Organizacyjno-prawne problemy muzealnictwa i ochrony zabytków

Historia i teoria ochrony i konserwacji zabytków

przedmiot obowiązkowy

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( godz.):

np.

- udział w wykładach - 30

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( 30 godz.):

np.

- czytanie literatury i ustaw- 12

- przygotowanie do egzaminu- 18

Łącznie: 60 godz. (2 ECTS)

Student:

W1 zna na poziomie podstawowym uwarunkowania prawne ochrony dóbr kultury i muzeów w Polsce (K_W06; K_W07)

W2 charakteryzuje podstawowe pojęcia z zakresu teorii prawa i potrafi odnieść je do problematyki prawnej zw. z ochroną dóbr kultury i funkcjonowaniem muzeów (K_W01; K_W07)

W3 ma podstawową wiedzę o podstawach prawnych organizacji i zasadach oraz celach funkcjonowania organów i instytucji zw. z ochroną zabytków w Polsce oraz muzeów (K_W01; K_W07)

Student:

U1 wyszukuje i selekcjonuje informacje z aktów prawnych w celu skonstruowania norm prawnych zw. z ochroną zabytków i opieką nad zabytkami (K_U02)

U2 potrafi wyprowadzić normę prawną w oparciu o kazus z zakresu ochrony zabytków i ustawy o muzeach (K_U02)

U3 jest przygotowany do wykorzystania wiedzy z zakresu prawa ochrony zabytków i muzeów do realizacji zadań zw. z ochroną i opieką nad zabytkami (K_U07)

Student:

K1 Ma świadomość wagi unormowań prawnych w zakresie sprawowania ochrony i opieki nad zabytkami, w tym odpowiedzialności prawnej za podejmowane decyzje w zakresie własnych kompetencji (K_K01; K_K03; K_K04; K_K06)

K2 Ma świadomość istnienia problemów zw. z organizacją i funkcjonowaniem systemu ochrony zabytków wynikające z norm prawnych (K_K02; K_K05)

K3 Potrafi ocenić, z punktu widzenia prawnego i etycznego niewłaściwe postępowanie w zakresie ochrony zabytków (K_K04; K_K05)

Wykład konwersatoryjny, problemowy, połączony z metodą ćwiczeniową i giełdą pomysłów oraz studium przypadku (praca z tekstem ustawy o ochronie zabytków, ustawy o muzeach i rozwiązywanie kazusów).

2 zajęcia możliwe są do przeprowadzenia zdalnie w formie synchronicznej, na platformie MSTeams. Termin zajęć zostanie uzgodniony z grupą oraz zostanie przesłany link do zespołu.

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- giełda pomysłów
- studium przypadku

Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami funkcjonującymi w prawie przedstawionymi na tle zagadnień prawnych związanych z prawem ochrony zabytków i muzeów. Wskazanie czym jest prawo, celów i funkcji przepisów składających się na gałąź prawa ochrony zabytków. Omówienie organizacji ochrony zabytków w Polsce (również w ujęciu historycznym); organizacji muzeów, zakresu kompetencji organów i podstawowych instytucji. Wykład będzie ilustrowany przykładami związanymi z ochroną zabytków, zagadnieniami z teorii i praktyki konserwatorskiej, co pozwoli na bardziej przystępne przyswojenie i zrozumienie podstawowych zagadnień teorii prawa. Zapoznaniu studentów z podstawowymi pojęciami towarzyszyć będą zadania o charakterze konwersatoryjnym (rozumienie zapisów ustaw i rozwiązywanie kazusów) dzięki temu student pozna podstawowy warsztat urzędnika zajmującego się na co dzień ochroną zabytków, jak i zagadnienia prawe przydatne w pracy muzealnika.

Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami funkcjonującymi w prawie przedstawionymi na tle zagadnień prawnych związanych z prawem ochrony zabytków i muzeów. Wskazanie czym jest prawo, celów i funkcji przepisów składających się na gałąź prawa ochrony zabytków. Omówienie organizacji ochrony zabytków w Polsce (również w ujęciu historycznym); organizacji muzeów, zakresu kompetencji organów i podstawowych instytucji. Wykład będzie ilustrowany przykładami związanymi z ochroną zabytków, zagadnieniami z teorii i praktyki konserwatorskiej, co pozwoli na bardziej przystępne przyswojenie i zrozumienie podstawowych zagadnień teorii prawa. Zapoznaniu studentów z podstawowymi pojęciami towarzyszyć będą ćwiczenia/zadania o charakterze konwersatoryjnym (rozumienie zapisów ustaw i rozwiązywanie kazusów) dzięki temu student pozna podstawowy warsztat urzędnika zajmującego się na co dzień ochroną zabytków, jak i zagadnienia prawe przydatne w pracy muzealnika.

Treść przedmiotu (program nauczania):

1. Wstęp, zapoznanie z treściami nauczania przedmiotu, propedeutyka prawa

2-3. Wstęp do prawa, źródła prawa ochrony zabytków w Polsce.

(1-3: Charakterystyka nauk prawnych - miejsce prawa ochrony zabytków w systemie prawa, wzajemne korelacje z innymi gałęziami prawa; pojęcie prawa; interpretacje, czym jest prawo ochrony zabytków - rola definicji legalnych; funkcje prawa, normy prawne i przepisy prawne (budowa normy prawnej, konstruowanie normy prawnej na podstawie przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach. Budowa tekstu prawnego - na przykładzie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz ustawy o muzeach; obowiązywanie prawa - zakres czasowy, terytorialny i personalny. Problem omawiany na podstawie przepisów dotyczących ochrony zabytków- akt rangi ustawowej oraz akt prawa miejscowego; system prawa - rodzaje, cechy (hierarchizacja aktów prawnych, moc prawna i moc obowiązująca - miejsce prawa ochrony zabytków w systemie - gałęzie prawa, zjawisko dyferencjacji - miejsce prawa ochrony zabytków jako gałęzi prawa).

4) Formy tworzenia prawa i źródła prawa, typy aktów normatywnych; podkreślenie roli prawa precedensowego (orzecznictwo) w pojmowaniu roli zabytku w procesie stanowienia i stosowania prawa; wykładnia i jej stosowanie w praktyce (szczególna rola wykładni prawa ochrony zabytków - rola orzecznictwa i doktryny; problemy w interpretacji przepisów dotyczących ochrony zabytków).

4-5) Historia prawa ochrony zabytków i organizacji służb konserwatorskich w Polsce do 2003 r.

6-9. Organizacja ochrony zabytków w Polsce – Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r (ze zmianami). Wybrane podstawowe zagadnienia prawne wynikające z ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

10-11. Wybrane podstawowe zagadnienia prawne wynikające z ustawy o muzeach

12-14. Kodeks postępowania administracyjnego - podstawowe zagadnienia (omówione w kontekście problematyki ochrony zabytków)

15) Praca z tekstem ustawy o o.z.o.z. – rozwiązywanie kazusów

Literatura obowiązkowa (wybrane fragmenty):

1. ABC Dokumentacja organizacyjno-ochronna w muzeach i wybrane przepisy prawa, pr. zbiorowa, seria: Szkolenia Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów 5/2015, koordynator S. Kocewiak, http://www.nimoz.pl/files/publications/20/ABC_dokumentacji.pdf

