Historia sztuki średniowiecznej polskiej (etap 2)

Znajomość podstawowych faktów z zakresu historii Polski w okresie średniowiecza, podstawowa znajomość geografii Polski i kultury średniowiecznej.

przedmiot obowiązkowy

Uczestnictwo w wykładach (1 pkt ECTS), praca własna - zapoznanie się z literaturą przedmiotu i z ilustracjami prezentującymi omawiane zabytki celem przygotowania się do egzaminu (2 pkt ECTS).

Łącznie- 3 pkt ECTS.

Student zna ważniejsze zjawiska artystyczne zachodzące w okresie średniowiecza w Polsce, jak i ważniejsze dzieła powstałe w tym czasie i wie, jak właściwie je nazwać (K_W01, K_W11). Wie, jakie związki łączą sztukę średniowieczną w Polsce ze sztuką europejską, zarówno gdy chodzi o generalne relacje, nature tych powiązań, jak i zna rodowód artystyczny poszczególnych zabytków uznanych za czołowe dla kultury artystycznej w średniowiecznej Polsce (K_W01, K_W02) Zna różne środowiska artystyczne, jakie ukształtowały obraz kultury artystycznej w okresie średniowiecza w Polsce, wie, jakie było znaczenie poszczególnych z nich. Rozróżnia charakterystyczne dla sztuki tego okresu cechy stylu, zna różne typy dzieł i pełnione przez nie funkcje, programy ikonograficzne itp. (K_W01, K_W11) Zna także zabytki tego okresu na tyle, by móc posłużyć się stosownymi przykładami przy wyjaśnianiu szerszych problemów artystycznych (K_W02).

Student umie kojarzyć określone zjawiska artystyczne z konkretnymi wydarzeniami historycznymi, zmianami społecznymi i zjawiskami zachodzącymi w kulturze. Posiada umiejętność charakteryzowania poszczególnych problemów artystycznych jak i analizowania ważniejszych zabytków (K_U01, K_U05). Rozumie wagę patrzenia na sztukę z szerszej perspektywy. Potrafi określić relacje zachodzące między sztuką w Polsce a ówczesną sztuką europejską i wskazać przyczyny zarówno jej odmienności, jak i podobieństw do zjawisk zachodzących w Europie. Umie rozpoznać ważniejsze zabytki architektury, rzeźby,malarstwa i rzemiosła artystycznego, jakie powstały od czasów chrystianizacji Polski po 1 ćwierć XVI wieku. (K_U05).Potrafi klasyfikować dzieła jak i grupy dzieł - pod względem stylu, typu, ikonografii czy pełnionych przez nie funkcji (K_U01, K_U05).

Student jest świadomy, jakie znaczenie dla kultury polskiej ma sztuka w okresie średniowiecza, docenia jej wysoką wartość artystyczną, przekaz ideowy i dostrzega jej różnorakie funkcje ( w tym także społeczne) (K_K03). Docenia rozległe i różnorodne europejskie powiązania sztuki średniowiecznej w Polsce ze sztuką ówczesnej Europy i potrafi wyjaśnić tego przyczyny jak i skutki (K_K03, K_K04). Szanuje różne punkty widzenia na zjawiska artystyczne tego czasu w Polsce i ich uwarunkowania (K_K02)

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji

Wykład ma na celu zaprezentowanie ważniejszych zjawisk artystycznych związanych ze sztuką średniowieczną w Polsce w układzie chronologicznym jak i problemowym, uwzględniając kategorie tych zjawisk a także ich szersze tło kulturowe.

