Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Kostiumologia

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1402-Kos-3Z-S1
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0220) Nauki humanistyczne Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Kostiumologia
Jednostka: Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa
Grupy: Przedmioty obowiązkowe - 3 rok, sem. zimowy - Ochrona dóbr kultury, konserwatorstwo (s1)
Przedmioty obowiązkowe - 3 rok, sem. zimowy- Ochrona dóbr kultury (s1)
Przedmioty obowiązkowe - 3 rok, sem.zimowy-Ochrona dóbr kultury, zabytkoznawstwo i muzealnictwo (s1)
Strona przedmiotu: http://www.odk.umk.pl/studia-i-stopnia/przedmioty/kostiumologia/
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Ogólna orientacja w dziejach malarstwa i rzeźby od starożytności do końca XVII wieku.

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe wykładu - 30 godz. (1 p. ECTS)


Godziny w e-learningu - 15 godz. (0,25 p. ECTS)


Czas potrzebny na systematyczne zbieranie materiału ilustracyjnego, opracowywanie zagadnień z wykładu, poszerzanie wiedzy o podaną literaturę, przyswojenie materiału w systemie e-learningowym - 20 godz. (0,75 p. ECTS)


Czas potrzebny na przygotowanie się do egzaminu i wykonanie pracy pisemnej - 25 godz. (1 p. ECTS)


Łącznie 90 godzin pracy studenta za 3 p. ECTS, w tym - 30 godz. kontaktowych.


Efekty uczenia się - wiedza:

Student

W1: ma podstawową wiedzę na temat semantycznych i estetycznych funkcji ubioru w kontekście kulturowym oraz artystycznym [K_W10];

W2: ma ogólną wiedzę na temat przemian form ubioru w omawianych okresach oraz szczegółową wiedzę, dotyczącą wybranych problemów historii ubioru w kontekście kulturowym, zwraca uwagę na szczegóły kostiumologiczne, umożliwiające datowanie i rozpoznanie proweniencji dzieł sztuki [K_W03, K_W11];

W3: zna niebezpieczeństwa interpretacji stroju w sztuce, wynikające z kanonu wyobrażeniowego i założeń stylowych w danej epoce [K_W11, K_W14].


Efekty uczenia się - umiejętności:

Student

U1: rozpoznaje, datuje i wskazuje kontekst socjologiczno-kulturowy najważniejszych form ubiorów historycznych [K_U07];

U2: opisuje stroje dawne przedstawione w zabytkach sztuki przy pomocy terminologii, charakterystycznej dla dyscypliny nauk o sztuce [K_U11];

U3: posługuje się analizą kostiumologiczną jako narzędziem badawczym historii sztuki i analizuje ubiory przedstawione w sztuce pod kątem form artystycznych (malarskich, rzeźbiarskich), odróżniając realną formę dawnego ubioru od kanonu artystycznego i rozpoznając ahistoryczne stylizacje, które potrafi zinterpretować [K_U11].


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Student

K1: ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju naukowego [K_K01];

K2: jest wrażliwy na problematykę właściwego podejścia do materialnego dziedzictwa kulturowego [K_K04].


Metody dydaktyczne:

Wykład z prezentacją multimedialną; odtwarzanie form ubiorów starożytnych; pokaz rekonstrukcji elementów, akcesoriów bądź całych ubiorów średniowiecznych.


Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- studium przypadku

Skrócony opis:

Wykład z prezentacją multimedialną oraz pokazem drapowania strojów. porusza problem stroju dawnego jako świadectwa kultury materialnej i jako motywu w sztuce – z naciskiem na rolę kostiumologii jako nauki pomocniczej historii sztuki.

Blok I: dotyczy funkcji i symboliki stroju jako komunikatu wizualnego od prehistorii do współczesności; kostiumologii jako dyscypliny naukowej; semantycznej i artystycznej funkcji ubioru w sztuce.

Blok II: poświęcony jest roli i symbolice stroju w ceremoniale

Blok III prezentuje zagadnienia historii ubioru w kontekście znawczym, z naciskiem na poprawną interpretację ikonografii. Ma formę chronologicznego przeglądu form, dekoracji, techniki wykonania i modusu noszenia ubiorów w starożytności (cywilizacje wschodnie i śródziemnomorskie) oraz w kulturze Europy łacińskiej (z uwzgl. wpływów wschodnich) od wczesnego średniowiecza do końca epoki nowożytnej.

