Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Kostiumologia

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1402-OG-K-Z-S1
Kod Erasmus / ISCED: 03.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0213) Sztuki plastyczne Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Kostiumologia
Jednostka: Wydział Sztuk Pięknych
Grupy: Przedmioty obowiązkowe - 2 rok, sem. zimowy - Ochrona dóbr kultury, konserwatorstwo (s1)
Strona przedmiotu: http://www.odk.umk.pl/studia-i-stopnia/przedmioty/kostiumologia/
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Ogólna orientacja w dziejach malarstwa i rzeźby od starożytności do końca XVII wieku.

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe wykładu - 30 godz. (1 p. ECTS)


Godziny w e-learningu - 20 godz. (0,5 p. ECTS)


Czas potrzebny na systematyczne zbieranie materiału ilustracyjnego, opracowywanie zagadnień z wykładu, poszerzanie wiedzy o podaną literaturę, przyswojenie materiału w systemie e-learningowym - 25 godz. (1 p. ECTS)


Czas potrzebny na powtórzenie materiału i przygotowanie się do egzaminu - 15 godz. (0,5 p. ECTS)


Łącznie 90 godzin pracy studenta za 3 p. ECTS, w tym - 30 godz. kontaktowych.


Efekty uczenia się - wiedza:

Student

W1. ma podstawową wiedzę na temat semantycznych i estetycznych funkcji ubioru w kontekście kulturowym oraz artystycznym

W2. ma ogólną wiedzę na temat przemian form ubioru w omawianych okresach oraz szczegółową wiedzę, dotyczącą wybranych problemów historii ubioru w kontekście kulturowym, zwraca uwagę na szczegóły kostiumologiczne, umożliwiające datowanie i rozpoznanie proweniencji dzieł sztuki

W3. zna niebezpieczeństwa interpretacji stroju w sztuce, wynikające z kanonu wyobrażeniowego i założeń stylowych w danej epoce


Efekty uczenia się - umiejętności:

Student

U1. rozpoznaje, datuje i wskazuje kontekst socjologiczno-kulturowy najważniejszych form ubiorów historycznych

U2. opisuje stroje dawne przedstawione w zabytkach sztuki przy pomocy terminologii, charakterystycznej dla dyscypliny

U3. posługuje się analizą kostiumologiczną jako narzędziem badawczym historii sztuki i analizuje ubiory przedstawione w sztuce pod kątem form artystycznych (malarskich, rzeźbiarskich), odróżniając realną formę dawnego ubioru od kanonu artystycznego i rozpoznając ahistoryczne stylizacje, które potrafi zinterpretować



Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Student

K1. ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju naukowego

K2. jest wrażliwy na problematykę właściwego podejścia do materialnego dziedzictwa kulturowego

Metody dydaktyczne:

Wykład z prezentacją multimedialną; odtwarzanie form ubiorów starożytnych; pokaz rekonstrukcji elementów bądź ubiorów średniowiecznych.

Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- studium przypadku

Skrócony opis:

Wykład z prezentacją multimedialną oraz pokazem drapowania strojów. porusza problem stroju dawnego jako świadectwa kultury materialnej i jako motywu w sztuce – z naciskiem na rolę kostiumologii jako nauki pomocniczej historii sztuki.

Blok I: dotyczy funkcji i symboliki stroju jako komunikatu wizualnego od prehistorii do współczesności; kostiumologii jako dyscypliny naukowej; semantycznej i artystycznej funkcji ubioru w sztuce.

Blok II: poświęcony jest roli i symbolice stroju w ceremoniale

Blok III: prezentuje zagadnienia historii ubioru w kontekście znawczym, z naciskiem na poprawną interpretację ikonografii. Ma formę chronologicznego przeglądu form, dekoracji, techniki wykonania i modusu noszenia ubiorów w starożytności (cywilizacje wschodnie i śródziemnomorskie) oraz w kulturze Europy łacińskiej (z uwzgl. wpływów wschodnich) od wczesnego średniowiecza do końca epoki nowożytnej.

UWAGA: zajęcia są uzupełnione o E-learning.

Pełny opis:

BLOK I, BLOK I, GENEZA I FUNKCJA KOSTIUMOLOGII

1. Przedmiot i zakres kostiumologii:

Definicja pojęcia stroju. / Strój jako komunikat wizualny./ Cele poznawcze kostiumologii jako dyscypliny naukowej. / Przedmiot i źródła badań kostiumologicznych. / Rodzaje stylizacji ubioru w sztuce od starożytności.