Wykład obejmuje prezentację zagadnień dotyczących sztuki średniowiecznej w Polsce wraz z poszerzoną charakterystyką ważniejszych zjawisk artystycznych z uwzględnieniem tła historyczno-kulturowego. Ma na celu ukazanie zarówno odrębności i swoistości sztuki polskiego średniowiecza jak też jej rozległe europejskie konotacje.Dlatego stałym elementem wykładu jest konfrontowanie zjawisk artystycznych z obszaru Polski z ówczesnymi zjawiskami w sztuce europejskiej. Zaniechano tradycyjnego omawiania z podziałem na poszczególne gatunki artystyczne (ten sposób prezentacji materiału dominuje w opracowaniach syntetycznych i podręcznikowych- student więc ma stosunkowo dużo możliwości na przyswojenie sobie materiału tak uporządkowanego) skupiając się na szerszych, nierzadko przekrojowych problemach. Dzieje sztuki polskiej średniowiecznej prezentowane są w układzie problemowym, z naciskiem na powiązania z historycznymi wydarzeniami oraz na społeczny aspekt sztuki. Podstawowym kryterium porządkującym prezentowany studentom materiał jest - poza chronologią - środowisko społeczne, w jakim sztuka powstaje lub funkcjonuje (np.sztuka w kręgu dworu królewskiego, w opactwach cysterskich itp) i region, w jakim powstaje (i funkcjonuje). W ramach wykładu uwzględniane są też obszary Prus krzyżackich i Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Dolnego Sląska, w czasach, gdy nie należał już do Polski. Drugi etap wykładu trwającego łącznie 2 semestry jest bezpośrednią kontynuacją wcześniejszego i obejmuje następujące zagadnienia:

Sztuka Śląska w XIII w (wraz z oddziaływaniem na sąsiednie regiony – np. Wielkopolska)- sztuka dworów książęcych, sztuka w kręgu hierarchów kościelnych, klasztorów, początki sztuki miast,

Sztuka Małopolski XIII w (wraz z oddziaływaniem poza regionem) – porównanie z charakterem sztuki śląskiej tego czasu; Małopolska i Śląsk – jako 2 odmienne dzielnice w tym względzie, Sztuka w kręgu dworu książęcego, biskupów, rycerstwa, początki miast,

Sztuka na ziemiach zakonu krzyżackiego od XIII ido pocz. XV w.; sztuka w kręgu zakonu krzyżackiego, biskupów, innych zakonów i sztuka w miastach,

Śląsk jako region artystyczny w XIV wieku; głównie - sztuka w miastach śląskich

Sztuka Małopolski w XIV wieku ( pod patronatem królewskim, zakonnym i miejskim)

Sztuka Wielkopolski w XIV w – region pomiędzy Śląskiem a Pomorzem (sztuka w kręgu biskupów - przebudowa katedr, sztuka zakonów,

Problem stylu międzynarodowego na ziemiach Polski – w różnych regionach artystycznych.

Sztuka Małopolski w 1 poł. XV w (fundacje władców, hierarchów kościelnych i świeckich, mieszczan)

Sztuka Śląska w 1 poł. XV w (gł architektura miast, nastawy ołtarzowe –i ich programy)

Wielkopolska i północny region architektury ceglanej(krąg tzw.architektury brunsbergowskiej)

Sztuka miast w późnym gotyku – czy jest sztuka „mieszczańska”? Formy życia miejskiego w późnym średniowieczu – a formowanie się nowych zjawisk artystycznych

Sztuka Małopolski 2 poł. XV w – do schyłku gotyku, głównie - sztuka w miastach,

Sztuka Śląska 2 poł. XV w. do schyłku gotyku- głównie - sztuka w miastach,

Sztuka na ziemiach północnych przyłączonych do Korony po upadku zakonu krzyżackiego i jej oddziaływanie (m in.na Wielkie Ks. Lit.)

