Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historia i teoria ochrony i konserwacji zabytków

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1402-HiT-3Z-N1
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0228) Interdyscyplinarne programy i kwalifikacje związane z naukami humanistycznymi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia i teoria ochrony i konserwacji zabytków
Jednostka: Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Grupy: Przedmioty obowiązkowe - 3 rok, sem. zimowy - Ochrona dóbr kultury, konserwatorstwo (n1)
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Zaliczenie przedmiotu "Propedeutyka konserwatorstwa"

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot obowiązkowy

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( godz.):

- udział w wykładach - 30

- udział w ćwiczeniach – 30

- konsultacje z nauczycielem akademickim- 5


Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.):

- przygotowanie do ćwiczeń – 15

- czytanie literatury- 20

- przygotowanie do kolokwium- 5

- przygotowanie do egzaminu- 45


Łącznie: 150 godz. (5 ECTS)


Efekty uczenia się - wiedza:

W 1: ma podstawowe wiadomości na temat teorii ochrony i konserwacji zabytków w rozwoju historycznym (dyskusje, cele i metody działalności konserwatorskiej) (K_W06).

W 2: ma elementarną wiedzę o powiązaniach pomiędzy dyscyplinami humanistycznymi, wynikających ze specyfiki ochrony dóbr kultury (K_W10).

W 3: rozumie interdyscyplinarny charakter interpretacji artefaktów jako dzieł sztuki, zabytków i dziedzictwa (K_W11).

W 4: zna na poziomie podstawowym aktualne koncepcje ochrony dóbr kultury, ich uwarunkowania i problematykę (K_W13).

W 5: zna i rozumie podstawowe metody wartościowania zabytków ze szczególnym uwzględnieniem Zabytkoznawczej Analizy Wartościującej (K_W15)


Efekty uczenia się - umiejętności:

U 1: potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi i pojęciami właściwymi dla ochrony zabytków oraz wykorzystywać tę umiejętność w sytuacjach profesjonalnych, wymagających analizy struktury, sensu i wartości zabytku (K_U07).

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K 1: dostrzega i formułuje dylematy, związane z ochroną zabytków, jest świadom swej odpowiedzialności decyzyjnej w zakresie kompetencji zawodowych (K_K05).

K 2: ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa w skali regionu, kraju, Europy (K_K06).

Metody dydaktyczne:

Zajęcia prowadzone są jako wykład informacyjny, uporządkowany w układzie chronologicznym. W poszczególnych okresach historycznych materiał przekazywany jest w układzie problemowym. Wykładowi towarzyszy prezentacja multimedialna, w której ilustracje zestawione są z tekstami (cytaty, komentarze, podsumowania poszczególnych wątków) o znaczeniu kluczowym dla zrozumienia poruszanych problemów. Pod koniec każdego wykładu podawane są kolejne pytania składające się na zestaw pytań egzaminacyjnych. W ramach ćwiczeń studenci prezentują referaty. Dyskusje po referatach podsumowują uwagi na temat wybranych przez studenta metod referowania tematu, a także układu, zawartości i formy prezentacji multimedialnych.

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- ćwiczeniowa
- referatu
- studium przypadku

Skrócony opis:

Historyczne przykłady przedsięwzięć o charakterze konserwatorskim są ujmowane są ujmowane z perspektywy współczesnej wiedzy o funkcjach społecznych materialnych znaków pamięci i ich znaczeniu dla procesu kształtowania tożsamości indywidualnej i zbiorowej. Jednym z podstawowych celów jest ukazanie ewolucji poglądów i zasad towarzyszących restauracji dzieł sztuki, zabytków, dóbr kultury. Omówione są najważniejsze etapy rozwoju teorii konserwatorskich w XIX i XX w., a zwłaszcza przemiany postaw wynikające z poszerzenia zakresu rzeczowego i czasowego ochrony i opieki konserwatorskiej. W oparciu o przekazaną wiedzę kształtowane są podstawy teoretyczne konserwacji i restauracji artefaktów jako istotnej części dziedzictwa kulturowego.

Pełny opis:

Wykłady:

1-2. Wstęp do problematyki zajęć, informacje o programie i zasadach zaliczenia przedmiotu. Podstawowe definicje związane z ochroną zabytków i rozważania na temat przemian zakresów znaczeniowych takich terminów jak: zabytek – znak pamięci - artefakt – dobro kultury - dziedzictwo; podstawowe informacje o organizacji ochrony zabytków w Polsce

3. Znaki pamięci i dzieła sztuki jako przedmiot zainteresowania, pielęgnacji i ochrony w starożytności oraz we wczesnym średniowieczu.

4. Ochrona artefaktów w dobie średniowiecza – pamiątki i relikwie.

5-6. Dążenia do zachowania „pomników przeszłości” w epoce nowożytnej do ostatniej ćw. XVIII w. Przemiany kryterium autentyczności.

7. Dokonania rewolucji francuskiej w dziedzinie ochrony dziedzictwa narodowego, służby konserwatorskie i instrukcja Vicq d’Azyra.

