Wybrane zagadnienia z dokumentacji ewidencyjnej i historyczno-konserwatorskiej

Znajomość zasad rysunku technicznego, inwentaryzacji pomiarowo-rysunkowej; historii technik budowlanych; podstawowej terminologii z zakresu historii sztuki

przedmiot obowiązkowy

- udział w ćwiczeniach – 30

- konsultacje z nauczycielem akademickim- 10

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.):

np.

- przygotowanie do ćwiczeń – 5

- poszukiwania źródeł, badania terenowe, opracowanie rysunków do dokumentacji, opracowanie dokumentacji - 35

- czytanie literatury/źródeł- 10

Łącznie: 90 godz. (3 ECTS)

Student:

W1: Wymienia i charakteryzuje rodzaje dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej (K_W01, K_W07)

W2: Charakteryzuje historyczny kontekst powstawania różnego rodzaju dokumentacji i dokonuje oceny merytorycznej zawartości (K_W02, K_W07)

W3: Ma wiedzę o metodologii wykonywania różnych rodzajów dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej, w szczególności: dokumentacji fotograficznej i Karty ewidencyjnej zabytku nieruchomego wpisanego i niewpisanego do rejestru. (K_W02)

W4: Zna metody analizy i wartościowania zabytku w kontekście wykonywania jego dokumentacji ewidencyjnej i historyczno-konserwatorskiej (K_W02, K_W05)

Student:

U1: Wykorzystuje wiedzę o rodzajach i kontekście historycznym dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej do gromadzenia informacji o zabytkach (K_U01)

U2: Potrafi wykonać Kartę ewidencyjną zabytku nieruchomego (K_U01, K_U05)

U3: Potrafi przygotować dokumentację fotograficzną zabytku nieruchomego (K_U05)

Student:

K1: Ma świadomość konieczności rozwijania umiejętności dokumentowania zabytków jako podstawowego elementu warsztatu konserwatorskiego (K_K02)

K2: Rozumie konieczność rzetelnego opracowywania dokumentacji zabytków i jest świadom własnej odpowiedzialności w tym zakresie (K_K04, K_K05)

K3 Jest gotów do podejmowania wyzwań zawodowych w zakresie konserwatorstwa (K_K06)

Metoda ćwiczeniowa z elementami wykładu konwersatoryjnego, studium przypadku, ćwiczeniami terenowymi, pomiaru w terenie, projektu - studenci wykonują dokumentacje ewidencyjne zabytków architektury oraz dokumentację fotograficzną.

20% godzin zajęć możliwych jest do przeprowadzenia zdalnie w formie synchronicznej, na platformie MSTeams. Termin zajęć zostanie uzgodniony z grupą oraz zostanie przesłany link do zespołu.

- ćwiczeniowa
- pomiaru w terenie
- projektu
- studium przypadku

Zapoznanie studentów z rodzajami dokumentacji oraz celami wykonywania poszczególnych rodzajów dokumentacji, zapoznanie z podstawami prawnymi dotyczącymi dokumentacji konserwatorskich, zapoznanie studentów z historią dokumentacji i ewidencji w Polsce; wykształcenie umiejętności korzystania z różnych rodzajów dokumentacji (zarówno współczesnych jak i historycznych), wykształcenie umiejętności samodzielnego opracowania podstawowych rodzajów dokumentacji ewidencyjnej.

I semestr

1. Wprowadzenie: rodzaje dokumentacji, definicja dokumentacji ewidencyjnej i konserwatorskiej; podstawy prawne; cele wykonywania poszczególnych rodzajów dokumentacji

2. Historia kształtowania się służb konserwatorskich w Prusach w XIX w., pod kątem inwentaryzacji i dokumentacji zabytków; Historia kształtowania się służb konserwatorskich na terenie zaboru austriackiego, pod kątem inwentaryzacji i dokumentacji zabytków; Historia kształtowania się służb konserwatorskich na terenie zaboru rosyjskiego, pod kątem inwentaryzacji i dokumentacji zabytków

