Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Ogólne zagadnienia metodologiczne konserwacji i restauracji zabytków architektury

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1402-III-OZMK-P
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0228) Interdyscyplinarne programy i kwalifikacje związane z naukami humanistycznymi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Ogólne zagadnienia metodologiczne konserwacji i restauracji zabytków architektury
Jednostka: Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla Studium Podyplomowego Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Dziedzictwa Archn
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Znajomość podstaw: historycznych, teoretycznych i ogranizacyjno-prawnych aspektów ochrony zabyków, historii architektury, historycznych technik budowlanych i ich problematyki konserwatorskiej, opieki i profilaktyki konserwatorskiej detali architektonicznych i zabytków ruchomych.

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot obowiązkowy

Całkowity nakład pracy studenta:

1.Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (godziny kontaktowe wykładu,

przewidziane w programie): 23

2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta, konieczny do zaliczenia przedmiotu (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie, przeanalizowanie i przyswojenie treści podanej literatury, zebranie materiału ilustracyjnego, koniecznego do nauki przedmiotu): 22

3. Czas, wymagany do przygotowania się do zaliczenia (przyswojenie materiału ilustracyjnego, definicji, powtórka zagadnień problemowych): 15


Liczba pkt ECTS - 2

Efekty uczenia się - wiedza:

EK_W04 -sStudent ma pogłębioną świadomość problematyki wartościowania zabytku, jako kluczowego zagadnienia procesu konserwatorskiego.

EK_W05 - student posiada zaawansowaną wiedzę szczegółową wybranych zagadnień związanych z metodami konserwacji i restauracji zabytków architektury.

Efekty uczenia się - umiejętności:

EK_U06 - student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzą do przygotowania /wykonania, w zależności od specjalności zawodowej, w oparciu o dobór wybranych metod i narzędzi z zakresu dyscypliny nauki o sztuce: prac przedprojektowych, wniosków i wytycznych lub projektu budowlano – konserwatorskiego architektur historycznej.

EK_U07 - student potrafi objaśnić i uzasadnić zróżnicowanym odbiorcom dokonany wybór koniecznych ingerencji konserwatorsko – restauratorskich w zabytkach.


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

EK_K04 - student w sposób odpowiedzialny dokonuje wyboru koniecznych ingerencji konserwatorsko – restauratorskich w zabytkach, w szczególności wobec zabytkowych elementów odkrywanych w trakcie prac budowlano – konserwatorskich.

EK_K06- student jest przygotowany do skutecznego uzasadnienia inwestorowi poszanowania wartości dawnej architektury oraz ukierunkowania na budowie działań wykonawców do stosowania dawnych technik budowlanych.


Metody dydaktyczne:

Zajęcia prowadzone są jako wykład informacyjny/problemowy, uporządkowany w układzie tematycznym.

Wykładowi towarzyszy prezentacja multimedialna.

Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Skrócony opis:

Na przedmiot składa się szereg specjalistycznych wykładów związanych

z projektowaniem konserwacji i restauracji zabytków architektury:

1 . Uwarunkowania wewnętrzne - kształtujące konserwację i restaurację

zabytków architektur. 2 . Patologie w zabytkach architektury powstające w

wyniku błędnych prac restauratorskich. 3. Metoda konserwacji i restauracji

zabytków architektury (terminologia prac oraz wartościowanie i zalecenia

wynikające z teorii). 4. Konserwacja i rewitalizacja ruin historycznych. 5.

Adaptacja zabytków architektury do współczesnych potrzeb. 6. Adaptacja

zabytkowego prezbiterium do liturgii posoborowej. 7. Problematyka artystyczna przy restauracji zabytkowej architektury oraz rozbudowie kościołów oraz prezentacja projektów i realizacji w fotogramach. 8. Dokumentowanie wybranych działań konserwatorskich na zabytkach architektonicznych (uczytelnienie interwencji, odkrywki ekspozycyjne, problem tzw. świadków).

Pełny opis:

1. Uwarunkowania wewnętrzne - kształtujące konserwację i restaurację

zabytków architektur.

Uwarunkowania wewnętrzne: historia ogólna i budowlana, układ funkcjonalno – przestrzenny, forma i kompozycja, technika wykonania, autentyczna substancja, indywidualny charakter, standard wykonania „klimat”, stan techniczny zabytku jako podstawa do wniosków i wytycznych konserwatorsko – architektonicznych, które składają się z: I ogólnej koncepcji konserwatorskiej, II wytycznych do układu funkcjonalno – przestrzennego, III wytycznych do pozostałych elementów zabytku.

