Historia rzemiosła artystycznego

podstawowa znajomość historii, historii kultury i sztuki europejskiej oraz umiejętność rozpoznawania artefaktów kulturowych

przedmiot obowiązkowy

- godziny kontaktowe realizowane z udziałem nauczyciela – 30 h;

- konsultacje – 5 h;

- czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, w tym przygotowanie do zajęć i zaliczenia – 55 h.

Łącznie: 90 h (3 pkt ECTS).

W1: Ma wiedzę o głównych (wiodących) dziedzinach wytwórczości w zakresie rzemiosła artystycznego (K_W03, K_W09).

W2: Posiada znajomość podstawowych przemian stylowych w zakresie europejskiego rzemiosła artystycznego (K_W03).

W3: Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wytworów rzemiosła artystycznego (K_W14).

W4: Zna elementarną terminologię w zakresie rzemiosła artystycznego (K_W02).

W5: Posiada elementarną wiedzę o powiązaniach rzemiosła artystycznego z architekturą i sztukami plastycznymi (K_W10, K_W11).

U1: Potrafi rozpoznawać formy artystyczne, typy wyrobów, funkcje przedmiotów (K_U08, K_U09, K_U10).

U2: Potrafi wyodrębniać wskaźniki materiałowe, technologiczne, wykonawcze (warsztatowe), funkcjonalne, użytkowe, reprezentacyjne, semantyczne istotne dla ukształtowania przedmiotu (K_U14).

U3: Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji wytworów rzemiosła artystycznego i potrafi je stosować (K_U04, K_U11, K_U12, K_U13).

U4: Potrafi wyszukiwać, analizować, selekcjonować i użytkować informacje (K_U01).

K1: Rozumie znaczenie historii rzemiosła artystycznego dla zachowania dziedzictwa kulturowego (K_K04).

K2: Rozumie znaczenie historii rzemiosła artystycznego dla zachowania tradycji europejskiej i przekazania jej przyszłym pokoleniom (K_K06).

K3: Szanuje dziedzictwo historyczne, w tym kulturowe i artystyczne, pod kątem różnorodności tradycji i pochodzenia (K_K06).

K4: Potrafi wykorzystać wiedzę historyczną, techniczną i artystyczną przyswojoną w czasie studiów dla właściwego rozpoznania i wartościowania oryginalnej substancji duchowej i materialnej (K_K04).

- wykład;

- ćwiczenia.

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- obserwacji
- referatu

Przedmiot poświęcony historii rzemiosła artystycznego europejskiego w ujęciu chronologicznym (od okresu starożytnego do połowy XX wieku) oraz typologicznym (meble, tkaniny, ceramika, szkło, metale, rzeźba w kości słoniowej).

Przedmiot poświęcony historii rzemiosła artystycznego ma na celu zarysowanie problematyki dotyczącej przemian stylistycznych i typologicznych rzemiosła artystycznego w ujęciu historycznym. W ramach poszczególnych epok i stylów wprowadzony jest podział typologiczny, obejmujący różne rodzaje wyrobów rzemiosła artystycznego (meble, tkaniny, ceramika, szkło, metale, rzeźba w kości słoniowej). Omawiane wyroby dobrane zostały na podstawie kryterium reprezentatywności. Zajęcia koncentrują się głównie na obiektach z europejskich ośrodków artystycznych – istotnych w danym okresie w sztuce. Uzupełnione są o odwołania do sztuki ziem polskich. Uwzględniane są także wyroby amerykańskie w ramach zajęć dotyczących dwudziestolecia międzywojennego.

Zajęcia dzielą się na wykłady oraz ćwiczenia. Wykłady rozpoczyna wprowadzenie do problematyki zajęć, poświęcone terminologii, pojęciu „rzemiosła artystycznego”, jego statusu i roli w porównaniu do architektury, rzeźby i malarstwa; specyfice badań nad rzemiosłem artystycznym, periodyzacji oraz zasadom funkcjonowania cechów rzemieślniczych. Omawiane są następnie wyroby rzemiosła artystycznego w okresie starożytnym, w średniowieczu (sztuka okresu wędrówek ludów, merowińska, karolińska, ottońska, romańska oraz gotycka), w okresie renesansu i manieryzmu (italskiego i północnego), baroku (klasycyzującego i ekspresyjnego), regencji i rokoka (we Francji i innych krajach europejskich).

Ćwiczenia kontynuują problematykę omawianą na zajęciach – od rzemiosła artystycznego drugiej połowy XVIII wieku do drugiej połowy XX wieku. Realizowane są w oparciu o referaty przygotowywane przez studentów na temat wybranego stylu (klasycyzm, biedermeier, historyzm, Arts&Crafts Movement, secesja, art déco, Bauhaus). Każde wystąpienie połączone jest z dyskusją.

W ramach zajęć poruszane są kwestie specyficznych dla danego okresu w sztuce technik, materiałów i typów obiektów, metod pracy rzemieślniczej, źródeł inspiracji oraz relacji sztuki i pracy rękodzielniczej z przemysłem. Poruszana jest także kwestia kształtowania wnętrz – z uwzględnieniem ich przeznaczenia oraz statusu społecznego właścicieli.

a) podstawowa:

Adam Bochnak, Julian Pagaczewski, Polskie rzemiosło artystyczne wieków średnich, Kraków 1959.