3. Historia kształtowania się służb konserwatorskich w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym, pod kątem inwentaryzacji i dokumentacji zabytków; Służby konserwatorskie, inwentaryzacja i dokumentacja zabytków w Polsce powojennej;

4. Służby konserwatorskie, inwentaryzacja i dokumentacja zabytków w Polsce powojennej;

5-7 Szczegółowe omówienie rodzajów dokumentacji ewidencyjnej, pod względem merytorycznym i technicznym:- karta adresowa; karta wojewódzkiej ewidencji zabytków, tzw. „zielona” karta; Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego niewpisanego do rejestru; Karta ewidencyjna zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru (jednego obiektu, zespołu, założenia urbanistycznego); Gminna Ewidencja Zabytków; Wojewódzka Ewidencja Zabytków; Karta Ewidencyjna Zabytków Ruchomych; Ewidencja cmentarzy; Dokumentacja ogrodów i parków; Studium historyczno-urbanistyczne.

8-9. Omówienie zasad dokumentacji fotograficznej - forma ćwiczeniowa; Inwentaryzacja pomiarowo-rysunkowa - omówienie pod względem formalnym

10-11. Opis zabytku architektury wg schematu opracowanego na potrzeby GEZ (Gminna Ewidencja Zabytków) i WEZ (wojewódzka ewidencja zabytków) - ćwiczenia z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej: architektura murowana (różne typy budowli); budownictwo drewniane; ruina

12-14. Ocena stanu zachowania zabytku, formułowanie wytycznych konserwatorskich na potrzeby różnych typów dokumentacji - ćwiczenia z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej, ćwiczenia terenowe.

Akty prawne (wybrane przepisy):

1. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 ze zm).

2. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dn. 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. nr 113, poz. 661)

3.Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 10 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz.U. 2019, poz. 1886).

4. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 sierpnia 2018 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. 2018 poz. 1609).

5. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich i badań konserwatorskich przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków albo na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz robót budowlanych, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, a także badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz.U. 2019 poz. 1721).

Instrukcje i schematy dokumentacji:

1. Cel i zakres ewidencji zabytków nieruchomych, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

2. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych nieruchomych zabytków wpisanych do rejestru zabytków, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

3. Wzór karty ewidencyjnej zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

4. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych nieruchomych zabytków niewpisanych do rejestru zabytków, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

5. Wzór karty ewidencyjnej zabytków nieruchomych niewpisanych do rejestru zabytków, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

6. Wzór załącznika do karty ewidencyjnej, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

7. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych cmentarzy, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

8. Wzór karty ewidencyjnej cmentarzy, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

9. Cel i zakres ewidencji zabytków techniki, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

10. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków techniki, 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

11. Wzór karty ewidencyjnej zabytków ruchomych techniki, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

12. Instrukcja opracowywania karty adresowej zabytku nieruchomego (GEZ), Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

13. Wzór karty adresowej zabytku nieruchomego, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

14. Cel i zakres ewidencji zabytków ruchomych, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

15. Instrukcja opracowywania kart ewidencyjnych zabytków ruchomych, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

16. Wzór karty ewidencyjnej zabytków ruchomych, Warszawa 2011, www.nid.pl (08. 01. 2013 r.)

17. Schemat dokumentacji prac konserwatorskich i restauratorskich, pr. zb. pod red. B. Rouby, wersja elektroniczna, Narodowy Instytut Dziedzictwa 2013, https://www.nid.pl/pl/Dla_specjalistow/Badania_i_dokumentacja/zabytki-ruchome/Schemat%20dokumentacji%20konserwatorskiej/

Literatura obowiązkowa (do zapoznania wybrane fragmenty):

1. Brykowska Maria, metody pomiarów i badań zabytków architektury, Warszawa 2003.

2. Inwentaryzacja zabytków w Polsce. Dzieje, metody, osiągnięcia, red. M. Woźniak, Toruń 2021.

3. Problemy konserwacji i badań zabytków architektury, pod red. Aleksandry Kociałkowskiej, Gdańsk 2008.

4. Rymaszewski, Bohdan: Polska ochrona zabytków: refleksje z lat 1918 – 2002, Warszawa 2002.

5. Szałygin J., Rejestr i ewidencja zabytków nieruchomych oraz ruchomych w działaniach Narodowego Instytutu Dziedzictwa, "Ochrona Zabytków", 2012, z. 1-2, s. 117-158.

