Techniki sztuk plastycznych

Celem wykładów jest scharakteryzowanie materiałów i technik artystycznych w aspekcie historycznym. Szczegółowo prezentowane są zagadnienia dotyczące technik rysunkowych, graficznych, malarskich z podziałem na malarstwo sztalugowe i monumentalne, rzeźbiarskich, pozłotniczych oraz zdobniczych towarzyszących sztuce użytkowej lub architekturze, a także najważniejsze materiały źródłowe - traktaty dotyczące zagadnień związanych z techniką i technologią sztuk plastycznych. Omawiane jest funkcjonowanie warsztatów malarzy i rzeźbiarzy w dawnych wiekach oraz przykłady warsztatów wielkich mistrzów.

Celem wykładów jest scharakteryzowanie materiałów malarskich i technik artystycznych w aspekcie historycznym. Szczegółowo prezentowane są następujące tematy:

Techniki rysunkowe

- Rysunek węglem drzewnym suchym

- Rysunek węglem drzewnym olejnym

- Rysunek ołówkiem metalowym

- Rysunek ołówkiem grafitowym (kredki kolorowe)

- Rysunek sangwiną i kredą

- Technika pastelu (pastel tradycyjny i pastel woskowy i monumentalny)

- Rysunek pędzlem

- Rysunek piórkiem

- Inne techniki rysunkowe

Techniki graficzne

- Druk wypukły: drzeworyt, linoryt, gipsoryt, fleksografia

- Druk wklęsły:

Techniki suche: miedzioryt, staloryt, suchoryt, kamienioryt, mezzotinta

Techniki trawione: akwaforta, akwatinta, miękki werniks, odprysk, fluoroforta

- Druk płaski: litografia, algrafia, cynkotypia, monotypia

- Sitodruk

Techniki malarskie

- Technika akwarelowa

- Technika gwaszowa

- Technika kazeinowa

- Technika klejowa

- Technika akrylowa

- Technika temperowa

- Technika malarstwa olejnego

- Technika olejno-żywiczna

- Techniki mieszane

- Technika fresku mokrego i suchego, pakułowo-wapiennego

- Technika sgraffita

- Technika mozaiki

Techniki dekoracyjne

- Witraż

-Stiuk

-Sztablatura

-Sztukateria

-Intarsja

-Chryzelefantyna

Techniki rzeźbiarskie

-Rzeźba w drewnie

-rzeźba w kamieniu

-Rzeźba z metalu (odlewana i kuta)

- Rzeźba z lodu

- Inne techniki rzeźbiarskie

Techniki pozłotnicze

- Złocenie i srebrzenie na pulment

- Złocenie i srebrzenie na mikstion

-Inne techniki pozłotnicze

Zagadnienia technik i technologii stosowanych przez wybranych artystów.

Analiza wybranych traktatów artystycznych.

Źródła (wybrane fragmenty):

Cennini Cennino, Rzecz o malarstwie, tłum. Tyszkiewicz S., opr. Jędrzejewska H., Wrocław 1955;

Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej, przekł. Kania I., Kraków 2003;

Pliniusz, Historia naturalna, tłum. Zawadzcy I. i T., Wrocław 1961;

Teofil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych, tłum. Kobielus S., Tyniec – Kraków, 1998;

Theofrast, O kamieniach, [w:] Tegoż, Pisma filozoficzne i wybrane pisma przyrodnicze, tłum. Gromska D., Schneider J., t. 1, Warszawa 1963;

Vinci Leonardo da, Traktat o malarstwie, tłum. i opr. Rzepińska M., Gdańsk 2006;

Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, przekł. Kumaniecki K., Warszawa 1956;

Opracowania (wybrane fragmenty):

Ackley C., Printmaking in the Age of Rembrandt, 1981;

Artymowski R., Materiały i narzędzia malarskie, Skrypt 6, Warszawa 1989;

Bann S., Parallel Lines: Printmakers, Painters and Photographers in Nineteenth-Century France, 2001;

Bambach C., Drawing and Painting in the Italian Renaissance Workshop. Theory and Practice from the Thirteenth to the Sixteenth Century, 1999;

Bastek G., Warsztaty weneckie w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Bellini, Giorgione, Tycjan, Tintoretto, 2013;

Bomford D. et al., Art in the Making: Italian Painting Before 1400, 1989;

Bomford D., Art in Making: Rembrandt, 1988;

Brown Ch., Making and Meaning, Rubens’s Landscapes, 1996;

Borsook E., The Mural Painters of Tuscany: from Cimabue to Andrea del Sarto, 1980;

Bucklow S., The Alchemy of Paint, London, 2009;

Bury M., The Print in Italy 1550-1620, 2001;

Brachert T., Lexikon historischer Maltechniken, Callwey 2001;