Architektura gotycka w Polsce, pod red. T.Mroczko, M. Arszyńskiego, Warszawa 1995, t.1-4 (obowiązuje t. 2)

Malarstwo gotyckie w Polsce, pod red. A.Labudy, K. Secomskiej, Warszawa 2004, t.1-3 (obowiązuje t. 2)

Kębłowski J., Dzieje sztuki polskiej, Warszawa 1987

Świechowski Z.,Architektura romańska w Polsce, Warszawa 2000

Tenże, Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1990

Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, pod red. M.Walickiego, Warszawa 1971

Walczak M., Kościoły gotyckie w Polsce, Kraków 2016

literatura uzupełniająca:

Białłowicz-Krygierowa Z., Ze studiów nad kręgiem Madonn na Lwach. Motyw i system, w: Z dziejów sztuki śląskiej, pod red. Z. Świechowskiego, Warszawa 1978, s. 247-272

Dobrzeniecki T., Maria - Tabernaculum Dei et Verbi, w: Sztuka w kręgu zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach. Studia Borussico-Baltica Toruniensia Historiae Artium, 2, Toruń 1995, red. M. Woźniak, s. 275- 278

.Dobrzeniecki T., Średniowieczne źródła Piety, w: Treści dzieła sztuki, Warszawa 1969, s. 11 – 31

.Domasłowski, A. Karłowska-Kamzowa, A.S Labuda, Malarstwo gotyckie na Pomorzu Wschodnim, Warszawa 1990

Kalinowski L., Speculum artis. Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, Warszawa 1989 - artykuły: -Treści ideowe sztuki przedromańskiej i romańskiej w Polsce-Sztuka przedromańska i romańska w Polsce a dziedzictwo karolińskie i ottońskie- Zabytki rzeźby w opactwie tynieckim-Romańska posadzka z rytami figuralnymi w krypcie kolegiaty wiślickiej- Treści ideowe i artystyczne Drzwi Gnieźnieńskich

Kutzner M., Propaganda władzy w sztuce Zakonu Niemieckiego w Prusach, w: Sztuka w kręgu zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach. Studia Borussico-Baltica Toruniensia Historiae Artium, 2, Toruń 1995, red. M. Woźniak, s. 17- 66.

Tenże, Czy cystersi spełnili w Europie Środkowej rolę pionierów sztuki gotyckiej?,w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce, pod red.J.Strzelczyka, Poznań 1987, s. 387-412

Marcinkowski W., Co to jest Piękna Madonna? w: Prawda i twórczość [Koło Naukowe hist. sztuki], pod red. M. Kapustki, Wrocław 1998, s. 39 – 53.Labuda A., Wrocławski ołtarz św. Barbary i jego twórcy. Studium o malarstwie śląskim poł. XV w., Poznań 1984

Łodyńska-Kłosińska M., Stwosz. Lata krakowskie 1477-1496

Olszewski A., Uwagi o badaniach nad rzeźbą przełomu XIV i XV w. W związku z książką K.H. Clasena: Der Meister...., w: Roczniki Sztuki Śląskiej, XIV, 1986, s. 169 i nn.

Quirini-Popławski R., Rzeźba przedromańska i romańska w Polsce wobec sztuki włoskiej, Kraków 2006

Skubiszewski P., Polska sztuka średniowieczna czy sztuka średniowieczna w Polsce? w: Kwartalnik Historyczny,86 (1979), s. 891-916

Wit Stosz. Studia o sztuce i recepcji, red. A.Labuda, Warszawa 1986

Ocenę uzyskuje się po złożeniu pisemnego egzaminu, na który składa się: identyfikacja zabytków prezentowanych na ilustracjach, odpowiedzi na pytania typu faktograficznego, jak i przekrojowo sformułowane pytania problemowe. Egzamin obejmuje zakresem materiał z obu semestrów wraz z informacjami zawartymi w literaturze przedmiotu (obowiązkowej). Pod uwagę brana jest także aktywność intelektualna studenta w trakcie trwania zajęć.

Ocena końcowa z przedmiotu jest sumą części wizualnej i pisemnej egzaminu. Za część wizualną uzyskać można max.100 pkt (max 2 pkt za 1 zdjęcie), za część pisemną - także 100 pkt.

Ocena bdb - 200-185 pkt

db + - 184-175 pkt; db - 174-160 pkt; dost+ - 159- 145 pkt; dost - 144-120 pkt. Ocena może zostać podwyższona o pół stopnia w przypadku aktywności studenta na wykładach