6. Zimna-Kawecka K., Ewidencja zabytków architektury: kilka uwag i pytań w związku z nowelizacją Ustawy z dn. 23 VII 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami/Register of architecture monuments : a few comments and queries in connection with the amendment to the Act from 23.07.2003 concerning monument protection and care for monuments, "Wiadomości Konserwatorskie, R. 2010, Nr 28, s. 78-90.

7. Ochrona zabytków na Pomorzu i Kujawach, w 100. rocznicę organizacji urzędów konserwatorskich w Polsce, red. nauk. K. Zimna-Kawecka, M. Prarat, Toruń 2020.

Literatura uzupełniająca (do zapoznania wybrane fragmenty):

1. Arszyński, Marian, Wybrane aspekty procesu tworzenia się środowiska konserwatorskiego w Polsce, [w:] Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX w. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej staraniem Wydziału Politechniki Warszawskiej, Generalnego Konserwatora Zabytków i Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w stulecie urodzin Profesora Jana Zachwatowicza w dniu 4 marca 2000 roku, Warszawa 2000, s. 97-128.

2. Borusiewicz, Władysław: Konserwacja zabytków budownictwa murowanego, Warszawa 1971 (wyd. II: Warszawa 1985).

3. Chrzanowski, Tadeusz: Rekonstrukcja – odtworzenie – makieta, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury 1977, t. XI, s. 93-106.

4. Demetrykiewicz, Włodzimierz: Opieka prawna w Austrii dla zabytków sztuki i pomników historycznych. Ze szczególnym uwzględnieniem stosunków galicyjskich, Kraków 1885, odbitka z „Nowej Reformy”.

5. Detloff, Paweł, Odbudowa i restauracja zabytków architektury w Polsce 1918-1939. Teoria i praktyka, Kraków 2006.

6. Dokumentacja w praktyce konserwatorskiej. Materiały sesji naukowej, Toruń, 24-25 listopada 1994, Warszawa 1995.

7. Dokumentacje naukowo-historyczne PKZ (1975), pod red. Włodzimierza Karczmarzyka, Warszawa: Ośrodek Informacji. PP Pracownie Konserwacji Zabytków, 1976; Materiały Szkoleniowe - Pracownie Konserwacji Zabytków. Ośrodek Informacji.

8. Frycz, Jerzy: Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Warszawa 1975.

9. Jaworski, Tadeusz: Problemy prawne ochrony dóbr kultury w Polsce, Warszawa 1980.

10. Kajzer, Leszek: Wstęp do badań archeologiczno-architektonicznych, Łódź 1984.

11. Kalicińska, Magdalena: Schemat dokumentacji konserwatorskiej - odpowiedzialność zawodowa czy biurokracja, [w:] Dokumentacja w praktyce konserwatorskiej. Materiały sesji naukowej, Toruń, 24-25 listopada 1994, Warszawa 1995, s. 28-31.

12. Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844-1855), T. 1, Ogólne sprawozdanie Delegacji, oprac. Jerzy Kowalczyk, przy udziale Roberta Kunkla [et al.], Warszawa 2009.

13. Kazimierza Stronczyńskiego opisy i widoki zabytków w Królestwie Polskim (1844-1855), oprac. Karol Guttmejer; [opracowanie zbiorowe pod red. Jerzego Kowalczyka]; T. 2, Gubernia Radomska: opisy, Warszawa 2010.