2. Patologie w zabytkach architektury powstające w wyniku błędnych prac

restauratorskich.

Dotyczące: pokryć dachowych więźb, stropów drewnianych, sklepień murów

cokołowych i fundamentów, posadzek i podłóg, okien i drzwi, kościołów drewnianych oraz architektury murowanej.

3. Metoda konserwacji i restauracji zabytków architektury (terminologia

prac oraz wartościowanie i zalecenia wynikające z teorii).

Konserwacja, konserwacja bieżąca (profilaktyczna) zabiegi konserwacji. Restauracja, zabiegi restauracji, adaptacja (aranżacje wnętrz niekompletnych), integracja, rewitalizacja budownictwa poprzemysłowego, rewitalizacja i zabezpieczenie ruin historycznych (anastyloza). Rozbudowa, przemieszczanie, przesunięcia (z demontażem i bez), renowacja. Odbudowy: rekonstrukcja zabytku, restytucja, odbudowa kreacyjna.

4. Konserwacja i rewitalizacja ruin historycznych.

Ruiny angielskie. Nieborów – Arkadia – sztuczne ruiny. Niedopuszczalna odbudowa ruin w Polsce. Karta Wenecka o ruinach. Zasady rewitalizacji ruin (tabela) I – prace przygotowawcze – rozpoznanie ruin, II – prace odkrywkowe, badawcze i zabezpieczenie czasowe, III – wartościowanie, IV – koncepcja zagospodarowania oraz rewitalizacji i zabezpieczenia, V – program szczegółowy i realizacja, VI – warunki przetrwania, VII – elementy dodane. Powtórzenie zasad. Podsumowanie – definicja. Berlini, Coventry. Wiślica.

5. Adaptacja zabytków architektury do współczesnych potrzeb.

Definicja i wnioski z niej płynące. Schemat prezentujący czynniki warunkujące

i kształtujące adaptację zabytków architektury (wiatraczek). Wnioski i wytyczne konserwatorsko – architektoniczne – ogólna koncepcja, wytyczne do układu funkcjonalno – przestrzennego (U.F.P.). Pozostałe elementy. Konieczność uzyskania odstępstw od współczesnych warunków technicznych. Różne przykłady adaptacji: Pałac w Studzieńcu, Toruń, ul. Kopernika 19, Chełmińska 28, Zamek w Golubiu i w Szczecinie. Ratusz w Toruniu – adaptacja na muzeum – schemat funkcjonalny. Opinia prof. Remera oraz dwóch prof. Analiza poszczególnych kondygnacji (parter, piwnice I i II piętro. Rozwiązanie komunikacji pionowej. Neapol – galeria malarstwa. Przykłady uczytelnień. Adaptacja poddaszy. Adaptacja budynku gospodarczego w Serbii. Adaptacja kamienic na muzeum w Warszawie. Konsekwencja łączenia kamienic w Toruniu. Inne rodzaje balustrad schodowych na wyższych kondygnacjach

kamienic jako dowód adaptacji kondygnacji magazynowych na mieszkania. Dodanie elementów o formie współczesnej. Ostateczna definicja adaptacji.

6. Adaptacja zabytkowego prezbiterium do liturgii posoborowej.

Czynniki warunkujące i kształtujące prezbiterium. Rozpoznanie i wartościowanie istniejącego prezbiterium. Podstawowe wymagania. Spotkanie nowej liturgii z tradycją kościoła. Niszczenie zabytkowego wyposażenia. Niewłaściwe odkrywki. Poziom prezbiterium oraz problem stopni w prezbiterium. Błędne usuwanie barier i niszczenie zabytkowej posadzki. Ołtarz posoborowy a posadzka. Zasady budowy ołtarza i ambony. Pulpit do czytań. Tabernakulum. Przykłady rozwiązań poprawnie prezbiteriów (Łążyn, NMP w Toruniu, katedra w Płocku. Problem krzyża w prezbiterium, obrus na ołtarzu i problem kwiatów. Adaptacja cerkwi i kościołów protestanckich dla kościoła katolickiego.