Brochwicz Z., Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach - ich charakterystyka i metody identyfikacji, Materiały Zachodniopomorskie, t. XVII, 1971;

Josepmaria T. Camí, Jacinto Santamera, Sztuka rzeźbienia w drewnie, 1998;

Catafal J., Oliva C., Techniki graficzne, Warszawa 2005;

Carradori Fr., Elementary Instructions for Students of Sculpture, tłumaczenie Matti Kalevi Auvinen, Los Angeles 2002;

Cohn M.B. , Old Master Prints and Drawings: A Guide to Preservation and Conservation, 1997;

Diakowska-Czarnota A., Typologia drewnianych krosien malarskich na podstawie kryterium złączy, Ochrona Zabytków, 1984, z.1, s. 32- 40;

Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowożytnej, red. Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, 2001;

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Arkady 1975;

Doleżyńska-Sewerniak E., Powojenne sgraffita olsztyńskie – dzieła, ich twórcy, inspiracje, [w:] Polichromie i sgraffita na fasadach ośrodków staromiejskich odbudowanych po 1945 roku. Kreacja i konserwacja. Materiały Krajowej Konferencji z okazji 35-lecia wpisu Starego Miasta w Warszawie na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, red. A. Jagiellak, P. Świątek, Warszawa 2015, s. 179–191;

Doleżyńska-Sewerniak E., Materiały malarskie i technika w obrazach olejnych Aleksandra Gierymskiego, Toruń 2010.

Doleżyńska-Sewerniak E. , Graffiti sztuka ulicy. Wybrane przykłady graffiti toruńskiego, [w:] VIA – architektura, urbanizm, studia. Materiały Instytutu Architektury i Urbanistyki WSG w Bydgoszczy, red. Lech Zimowski, Bydgoszcz 2008, s. 95–103;

Dubrowska M. i Sołtan A., Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku : od Norblina do Łopieńskich, 1999;

Dygas-Konopacka M., Rzeźba w kamieniu, 2011;

Eastlake Ch. L., Methods and Materials of Painting of the Great Schools and Masters , 2 Bde., New York, 1960;

Engelman Z. Pozłotnictwo, Zielona Góra 2007;

Feller R.L., Artis’s Pigments Handbook of their History and Characterisation, Washington, 1986;

Friend T., Rysunek i malarstwo : najważniejsze technik : podręcznik, 2010;

Fuga A., Techniki i materiały, Warszawa 2008;

Gascoigne B., How to Identify Prints: A Complete Guide to Manual and Mechanical Processes from Woodcut to Inkjet, 2004;

Griffiths A., Prints and Printmaking: An Introduction to the Materials and Techniques, 1980;

Griffiths A., The Print Before Photography: An introduction to European Printmaking 1550 – 1820, 2016;

Hall M., Color and Meaning: Practice and Theory in Renaissance Painting, CUP, 1992;

Held J., The Oil Sketches of Peter Paul Rubens, 1979;

Hills P., The Light of Early Italian Painting, 1987;

Hills P., Venetian Colour, 1999;

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990;

Hrebeniuk Al., Witraże-mozaiki: sztuka barwnych szkieł i kamyków: technika witraży: średniowieczne mariackie witraże, Wyspiański w witrażach, sztuka mozaikowa, mozaiki w kościele O.O. Jezuitów w Krakowie, 1938;

Jurkiewicz A., Podręcznik metod grafiki artystycznej, cz. 2, Kraków 1939;

Kalinowski K., Warsztat barokowego rzeźbiarza, [w:] Artium Quaestiones, VII, Poznań, 1995, s. 103-140;

Krużel K., Wśród starych rycin. Wybrane zagadnienia analizy formalnej dawnej grafiki, 1999;

Kozieł A., Jak wyglądała i funkcjonowała malarska pracownia Michaela Willmanna, [w:] idem, Michael Willmann i jego malarska pracownia, 2013, s. 72-131;

Labuda S. Adam, Malarstwo-zleceniodawca-malarz. Gatunek, funkcje, konteksty twórczości artystycznej [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, t.1, pod redakcją Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa 2004, s. 17-68;

Lambert S., Prints: Art and Techniques, 2001;

Losos L., Techniki malarskie, tłum. Dębska A., Warszawa 1991;

Meder J., The Mastery of Drawing, tłum. W. Ames, 1923, 1978;

Merrifield P. M., Original Treatieses on the Arts of Painting, Vol. I i II, New York 1967;

Motture P., Large Bronzes in the Renaissance, 2003;

Parramón J. M., Rysunek artystyczny : historia, pracownia, materiały, techniki, tematy, teoria i praktyka, 1993;

Penny N., The Materials of Sculpture, 1993;

Rich J., The Materials and Methods of Sculpture, 1974;

Rudniewski P., Pigmenty i ich identyfikacja, Skrypt 13, ASP w Warszawie, Warszawa 1994;

