Metodyka badań i dokumentacji (badawczej i projektowo-konserwatorskiej) zabytków
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 1402-II-MB-P |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0228) Interdyscyplinarne programy i kwalifikacje związane z naukami humanistycznymi
|
Nazwa przedmiotu: | Metodyka badań i dokumentacji (badawczej i projektowo-konserwatorskiej) zabytków |
Jednostka: | Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa |
Grupy: |
Przedmioty obowiązkowe dla Studium Podyplomowego Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Dziedzictwa Archn |
Punkty ECTS i inne: |
2.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | Znajomość podstaw rysunku technicznego, historii architektury i technik budowlanych. |
Rodzaj przedmiotu: | przedmiot obowiązkowy |
Całkowity nakład pracy studenta: | 1. Godziny realizowany z udziałem nauczyciela (godziny kontaktowe wykładu, przewidziane w programie): 23 2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury, zebranie materiału ilustracyjnego, koniecznego do nauki przedmiotu): 37. |
Efekty uczenia się - wiedza: | EK_W06 - student posiada wiedzę o metodach badań i dokumentacji zabytków architektury. EK_W07- student rozumie znaczenia badań i dokumentacji zabytku w procesie budowlano-konserwatorskim. |
Efekty uczenia się - umiejętności: | EK_U03 - student identyfikuje i rozróżnia działania konserwatorskie leżące w jego kompetencjach. |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | EK_K05 - student jest gotów do współdziałania w zespole różnych specjalistów w procesie badań zabytków architektury i posiada świadomość zakresu swoich kompetencji. |
Metody dydaktyczne: | Zajęcia prowadzone są jako wykład informacyjny/problemowy, uporządkowany w układzie tematycznym. Wykładowi towarzyszy prezentacja multimedialna. |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - wykład informacyjny (konwencjonalny) |
Skrócony opis: |
Na przedmiot składają się następujące tematy: 1. Ewidencja zabytków, 2. Dokumentacja historyczna zabytków architektury oraz źródła rękopiśmienne i ikonograficzne do zabytków architektury i urbanistyki. 3. Zagadnienia badań architektonicznych 4. Metoda badań archeologiczno – architektonicznych. 5. Metoda datowania (dendrochronologiczna) zabytków drewnianych. 6. Zasady i metoda dokumentacji projektowej dla zabytków architektury wraz z dokumentacją powykonawczą. 7. Etyka w działalności projektowej w zakresie dziedzictwa architektonicznego. |
Pełny opis: |
1. Ewidencja zabytków . Definicja ewidencji zabytków i podstawa prawna jej prowadzenia ze wskazaniem problemów organizacyjno – prawnych. Zarys historyczny ewidencji /inwentaryzacji zabytków na ziemiach polskich ze wskazaniem publikacji wyników. Omówienie poszczególnych rodzajów dokumentacji ewidencyjnej w układzie typologicznym (wg kategorii zabytków z pominięciem zabytków archeologicznych: nieruchomy (w tym zespół urbanistyczny); ruchomy, cmentarz, park) – w ramach zabytku nieruchomego dokumentacje omawiane w układzie chronologicznym. Wskazanie źródeł instrukcji i formularzy oraz omówienie praktyczno-formalnych problemów wykonania dokumentacji (Karty ewidencyjne zabytków z 1959 r. – tzw. zielona karta; Karta ewidencyjna zabytku architektury i budownictwa (1976 r.)/ karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków – tzw. biała karta; karty adresowe zabytków nieruchomych z l. 70., Karta Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków/ Karta ewidencyjna obiektu nieruchomego niewpisanego do rejestru zabytków; Karta adresowa Gminnej Ewidencji Zabytków; Karta ewidencyjna zabytku ruchomego; Karta ewidencji ruchomych zabytków techniki; Studium historyczno – konserwatorskie miasta; Karta cmentarza; Dokumentacja ewidencyjna założenia parkowego. 2. Dokumentacja historyczna zabytków architektury oraz źródła rękopiśmienne i ikonograficzne do zabytków architektury i urbanistyki. Obowiązująca metodyka badań i konserwacji zabytków architektury wymaga szczegółowego dokumentowania wyników zarówno wszelkich badań jak i praktycznych zabiegów. W celu przygotowania słuchaczy do prawidłowego spełnienia tego wymogu, przygotowany wykład dostarcza im podstawowych wiadomości na temat typów i technik dokumentacyjnych oraz materiałów pomocniczych umożliwiających udoskonalenie wyników przedsiębranych prac. Źródła rękopiśmienne i ikonograficzne zawierają istotne informacje dotyczące historii budowlane zabytków architektury będących przedmiotem badań i zabiegów konserwatorskich, które nie znalazły się w odnośnych publikacjach. Ich znajomość jest natomiast nieodzownym warunkiem wyczerpującego przedstawienia owej historii, co ma istotne znaczenie dla prawidłowego zaprogramowania i przebiegu wszelkich przedsięwzięć badawczych i technicznych. Celem wykładu jest przekazanie podstawowej wiedzy na temat rodzaju tych źródeł, sposobu ich poszukiwań oraz metodyki wykorzystania dla celów konserwatorskich. 