8. Rozwój służb konserwatorskich w Europie w XIX w. Idee narodowe, poszerzanie zakresu zainteresowań konserwatorskich.

9. Poglądy Johna Ruskina i E. Viollet-le-Duca na konserwacje i restaurację architektury.

10. Koncepcja „restauracji filologicznej” Camillo Boito – granica oryginału.

11. Wartościowanie znaków pamięci w ujęciu Aloisa Riegla.

12. Skutki I wojny światowej dla problematyki konserwatorskiej zabytków, Karta Ateńska (1931).

13. Wybrane zagadnienia historii i teorii konserwacji zabytków na ziemiach polskich do 1918 r.

13. Doktryny konserwatorskie w obliczu zniszczeń II wojny światowej. Teoria restauracji dzieł sztuki Cesare Brandiego

14. Postanowienia Karty Weneckiej w epoce ochrony dziedzictwa.

15. Wykład podsumowujący najważniejsze wątki problemowe, omówienie zestawu pytań egzaminacyjnych.

Ćwiczenia:

1. Omówienie zasad przydatnych przy wyborze tematyki referatów oraz określenie warunków zaliczenia przedmiotów. Prezentacja problemów, które mogą być ilustrowane i rozwijane metodą „case study”.

2. Piśmiennictwo konserwatorskie – analiza periodyków – wady i zalety, wprowadzenie do zagadnień związanych z analizą problematyki konserwatorskiej różnych typów zabytków.

3-14. Referaty studentów poświęcone problematyce konserwatorskiej wybranych obiektów zabytkowych z odniesieniami teoretycznymi do problemów poruszanych podczas wykładów (zabytki jako nośniki pamięci, autentyczność zabytków/dziedzictwa, wartościowanie zabytków/dziedzictwa, zasady postępowania konserwatorskiego, demokratyzacja procesu decyzyjnego w konserwatorstwie).

Literatura:

Literatura podstawowa:

- Arszyński Marian, Idea - pamięć - troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od starożytności do połowy XX wieku, Malbork: Muzeum Zamkowe, 2007.

- Dettlof Paweł, Odbudowa i restauracja zabytków architektury w Polsce w latach 1918-1930. Teoria i praktyka, Kraków: Universitas, 2003.

- Frycz Jerzy, Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Warszawa: PWN, 1975.

- Krawczyk Janusz, Kompromis i metoda – wybrane aspekty teorii konserwatorskich Aloisa Riegla i Cesare Brandiego, „Ochrona Zabytków”, 2009 nr 2, s. 64-74.

- Krawczyk Janusz (red.), Karta Wenecka i spór o zasady postępowania konserwatorskiego [w:] Karta Wenecka 1964-2014, W. Bukowska, J. Krawczyk (red.), Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015, s. 93-101

Literatura uzupełniająca:

- Arszyński Marian, Konserwatorstwo jako dyscyplina akademicka [w:] Konserwator i zabytek, in memoriam Jerzego Remera, M. Gumkowska, Warszawa: SKZ: s 1991, s. 68-92

- Białostocki Jan, Historia sztuki i konserwatorstwo [w:] Konserwator i zabytek, in memoriam Jerzego Remera, M. Gumkowska, Warszawa: SKZ: s 1991, s. 22-28

- Krawczyk Janusz, Kryteria i metody wartościowania zabytków architektury [w:] Wartościowanie zabytków architektury, Bogusław Szmygin (red.), Warszawa, Wilanów: ICOMOS, Politechnika Lubelska 2013, s. 139-146

- Krawczyk Janusz, Dialog z tradycją w konserwatorstwie – koncepcja zabytkoznawczej analizy wartościującej, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo, z. 44, 2013, s. 507-529

- Krawczyk Janusz, 50 lat Karty Weneckiej - idee, kontynuacje, konteksty [w:] Karta Wenecka 1964-2014, W. Bukowska, J. Krawczyk (red.), Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015, s. 7-13

- Krawczyk Jarosław (red.), Zabytek i historia, Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Mówią Wieki”, 2002

- Petzet Michael, International Principles of Preservation, Berlin: ICOMOS, hendrik Bäßler verlag, 2009

- Szmelter Iwona, Jadzińska Monika (red.), Sztuka konserwacji i restauracji. The Art of Conservation and Restoration, Warszawa: Rzeczpospolita, 2007, s. 128-133

- Szmygin Bogusław, Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, 2000

- Tomaszewski Andrzej, Giometti Simone (red.), The Image of Heritage. Changing Perception, Permanent Responsibilities, Firenze: Edizioni Polistampa, 2011

- Rouba Bogumiła J., Proces ochrony dóbr kultury, pojęcia, terminologia [w:] Józef Flik (red.), Ars longa vita brevis, Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza, Toruń: Wydawnictwo UMK, 2003, s. 349-378

- Szmygin Bogusław (red.), Założenia systemu służb konserwatorskich w Polsce, Warszawa: ICOMOS, Zamek Królewski w Warszawie, Politechnika Lubelska, 2016

- Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury: edycja 2015, Warszawa: Polski Komitet Narodowy ICOMOS, 2015

Metody i kryteria oceniania:

Metody oceniania:

- egzamin - W1, W3, W 4, W5.

- ćwiczenia – W 1, W 2, U 1, K 1, K 2.

Kryteria oceniania:

Wykład: egzamin pisemny składający się z części testowej oraz wypowiedzi pisemnej na temat 5 zagadnień z zestawu obejmującego tematykę wykładów oraz książki Jerzego Frycza „Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce” (1975).

Łączna ilość punktów 20- 100%

0-10 (50%) - ndst

11-12 (52-60%) - dst

13-14 (62-70%) - dst plus

15-16 (72-80%) - db

17-18 (82-90%) - db plus

19-20 (92-100%) - bdb

Ćwiczenia: Na ocenę końcową z ćwiczeń składają się ocena z przedstawionego referatu oraz ocena aktywność studenta podczas zajęć. Kolokwium w formie testu jest punktowane wg następujących kryteriów:

0-10 (50%) - ndst

11-12 (52-60%) - dst

13-14 (62-70%) - dst plus

15-16 (72-80%) - db

17-18 (82-90%) - db plus

19-20 (92-100%) - bdb

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)