyczącą właściwości wytworów papierniczych i potrafi odnieść ją do działań praktycznych K_W09

Efekty kształcenia - umiejętności:

U1: Posiada pogłębione umiejętności badawcze wytworów papierniczych i potrafi sformułować wnioski dotyczące ich prawidłowego wykorzystania w sztuce K_U09

U2: Kontynuuje rozwijanie umiejętności warsztatowych poszerzonych o wiedzę technologiczną z zakresu technologii papieru, sposobów jego zdobienia oraz użycia nowo poznanych mediów i technik rysunkowych na papierze K_U06

U3: Posiada umiejętności wykorzystania podstawowych wzorców sztuki Wschodniej na papierze w działaniach artystycznych K_U07

U4: Potrafi precyzyjnie i spójnie wypowiadać się na tematy związane z podstawowymi zagadnieniami technologii papieru, zdobnictwa i technik rysunkowych K_U11

Efekty kształcenia - kompetencje społeczne:

K1: Posiada świadomość poziomu swoich umiejętności i wiedzy technologicznej, rozumie potrzebę ich ciągłego poszerzania K_K04

K2: Jest zdolny do podjęcia niezależnych prac i realizacji projektów twórczych w oparciu o nabytą wiedzę z zakresu technologii, zdobnictwa i technik rysunkowych K_K03

Metody dydaktyczne:

metody teoretyczne: ustne przekazywanie wiedzy, prezentacje multimedialne (filmy, ilustracje), oglądanie próbek papierów, używanych do zdobienia i rysunku materiałów/substancji i narzędzi, polemika na temat uzyskanej wiedzy

metody praktyczne:

ręczne wytwarzanie i zdobienie papierów; badanie podstawowych właściwości papierów; wykonanie prostych prac introligatorskich z podłożem papierowym; prezentacje różnego rodzaju papierów; możliwe wizyty w Muzeach (np. Muzeum Papiernictwa i Drukarstwa w Grębocinie, Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu), pokaz przykładów oryginalnej grafiki japońskiej i chińskiej oraz animacji komputerowej mangi.

- pokaz

- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- obserwacji

Skrócony opis:

Celem zajęć dla studentów, przyszłych artystów dla których materiałem i podłożem ich projektów i prac będzie papier, jest zaznajomienie ich z naturą, historią i podstawowymi cechami charakterystycznymi dla tego materiału stosowanego w sztuce od wieków, oraz uzmysłowienie studentom możliwości wyboru podłoża dla osiągnięcia odpowiednich końcowych efektów pracy artystycznej. Zwrócona będzie uwaga na prawidłowy i trwały montaż dla przechowywania i eksponowania prac. Ponadto omówione zostanie inne jeszcze podłoże stosowane do rysunku - pergamin, oraz materiały i techniki rysunkowe.

Przedmiot ma istotne powiązanie z innymi zajęciami prowadzonymi na terenie Wydziału Sztuk Pięknych - pracowaniami artystycznymi, w której studenci wykorzystują znajomość materiałoznawstwa oraz techniki rysunkowe.

Opis:

Celem zajęć jest przedstawienie studentom podstawowych zagadnień i terminów związanych z podstawowym podłożem artystycznym jakim jest papier. Zapoznanie z jego historią, surowcami oraz sposobami produkcji zarówno w tradycji europejskiej jak i dalekowschodniej.

Zaprezentowanie i podkreślenie w sposób szczególny cech i różnic między papierami dawnymi i współczesnymi, biorąc pod uwagę metody dawnego rękodzieła papiernictwa oraz przemysłowe metody wytwarzania papierów od XIX wieku do współczesności.

Zwrócenie uwagi na szczególne właściwości materiału w aspekcie papierów historycznych i wytwarzanych obecnie oraz czynniki niszczące i przyspieszające destrukcję papieru, a także wskazanie możliwości poprawnego zastosowania w warsztacie twórcy. Przedstawiony zostanie także inny rodzaj podłoża rysunkowego jakim jest pergamin. Zostaną przedstawione media rysunkowe (rodzaje, wygląd, cechy charakterystyczne, trwałość) stosowane w ciągu wieków, możliwości ich stosowania oraz wybrane techniki rysunkowe.

TEMATYCZNE UJĘCIE TREŚCI:

W zakresie podstawowym, w formie wykładów oraz zajęć praktycznych przyszli artyści poznają dzieje papieru, ewolucje techniki wytwarzania - od papieru ręcznie czerpanego po maszynowy, różnego rodzaju surowce włókniste stosowane jako pulpy papiernicze oraz inne podstawowe terminy związane z technologią papieru. Ukazane zostają poszczególne cechy i właściwości określające gatunki i rodzaje wyrobów papierniczych: filigrany, znaki wodne, faktura, gramatura, anizotropia, pH, skład włóknisty, stopień zaklejenia, wypełniacze itp. Studenci zdobywają wiedzę na temat zasad według których należy dobierać papier do poszczególnych działań artystycznych by otrzymać optymalny rezultat, świadomie uzyskać zamierzony efekt plastyczny.

