Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historyczna stolarka architektoniczna, pokrycia dachowe i elementy wykończenia wnętrz i ich problematyka konserwatorska

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1402-II-HSA-P
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0228) Interdyscyplinarne programy i kwalifikacje związane z naukami humanistycznymi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historyczna stolarka architektoniczna, pokrycia dachowe i elementy wykończenia wnętrz i ich problematyka konserwatorska
Jednostka: Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla Studium Podyplomowego Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Dziedzictwa Archn
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Podstawowa wiedza o historycznych stolarce architektonicznej, pokryciach dachowych i elementach wykończenia wnętrz.

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot obowiązkowy

Całkowity nakład pracy studenta:

1. Godziny realizowany z udziałem nauczyciela (godziny kontaktowe wykładu, przewidziane w programie): 29

2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury, zebranie materiału ilustracyjnego, koniecznego do nauki przedmiotu): 16

3. Czas, wymagany do przygotowania się do zaliczenia (przyswojenie materiału ilustracyjnego, definicji, powtórka zagadnień problemowych): 15

Efekty uczenia się - wiedza:

EK_W03 - student ma pogłębioną wiedzę o dawnych technikach budowlanych występujących w zabytkach oraz ich problematyce konserwatorskiej.

Efekty uczenia się - umiejętności:

EK_U01 - student potrafi dokonać rozpoznania rozwiązań historycznych i współczesnych występujących w zabytku celem ochrony tych pierwotnych.

EK-U05 - student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do przygotowania wytyczne i zalecenia do programu konserwatorskiego dla różnych typów elementów i detali architektonicznych.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

EK_K02 - student w działaniach konserwatorskich i restauratorskich kieruje się szacunkiem wobec dziedzictwa historycznego (w tym architektonicznego) i różnorodności kulturowej, starając się zachować indywidualny charakter każdego zabytku.

EK_U06 -student jest przygotowany do skutecznego uzasadnienia inwestorowi poszanowania wartości dawnej architektury oraz ukierunkowania na budowie działań wykonawców do stosowania dawnych technik budowlanych.

Metody dydaktyczne:

Zajęcia prowadzone są jako wykład informacyjny, uporządkowany w układzie tematycznym.

Wykładowi towarzyszy prezentacja multimedialna.

Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Skrócony opis:

Na przedmiot składają się następujące tematy:

1. Pokrycia dachów. 2. Stolarka (okien, witryn, drzwi). 3. Schody oraz posadzki i podłogi. 4. Typy urządzeń grzewczych od średniowiecza do XIX wieku. 5. Sztukaterie. 6. Intarsje.

Pełny opis:

Poszczególne wykłady dotyczą następujących tematów:

1. Pokrycia dachów.

Kształty dachów. Krycie słomą. Pokrycia drewniane (gonty i ich produkcja, dranice, szkudły i wiórek białostocki). Krycie dachówkami (mnich-mniszka, karpiówka, esówka), Naroża (gąsiory) i kosze. Obróbki blaszane. Dachówka klasztorna. Dachówki zakładkowe. Złe pokrycia. Pokrycia kamienne: łupak – krycie angielskie, francuskie i niemieckie. Krycia blachą (rąbki stojące i leżące, zwoje), krycie papą. Wentylacja strychów. Rynny i rury spustowe. Problemy krycia historycznego a współczesnego nie odpowiadające zabytkom.

2. Stolarka (okien, witryn i drzwi).

Elementy i podział okien. Nadproża. Typy konstrukcyjne okien. Krzyże okienne właściwe i pozorne. Typy oszklenia w ołowiu i na kit. Okiennice i żaluzje. Kolorystyka okien i okna iluzjonistyczne (malowane). Okucia. Znaczenie stolarki okiennej dla kompozycji architektonicznej. Witryny (okna wystawowe) sklepowe. Problematyka konserwatorska. Elementy i podziały drzwi. Konstrukcje drzwi: biegunowych, deskowych oraz ramowo-płycinowych. Systemy dekoracyjne dla poszczególnych typów drzwi. Charakterystyka rozwiązań stylistycznych. Problematyka konserwatorska.