2. Kostiumologia jako dyscyplina naukowa w rozwoju historycznym.

3. Rola ubioru w sztuce od starożytności do współczesności:

Funkcja ubioru w sztuce jako środka ekspresji. / Artystyczna rola draperii od starożytności do końca średniowiecza. / Dekoracyjna funkcja szaty w sztuce.

BLOK II, STRÓJ - SYMBOLIKA I CEREMONIAŁ (całość w E-LEARNINGU)

1. Semantyka ubioru w sztuce sakralnej Kościoła Zachodniego: Symboliczne konteksty nagości w sztuce sakralnej. / Szata jako symbol łaski / Ubiór jako środek identyfikacji w sztuce sakralnej. / Ubiór jako atrybut w ikonografii męczenników i wyznawców. / Wybrane zagadnienia kanonu kostiumologicznego przedstawień Chrystusa. / Symbolika szaty w ikonografii Najświętszej Marii Panny.

2. Rola stroju w ceremoniale Kościoła Zachodniego:

Stroje liturgiczne. / Szaty pontyfikalne. / Stroje chórowe. / Habity zakonne – symbolika i charakterystyka

3. Rola stroju w ceremoniale władczym:

Stroje ceremonialne w Bizancjum. / Splendor Pomazańca – stroje ceremonialne na Zachodzie.

BLOK III, HISTORIA UBIORU

1. Ubiory starożytnego Egiptu: Charakterystyka strojów w okresie Starego Państwa. / Przemiany w modzie dworskiej Średniego i Nowego Państwa. / Kanon kostiumologiczny oraz insygnia faraona i królowej.

2. Ubiory starożytnego Wschodu oraz kultury egejskiej: Strój sumeryjski / babiloński / asyryjski. - W E-LEARNINGU / Ubiory na Krecie i w Mykenach. / Rekonstrukcja stroju i uzbrojenia z czasów wojny trojańskiej.

--- E-LEARNING - case study: Biżuteria z grobów królewskich w Ur

3. Ubiory w starożytnej Grecji: Zagadnienia materiału i tkactwa. / Ubiór i fryzury archaiczne. / Militaria greckie od VII do IV w. p.n.e. --- W E-LEARNINGU/ Ubiory epoki klasycznej. / Przemiany w konwencji stroju w okresie hellenistycznym.

--- E-LEARNING - case study: Dama z Auxerre / Frasikleja

--- E-LEARNING - case study: Peplos grecki

4. Ubiory starożytnego Rzymu: Kulturowa geneza, rozwój i formy togi rzymskiej. / Kanon kostiumologiczny wyobrażeń imperatora. / Charakterystyka militariów. / Ubiory kobiece ze szczególnym uwzględnieniem fryzur. / Przemiany stroju w okresie późnego cesarstwa i ich wpływ na kształtowanie kanonu kostiumologicznego Bizancjum.

5. Bizancjum: charakterystyka ubiorów we wczesnym okresie Cesarstwa Bizantyjskiego do VI w. / Ubiory ceremonialne Bizancjum w średniowieczu.

6. Ubiory średniowiecza: Gatunki i zdobnictwo tkanin. / Ideał urody a kanon artystyczny / Ubiory wczesnego średniowiecza. / Forma i najważniejsze typy strojów XII- i XIII-wiecznych. / Moda dworska w Europie w XIV i XV wieku (Francja, Czechy). / Ubiory mieszczańskie w Europie Środkowej i Pn. w 2 poł. XV w. ---E-LEARNING / Zjawiska „przejściowe” przełomu XV i XVI wieku. / Odrębność śred. ubioru hiszpańskiego.

--- E-LEARNING - case study: Kodeks Manesse

--- ELEARNING - case study: Bardzo Bogate Godzinki Księcia de Berry

7. Ubiory renesansowe: Ubiory w Italii do końca XVI wieku (ubiory mieszczańskie Florencji w 2 poł. XV wieku, ubiory dworów włoskich w 2 poł. XV w., ideał urody wieku XVI, stroje rzymskie i weneckie). / Ubiory mieszczańskie w Niemczech XVI w. / Moda dworu saskiego / Ubiory dworskie we Francji i Anglii w pierwszej połowie XVI w.

8. Ubiór dworski i reprezentacyjny w Europie pod wpływem mody hiszpańskiej w 2 połowie XVI i w początku XVII wieku: Moda dworu Habsburgów od czasów Karola V – charakterystyka kostiumologiczna i socjologiczna. / Anglia w 2 połowie XVI wieku – strój elżbietański. / Moda dworu Walezjuszy. / XVII-wieczne przemiany w stroju hiszpańskim za panowania Filipa IV.