Obok zagadnień związanych z papierem europejskim, zostają studentom przedstawione „Cztery skarby” artysty dalekowschodniego. Sztuka Wschodnia to znakomite przykłady zdobnictwa, rysunku i druku na podłożach papierowych. W związku z tym zostaną przedstawione następujące tematy:

materiały i narzędzia pracy artysty z kręgu sztuki Dalekiego Wschodu; warsztat malarza i kaligrafa (pokaz narzędzi i materiałów, cięcie papieru „sposobami wschodnimi”, zdobienie papieru metodą suminagashi); techniki reprodukcji malarstwa i rysunku w sztuce Dalekiego wschodu; drzeworyt chiński i japoński – ukiyo-e, technika drzeworytu barwnego; Manga – szkic w pojęciu sztuki japońskiej czy sztuka komiksu; nietypowe dla Europejczyka materiały i techniki sztuki Wschodu; Tsu so – malarstwo na papierze ryżowym, który nie jest papierem. Omówione zostanie także pergamin - podłoże rysunkowe uzyskiwane ze specjalnie wyprawianej skóry.

Rozmaite media rysunkowe stosowane przez wieki w tradycyjnej sztuce Europejskiej zostaną także omówione. Zostanie zwrócona szczególna uwaga na rodzaje materiałów używanych w rysunku, ich sposób wykorzystania, właściwości, trwałość, sposoby posługiwania się tymi narzędziami (techniki rysunkowe) stosowane przez dawnych mistrzów i współczesnych artystów.

W ramach szeroko rozumianej profilaktyki konserwatorskiej omówione zostają podstawowe zagadnienia poprawności warsztatowej, trwałości materiałów oraz głównych czynników wpływających destrukcyjnie na papier - podstawowe podłoże rysunkowe. Artysta nie może nie znać jego podstawowych właściwości i trwałości. Zaproponowane zostają odpowiednie rozwiązania umożliwiające bezpieczne przechowywanie, montaż w oprawie, eksponowanie i transportowanie dzieł sztuki. Studenci min. uczą się czerpać ręcznie papier, wykorzystywać pulpę papierniczą do celów artystycznych, przygotowywać podłoże rysunkowe, przeprowadzać proste prace introligatorskie.

Lista tematów:

1. Surowce i sposoby wytwarzania papierów na Dalekim Wschodzie.

2. Surowce i sposoby wytwarzania papierów w Europie.

3. Pergaminowe podłoża rysunkowe.

4. Rodzaje i właściwości wyrobów papierowych przeznaczonych dla celów rysunkowych.

5. Zdobienie papierów wybranymi technikami.

6. Rodzaje i właściwości mediów rysunkowych stosowanych w ciągu wieków.

7. Klasyczne techniki posługiwania się narzędziami rysunkowymi.

8. Warsztat artystyczny wybranych artystów i szkół artystycznych.

9. Oprawianie i wystawianie prac rysunkowych.

10. Czynniki technologiczne oraz zewnętrzne powodujące niszczenie prac rysunkowych.

LITERATURA DOSTĘPNA W BIBLIOTEKACH UMK

Teissig K, Techniki rysunku, Warszawa 1982.

Gray P. C., Rysunek artystyczny i ilustracja : źródło inspirujących technik rysowania,Warszawa 2012.

Parramon J. M., Rysunek artystyczny, Warszawa 1993.

Waniewska J., Pastelowe portrety osobistości polskich końca XVII-XIX wieku, Warszawa 1993.

Burzyński A., Pastels et dessins des dernieres...quarante annés, Olsztyn 2007.

Dąbrowski J., Siniarska-Czaplicka J., Rękodzieło papiernicze, Warszawa 1991.

Garczewska-Semka K., Tak zwane naturalne wady materiałów archiwalnych, Notes Konserwatorski, vol. 8, Biblioteka Narodowa Warszawa 2004, s. 105-120.

Malinowski, J., Wojtczak, M. (red.). Toruńskie studia o sztuce Orientu. T.1, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2004. ISBN 83-231-1716-0; T.2, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005. ISBN 83-231-1977-5; T.3, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005. ISBN 978-83-231-2209-8

Manga, Manggha, manga. Komiksowość i animacja w sztuce japońskiej. Muzeum Narodowe w Krakowie 2001. Katalog wystawy.

Siniarska-Czaplicka J., Papiernictwo na ziemiach środkowej Polski w latach 1750- 1850, Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu, t. VI, 1966, s. 123- 232.