UWAGA: zajęcia są uzupełnione o E-learning.

Pełny opis:

BLOK I, GENEZA I FUNKCJA KOSTIUMOLOGII

1. Przedmiot i zakres kostiumologii:

Definicja pojęcia stroju w perspektywie kulturoznawczej i antropologicznej / Strój jako komunikat / Strój jako nośnik treści dystynktywnych / Problem „mody”

2. Kostiumologia jako dyscyplina naukowa w rozwoju historycznym. Cele poznawcze kostiumologii jako dyscypliny naukowej. / Geneza naukowego zainteresowania strojem. / Przedmiot i źródła badań kostiumologicznych. / Rodzaje stylizacji ubioru w sztuce od starożytności.

3. Rola ubioru w sztuce od starożytności do współczesności:

Funkcja ubioru w sztuce jako środka ekspresji. / Artystyczna rola draperii od starożytności do końca średniowiecza. / Dekoracyjna funkcja szaty w sztuce.

BLOK II, STRÓJ – SYMBOLIKA I CEREMONIAŁ (całość w E-LEARNINGU)

1. Semantyka ubioru w sztuce sakralnej Kościoła Zachodniego: Symboliczne konteksty nagości w sztuce sakralnej. / Szata jako symbol łaski / Ubiór jako środek identyfikacji w sztuce sakralnej. / Ubiór jako atrybut w ikonografii męczenników i wyznawców. / Wybrane zagadnienia kanonu kostiumologicznego przedstawień Chrystusa. / Symbolika szaty w ikonografii Najświętszej Marii Panny.

2. Rola stroju w ceremoniale Kościoła Zachodniego:

Stroje liturgiczne. / Szaty pontyfikalne. / Stroje chórowe. / Habity zakonne – symbolika i charakterystyka

3. Rola stroju w ceremoniale władczym:

Stroje ceremonialne w Bizancjum. / Splendor Pomazańca – stroje ceremonialne na Zachodzie.

BLOK III, HISTORIA UBIORU

1. Ubiory starożytnego Egiptu: Charakterystyka strojów w okresie Starego Państwa. / Przemiany w ubiorze elitarnym Średniego i Nowego Państwa. /

--- E-LEARNING - Kanon kostiumologiczny oraz insygnia faraona i królowej.

2. Ubiory starożytnego Wschodu oraz kultury egejskiej: Strój sumeryjski / babiloński / asyryjski --- W E-LEARNINGU / Ubiory na Krecie i w Mykenach. / Rekonstrukcja stroju i uzbrojenia z czasów wojny trojańskiej.

--- E-LEARNING --- case study: Biżuteria z grobów królewskich w Ur

3. Ubiory w starożytnej Grecji: Zagadnienia materiału i tkactwa. / Ubiór i fryzury archaiczne. / Militaria greckie od VII do IV w. p.n.e. --- W E-LEARNINGU / Ubiory epoki klasycznej. / Przemiany w konwencji stroju w okresie hellenistycznym.

--- E-LEARNING --- case study: Dama z Auxerre / Frasikleja

--- E-LEARNING --- case study: Peplos grecki

4. Ubiory starożytnego Rzymu: Kulturowa geneza, rozwój i formy togi rzymskiej. / Kanon kostiumologiczny wyobrażeń imperatora. / Charakterystyka militariów. / Ubiory kobiece ze szczególnym uwzględnieniem fryzur. / Przemiany stroju w okresie późnego cesarstwa i ich wpływ na kształtowanie kanonu kostiumologicznego Bizancjum.

---E-LEARNIG --- Militaria rzymskie

5. Bizancjum: charakterystyka ubiorów we wczesnym okresie Cesarstwa Bizantyjskiego do VI w. / Ubiory ceremonialne Bizancjum w średniowieczu.

6. Ubiory średniowiecza: Gatunki i zdobnictwo tkanin. / Ideał urody a kanon artystyczny / Ubiory wczesnego średniowiecza. / Forma i najważniejsze typy strojów XII- i XIII-wiecznych. / Moda dworska w Europie w XIV i XV wieku (Francja, Czechy). / Ubiory mieszczańskie w Europie Środkowej i Pn. w 2 poł. XV w. ---E-LEARNING / Zjawiska „przejściowe” przełomu XV i XVI wieku. / Odrębność śred. ubioru hiszpańskiego.