Różycka-Bryzek A., Malowidła ścienne bizantyńsko-ruskie, [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, T.1, pod redakcją Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa 2004, s. 155-184;

Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1989;

Sadziak T., Klejowe i olejne prace pozłotnicze, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1981;

Sawicki T., Konserwacja malowideł ściennych: problemy estetyczne : historia, teoria, praktyka, 2010;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty : malarstwo, rysunek, grafika artystyczna, narzędzia, techniki, materiały, 1994;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty : malarstwo, rysunek, grafika artystyczna, narzędzia, techniki, materiały, 1994;

Stępień D., Tempera żółtkowa jako technika w malarstwie sztalugowym, według dawnych przekazów i twórczości wybranych współczesnych artystów, 2010;

Stijnman A., Engraving and Etching 1400-2000: A History of the Development of Manual Intaglio Printmaking Processes, 2012;

Serenissima. Światło Wenecji. Dzieła mistrzów weneckich XIV-XVIII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w świetle nowych badań technologicznych, historycznych i prac konserwatorskich, kat. wyst. pod. red. Bastek G. i Janczarskiego G., Warszawa 1999;

Siedlecka W., Techniki zdobnicze metali, Wrocław 1964;

Slansky B., Technika malarstwa, t. I, Warszawa 1960;

Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydanie nowe, 1996;

Stucco and plasterwork [w:] The Dictionary of Art, red. J. Turner, t. 29, 1998, s. 812-846;

Ślesiński W., Techniki malarskie spoiwa organiczne, Warszawa 1984;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty, Warszawa 1994;

Ślesiński W., Techniki malarskie spoiwa mineralne, Warszawa 1983;

Techniki Wielkich Mistrzów malarstwa, Warszawa 1999;

The making of sculpture. The materials and techniques of European sculpture, red. Trusted M., 2007;

Tolnay Cha. de, History and Technique of Old Master-Drawings, 1943;

Tyrlewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007;

Wagner A., Warsztat rzeźbiarski Chrystiana Bernarda Schmidta na Warmii, 2007;

Wolski Z., Sztukatorstwo, 1992;

Widacka H., Miedzioryt punktowany i jego mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, nr 2, s. 17-20;

Widacka H., Akwatinta i jej mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, nr 4, s. 29-33;

Widacka H., Mezzotinta i jej mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, Nr 6, s. 18-22;

Werner J., Podstawy technologii malarstwa i grafiki, Warszawa 1989;

Witraże w obiektach zabytkowych : między konserwacją a sztuką współczesną, red. Budyn-Kamykowska J., 2009;

Wittkower R., Sculpture: Processes and Principles, 1977;

Zwolińska K., Mała technologia malarstwa, Warszawa 1989.

ZAJĘCIA ODBYWAJĄ SIĘ W TRYBIE STACJONARNYMM ORAZ 20% ZAJĘĆ W TRYBIE ZDALNYM (wykładowca wysyła uczestnikom zajęć nagrany już wykład w postaci filmu w dniu poprzedzającym zajęcia).

Celem wykładów jest scharakteryzowanie materiałów i technik artystycznych w aspekcie historycznym. Szczegółowo prezentowane są zagadnienia dotyczące technik rysunkowych, graficznych, malarskich z podziałem na malarstwo sztalugowe i monumentalne, rzeźbiarskich, pozłotniczych oraz zdobniczych towarzyszących sztuce użytkowej lub architekturze, a także najważniejsze materiały źródłowe - traktaty dotyczące zagadnień związanych z techniką i technologią sztuk plastycznych. Omawiane jest funkcjonowanie warsztatów malarzy i rzeźbiarzy w dawnych wiekach oraz przykłady warsztatów wielkich mistrzów.

Celem wykładów jest scharakteryzowanie materiałów malarskich i technik artystycznych w aspekcie historycznym. Szczegółowo prezentowane są następujące tematy:

Techniki rysunkowe

- Rysunek węglem drzewnym suchym

- Rysunek węglem drzewnym olejnym

- Rysunek ołówkiem metalowym

- Rysunek ołówkiem grafitowym (kredki kolorowe)

- Rysunek sangwiną i kredą

- Technika pastelu (pastel tradycyjny i pastel woskowy i monumentalny)

- Rysunek pędzlem

- Rysunek piórkiem

- Inne techniki rysunkowe

Techniki graficzne

- Druk wypukły: drzeworyt, linoryt, gipsoryt, fleksografia

- Druk wklęsły:

Techniki suche: miedzioryt, staloryt, suchoryt, kamienioryt, mezzotinta

Techniki trawione: akwaforta, akwatinta, miękki werniks, odprysk, fluoroforta

- Druk płaski: litografia, algrafia, cynkotypia, monotypia

- Sitodruk

Techniki malarskie

- Technika akwarelowa

- Technika gwaszowa

- Technika kazeinowa

- Technika klejowa

- Technika akrylowa

- Technika temperowa

- Technika malarstwa olejnego

- Technika olejno-żywiczna

- Techniki mieszane

- Technika fresku mokrego i suchego, pakułowo-wapiennego

- Technika sgraffita

- Technika mozaiki

Techniki dekoracyjne

- Witraż

-Stiuk

-Sztablatura

-Sztukateria

-Intarsja

-Chryzelefantyna

Techniki rzeźbiarskie

-Rzeźba w drewnie

-rzeźba w kamieniu

-Rzeźba z metalu (odlewana i kuta)

- Rzeźba z lodu

- Inne techniki rzeźbiarskie

Techniki pozłotnicze

- Złocenie i srebrzenie na pulment

- Złocenie i srebrzenie na mikstion

-Inne techniki pozłotnicze

Zagadnienia technik i technologii stosowanych przez wybranych artystów.

Analiza wybranych traktatów artystycznych.

Źródła (wybrane fragmenty):

Cennini Cennino, Rzecz o malarstwie, tłum. Tyszkiewicz S., opr. Jędrzejewska H., Wrocław 1955;

Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej, przekł. Kania I., Kraków 2003;

Pliniusz, Historia naturalna, tłum. Zawadzcy I. i T., Wrocław 1961;

Teofil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych, tłum. Kobielus S., Tyniec – Kraków, 1998;

Theofrast, O kamieniach, [w:] Tegoż, Pisma filozoficzne i wybrane pisma przyrodnicze, tłum. Gromska D., Schneider J., t. 1, Warszawa 1963;

Vinci Leonardo da, Traktat o malarstwie, tłum. i opr. Rzepińska M., Gdańsk 2006;

Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, przekł. Kumaniecki K., Warszawa 1956;

Opracowania (wybrane fragmenty):

Ackley C., Printmaking in the Age of Rembrandt, 1981;

Artymowski R., Materiały i narzędzia malarskie, Skrypt 6, Warszawa 1989;

Bann S., Parallel Lines: Printmakers, Painters and Photographers in Nineteenth-Century France, 2001;

Bambach C., Drawing and Painting in the Italian Renaissance Workshop. Theory and Practice from the Thirteenth to the Sixteenth Century, 1999;

Bastek G., Warsztaty weneckie w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Bellini, Giorgione, Tycjan, Tintoretto, 2013;

Bomford D. et al., Art in the Making: Italian Painting Before 1400, 1989;

Bomford D., Art in Making: Rembrandt, 1988;

Brown Ch., Making and Meaning, Rubens’s Landscapes, 1996;

Borsook E., The Mural Painters of Tuscany: from Cimabue to Andrea del Sarto, 1980;

Bucklow S., The Alchemy of Paint, London, 2009;

Bury M., The Print in Italy 1550-1620, 2001;

Brachert T., Lexikon historischer Maltechniken, Callwey 2001;

Brochwicz Z., Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach - ich charakterystyka i metody identyfikacji, Materiały Zachodniopomorskie, t. XVII, 1971;

Josepmaria T. Camí, Jacinto Santamera, Sztuka rzeźbienia w drewnie, 1998;

Catafal J., Oliva C., Techniki graficzne, Warszawa 2005;

Carradori Fr., Elementary Instructions for Students of Sculpture, tłumaczenie Matti Kalevi Auvinen, Los Angeles 2002;

Cohn M.B. , Old Master Prints and Drawings: A Guide to Preservation and Conservation, 1997;

Diakowska-Czarnota A., Typologia drewnianych krosien malarskich na podstawie kryterium złączy, Ochrona Zabytków, 1984, z.1, s. 32- 40;

Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowożytnej, red. Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, 2001;

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Arkady 1975;

Doleżyńska-Sewerniak E., Powojenne sgraffita olsztyńskie – dzieła, ich twórcy, inspiracje, [w:] Polichromie i sgraffita na fasadach ośrodków staromiejskich odbudowanych po 1945 roku. Kreacja i konserwacja. Materiały Krajowej Konferencji z okazji 35-lecia wpisu Starego Miasta w Warszawie na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, red. A. Jagiellak, P. Świątek, Warszawa 2015, s. 179–191;

Doleżyńska-Sewerniak E., Materiały malarskie i technika w obrazach olejnych Aleksandra Gierymskiego, Toruń 2010.