3. Zagadnienia badań architektonicznych. a) budowli murowanych. Definicja badań architektonicznych w świetle obowiązującej ustawy o Ochronie zabytków. Określenie niezbędnych kompetencji wykonawców badań architektonicznych w świetle w/w ustawy i szczegółowego rozporządzenia. Przedstawienie celu prowadzenia badań architektonicznych oraz ich miejsca w metodycznym procesie konserwacji zabytkowej architektury. Charakterystyka zakresu badań oraz metody ich prowadzenia w terenie. Charakterystyka zawartości dokumentacji z wykonanych badań. Graficzna interpretacja wniosków z analizy styków murów – zasady i przykłady z prowadzonych badań. b) budowli murowanych (kościoła św. Jakuba w Toruniu). Podczas wykładu pokazana zostanie wnikliwa analiza powstałych w trakcie budowy kościoła śladów na jego murach z uwzględnieniem relacji z datowanymi dendrochronologicznie konstrukcjami drewnianymi, pozwalająca na ustalenie przebiegu procesu budowlanego i rekonstrukcji pierwotnych niezrealizowanych zamierzeń architektonicznych. Wyniki tych badań – jak się okazuje – rzucają zupełnie nowe światło na historię budowy kościoła św. Jakuba i pozwalają na zrewidowanie poglądów wcześniejszych badaczy. Mowa będzie przy tym nie tylko o warsztatach budowlanych, ale przede wszystkim o koncepcji układu przestrzennego kościoła, organizacji struktury wnętrza jak i o genezie formy architektonicznej. Ponadto zaprezentowana zostanie próba ustalenia kolejności budowy kaplic bocznych – kwestii wcześniej nierozstrzygniętej. c) budowli drewnianych – wieńcowych. Podczas wykładu przedstawione zostaną metody badań budowli wieńcowych stosowane w praktyce. Zabytki architektury wieńcowej zachowane in situ to niemal wyłącznie obiekty sakralne, gdyż świeckie można spotkać już prawie tylko w skansenach. Zwrócona zostanie uwaga na takie aspekty jak: dostępność konstrukcji wieńcowych do badań, połączenia konstrukcji wieńcowej ze szkieletową oraz wieńcowej z murowaną, występowanie znaków montażowych na elementach ścian wieńcowych, części składowe kościołów zrębowych (stropy, kolebki pozorne, sygnaturki, obramienia okienne i drzwiowe, schody) oraz wieże przy kościołach zrębowych. Wykazane zostanie znaczenie wyników badań dendrochronologicznych dla rekonstrukcji historii budowy zabytku. Prezentacja zawierać będzie wiele praktycznych przykładów badań architektonicznych i dendrochronologicznych budowli zrębowych. d) budowli drewnianych – szkieletowych. Badania architektoniczne konstrukcji szkieletowej na przykładzie Kościoła Pokoju w Świdnicy: Analiza: układu konstrukcyjnego, złącz ciesielskich, ciesielskich znaków montażowych, budulca i jego obróbki, materiałów zastosowanych do wypełniania pól szkieletu oraz kolorystyki. Rozwarstwienie: dzieje kościoła w najważniejszych etapach od jego budowy w połowie XVII wieku do XX wieku na podstawie analizy materialnej substancji, źródeł i literatury oraz badań dendrochronologicznych i innych badań pomocniczych. Rekonstrukcja: formy architektonicznej i kształtu konstrukcyjnego drewnianego szkieletu budowy kościoła w połowie XVII wieku. 4. Metoda badań archeologiczno – architektonicznych. Podstawowe pojęcia związane z archeologią. Miejsce archeologii w naukach humanistycznych i historycznych. Interdyscyplinarność archeologii. Rodzaje źródeł archeologicznych oraz interdyscyplinarność badań archeologicznych. Stanowiska archeologiczne – definicje, rodzaje. Metody badań terenowych – badania powierzchniowe, weryfikacyjno – sondażowe, wykopaliskowe, geofizyczne. Archeologia lotnicza. Badania archeologiczne na obiektach architektury. Przykłady wykorzystania badań archeologiczno – architektonicznych. Do uzupełnienia wiedzy na temat historii budowlanej obiektów oraz rekonstrukcji ich rozplanowania i przekształceń. 5. Metoda datowania (dendrochronologiczna) zabytków drewnianych. Celem wykładu jest zapoznanie studentów z dendrochronologią obiektów zabytkowych ze zwróceniem szczególnej uwagi na zabytkową architekturę. Wykład obejmuje ogólne przedstawienie zasad dendrochronologii, następnie omówienie metodyki wyboru materiału badawczego i technik pobierania próbek, po czym przedstawione będą metody laboratoryjnej analizy próbek drewna. Interpretacja wyników badań dendrochronologicznych przedstawiona zostanie na wybranych przykładach z Europy. Przykłady wybrane z projektów badawczych realizowanych przez autora wykładu ilustrują zarówno możliwości jak i ograniczenia dendrochronologii. 