--- E-LEARNING --- case study: Kodeks Manesse

--- E-LEARNING --- case study: Bardzo Bogate Godzinki Księcia de Berry

--- E-LEARNIG --- stroje około 1400

7. Ubiory renesansowe: Ubiory w Italii do końca XVI wieku (ubiory mieszczańskie Florencji w 2 poł. XV wieku, ubiory dworów włoskich w 2 poł. XV w., ideał urody wieku XVI, stroje rzymskie i weneckie). / Ubiory mieszczańskie w Niemczech XVI w. / Moda dworu saskiego / Ubiory dworskie we Francji i Anglii w pierwszej połowie XVI w.

8. Ubiór dworski i reprezentacyjny w Europie pod wpływem mody hiszpańskiej w 2 połowie XVI i w początku XVII wieku: Moda dworu Habsburgów od czasów Karola V – charakterystyka kostiumologiczna i socjologiczna. / Anglia w 2 połowie XVI wieku – strój elżbietański. / Moda dworu Walezjuszy. / XVII-wieczne przemiany w stroju hiszpańskim za panowania Filipa IV.

--- E-LEARNIG - case study: MODA CZASÓW JAKOBIŃSKICH W ANGLII

9. „Płaszcz i szpada” – stroje francuskie od czasów regencji Marii Medici do końca panowania Ludwika XIV: Ewolucja ubioru dworskiego we Francji od około 1620 do początku XVIII wieku.

10. Formowanie się narodowego ubioru polskiego.

Literatura:

L I T E R A T U R A

P O D S T A W O W A:

A]. S T U D I A P R Z E K R O J O W E:]

Biedrońska-Słota B., Za modą przez wieki; ubiory z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Warszawa 1999 [dostęp: BG UMK].

Boucher F., Historia mody: dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa 2003 (1. wyd. – fr., Flammarion 1965) [dostęp: BG UMK].

Glossarium Artis, München 1982.

Gutkowska-Rychlewska M., Historia ubiorów, Wrocław – Warszawa – Kraków 1968.

Thiel E., Geschichte des Kostüms. Die europäische Mode von den Anfängen bis zum Gegenwart, Berlin 2000 (1. wyd. Berlin 1963).

Turnau I., Moda i technika włókiennicza w Europie od XVI do XVIII wieku, Wrocław 1984.

Turnau I., Słownik ubiorów, Warszawa 1999.

B]. S T U D I A O G Ó L N E: Przydatność kostiumologii w badaniach naukowych; moda i antropologia ubioru

Bonfante L., Nudity as a Costume in Classical Art, American Journal of Archaeology, Vol. 93, No. 4 (Oct., 1989), s. 543-570 [dostęp: Jstor]

Jakubek-Raczkowska M., Raczkowski J. Kowalski T., Średniowieczne malowidła ścienne w kamienicach mieszczańskich Starego i Nowego Miasta Torunia, Toruń 2017, s. 60-71.

Ogonowska Agnieszka, Ubiór jednostki jako przedmiot interpretacji i badań interdyscyplinarnych. [w:] Komunikacja wizualna, red. Piotr Francuz, Warszawa 2012, s. 229-242 [dostęp: BG UMK]

Richards A. G., The Spirit of the Times Reflected in Costume Art, Fine Arts Journal, Vol. 35, No. 4 (Apr., 1917), s. 312-316 [dostęp: Jstor]

Sieradzka A., Kostiumologia polska jako nauka pomocnicza historii, (Nauki Pomocnicze Historii. Seria Nowa), Warszawa 2013 [dostęp online: http://pther.net/PDF/NPH/NPH%20SIeradzka%20Anna%20Kostiumologia.pdf)

Toussaint-Samat Maguelonne, Historia stroju, Warszawa 2011 [dostĘp BG UMK].

Żygulski Zdzisław Jr., Strój jako forma symboliczna, [w:] Ubiory w Polsce. Materiały III sesji Klubu Kostiumologii i Tkaniny..,. Warszawa 1992, s. 7-17 [dostęp BG UMK, BWSzP].