Doleżyńska-Sewerniak E. , Graffiti sztuka ulicy. Wybrane przykłady graffiti toruńskiego, [w:] VIA – architektura, urbanizm, studia. Materiały Instytutu Architektury i Urbanistyki WSG w Bydgoszczy, red. Lech Zimowski, Bydgoszcz 2008, s. 95–103;

Dubrowska M. i Sołtan A., Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku : od Norblina do Łopieńskich, 1999;

Dygas-Konopacka M., Rzeźba w kamieniu, 2011;

Eastlake Ch. L., Methods and Materials of Painting of the Great Schools and Masters , 2 Bde., New York, 1960;

Engelman Z. Pozłotnictwo, Zielona Góra 2007;

Feller R.L., Artis’s Pigments Handbook of their History and Characterisation, Washington, 1986;

Friend T., Rysunek i malarstwo : najważniejsze technik : podręcznik, 2010;

Fuga A., Techniki i materiały, Warszawa 2008;

Gascoigne B., How to Identify Prints: A Complete Guide to Manual and Mechanical Processes from Woodcut to Inkjet, 2004;

Griffiths A., Prints and Printmaking: An Introduction to the Materials and Techniques, 1980;

Griffiths A., The Print Before Photography: An introduction to European Printmaking 1550 – 1820, 2016;

Hall M., Color and Meaning: Practice and Theory in Renaissance Painting, CUP, 1992;

Held J., The Oil Sketches of Peter Paul Rubens, 1979;

Hills P., The Light of Early Italian Painting, 1987;

Hills P., Venetian Colour, 1999;

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990;

Hrebeniuk Al., Witraże-mozaiki: sztuka barwnych szkieł i kamyków: technika witraży: średniowieczne mariackie witraże, Wyspiański w witrażach, sztuka mozaikowa, mozaiki w kościele O.O. Jezuitów w Krakowie, 1938;

Jurkiewicz A., Podręcznik metod grafiki artystycznej, cz. 2, Kraków 1939;

Kalinowski K., Warsztat barokowego rzeźbiarza, [w:] Artium Quaestiones, VII, Poznań, 1995, s. 103-140;

Krużel K., Wśród starych rycin. Wybrane zagadnienia analizy formalnej dawnej grafiki, 1999;

Kozieł A., Jak wyglądała i funkcjonowała malarska pracownia Michaela Willmanna, [w:] idem, Michael Willmann i jego malarska pracownia, 2013, s. 72-131;

Labuda S. Adam, Malarstwo-zleceniodawca-malarz. Gatunek, funkcje, konteksty twórczości artystycznej [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, t.1, pod redakcją Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa 2004, s. 17-68;

Lambert S., Prints: Art and Techniques, 2001;

Losos L., Techniki malarskie, tłum. Dębska A., Warszawa 1991;

Meder J., The Mastery of Drawing, tłum. W. Ames, 1923, 1978;

Merrifield P. M., Original Treatieses on the Arts of Painting, Vol. I i II, New York 1967;

Motture P., Large Bronzes in the Renaissance, 2003;

Parramón J. M., Rysunek artystyczny : historia, pracownia, materiały, techniki, tematy, teoria i praktyka, 1993;

Penny N., The Materials of Sculpture, 1993;

Rich J., The Materials and Methods of Sculpture, 1974;

Rudniewski P., Pigmenty i ich identyfikacja, Skrypt 13, ASP w Warszawie, Warszawa 1994;

Różycka-Bryzek A., Malowidła ścienne bizantyńsko-ruskie, [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, T.1, pod redakcją Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa 2004, s. 155-184;

Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1989;

Sadziak T., Klejowe i olejne prace pozłotnicze, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1981;

Sawicki T., Konserwacja malowideł ściennych: problemy estetyczne : historia, teoria, praktyka, 2010;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty : malarstwo, rysunek, grafika artystyczna, narzędzia, techniki, materiały, 1994;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty : malarstwo, rysunek, grafika artystyczna, narzędzia, techniki, materiały, 1994;

Stępień D., Tempera żółtkowa jako technika w malarstwie sztalugowym, według dawnych przekazów i twórczości wybranych współczesnych artystów, 2010;

Stijnman A., Engraving and Etching 1400-2000: A History of the Development of Manual Intaglio Printmaking Processes, 2012;

Serenissima. Światło Wenecji. Dzieła mistrzów weneckich XIV-XVIII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w świetle nowych badań technologicznych, historycznych i prac konserwatorskich, kat. wyst. pod. red. Bastek G. i Janczarskiego G., Warszawa 1999;

Siedlecka W., Techniki zdobnicze metali, Wrocław 1964;

Slansky B., Technika malarstwa, t. I, Warszawa 1960;

Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydanie nowe, 1996;

Stucco and plasterwork [w:] The Dictionary of Art, red. J. Turner, t. 29, 1998, s. 812-846;

Ślesiński W., Techniki malarskie spoiwa organiczne, Warszawa 1984;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty, Warszawa 1994;

Ślesiński W., Techniki malarskie spoiwa mineralne, Warszawa 1983;

Techniki Wielkich Mistrzów malarstwa, Warszawa 1999;

The making of sculpture. The materials and techniques of European sculpture, red. Trusted M., 2007;

Tolnay Cha. de, History and Technique of Old Master-Drawings, 1943;

Tyrlewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007;

Wagner A., Warsztat rzeźbiarski Chrystiana Bernarda Schmidta na Warmii, 2007;

Wolski Z., Sztukatorstwo, 1992;

Widacka H., Miedzioryt punktowany i jego mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, nr 2, s. 17-20;

Widacka H., Akwatinta i jej mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, nr 4, s. 29-33;

Widacka H., Mezzotinta i jej mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, Nr 6, s. 18-22;

Werner J., Podstawy technologii malarstwa i grafiki, Warszawa 1989;

Witraże w obiektach zabytkowych : między konserwacją a sztuką współczesną, red. Budyn-Kamykowska J., 2009;

Wittkower R., Sculpture: Processes and Principles, 1977;

Zwolińska K., Mała technologia malarstwa, Warszawa 1989.

ZAJĘCIA ODBYWAJĄ SIĘ W TRYBIE STACJONARNYMM ORAZ 20% ZAJĘĆ W TRYBIE ZDALNYM (wykładowca wysyła uczestnikom zajęć nagrany już wykład w postaci filmu w dniu poprzedzającym zajęcia).

Celem wykładów jest scharakteryzowanie materiałów i technik artystycznych w aspekcie historycznym. Szczegółowo prezentowane są zagadnienia dotyczące technik rysunkowych, graficznych, malarskich z podziałem na malarstwo sztalugowe i monumentalne, rzeźbiarskich, pozłotniczych oraz zdobniczych towarzyszących sztuce użytkowej lub architekturze, a także najważniejsze materiały źródłowe - traktaty dotyczące zagadnień związanych z techniką i technologią sztuk plastycznych. Omawiane jest funkcjonowanie warsztatów malarzy i rzeźbiarzy w dawnych wiekach oraz przykłady warsztatów wielkich mistrzów.

Celem wykładów jest scharakteryzowanie materiałów malarskich i technik artystycznych w aspekcie historycznym. Szczegółowo prezentowane są następujące tematy:

Techniki rysunkowe

- Rysunek węglem drzewnym suchym

- Rysunek węglem drzewnym olejnym

- Rysunek ołówkiem metalowym

- Rysunek ołówkiem grafitowym (kredki kolorowe)

- Rysunek sangwiną i kredą

- Technika pastelu (pastel tradycyjny i pastel woskowy i monumentalny)

- Rysunek pędzlem

- Rysunek piórkiem

- Inne techniki rysunkowe

Techniki graficzne

- Druk wypukły: drzeworyt, linoryt, gipsoryt, fleksografia

- Druk wklęsły:

Techniki suche: miedzioryt, staloryt, suchoryt, kamienioryt, mezzotinta

Techniki trawione: akwaforta, akwatinta, miękki werniks, odprysk, fluoroforta

- Druk płaski: litografia, algrafia, cynkotypia, monotypia

- Sitodruk

Techniki malarskie

- Technika akwarelowa

- Technika gwaszowa

- Technika kazeinowa

- Technika klejowa

- Technika akrylowa

- Technika temperowa

- Technika malarstwa olejnego

- Technika olejno-żywiczna

- Techniki mieszane

- Technika fresku mokrego i suchego, pakułowo-wapiennego

- Technika sgraffita

- Technika mozaiki

Techniki dekoracyjne

- Witraż

-Stiuk

-Sztablatura

-Sztukateria

-Intarsja

-Chryzelefantyna

Techniki rzeźbiarskie

-Rzeźba w drewnie

-rzeźba w kamieniu

-Rzeźba z metalu (odlewana i kuta)

- Rzeźba z lodu

- Inne techniki rzeźbiarskie

Techniki pozłotnicze

- Złocenie i srebrzenie na pulment

- Złocenie i srebrzenie na mikstion

-Inne techniki pozłotnicze

Zagadnienia technik i technologii stosowanych przez wybranych artystów.

Analiza wybranych traktatów artystycznych.

Źródła (wybrane fragmenty):

Cennini Cennino, Rzecz o malarstwie, tłum. Tyszkiewicz S., opr. Jędrzejewska H., Wrocław 1955;

Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej, przekł. Kania I., Kraków 2003;

Pliniusz, Historia naturalna, tłum. Zawadzcy I. i T., Wrocław 1961;

Teofil Prezbiter, Diversarum Artium Schedula. Średniowieczny zbiór przepisów o sztukach rozmaitych, tłum. Kobielus S., Tyniec – Kraków, 1998;

Theofrast, O kamieniach, [w:] Tegoż, Pisma filozoficzne i wybrane pisma przyrodnicze, tłum. Gromska D., Schneider J., t. 1, Warszawa 1963;

Vinci Leonardo da, Traktat o malarstwie, tłum. i opr. Rzepińska M., Gdańsk 2006;

Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, przekł. Kumaniecki K., Warszawa 1956;