3. Schody oraz posadzki i podłogi.

Elementy schodów i systematyka ich układów przestrzennych. Zastosowanie poszczególnych typów schodów w architekturze. Konstrukcje schodów prostych i zabiegowych. Konstrukcje schodów kręconych. Bariery (balustrady) i poręcze. Posadzki ceramiczne i kamienne (w tym marmury pospolite i posadzki szwedzkie). Podłogi deskowe i deskowo-fryzowe. Parkiet z klepek pojedynczych. Parkiety taflowe pełne i fornirowane.

4. Typy urządzeń grzewczych od średniowiecza do XIX wieku.

Urządzenia grzewcze od XII do XIX wieku w Europie. Typologia.

O urządzeniach grzewczych w dworach szlacheckich, pałacach, austeriach etc. Wskazane są sposoby projektowania urządzeń grzewczych w różnych typach budowli na terenie Polski. Zwrócona jest uwaga na oznakowaniu ich na planach architektonicznych i technicznych. Problemy rekonstrukcji zabytkowych pieców we wnętrzach muzealnych w Polsce. Zapoznanie studentów ze współczesnymi sposobami inwentaryzowania zachowanych substancji zabytkowych różnorodnych systemów instalacji grzewczych przed przystąpieniem do prac konserwatorskich i rekonstrukcyjnych.

5. Sztukaterie.

Ogólne wiadomości o sztukateriach: pojęcia, definicje, typy sztukaterii, układy kompozycyjne. Materiały do robót sztukatorskich: spoiwa, kruszywa, dodatki modyfikujące. Wykonywanie robót ciągnionych wzorniki (szablony) do robót ciągnionych: technologiczne zasady robót ciągnionych. Wykonanie form sztukatorskich: materiały na formy (silikonowe, klinowe, stracone), zdejmowanie form z obiektów istniejących. Wykonywanie odlewów: obróbka świeżych odlewów. Montaż sztukaterii: obróbka i mocowanie sztukaterii, ręczne formowanie sztukaterii w świeżych zaprawach. Naprawa i konserwacja sztukaterii.

6. Intarsje.

Wykład poświęcony historii i technice intarsji ilustrują materiały fotograficzne

i rysunkowe dokumentacji konserwatorskiej prac przy osiemnastowiecznych intarsjowanych drzwiach z ratusza Staromiejskiego w Toruniu. Wykład zawiera prezentacje metod inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej tego typu obiektów, omówienie stanu zachowania zabytkowych intarsji, a także wskazówki dotyczące ustalenia przyczyn zniszczeń. W podsumowaniu wykładowca dzieli się swoimi doświadczeniami konserwatorskimi pokazując przykłady wykonanych prac oraz określając zasady profilaktyki przy obiektach dekorowanych techniką intarsji.

Literatura:

Podręczniki

- Kopkowicz F., Ciesielstwo polskie, Warszawa 1959.

- Mączeński Z., Poradnik budowlany dla architektów, Warszawa 1953.

Budownictwo kamienne

- Czeżowski A., Obróbka kamienia, Kraków 1955.

- Fleszerowa R., Kardymiczowa I., Koziński W., Kamień w służbie człowieka, Warszawa 1956.

- Jarmontowicz A., Krzywobłocka-Laurów R., Lehman J., Piaskowiec w zabytkowej architekturze i rzeźbie, Bibl. Tow. Opieki nad Zabytkami, Warszawa 1994.

- Kamieński M., Rozmieszczenie najważniejszych kamieni budowlanych w Polsce, Warszawa 1952.

- Kowalczewski S., Marmury kieleckie dawniej i dziś, Kielce 1934.

- Sygietyńska W., Kamień w architekturze Warszawy, Warszawa 1970.

- Tatarkiewicz W., Czarny marmur w Krakowie [w:] O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku. Architektura i rzeźba, Warszawa 1966, s. 347-399.

- Tyrowicz T., Kamieniarstwo, Warszawa 1952.

- Walendowski H., Posadzki szwedzkie w XVI-XVIII wieku w Poznaniu, Kronika miasta Poznania, t. 62 (1994), nr 3-4, s. 427-436.