C.] S T U D I A S Z C Z E G Ó Ł O W E (wybór):

Barker A., Domestic Costumes of the Athenian Woman in the Fifth and Fourth Centuries B. C., American Journal of Archaeology, Vol. 26, No. 4 (1922), s. 410-425 [dostęp: Jstor].

Biedrońska-Słota B., Polski ubiór narodowy zwany kontuszowym: dzieje i przemiany opracowane na podstawie zachowanych ubiorów zabytkowych i ich części oraz w świetle źródeł ikonograficznych i literackich, Kraków 2005 [dostęp BG UMK].

Clark Ch., Costume Jewelry in Egypt in the XVIII Dynasty, The Metropolitan Museum of Art Bulletin New Series, Vol. 8, No. 5 (Jan., 1950), s. 154-156 [dostep: Jstor]

Ostasz W. , Perły wśród jedwabi, Prace Hist.-Arch. Rzeszów, t. 18 [dostęp online].

Roccos J., Back-Mantle and Peplos: The Special Costume of Greek Maidens in 4th - Century Funerary and Votive Reliefs, "Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens", t. 69, No. 2, s. 235-265 [dostęp: Jstor].

Roccos J., The Kanephoros and Her Festival Mantle in Greek Art, American Journal of Archaeology, Vol. 99, No. 4 (Oct., 1995), s. 641-666 [dostęp: Jstor].

Ubiory w Polsce. Materiały III sesji Klubu Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej przy Oddziale Warszawskim Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, październik 1992, red. A. Sieradzka, K. Turska, Warszawa 1994 [dostęp: BG UMK, BWSzP].

Turnau I., Ubiór narodowy w dawnej Rzeczpospolitej, Warszawa 1991 [dostęp: BG UMK].

_________________________________________

L I T E R A T U R A

U Z U P E Ł N I A J Ą C A:

1. A Cultural History of Dress and Fashion (wyd. ciągłe), od 2017. Opis publ: Blumsbery Publ.: https://www.bloomsbury.com/uk/a-cultural-history-of-dress-and-fashion-9781472557490/

2. Brooke I., English Costume of the Seventeenth Century, London 1977.

3. Geddes A.G., Rags and Riches: The Costume of Athenian Men in the Fifth Century, The Classical Quarterly, Vol. 37, No. 2 (1987), s. 307-331 [dostęp: Jstor].

4. Encyclopedia of Medieval Dress and Textiles of the British Isles 400-1450, ed. Gale R. Owen-Crocker et al., Boston 2012.

5. Gutkowska-Rychlewska M., Patynki z Pyrzyc na tle mody obuwia średniowiecznego, Rozprawy i sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie, t. IX, Kraków 1967.

6. Gutkowska-Rychlewska M., Zabytkowy ubiór renesansowy z XVI wieku, "Rozprawy sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie", t. II, Kraków 1954.

7. Kania K., Kleidung im Mittelalter: Materialien - Konstruktion – Nähtechnik, Köln – Weimar – Wien 2010.

8. Patch D., A "Lower Egyptian" Costume: Its Origin, Development, and Meaning, Journal of the American Research Center in Egypt, Vol. 32 (1995), s. 93-116 [dostęp: Jstor].

9. Piltz E., Le costume officiel des dignitaires byzantins á l’epoque Paleologue, Uppsala 1994.

10. Ridgway B., Birds, Meniskoi, and Head Attributes in Archaic Greece, American Journal of Archaeology, Vol. 94, No. 4 (Oct., 1990), s. 583-612 [dostęp: Jstor].

11. Sawicka S., Stroje polskie z XVI wieku w rękopisie gandawskim, "BHS", 4 (1963).

12. Sieradzka A., Polskie średniowieczne hafty figuralne jako nieocenione źródło kostiumologiczne, [w:] Rzemiosło artystyczne. Materiały Sesji Oddziału Warszawskiego SHS, t. 2, pod red. Ryszarda Bobrowa, Warszawa 2001, s. 21-30.

13. Sieradzka A., Szlafrok gdańskiego uczonego i patrycjusza. O męskim ubiorze domowym drugiej połowy XVII wieku w świetle wybranej ikonografii portretowej, [w:] Florilegium Historicum Amicorum Munera. Profesorowi Krzysztofowi Maciejowi Kowalskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin przyjaciele, koledzy, uczniowie, Warszawa 2016.