Jadwiga Chruszyczyńska, Ewa Orlińska-Mianowska, Tkaniny dekoracyjne. Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2009.

Warszawa 1980.

Hugh Honour, John Fleming, Penguin Dictionary of Decorative Arts, London 1980 (i nast. wydania).

Irena Huml, Polska sztuka stosowana XX wieku, Warszawa 1978.

Irena Huml, Sztuka przedmiotu – przedmiot sztuki, Warszawa 2003.

Guillauame Janneau, Encyklopedia sztuki dekoracyjnej [uzupełnienia: Anna Derwojedowa, Andrzej Dulewicz], Warszawa 1978. [recenzja: Michał Woźniak, Biuletyn Historii Sztuki, XLII, 1980, nr 2, s. 221-225].

Henry de Morant, Historia sztuki zdobniczej od pradziejów do współczesności [uzupełnienia: Gérald Gassiot-Talabot, Wzornictwo przemysłowe i najnowsze tendencje; Bożenna Majewska-Maszkowska, Ryszard Bobrow, Rzemiosło i przemysł artystyczny w Polsce], tłum. Ewa Birkenmajer et al., Warszawa 1983.

Steven Parissien: Historia wnętrz. Dom od roku 1700, Warszawa 2010.

John Pile, Historia wnętrz, Warszawa 2006.

Herbert Read, Sztuka a przemysł. Zasady wzornictwa przemysłowego, Warszawa 1964.

Stefan Sienicki, Wnętrza mieszkalne, Warszawa 1962.

Jan Samek, Polskie rzemiosło artystyczne. Średniowiecze, Warszawa 2000.

Jan Samek, Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne, Warszawa 1984.

Zdzisław Żygulski jr., Dzieje polskiego rzemiosła artystycznego, Warszawa 1987.

b) uzupełniająca:

Biedermeier. Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, red. Anna Kozak, Agnieszka Rosalez-Rodríguez, Warszawa 2017.

Sergio Coradeschi, Srebra. Dzieje wyrobów ze srebra od starożytności do lat pięćdziesiątych XX wieku, tłum. Tamara Łozińska, Warszawa 1999.

Olga Drahotová, Szkło europejskie, tłum. Andrzej Borowiecki, Warszawa 1984.

Victor H. Elbern, Magia i wiara w złotnictwie wczesnego średniowiecza, Biuletyn Historii Sztuki 38, 1976, s. 195-217.

Izydor Grzeluk, Słownik terminologiczny mebli, Warszawa 2000.

Sigrid Hinz, Wnętrza mieszkalne i meble. Od starożytności po współczesność, Warszawa, Berlin 1980.

Michael Huntley, Historia mebli. Od starożytności do XIX wieku, Warszawa 2013.

Joanna Hübner-Wojciechowska, Art déco: przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2009.

Pierre Kjellberg, Historia mebli europejskich. Od średniowiecza do współczesności ze szczególnym uwzględnieniem wzorów francuskich, Warszawa 2014.

Klejnot w koronie Rzeczypospolitej. Sztuka zdobnicza Prus Królewskich, Wystawa w 540. rocznicę podpisania Pokoju Toruńskiego, Muzeum Narodowe w Gdańsku, t. I i II, red. Czesława Betlejewska, współautor Michał Woźniak, Gdańsk 2006.

Małgorzata Korżel-Kraśna, Klasycyzm. Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2014.

Gilian Naylor, Bauhaus, tłum. Ewa Biegańska, Warszawa 1988.

Adrianna Boidi Sassone et al., Meble XIX wieku, Warszawa 1997.

Piotr Skubiszewski, Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, tłum. Jadwiga Kuczyńska i Edward Zwolski, Lublin 2001.

Srebra i platery. Poradnik kolekcjonera, konsultant John Wilson, tłum. Bożena Mierzejewska, 1994.

Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Bibliografia historii rzemiosł artystycznych w Polsce w czasach średniowiecza i w epoce nowożytnej do połowy XIX wieku, Toruń 2003 [tu starsza literatura].

Kinga Szczepkowska-Naliwajek, Relikwiarze średniowiecznej Europy od IV do początku XVI wieku. Geneza, treści, styl i techniki wykonania, Warszawa 1996.

Anna Szkurłat, Manufaktura porcelany i fajansu w Korcu, Warszawa 2011.

Anna Szkurłat, Secesja. Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2012.

Szlachetne dziedzictwo czy przeklęty spadek. Tradycje sarmackie w sztuce i kulturze, katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Poznaniu, red. Joanna Dziubkowa, Poznań 2004.

The History of Decorative Arts. The Renaissance and Mannerism in Europe, red. Alain Gruber. New York-London-Paris 1993.

The History of Decorative Arts. Classicism and the Baroque in Europe, red. Alain Gruber, New York-London-Paris 1996.

Mieczysław Wallis, Secesja, Warszawa 1984.

Angus Wilkie, Biedermeier, Poznań 1987.

Joanna Woch, Biedermeier. Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 2006.

Michał F. Woźniak, Złotnictwo sakralne Prus Królewskich. Studium typologiczno-morfologiczne, t. 1 i 2, Toruń 2012.

- egzamin pisemny;

- referat wygłoszony na zajęciach (z prezentacją multimedialną) i w wersji pisemnej;

- aktywność.

Do uzyskania zaliczenia na ocenę dostateczną wymagane jest opanowanie wiedzy i umiejętności na poziomie min. 50%.