9. „Płaszcz i szpada” – stroje francuskie od czasów regencji Marii Medici do końca panowania Ludwika XIV: Ewolucja ubioru dworskiego we Francji od około 1620 do początku XVIII wieku.

10. Formowanie się narodowego ubioru polskiego.

Literatura:

L I T E R A T U R A

P O D S T A W O W A:

1. Boucher F., Historia mody: dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, Warszawa 2003 (1. wyd. – fr., Flammarion 1965)

2. Gutkowska-Rychlewska M., Historia ubiorów, Wrocław – Warszawa – Kraków 1968.

3. Turnau I., Słownik ubiorów, Warszawa 1999.

4. Żygulski Zdzisław Jr., Strój jako forma symboliczna, [w:] Ubiory w Polsce. Materiały III sesji Klubu Kostiumologii i Tkaniny..,. Warszawa 1992, s. 7-17.

_________________________________________

L I T E R A T U R A

U Z U P E Ł N I A J Ą C A:

A] S T U D I A O G Ó L N E: Przydatność kostiumologii w badaniach naukowych; moda i antropologia ubioru

1. Bonfante L., Nudity as a Costume in Classical Art, American Journal of Archaeology, Vol. 93, No. 4 (Oct., 1989), s. 543-570 [dostęp: Jstor]

2. Jakubek-Raczkowska M., Raczkowski J. Kowalski T., Średniowieczne malowidła ścienne w kamienicach mieszczańskich Starego i Nowego Miasta Torunia, Toruń 2017, s. 60-71.

3. Richards A. G., The Spirit of the Times Reflected in Costume Art, Fine Arts Journal, Vol. 35, No. 4 (Apr., 1917), s. 312-316 [dostęp: Jstor]

4. Sieradzka A., Kostiumologia polska jako nauka pomocnicza historii, (Nauki Pomocnicze Historii. Seria Nowa), Warszawa 2013 [dostęp online: http://pther.net/PDF/NPH/NPH%20SIeradzka%20Anna%20Kostiumologia.pdf)

5. Toussaint-Samat Maguelonne, Historia stroju, Warszawa 2011 [dostep BG UMK], wybrane fragmenty

B] S T U D I A S Z C Z E G Ó Ł O W E:

1. Barker A., Domestic Costumes of the Athenian Woman in the Fifth and Fourth Centuries B. C., American Journal of Archaeology, Vol. 26, No. 4 (1922), s. 410-425 [dostęp: Jstor].

2. Biedrońska-Słota B., Polski ubiór narodowy zwany kontuszowym: dzieje i przemiany opracowane na podstawie zachowanych ubiorów zabytkowych i ich części oraz w świetle źródeł ikonograficznych i literackich, Kraków 2005 [dostęp BG UMK].

3. Biedrońska-Słota B., Za modą przez wieki; ubiory z kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, Warszawa 1999 [dostęp: BG UMK].

4. Clark Ch., Costume Jewelry in Egypt in the XVIII Dynasty, The Metropolitan Museum of Art Bulletin New Series, Vol. 8, No. 5 (Jan., 1950), s. 154-156 [dostep: Jstor]

5. Ostasz W. , Perły wśród jedwabi, Prace Hist.-Arch. Rzeszów, t. 18 [dostęp online].

6. Roccos J., Back-Mantle and Peplos: The Special Costume of Greek Maidens in 4th - Century Funerary and Votive Reliefs, "Hesperia: The Journal of the American School of Classical Studies at Athens", t. 69, No. 2, s. 235-265 [dostęp: Jstor].

7. Roccos J., The Kanephoros and Her Festival Mantle in Greek Art, American Journal of Archaeology, Vol. 99, No. 4 (Oct., 1995), s. 641-666 [dostęp: Jstor].

8. Ubiory w Polsce. Materiały III sesji Klubu Kostiumologii i Tkaniny Artystycznej przy Oddziale Warszawskim Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Warszawa, październik 1992, red. A. Sieradzka, K. Turska, Warszawa 1994 [dostęp: BG UMK, BWSzP].