Opracowania (wybrane fragmenty):

Ackley C., Printmaking in the Age of Rembrandt, 1981;

Artymowski R., Materiały i narzędzia malarskie, Skrypt 6, Warszawa 1989;

Bann S., Parallel Lines: Printmakers, Painters and Photographers in Nineteenth-Century France, 2001;

Bambach C., Drawing and Painting in the Italian Renaissance Workshop. Theory and Practice from the Thirteenth to the Sixteenth Century, 1999;

Bastek G., Warsztaty weneckie w drugiej połowie XV i w XVI wieku. Bellini, Giorgione, Tycjan, Tintoretto, 2013;

Bomford D. et al., Art in the Making: Italian Painting Before 1400, 1989;

Bomford D., Art in Making: Rembrandt, 1988;

Brown Ch., Making and Meaning, Rubens’s Landscapes, 1996;

Borsook E., The Mural Painters of Tuscany: from Cimabue to Andrea del Sarto, 1980;

Bucklow S., The Alchemy of Paint, London, 2009;

Bury M., The Print in Italy 1550-1620, 2001;

Brachert T., Lexikon historischer Maltechniken, Callwey 2001;

Brochwicz Z., Folie pozłacarskie w zabytkowych obiektach - ich charakterystyka i metody identyfikacji, Materiały Zachodniopomorskie, t. XVII, 1971;

Josepmaria T. Camí, Jacinto Santamera, Sztuka rzeźbienia w drewnie, 1998;

Catafal J., Oliva C., Techniki graficzne, Warszawa 2005;

Carradori Fr., Elementary Instructions for Students of Sculpture, tłumaczenie Matti Kalevi Auvinen, Los Angeles 2002;

Cohn M.B. , Old Master Prints and Drawings: A Guide to Preservation and Conservation, 1997;

Diakowska-Czarnota A., Typologia drewnianych krosien malarskich na podstawie kryterium złączy, Ochrona Zabytków, 1984, z.1, s. 32- 40;

Disegno – rysunek u źródeł sztuki nowożytnej, red. Tadeusz Żuchowski, Sebastian Dudzik, 2001;

Doerner M., Materiały malarskie i ich zastosowanie, Arkady 1975;

Doleżyńska-Sewerniak E., Powojenne sgraffita olsztyńskie – dzieła, ich twórcy, inspiracje, [w:] Polichromie i sgraffita na fasadach ośrodków staromiejskich odbudowanych po 1945 roku. Kreacja i konserwacja. Materiały Krajowej Konferencji z okazji 35-lecia wpisu Starego Miasta w Warszawie na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, red. A. Jagiellak, P. Świątek, Warszawa 2015, s. 179–191;

Doleżyńska-Sewerniak E., Materiały malarskie i technika w obrazach olejnych Aleksandra Gierymskiego, Toruń 2010.

Doleżyńska-Sewerniak E. , Graffiti sztuka ulicy. Wybrane przykłady graffiti toruńskiego, [w:] VIA – architektura, urbanizm, studia. Materiały Instytutu Architektury i Urbanistyki WSG w Bydgoszczy, red. Lech Zimowski, Bydgoszcz 2008, s. 95–103;

Dubrowska M. i Sołtan A., Brązownictwo warszawskie w XIX i XX wieku : od Norblina do Łopieńskich, 1999;

Dygas-Konopacka M., Rzeźba w kamieniu, 2011;

Eastlake Ch. L., Methods and Materials of Painting of the Great Schools and Masters , 2 Bde., New York, 1960;

Engelman Z. Pozłotnictwo, Zielona Góra 2007;

Feller R.L., Artis’s Pigments Handbook of their History and Characterisation, Washington, 1986;

Friend T., Rysunek i malarstwo : najważniejsze technik : podręcznik, 2010;

Fuga A., Techniki i materiały, Warszawa 2008;

Gascoigne B., How to Identify Prints: A Complete Guide to Manual and Mechanical Processes from Woodcut to Inkjet, 2004;

Griffiths A., Prints and Printmaking: An Introduction to the Materials and Techniques, 1980;

Griffiths A., The Print Before Photography: An introduction to European Printmaking 1550 – 1820, 2016;

Hall M., Color and Meaning: Practice and Theory in Renaissance Painting, CUP, 1992;

Held J., The Oil Sketches of Peter Paul Rubens, 1979;

Hills P., The Light of Early Italian Painting, 1987;

Hills P., Venetian Colour, 1999;

Hopliński J., Farby i spoiwa malarskie, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1990;

Hrebeniuk Al., Witraże-mozaiki: sztuka barwnych szkieł i kamyków: technika witraży: średniowieczne mariackie witraże, Wyspiański w witrażach, sztuka mozaikowa, mozaiki w kościele O.O. Jezuitów w Krakowie, 1938;

