Profilaktyka konserwatorska

Zainteresowanie szeroko rozumianymi zagadnieniami ochrony dziedzictwa kulturowego. Znajomość terminologii konserwatorskiej i podstawowe wiadomości dotyczące procesów konserwatorskich.

Praca własna: udział na zajęciach - 30 godz.

Praca własna: pogłębianie wiedzy, zapoznanie się z literaturą - 30 godz

Praca własna: przygotowanie się do rozmowy egzaminacyjnej - 30 godz.

Wykłady mają dać studentowi wiedzę niezbędną do kształtowania optymalnych warunków przechowywania i udostępniania dóbr kultury, w tym dzieł sztuki. Obejmują szerokie omówienie zagadnień związanych z możliwościami zapobiegania, spowalniania i powstrzymywania procesów niszczenia dóbr kultury, zwłaszcza dzieł sztuki. Student uzyskuje wiedzę na temat związków między określonymi formami opieki a przebiegiem procesów niszczenia różnego typu zabytków – od zbiorów muzealnych do zabytkowych budowli.

Student nabywa umiejętności wieloaspektowej oceny wpływu warunków przechowywania i warunków w otoczeniu na stan obiektów zabytkowych i umiejętności świadomego kształtowania tych warunków.

Wykłady mają także uświadomić przyszłym konserwatorom-restauratorom potrzebę wpływania na losy dóbr kultury poprzez podejmowanie pertraktacji z właścicielami i użytkownikami, tworzenie programów i określanie zasad bezpiecznego użytkowania oraz skuteczne wdrażanie ich do praktyki.

Wykłady ilustrowane bogatym materiałem fotograficznym pochodzącym w całości z własnych doświadczeń konserwatorskich i badawczych autorki.

- pokaz

- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Po krótkim wstępnym omówieniu wewnętrznych i zewnętrznych warunków niszczenia następuje omówienie działania każdego z czynników zewnętrznych; mechanizmów niszczenia, możliwości zapobiegania i ochrony poszczególnych typów zabytków. Celem bogato ilustrowanego wykładu z analizą przykładów związków przyczynowo-skutkowych między określonymi formami opieki a przebiegiem procesów niszczenia różnego typu zabytków – od zbiorów muzealnych do zabytkowych budowli - jest przybliżenie studentom wiedzy o nowoczesnych formach ochrony.

W ramach cyklu wykładów omówione zostają zagadnienia roli konserwacji zapobiegawczej, jej miejsca w ochronie dziedzictwa kulturowego, zakresu możliwych działań profilaktycznych zapobiegających niszczeniu. Usystematyzowana zostaje wiedza na temat wewnętrznych i zewnętrznych warunków niszczenia zabytków różnego typu – od malowideł na podłożach płóciennych i drewnianych, poprzez różnego rodzaju przedmioty artystyczne, rzeźby polichromowane, do malowideł ściennych, których stan jest zawsze warunkowany stanem budowli, aż po samą budowlę. Oddziaływanie poszczególnych czynników omawiane jest według klucza: natura fizyczna czynnika, mechanizm niszczenia materii budującej zabytki przez dany czynnik, właściwości (cechy fizyczne, natężenie itp.) a zmiany materiałów, przykłady zniszczeń powstałych pod wpływem danego czynnika, zasady i metody pomiarów i oznaczania stopnia zagrożenia, zasady ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem, rady praktyczne. Ostatnim elementem każdego z wykładów jest omówienie metod i zasad bezpiecznego wykorzystania danego czynnika w pracach konserwatorskich.

Kolejno omawiane jest szkodliwe oddziaływanie światła, ciepła (w tym zasady bezpiecznego ogrzewania zabytkowych budowli), wody w różnych postaciach i stanach skupienia, zawilgocenia budowli, czynników chemicznych, kurzu i brudu, czynników biologicznych, mechanicznych, niszczenia w transporcie.

Omawiane są możliwości zapobiegania niszczeniu, zasady organizacji bezpiecznego przechowywania i bezpiecznego użytkowania zabytków, zwłaszcza w kontekście problematyki muzealnej oraz zasady etyki w ochronie dziedzictwa kulturowego.

Art in transit - Studies in the Transport of Painting, Edited by Marion F.Mecklenburg, International Conference on the Packing and Transportation of Paintings, September 9, 10, and 11, 1991, London, wyd. National Gallery of Art, Washington

Bartl A. – Beleuchtung in Museum. Die Verwendung von Niedervolt - Halogen - Kaltlichtlampen. Restauro 1/1993, s.23-31

Cassar M., Value of preventive conservation, [dostęp elektroniczny], http://www.ucl.ac.uk/sustainableheritage/value_conservation.pdf , (2008)

http://preservart.ccq.mcc.gouv.qc.ca/LexiqueFiche.aspx?ID=20

https://www.nimoz.pl/dzialalnosc/wydawnictwa/seria-ochrona-zbiorow

Jędrzejewska H. - Zagadnienia techniczne w muzealnictwie, BMiOZ seria B, t.XXXII, 1972