2. Cieślik Z. i in., Ustawa o muzeach. Komentarz, Wolters Kluwer business, 2021.

3. Dziedzictwo, dobra kultury, zabytki, ochrona i opieka w prawie, red. P. Dobosz, K. Szepelak, W. Górny, Kraków 2015.

4. Ochrona zabytków - aspekty materialnoprawne i procesowe. Studium Konserwatorskie, red. K. Zalasińska, Warszawa 2021.

5. Prawo muzeów, red. J. Włodarski, K. Zeidler, Warszawa 2008.

6. Rymaszewski B., Polska ochrona zabytków. Refleksje z lat 1918- 2002, Warszawa 2002.

7. Wronkowska S., Podstawowe pojęcia prawa i prawoznawstwa, Poznań 2005 r.

8. Zalasińska K., Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, C.H.Beck 2020.

9. Zalasińska K., Zeidler K., Wykład prawa ochrony zabytków, Warszawa-Gdańsk 2015.

10. Zeidler K., Zabytki. Prawo i praktyka, Gdańsk-Warszawa 2017.

11. Zeidler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2007.

Literatura uzupełniająca:

1. Dekret Rady Regencyjnej z 1918 r. o opiece nad zabytkami kultury i sztuki z komentarzem czyli eseje o prawie ochrony dziedzictwa kultury, red. Kamil Zeidler, Magdalena Marcinkowska, Gdańsk 2017.

2. Leksykon prawa ochrony zabytków. 100 podstawowych pojęć [red:] K. Zeidler, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010.

3. Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2015.

4. Ochendowski E., Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 2018.

5. Pasierb J. S., Ochrona zabytków sztuki kościelnej, Warszawa 1995.

6. Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t.1- 5, Kraków 2001.

7. Wojciechowski J., Historia powstania i rozwoju organizacji opieki państwowej nad zabytkami sztuki w Polsce, "Ochrona Zabytków Sztuki", R. 1930/ 1931, nr 1- 2, s. 3- 28.

czasopismo "Kurier Konserwatorski"

Wykaz aktów normatywnych obowiązkowych:

1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 IV 1997 r. (Dz.U. Nr 78 poz.483). (wybrane przepisy)

2. Ustawa z dn. 23 VII 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.).

3. Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. Nr 5 poz. 24 ze zm.)

Wykaz pozostałych aktów normatywnych:

1. Dekret Rady Regencyjnej z dn. 31 X 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury (Dz. Pr. PP Nr 16, poz. 36).

2. Rozporządzenie Prezydenta RP z dn. 6 III 1928 r. o opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 29, poz. 265)

3. Ustawa z dn. 14 VI 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r., Nr 98 poz.1071 ze zm.).

4. Ustawa z dn. 15 II 1962 r. o ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz. U. z 1962 r. Nr 10, poz. 48.).

5. Ustawa z dn. 19 VII 1990 r. o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach (Dz. U. Nr 56, poz. 322).

6. Ustawa z dn. 7 VII 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 243, poz. 1623 ze zm.).

8. Ustawa z dn. 27 III 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2003 Nr 80 poz. 717, ze zm.).

9. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (Dz.U. 2015 poz. 774).

10. Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. 2015 poz. 1777 ze zm.).

11. Ustawa z dnia 25 maja 2017 r. o restytucji narodowych dóbr kultury (Dz.U. 2017 poz. 1086 ze zm.).

12. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz.U. Nr 113 poz.661; tekst jednolity Dz.U. 2021 poz. 56).

13. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie wywozu zabytków za granicę (Dz. U. Nr 98 poz. 510).

14. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. 2015 poz. 1789; tekst jednolity Dz.U. 2021 poz. 81).

15. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. 2019 poz. 1721).

16. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 19 sierpnia 2015 r. w sprawie krajowego rejestru utraconych dóbr kultury (Dz.U. 2015 poz. 1275).

Aktywny udział w zadaniach konwersatoryjnych (U1-U3, K1-K3)

Egzamin pisemny (W1-W3, U1-U2, K3)

Kryteria oceniania:

Wykład: egzamin pisemny w formie testu, analizy dokumentów oraz rozwiązania kazusów

ndst - 20 pkt (50 %)

dst-20,25-23,75 pkt (51-59%)

dst plus-24-27,5 pkt (60-68%)

db- 27,75-30,75 pkt (69-76%)

db plus-31-35,25 pkt (77-88%)

bdb-35,5-40 pkt (89-100%)

nie dotyczy