Jurkiewicz A., Podręcznik metod grafiki artystycznej, cz. 2, Kraków 1939;

Kalinowski K., Warsztat barokowego rzeźbiarza, [w:] Artium Quaestiones, VII, Poznań, 1995, s. 103-140;

Krużel K., Wśród starych rycin. Wybrane zagadnienia analizy formalnej dawnej grafiki, 1999;

Kozieł A., Jak wyglądała i funkcjonowała malarska pracownia Michaela Willmanna, [w:] idem, Michael Willmann i jego malarska pracownia, 2013, s. 72-131;

Labuda S. Adam, Malarstwo-zleceniodawca-malarz. Gatunek, funkcje, konteksty twórczości artystycznej [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, t.1, pod redakcją Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa 2004, s. 17-68;

Lambert S., Prints: Art and Techniques, 2001;

Losos L., Techniki malarskie, tłum. Dębska A., Warszawa 1991;

Meder J., The Mastery of Drawing, tłum. W. Ames, 1923, 1978;

Merrifield P. M., Original Treatieses on the Arts of Painting, Vol. I i II, New York 1967;

Motture P., Large Bronzes in the Renaissance, 2003;

Parramón J. M., Rysunek artystyczny : historia, pracownia, materiały, techniki, tematy, teoria i praktyka, 1993;

Penny N., The Materials of Sculpture, 1993;

Rich J., The Materials and Methods of Sculpture, 1974;

Rudniewski P., Pigmenty i ich identyfikacja, Skrypt 13, ASP w Warszawie, Warszawa 1994;

Różycka-Bryzek A., Malowidła ścienne bizantyńsko-ruskie, [w:] Malarstwo gotyckie w Polsce, T.1, pod redakcją Adama S. Labudy i Krystyny Secomskiej, Warszawa 2004, s. 155-184;

Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 1989;

Sadziak T., Klejowe i olejne prace pozłotnicze, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1981;

Sawicki T., Konserwacja malowideł ściennych: problemy estetyczne : historia, teoria, praktyka, 2010;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty : malarstwo, rysunek, grafika artystyczna, narzędzia, techniki, materiały, 1994;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty : malarstwo, rysunek, grafika artystyczna, narzędzia, techniki, materiały, 1994;

Stępień D., Tempera żółtkowa jako technika w malarstwie sztalugowym, według dawnych przekazów i twórczości wybranych współczesnych artystów, 2010;

Stijnman A., Engraving and Etching 1400-2000: A History of the Development of Manual Intaglio Printmaking Processes, 2012;

Serenissima. Światło Wenecji. Dzieła mistrzów weneckich XIV-XVIII wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie w świetle nowych badań technologicznych, historycznych i prac konserwatorskich, kat. wyst. pod. red. Bastek G. i Janczarskiego G., Warszawa 1999;

Siedlecka W., Techniki zdobnicze metali, Wrocław 1964;

Slansky B., Technika malarstwa, t. I, Warszawa 1960;

Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Wydanie nowe, 1996;

Stucco and plasterwork [w:] The Dictionary of Art, red. J. Turner, t. 29, 1998, s. 812-846;

Ślesiński W., Techniki malarskie spoiwa organiczne, Warszawa 1984;

Smith R., Tajemnice warsztatu artysty, Warszawa 1994;

Ślesiński W., Techniki malarskie spoiwa mineralne, Warszawa 1983;

Techniki Wielkich Mistrzów malarstwa, Warszawa 1999;

The making of sculpture. The materials and techniques of European sculpture, red. Trusted M., 2007;

Tolnay Cha. de, History and Technique of Old Master-Drawings, 1943;

Tyrlewicz A., Sztuka pozłotnictwa i inne techniki zdobienia, Poznań 2007;

Wagner A., Warsztat rzeźbiarski Chrystiana Bernarda Schmidta na Warmii, 2007;

Wolski Z., Sztukatorstwo, 1992;

Widacka H., Miedzioryt punktowany i jego mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, nr 2, s. 17-20;

Widacka H., Akwatinta i jej mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, nr 4, s. 29-33;

Widacka H., Mezzotinta i jej mistrzowie, „Gazeta Antykwaryczna”, 1999, Nr 6, s. 18-22;

Werner J., Podstawy technologii malarstwa i grafiki, Warszawa 1989;

Witraże w obiektach zabytkowych : między konserwacją a sztuką współczesną, red. Budyn-Kamykowska J., 2009;

Wittkower R., Sculpture: Processes and Principles, 1977;

Zwolińska K., Mała technologia malarstwa, Warszawa 1989.

ZAJĘCIA ODBYWAJĄ SIĘ W TRYBIE STACJONARNYMM ORAZ 20% ZAJĘĆ W TRYBIE ZDALNYM (wykładowca wysyła uczestnikom zajęć nagrany już wykład w postaci filmu w dniu poprzedzającym zajęcia).