- Weber-Kozińska M., Kamieniarka w Polsce w okresie renesansu. Główne etapy rozwojowe w historii naszego kamieniarstwa, „Architektura”, R.1954, nr 1, s. 13-19.

- Weber-Kozińska M., Z problematyki historii kamieniarstwa w Polsce, KAU, T. III, 1958, s. 61-84.

- Wiklendt J., Piaskowiec gotlandzki w zabytkach Torunia, Chełmży i Chełmna, [w:] Chemia w konserwacji zabytków: materiały z II Ogólnopolskiego Zjazdu Chemików Konserwatorów: Toruń-Bachotek, wrzesień 1981, red. B. Pokorska, Warszawa 1982, s. 171-175.

- Woźniak P.P., Skały Szwecji i ich eksploatacja, [w:] Kamienie szwedzkie

w kulturze i sztuce Pomorza, Król D., [et al.], Gdańsk 2004, s. 7-22.

Budownictwo drewniane

- Ciołek G., Dach w budownictwie wiejskim, „Polska Sztuka Ludowa”, t. 1, 1947, s. 45-49 oraz t. 2, 1948, s. 12-19.

- Gloger Z., Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce, t. 1-2, Warszawa 1907-1909.

Roboty wykończeniowe

- Buczkowski K., Płytki posadzki z XIII wieku w kościele oo. Dominikanów

w Krakowie, BHSiK, R. VII, 1939, nr 2, s. 197-200.

- Frycz J., Oszklenie nowożytne, „Szkło i ceramika”, R. 1972, nr 12, s. 374-379.

- Mellin K., Intarsje toruńskie w zbiorach Muzeum w Toruniu, Toruń 1956.

- Roguska J., Przejazdy bramne i klatki schodowe kamienic warszawskich w 2 połowie XIX i na początku XX wieku, KAU, T. XXIII, 1978, z. 1-2, s. 71-92.

- Tajchman J., Stolarka okienna Zamku Królewskiego w Warszawie, KAU, T. XIX, 1974, z. 4, s. 263-291.

- Tajchman J., Stolarka okienna w Polsce. Rozwój i problematyka konserwatorska, BMiOZ, seria C, Studia i materiały, t. 5, 1990.

- Tajchman J., Stolarka okienna, Słownik Terminologiczny Architektury, ODZ, Warszawa 1993, ss. X/32.

- Tajchman J., Chrońmy dawne okna (nowe nie tylko niszczą kompozycję elewacji, ale przede wszystkim nasze zdrowie), [w:] Aedifico et Conservo – dodatek do „Spotkania z Zabytkami”, Warszawa, 2010 nr 11/12, s. 16-30.

- Tajchman J., Drewniane drzwi zabytkowe na terenie Polski (Systematyka

i problematyka konserwatorska), „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”, 1991, t. XLIV, nr 4 (175), s. 269-277.

- Tajchman J., Dachy gontowe - uroki drewnianych kościołów [w:] Ecclesia 2008, Nr 1, s. 42-47.

- Tajchman J., Unikatowe elementy wnętrza barokowego w gotyckim kościele w Przecznie (podłoga fryzowa w jodełkę, pułap ramowo – płycinowy). Wiadomości Konserwatorskie Nr 52, Kraków 2017.

- Walendowski H., Posadzki Szwedzkie z XVI-XVIII wieku w Poznaniu, [w:] Kroniki Miasta Poznania, nr 34, Poznań 1994.

- Wolski Z., Roboty podłogowe i okładzinowe. Technologia, Warszawa 1988.

- Wolski Z., Sztukatorstwo. Technologia, Warszawa 1988.

Urządzenia ogniowe

- Barylewska-Szymańska E., Od piwnic po strych. Wnętrza domów gdańskich drugiej połowy XVIII wieku. Instytut Historii PAN, Warszawa-Gdańsk 2015.

- Bingenheimer K., Die Luftheizungen des Mittelalters. Zur Typologie und Entwicklung eines technikgeschichtlichen Phänomens, Antiquitates, (Archäologische Forschungs­ergebnisse, Bd. 17), Hamburg 1998.