9. Turnau I., Ubiór narodowy w dawnej Rzeczpospolitej, Warszawa 1991 [dostęp: BG UMK].

C] INNE:

1. A Cultural History of Dress and Fashion (wyd. ciągłe), od 2017. Opis publ: Blumsbery Publ.: https://www.bloomsbury.com/uk/a-cultural-history-of-dress-and-fashion-9781472557490/

2. Brooke I., English Costume of the Seventeenth Century, London 1977.

3. Geddes A.G., Rags and Riches: The Costume of Athenian Men in the Fifth Century, The Classical Quarterly, Vol. 37, No. 2 (1987), s. 307-331 [dostęp: Jstor].

4. Encyclopedia of Medieval Dress and Textiles of the British Isles 400-1450, ed. Gale R. Owen-Crocker et al., Boston 2012.

5. Gutkowska-Rychlewska M., Patynki z Pyrzyc na tle mody obuwia średniowiecznego, Rozprawy i sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie, t. IX, Kraków 1967.

6. Gutkowska-Rychlewska M., Zabytkowy ubiór renesansowy z XVI wieku, "Rozprawy sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie", t. II, Kraków 1954.

7. Kania K., Kleidung im Mittelalter: Materialien - Konstruktion – Nähtechnik, Köln – Weimar – Wien 2010.

8. Patch D., A "Lower Egyptian" Costume: Its Origin, Development, and Meaning, Journal of the American Research Center in Egypt, Vol. 32 (1995), s. 93-116 [dostęp: Jstor].

9. Piltz E., Le costume officiel des dignitaires byzantins á l’epoque Paleologue, Uppsala 1994.

10. Ridgway B., Birds, Meniskoi, and Head Attributes in Archaic Greece, American Journal of Archaeology, Vol. 94, No. 4 (Oct., 1990), s. 583-612 [dostęp: Jstor].

11. Sawicka S., Stroje polskie z XVI wieku w rękopisie gandawskim, "BHS", 4 (1963).

12. Sieradzka A., Polskie średniowieczne hafty figuralne jako nieocenione źródło kostiumologiczne, [w:] Rzemiosło artystyczne. Materiały Sesji Oddziału Warszawskiego SHS, t. 2, pod red. Ryszarda Bobrowa, Warszawa 2001, s. 21-30.

13. Sieradzka A., Szlafrok gdańskiego uczonego i patrycjusza. O męskim ubiorze domowym drugiej połowy XVII wieku w świetle wybranej ikonografii portretowej, [w:] Florilegium Historicum Amicorum Munera. Profesorowi Krzysztofowi Maciejowi Kowalskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin przyjaciele, koledzy, uczniowie, Warszawa 2016.

14. Sieradzka A., Ikonografia jako źródło do badań nad odzieżą i akcesoriami ze skóry w średniowiecznej Polsce. Zarys problematyki, [w:] In gremio-in praxi. Studia nad średniowiecznym skórnictwem , Warszawa 2009.

15. Sronkova O., Die Mode der gotischen Frau, Prag 1954.

16. Sronkova O., Die Mode von der Renaissance bis zum Rokoko, Prag 1959.

17. Turska K., Ubiór dworski w Polsce w dobie pierwszych Jagiellonów, Wrocław 1987.

18. Warren L., Etruscan Dress as Historical Source: Some Problems and Examples, American Journal of Archaeology, Vol. 75, No. 3 (Jul., 1971), s. 277-284 [dostęp: Jstor].

19. Vermeule C., Greek, Etruscan, Roman Gold and Silver-I: Archaic to Hellenistic Gold, The Burlington Magazine, Vol. 112, No. 813 (Dec., 1970), s. 818-827 [dostęp: Jstor]

20. Żygulski Z. (jun.), Ze studiów nad Damą z gronostajem. Styl ubioru i węzły Leonarda, "BHS", 31/1 (1969).

21. Żygulski Z. (jun.), Somatyczne i semiotyczne uwarunkowania mody ubiorów, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 22 /1 (1974) s. 107-112.

Metody i kryteria oceniania:

Wykład kończy się egzaminem pisemnym.

Egzamin obejmuje omówienie JEDNEGO z zagadnień, dotyczących HISTORII UBIORU (temat do wyboru z PIĘCIU podanych na egzaminie, w tym do wyboru również tematy z e-learningowego bloku Historia ubioru).

Obowiązuje wiedza wg treści kształcenia (wykłady, zwłaszcza - materiał e-learningowy oraz wiadomości z podanej literatury obowiązkowej).

Termin egzaminu w semestrze zimowym 2019/20

I termin: 10 II, godz. 14.00, s. Tymona

II termin (poprawkowy): 24 II, godz. 14.00, s. Tymona

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)