7. Problematyka artystyczna przy restauracji zabytkowej architektury

oraz rozbudowie kościołów oraz prezentacja projektów i realizacji w

fotogramach.

Problematyka artystyczna związana z restauracją architektury zabytkowej. Rozbudowa kościołów: Ciechocinek, Lubsko, Zawada. Prezentacja projektów o charakterze restauracji zab. architektury na wybranych przykładach (ok. 60 plansz).

8. Dokumentowanie wybranych działań konserwatorskich na zabytkach

architektonicznych (uczytelnienie interwencji, odkrywki ekspozycyjne,

problem tzw. świadków).

Wprowadzenie. A – Uczytelnienie interwencji restauratorskich. 1. uzupełnienia,

2. odtworzenie na podstawie świadka, 3. wznowienie, 4. dodanie. B – Uczytelnienie zmian funkcjonalnych. C – sygnowanie prac. D – odkrywki ekspozycyjne.

Literatura:

- Karta Wenecka 1964-2014, Red. Bukowska W., Krawczyk J., Toruń 2015.

- Karta ICOMOS (2003 r.) – Zasady analizy, konserwacji i restauracji strukturalnej (konstrukcyjnej) dziedzictwa architektonicznego (w Standardach …, s. 70).

- Kucza-Kuczyński K., Zawód – architekt. O sztuce zawodowej i moralności architektury. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2004.

- Niemojewski L., Uczniowie cieśli. Rozważania nad zawodem architekta. Wyd. Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa 1948 reprint – wydanie przez SARP 1997.

- Tajchman J., Aranżacje i wyposażenie zabytkowych prezbiteriów adaptowanych do wymogów liturgii posoborowej. Problematyka liturgiczna, konserwatorska

i artystyczna, Katowice 2008.

- Tajchman J., Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014.

- Tajchman J., Przykłady wadliwej i poprawnej adaptacji zabytków architektury [w:] Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014, s. 27-35.

- Tajchman J., Uczytelnienie niektórych działań konserwatorsko-restauratorskich bezpośrednio na zabytkach architektury [w:] Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury

i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014, s. 35-52.

- Tajchman J., Najczęstsze błędy w projektowaniu i w realizacjach konserwatorskich (wybrane przykłady) [w:] Standardy w zakresie projektowania, realizacji i nadzorów prac konserwatorskich dotyczących zabytków architektury

i budownictwa, Toruń-Warszawa 2014, s. 52-66.

- Tajchman J., Konserwacja ruin historycznych. Uwagi o metodzie. Ochrona Zabytków, Nr 4, 2005, s. 27-46.

- Tajchman J., Na czym polega metoda ochrony, konserwacji i zagospodarowania ruin zamkowych [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, red. Szmygin B., Molski P., Warszawa-Lublin 2012, s. 9-25.

- Tajchman J., Toruńskie zabytki architektoniczne adaptowane na potrzeby Muzeum Okręgowego w Toruniu [w:] Księga Pamiątkowa z okazji 150 lecia Muzeum Okręgowego w Toruniu 1861-2011, red. Mikulski K., Okoń E., Toruń 2011, s. 83-113.

- Tajchman J., Podstawowe zagadnienia metody konserwacji i restauracji dziedzictwa architektonicznego w zakresie zabytkowych budowli [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. Bogusław Szmygin, Warszawa-Lublin 2008, s. 155-169.

- Tajchman J., Piaskowska B., Na czym polega metoda adaptacji zabytków architektury do współczesnej funkcji [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. Bogusław Szmygin. ICOMOS, Warszawa-Lublin 2014, s. 299-314.

- Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury 2000, Biuletyn ICOMOS.

Metody i kryteria oceniania:

Kolokwium uwzględniające następujące przedmioty składające się na moduł kształcenia:

- Ogólne zagadnienia metodologiczne konserwacji i restauracji zabytków architektury.

- Wybrane problemy konserwatorskie zabytków architektury.

- Współczesne elementy związane z konserwacją zabytków architektury.

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2020/21" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Beata Piaskowska
Prowadzący grup: (brak danych)
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: (brak danych)
Prowadzący grup: Piotr Marciniak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Beata Piaskowska
Prowadzący grup: Joanna Karbowska-Berent, Piotr Marciniak, Beata Piaskowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 23 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Beata Piaskowska
Prowadzący grup: Joanna Karbowska-Berent, Piotr Marciniak, Beata Piaskowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)