Zyska B. Ochrona zbiorów bibliotecznych przed zniszczeniem. Charakterystyka materiałów w zbiorach bibliotecznych, t. I , Katowice 1991.

Zyska B. Ochrona zbiorów bibliotecznych przed zniszczeniem. Czynniki niszczące materiały w zbiorach bibliotecznych, bibliotecznych, t. II, Katowice 1993.

Winczakiewicz A., Barwienie papieru, Przegląd Papierniczy, 1950, nr 3, s. 79 – 84.

Wojtczak M., Charakterystyka technik wykonania wybranych typów zabytków sztuki wschodniej na papierze i tkaninie, [w:] Naukowe podstawy ochrony i konserwacji dzieł sztuki oraz zabytków kultury materialnej; Toruń, UMK 1993.

Murase M., Sześć wieków malarstwa japońskiego, Warszawa 1996.

Semkowicz A., Introligatorstwo, Kraków 1948.

Ślesiński W., Techniki malarskie, spoiwa organiczne, Warszawa 1984.

Szczęsny R., Materiałoznawstwo introligatorskie, Warszawa 1983.

Trzeciak P., Idea i tusz. Malarstwo w kręgu buddyzmu chan/zen, Warszawa 2002.

POZOSTAŁA LITERATURA

Barlow K. J., Watermarking and dandy rolls [w:] World Pulp and Paper Technology, 1991, s. 111 – 112.

Bell L. A., Papyrus, tapa, amate and rice paper: papermaking in Africa, the Pacific, Latin America and Southeast Asia, McMinnville 1983

Brückle I., Historical Manufacture and Use of Blue Paper [w:] The Book and Paper Group Annual, vol. 12, 1993.

Doizy M.– A., Ipert S., Le papier marbré son histoire et sa fabrication, Argenton-sur-Creuse 1985.

Freyer D., Mała historia papieru. Młyn papierniczy. Znak wodny http://roman.plebanski.w.interia.pl/wasserz.html (2006-02-20)

Hahenmüle FineArt. Papermill Tour, Cylinder Mould Machine http://www.hahnemuehle.com/index.php?mid=325&lng=en (2006-02-21)

Handbook on the Art of Washi, Tokyo 1991.

Hills L., Papermaking in Britain 1488-1988. A Short History, London 1988.

Hunter D., Papermaking, the History and Technique of an Ancient Craft, New York : Dover Publications 1978.

Irving J., Construction Paper: A Brief History of Impermanence [w:] The Book and Paper Group Annual, vol. 16, 1997.

Krill J., English Artist's Paper. Renaissance to Regency. Oak Knoll Press & Winterthur Museum, 2002.

Miklos P., Malarstwo chinskie. Wstęp do ikonografii malarstwa chinskiego, Warszawa 1978.

M. Miller Kanada, Color Woodblock Printmaking. The Traditional Method of Ukiyo-e, Tokyo 1992.

Munsell J., Chronology of the Origin and Progress of Paper and Paper Making, New York-London 1980.

Strzechowska M., Muzeum Azji i Pacyfiku. Historia i zbiory, [w:] Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie. Orient w kulturze polskiej, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 2000.

Teofila kapłana i zakonnika o sztukach rozmaitych ksiąg troje, przekład, Kraków 1880.

Turner S., Bkiöld B., Handmade Paper Today, London 1983.

Turner S., Which Paper?, London 1991.

Wong F., Oriental Watercolor Techniques, London 1983.

Metody i kryteria oceniania:

Oceniana jest wiedza (W1, W2, W3), umiejętności (U1, U2, U3, U4) oraz kompetencje społeczne (K1, K2, K3).

Wymagane jest aktywne uczestnictwo i zaangażowanie w zajęciach. Jako pracę zaliczeniową na ocenę student wykonuje dzieło artystyczne (K_U09, K_U06, K_U07, K_K04, K_K03) na podłożu papierowym wykorzystując wiedzę (K_W02, K_W06, K_W09) zdobytą na zajęciach, wraz z opisem tekstowym dzieła (o użytej jednej technice / technikach K_U11). Zwraca się uwagę na rzetelność warsztatową i sposób wykorzystania przyswojonej wiedzy do realizacji artystycznej na zaliczenie.

Kryteria oceniania:

ndst - brak przyniesienia pracy zaliczeniowej (rysunku + opisu technologicznego) lub brak uczestnictwa w zajęciach zgodnie z regulaminem studiów;

oceny w zakresie: dst - bdb - praca studenta (rysunek + opis technologiczny) spełnia kryteria wpisania pozytywnej oceny, jest oceniana w zależności od jakości, nakładu pracy i wykorzystania efektów kształcenia.

nie dotyczy