Kilian R., Holl K., Bichlmair S., Naumowič T. – Klimastabilität historischer Gebäude. RESTAURO 8/2012, s. 34-38

Kocewiak S., Ogrodzki P., Rulewicz J. - Vademecum zabezpieczenia obiektów sakralnych. Wyd. OOZP Warszawa 2005

Konserwacja zapobiegawcza w muzeach - pod red. Doroty Folgi-Januszewskiej, wyd. KOBiDZ, Warszawa 2007, s. 127 - 154

Kozakiewicz P., Matejak M. – Klimat a drewno zabytkowe, Warszawa 2013

Krajewski A., Witomski P. - Ochrona drewna surowca i materiału. Sposoby i środki ochrony drewna, Wydawnictwo SGGW, Warszawa 2005

Krawczyk Janusz – Meble jako przedmioty użytkowe i zabytki, Toruń 2006;

La Conservation Preventive, ARAAFU - Paris - 8,9 et 10 Octobre 1992

Lafontaine R.H. - Environmental Norms for Canadian Museums, Art Galleries and Archives, Technical Bulletin 5 Canadian Conservation Institute, Ottawa 1981

Mazur A. – Metody powstrzymujące niszczenie malowideł ściennych, ASP Warszawa 1999, skrypt nr 15

Preventive conservation, [dostęp elektroniczny], http://www.getty.edu/conservation/education/prevent/index.html , (2008).

Putt N. - Publication on preventive conservation strategies, Cons DistList, [dostęp elektroniczny], http://palimpsest.stanford.edu/byform/mailing-lists/cdl/2001/1274.html (2008).

B. J. Rouba - Pielęgnacja świątyni i innych zabytków. Książka nie tylko dla księży, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2014, ISBN: 978-83-231-3196-0

Rouba B. J. – Rückseitenschutz für Leinwandbilder - eine Methode von Eigenschaftenuntersuchungen w : 4th Internationale Conference Non-Destruktive Testing of Works of Art. Berlin 3-4.X.1994, s.657-669

Rouba B. J. - Badanie osłon odwroci obrazów malowanych na płótnie, Ochrona Zabytków 1990 z.2 s. 66 - 79

Rouba B. J. – Ruiny, mury a zagadnienie integralności technicznej [w:] Problemy utrzymania i adaptacji. Ochrona, konserwacja i adaptacja zabytkowych murów. Praca zbiorowa pod red. B. Szmygina, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Politechnika Lubelska, Warszawa – Lublin 2010 s. 155-173, ISBN 978-83-61596-17-1

Rouba B. J. – Untersuchung der Wärmeempfindlichkeit von Malschichten - Restauro Aktuell, Restauro 1992 z. 3 s.148 i B. J. Rouba - Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków 1991 z. 4 s. 278 – 284

Rouba B. J. – Badanie wrażliwości warstw malarskich obrazów na działanie ciepła, Ochrona Zabytków 1991 z. 4 s. 278 – 284

Rouba B. J. – Zagadnienie bezpieczeństwa obrazów XIX i XX-wiecznych w procesie ich konserwacji, BMiOZ S.B, Tom LXXXI Warszawa 1987, s. 127 - 134

Rouba B. J., Czy i jak ogrzewać kościoły?, Ecclesia, 3/2006, s. 48 – 54, wydawnictwo Elamed, ISSN 1895 1414

Rouba B. J., Ogrzewanie w kościele, Ecclesia, 4/2006, s. 28 – 36, wydawnictwo Elamed, ISSN 1895 1414

Rouba B. J. - Zagadnienia klimatu a bezpieczeństwo zbiorów – [w:] Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji naukowej pt. „Problemy muzeów związane z zachowaniem i konserwacją zbiorów”, Wyd. MNRiPR-S. Szreniawa 2015 r., s. 191-208

Rouba B. J. - Zawilgocenie jako problem w ochronie obiektów budowlanych i zbiorów muzealnych – [w:] Problemy muzeów związane z zachowaniem i konserwacją zbiorów. Wyd. MNRiPR-S. Szreniawa 2017 r., s. 35 - 58.

Rouba B. J. - Zagadnienia klimatu a bezpieczeństwo zabytków – czasopismo branżowe Chłodnictwo i Klimatyzacja - Miesięcznik dla praktyków, 7 (220) s. 48 - 56.

Rouba B. J. - Zawilgocenie - problem opiekuna kościoła. Materiał niepublikowany, przekazany Radzie ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Konferencji Episkopatu Polski do udostępniania zainteresowanym księżom. 30.08.2017 r., aktualizowane 28 07 2018 r. – udostępniany studentom w trakcie wykładów.

Święcka E., Konserwacja zapobiegawcza malowideł ściennych, KOBiDZ, Warszawa 2010

Egzamin ustny o charakterze rozmowy z elementami analizy określonych przypadków wybranych spośród zagadnień omówionych w trakcie wykładów. Studenci zdają egzamin w grupach 2 - 3 osobowych, w ustalonej przez siebie konfiguracji.

Nie dotyczy