6. Zasady i metoda dokumentacji projektowej dla zabytków architektury wraz z dokumentacją podwykonawczą. Celem wykładu jest zapoznanie studentów z poszczególnymi etapami i formami dokumentacji projektowej dla zabytków architektury. Projekt koncepcyjny (wstępny), projekt budowlany, a projekt budowlano– konserwatorski. Projekt budowlany architektoniczno – konserwatorski. Projekty konserwatorskie. Projekty branżowe. Rysunki robocze. Realizacja prac budowlano –konserwatorskich wraz z dokumentacją powykonawczą. 7. Etyka w działalności projektowej w zakresie dziedzictwa architektonicznego. W ramach wykładu omawiane są wybrane aspekty problematyki etycznej związanej z pracą projektanta w obszarze dziedzictwa. Zajęcia rozpoczyna wprowadzenie do teorii. Przedstawiana jest w zarysie etyka normatywna, w tym etyka zawodowa. Rozważania na temat deontologii są rozszerzone dzięki uwzględnieniu wybranych aspektów praktycznych w pracy projektowej. Ważną częścią wykładu jest omówienie najważniejszych wartości oraz potrzeb w obszarze dziedzictwa architektonicznego. Na wybranych przykładach omawiane są problemy praktyczne i kontrowersyjne rozwiązania przy zrealizowanych już inwestycjach. |
Literatura: |
-Badania architektoniczne. Historia i perspektywy rozwoju, red. M. Arszyński, M. Prarat, U. Schaaf, B. Zimnowoda-Krajewska, Toruń 2015. Großmann G. U., Einführung In die historische Bauforschung, Darmstadt 1993. - Prarat M., Schaaf U., Wyniki badań historyczno-architektonicznych zagrody nr 4 w Niedźwiedziu, pow. Świecie – przyczynek do dyskusji nad metodyką badań drewnianej architektury wiejskiej dla celów konserwatorskich, [w:] Wobec zabytku… tradycje i perspektywy postaw. Studia dedykowane pamięci prof. Jerzego Remera, red. E. Pilecka, J. Raczkowski, Toruń 2010, s. 277-295. - Schaaf U., Evangelical Church of Peace in Jawor. Several commens on its original architecture and half-timbered construction from the years 1654-1655 in the light of historical and architectural research, [w:] Structural Health Assessment of Timber Structures, red. Jerzy Jasieńko, Tomasz Nowak, t. 1, Wrocław 2015, s. 36-45. - Karta Wenecka 1964-2014, Red. Bukowska W., Krawczyk J., Toruń 2015. - Karta ICOMOS (2003 r.) – Zasady analizy, konserwacji i restauracji strukturalnej (konstrukcyjnej) dziedzictwa architektonicznego (w Standardach …, s. 70). - Kucza-Kuczyński K., Zawód – architekt. O sztuce zawodowej i moralności architektury. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004. - Niemojewski L., Uczniowie cieśli. Rozważania nad zawodem architekta. Wyd. Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1948 reprint – wydanie przez SARP 1997. - Tajchman J., Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury i budownictwa, Toruń- Warszawa 2014. |
Metody i kryteria oceniania: |
Zaliczenie na podstawie obecności i aktywnego udziału w zajęciach. Zaliczenie od minimum 50% obecności na zajęciach. |
Praktyki zawodowe: |
brak |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2020/21" (zakończony)
Okres: | 2020-10-01 - 2021-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 23 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Beata Piaskowska | |
Prowadzący grup: | (brak danych) | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie
Wykład - Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 23 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Beata Piaskowska, Ulrich Schaaf | |
Prowadzący grup: | Izabela Brzostowska, Aleksander Furmanek, Maciej Prarat, Ulrich Schaaf, Piotr Trybuszewski, Karolina Zimna-Kawecka | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie
Wykład - Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 23 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Janusz Krawczyk | |
Prowadzący grup: | Izabela Brzostowska, Aleksander Furmanek, Piotr Trybuszewski | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie
Wykład - Zaliczenie |
Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-09-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 23 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Janusz Krawczyk | |
Prowadzący grup: | Izabela Brzostowska, Aleksander Furmanek, Piotr Trybuszewski | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie
Wykład - Zaliczenie |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.