14. Małachowicz, Edmund, współpr. Maciej Małachowicz: Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Wrocław 2007.

15. Małachowicz, Edmund: Konserwacja i rewaloryzacja architektury w zespołach i krajobrazie, Wrocław 1994.

16. Małachowicz, Edmund: Ochrona środowiska kulturowego, t. I-II, Wrocław 1982, (Warszawa 1988).

17. Metody ewidencji zabytków, oprac. Michał Gradowski, Warszawa 1981,

"Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków", seria B, R. 1981, t. LXVII.

18. Midura, Franciszek. Społeczna opieka nad zabytkami na ziemiach polskich do 1918 roku, Warszawa 2004.

19. Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Polsce 1944-1989. Uwarunkowania polityczne i społeczne, pod red. Andrzeja Tomaszewskiego, Warszawa 1996.

20. Pruszyński, Jan: Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, t. 1-2, Kraków 2001.

21. Remer, Jerzy: Program inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce, "Ochrona Zabytków Sztuki", R. 1930-1931, z. 1-4, cz. 2, 413-424.

22. Remer, Jerzy: Zagadnienie geografii i inwentaryzacji zabytków sztuki w Polsce, "Wiadomości Konserwatorskie", R. 1929, nr 10, 11, 12 [dodatek do Ziemi, R. XIV: 1929, s. 44-48.

23. Rymaszewski, Bohdan: Polska ochrona zabytków, Warszawa 2005.

24. Schemat dokumentacji konserwatorskiej zabytków ruchomych, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki’’, Vol. 10, No 2 (37), 1999, s. 38–104.

25. Schemat dokumentacji konserwatorskiej zabytków ruchomych, pod red. Krzysztofa Nowińskiego, Warszawa 1983, "Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków", seria B, R. 1983, t. LXXIII.

26. Skalski, Krzysztof: Ochrona i przebudowa miejskich zespołów zabytkowych: Francja, Warszawa 1985;

27. Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana przez Michała Balińskiego i Tymoteusza Lipińskiego, Warszawa 1843.

28. Sobieszczański, Franciszek: Wiadomości historyczne o sztukach pięknych w dawnej Polsce z opisem dziejów i zabytków budownictwa, rzeźby, malarstwa i rytownictwa, z krótką wzmianką o życiu i dziełach znakomitych artystów krajowych lub w Polsce zamieszkałych, Warszawa 1847.

29. Sroczyńska, Krystyna: Podróże malownicze Zygmunta Vogla, Warszawa 1980.

30. Szmygin, Bogusław: Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin 2000.

31. Trwała ruina: problemy utrzymania i adaptacji, pod red. Bogusława Szmygina, Lublin 2006.

32. Tymczasowa Instrukcja Badań Architektonicznych, Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego, Kraków 1973, s. 6-27.

33. Walicki, Michał: Sprawa inwentaryzacji zabytków w dobie Królestwa Polskiego 1827-1862, Warszawa 1931.

34. Witwicki, M.: Ewidencja miast historycznych, "Ochrona Zabytków", R. 1966, nr 4.

35. Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce: pod red. Bogusława Szmygina, Warszawa – Lublin, 2008.

36. Wybrane zagadnienia ochrony i konserwacji zabytków architektury, pod red. Bogusława Szmygina, Lublin 2007.

37. Zasady konserwacji zabytków architektury: wybór tekstów, pod red. Andrzeja Michałowskiego, Warszawa: Ośrodek Informacji Konserwatorskiej, 1972.

Metody oceniania:

- aktywność W1, W2, K1

- przygotowanie dokumentacji W1, W3, W4; U1-U3; K1-K3

- ćwiczenia na zajęciach W4, K3

Kryteria oceniania:

W sem. I zaliczenie na podstawie aktywnego udziału w zajęciach (pół stopnia), poprawnego wykonania dokumentacji ewidencyjnej: Karty ewidencyjnej zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków; Dokumentacji fotograficznej;

Sem. II: zaliczenie na podstawie aktywnego udziału w zajęciach, poprawnego wykonania Dokumentacji historyczno-konserwatorskiej stolarki architektonicznej lub meblarskiego wyposażenia wnętrza

Nie dotyczy