- Ciepłownictwo polskie, pr. zb. pod red. Frąckowiak M., Janika P, Bydgoszcz 2013, Wyd. Quixi Media.

- Dąbrowska M., Kafle i piece kaflowe w Polsce do końca XVIII wieku, (Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. 58, red. Zofia Kamieńska), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1987.

- Diot M., Cheminées: étude de structures du Moyen Âge au XVIIIe siècle, (Albums du Centre de Recherches sur les Monuments Historiques, éd. Centre des monuments nationaux), Paris 2007.

- Innes M., Kominki. Projektowanie domowego ogniska, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2007.

- Krótka nauka budownicza Dworów, Pałaców, Zamków podług Nieba y zwyczaiu Polskiego, (Kraków 1659), opracował Miłobędzki A., Wrocław 1957.

- Kukliński A., Relikty pieca hipocaustum odkryte na Wawelu, Studia Waweliana, T. XV, Wyd. Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 2013, s. 5-19.

- Majewski M., Renesansowe kafle zachodniopomorskie, Wyd. Muzeum Archeologiczno-Historyczne, Stargard-Szczecin 2015.

- Mieth K. M., Heiss geliebt. Das Ofenbuch, Bautzen-Zwickau 2009.

- Pospieszna B., Urządzenia grzewcze w kompleksie funkcjonalnym Wielkiego Refektarza, [w:] Wielki Refektarz na Zamku Średnim w Malborku. Dzieje – wystrój – konserwacja, red. J. Trupinda, Wyd. Muzeum Zamkowe, Malbork 2010, s. 81-94.

Pospieszna B., Problemy rekonstrukcji zabytkowych pieców we wnętrzach muzealnych [w:] Wobec zabytku … tradycje i perspektywy postaw. Studia dedykowane pamięci prof. Jerzego Remera, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 2010, s. 295-308.

- Pospieszna B., Kafle i piece kaflowe. Katalog zbiorów MZM, Malbork 2013.

Viollet-le-Duc Eugene Emmanuel, Dictionnaire raisonné architecture française au XIe au XVIe siècle, Paris 1856 [reprint Paris 1967], t. 3, s. 194-217.

- Vývoj a funkce topenišť, Sborník příspěvků z I. conference stavebně historického průzkumu 4-6. 2002 v Zahrádkách u České Lípy, (Svornik nr 1) Praha 2003.

- Zimnowoda-Krajewska B., Toruński przytułek św. Wawrzyńca w świetle źródeł archeologicznych na tle średniowiecznego szpitalnictwa europejskiego, [w:] Toruń średniowieczny i nowożytny, red. Jadwiga Chudziakowa, Archeologia Historica Polona, t. 19, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011, s. 47-70.

Metody i kryteria oceniania:

Kolokwium uwzględniające wszystkie wszystkie przedmioty składające się na moduł kształcenia.

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2020/21" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 29 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Beata Piaskowska, Jan Tajchman
Prowadzący grup: Beata Klimek, Barbara Pospieszna, Henryk Ratajczak, Jan Tajchman, Piotr Trybuszewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 29 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ulrich Schaaf
Prowadzący grup: Ewa Bożejewicz, Katarzyna Darecka, Daria Jagiełło, Beata Klimek, Andrzej Legendziewicz, Łukasz Lewandowski, Maciej Małachowicz, Barbara Pospieszna, Piotr Trybuszewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 29 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ulrich Schaaf
Prowadzący grup: Ewa Bożejewicz, Katarzyna Darecka, Daria Jagiełło, Beata Klimek, Andrzej Legendziewicz, Łukasz Lewandowski, Maciej Małachowicz, Barbara Pospieszna, Piotr Trybuszewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 29 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Ulrich Schaaf
Prowadzący grup: Ewa Bożejewicz, Katarzyna Darecka, Daria Jagiełło, Beata Klimek, Andrzej Legendziewicz, Łukasz Lewandowski, Maciej Małachowicz, Barbara Pospieszna, Piotr Trybuszewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

j.w.

Pełny opis:

j.w.

Literatura:

j.w.

Uwagi:

j.w.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)