14. Sieradzka A., Ikonografia jako źródło do badań nad odzieżą i akcesoriami ze skóry w średniowiecznej Polsce. Zarys problematyki, [w:] In gremio-in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem , Warszawa 2009.

15. Sronkova O., Die Mode der gotischen Frau, Prag 1954.

16. Sronkova O., Die Mode von der Renaissance bis zum Rokoko, Prag 1959.

17. Turska K., Ubiór dworski w Polsce w dobie pierwszych Jagiellonów, Wrocław 1987.

18. Warren L., Etruscan Dress as Historical Source: Some Problems and Examples, American Journal of Archaeology, Vol. 75, No. 3 (Jul., 1971), s. 277-284 [dostęp: Jstor].

19. Vermeule C., Greek, Etruscan, Roman Gold and Silver-I: Archaic to Hellenistic Gold, The Burlington Magazine, Vol. 112, No. 813 (Dec., 1970), s. 818-827 [dostęp: Jstor]

20. Żygulski Z. (jun.), Ze studiów nad Damą z gronostajem. Styl ubioru i węzły Leonarda, "BHS", 31/1 (1969).

21. Żygulski Z. (jun.), Somatyczne i semiotyczne uwarunkowania mody ubiorów, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 22 /1 (1974) s. 107-112.

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin

Część pisemna (asynchroniczna - praca własna): analiza pojedynczego modelu odzieży oraz zbudowana wokół niego prezentacja ppt (15-20 slajdów) - NIE OBOWIĄZUJE W ROKU AKADEMICKIM 2022/2023

Część ustna: interpretacja przedstawionego na slajdach materiału ilustracyjnego od starożytności do pocz. XVIII w. (dzieła sztuki) pod kątem rozpoznania i omówienia ukazanego zespołu odzieży.

W y m a g a n i a:

1. Rozpoznanie czasu, regionu i środowiska społecznego, charakterystycznego dla stroju na danym wyobrażeniu.

2. Omówienie poszczególnych części składowych kostiumu, z zastosowaniem fachowej terminologii.

3. Charakterystyka genezy i historycznego znaczenia danej formy stroju jako świadectwa kultury materialnej.

Obowiązuje wiedza wg treści kształcenia (wykłady - w tym e-learning - i podana literatura).

Próg zaliczenia - 50 %

Ocena bardzo-dobra - 90-100 %

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-02-20
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Monika Jakubek-Raczkowska
Prowadzący grup: Monika Jakubek-Raczkowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

UWAGA!

w semestrze ZIMOWYM 2020/21, w związku z zarządzeniem władz rektorskich o nauczaniu zdalnym, przedmiot będzie wykładany ZDALNIE.

MIEJSCE : Platforma moodle UMK.

https://moodle.umk.pl/WSP/course/view.php?id=36

Materiał z kolejnych wykładów (wraz z pakietem uzupełniającym zgodnym z sylabusem przedmiotu) będzie na bieżąco umieszczany na plaftormie w postaci opisanych prezentacji problemowych, z materiałem dodatkowym i prezentacjami typu case-study oraz wybranymi fragmentami obowiązkowej literatury.

WYMAGANE ZALOGOWANIE NA PLATFORMIE MOODLE oraz konto uniwersyteckie na MICROSFOT OFFICE 365.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Monika Jakubek-Raczkowska
Prowadzący grup: Monika Jakubek-Raczkowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

UWAGA!

w semestrze ZIMOWYM 2020/21, w związku z zarządzeniem władz rektorskich o nauczaniu zdalnym, przedmiot będzie wykładany ZDALNIE.

MIEJSCE : Platforma moodle UMK.

https://moodle.umk.pl/WSP/course/view.php?id=36

Materiał z kolejnych wykładów (wraz z pakietem uzupełniającym zgodnym z sylabusem przedmiotu) będzie na bieżąco umieszczany na plaftormie w postaci opisanych prezentacji problemowych, z materiałem dodatkowym i prezentacjami typu case-study oraz wybranymi fragmentami obowiązkowej literatury.

WYMAGANE ZALOGOWANIE NA PLATFORMIE MOODLE oraz konto uniwersyteckie na MICROSFOT OFFICE 365.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)