Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Biblia a sztuka: teologiczne podstawy kultury

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 1500-OG-BSZT
Kod Erasmus / ISCED: 08.2 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0221) Religia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Biblia a sztuka: teologiczne podstawy kultury
Jednostka: Wydział Teologiczny
Grupy: Przedmioty ogólnouniwersyteckie
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Nie ma żadnych wymagań wstępnych.

Całkowity nakład pracy studenta:

Nakład pracy studenta wynosi około 60 godzin, co odpowiada 2 punktom ECTS. Na godziny te składają się:

1) Godziny kontaktowe: 30 godzin;

2) Samodzielna praca studenta w przygotowaniu do wykładów: 8 godzin;

3) Konsultacje: 2 godziny;

3) Przygotowanie i napisanie eseju tematycznego: 20 godzin.

Efekty uczenia się - wiedza:

W1: student opisuje modele relacji pomiędzy egzegezą biblijną a sztuką w perspektywie historycznej

W2: definiuje podstawowe koncepty z zakresu egzegezy oraz posługuje się adekwatnymi terminami teologicznymi istotnymi dla przedmiotu wykładu

W3: zna tło biblijne wielu reprezentacji artystycznych, stanowiących bogactwo kultury europejskiej

Efekty uczenia się - umiejętności:

U1: student rozróżnia inspiracje biblijne, które stoją u podstaw poszczególnych realizacji artystycznych

U2: wykorzystuje zdobyte informacje do określenia historycznych paradygmatów kulturowych i potrafi dokonać analizy hermeneutycznej dzieł sztuki wyrosłych z chrześcijańskiej tradycji

U3: analizuje współczesne przejawy sztuki sakralnej i dokonuje ich oceny

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K1: ma świadomość specyfiki kultury europejskiej jako wyrosłej z tradycji biblijnej

K2: posiada umiejętność prowadzenia owocnego dialogu międzykulturowego, znając genezę i przesłanie wielu dzieł sztuki

K3: ma świadomość znaczenia relacji religia-sztuka dla życia społecznego.

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące:

- klasyczna metoda problemowa

Metody dydaktyczne w kształceniu online:

- metody służące prezentacji treści

Skrócony opis:

Celem wykładu jest wskazanie na teologiczny fundament wielu dzieł sztuki (malarstwa, rzeźby, motywów architektonicznych), które wypływają z autorskiej interpretacji obrazów biblijnych, jakich podjęli się ich twórcy. W ramach zajęć zostaną przedstawione podstawy teoretyczne rozumienia sztuki w tradycji chrześcijańskiej, jej roli i znaczenia jako nośników idei teologicznych, co zamyka się w koncepcji sztuki jako „wizualnej egzegezy”. Stanowi to przyczynek do rozwijania teologii kultury, a więc odkrycia jej głębokiego znaczenia dla przekazu chrześcijańskiego orędzia. W drugiej części wykładów zostaną poddane analizie wybrane obrazy biblijne i ich różnorodne prezentacje w malarstwie czy rzeźbie. Głębsza znajomość teologii (od teologii systematycznej przez liturgię po teologię biblijną) jest niezbędna dla właściwego odczytania programu wielu przejawów artystycznych i nie pozwala na poprzestawaniu jedynie na aspektach formalnych.

Pełny opis:

„Biblia a sztuka: teologiczne podstawy kultury” jest to projekt, który wychodzi naprzeciw pewnej tendencji, jaką można zaobserwować w kulturze europejskiej ostatnich dziesięcioleci: coraz mniejsza znajomość tekstów Biblii, skutkująca brakiem zrozumienia dzieł sztuki wielkich mistrzów. Relacja między Biblią a sztuką wchodzi w zakres podejścia do Biblii przez historię oddziaływania tekstu (niem. Wirkungsgeschichte), które opiera się na dwóch podstawowych przesłankach: 1) tekst staje się dziełem literackim tylko wtedy, gdy spotyka czytelników, którzy dają mu życie i przyjmują go za swój; 2) przyjęcie tekstu może przyjmować rozmaite formy (literacką, artystyczną, teologiczną, ascetyczną i mistyczną), przyczyniając się do lepszego zrozumienia tekstu biblijnego. Zagadnienie wzajemnych relacji Biblii i sztuki zostanie podjęte w kontekście różnych tradycji artystycznych. Zanim zostaną przeprowadzone analizy wybranych dzieł artystycznych z różnych epok historycznych, konieczne będzie przekazanie podstawowych założeń hermeneutycznych, które odsłonią specyficzne „sprzężenie zwrotne” między sztuką a Biblią, co z kolei wymaga posiadania podstawowej wiedzy o samym zjawisku Biblii.

Szczegółowe treści wykładu:

I. Część wprowadzająca:

1. Czym jest Biblia i jak ją interpretowano na przestrzeni wieków;

2. Podstawowe założenia podejścia do Biblii przez historię oddziaływania tekstu (niem. Wirkungsheschichte);

3. Sztuka jako „wizualna egzegeza” i „hermeneutyka” oraz podstawowe zasady hermeneutyki biblijnej w świetle refleksji H. Gadamera, G. Ravasiego, Benedykta XVI.

II. Część analityczna:

1. „Stworzenie świata” w Biblii i w sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;

2. „Goście u Abrahama” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;

3. „Ofiara Izaaka (Akedah)” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;

4. Tajemnica Wcielenia (Zwiastowanie Maryi, nawiedzenie św. Elżbiety i Boże Narodzenie) w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.

9. Jan Chrzciciel i Jezusa w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;

10. Działalność Jezusa (Powołanie uczniów, wesele w Kanie Galilejskiej, uciszenie burzy na morzu i chodzenie po morzu; Jezus i jawnogrzesznica, wskrzeszenie łazarza) w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.

11. Tajemnica odkupienia (Zdrada Judasza, Ostatnia wieczerza, zaparcie Piotra, Człowiek z krzyża, zmartwychwstanie) w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.

12. „Nawrócenie św. Pawła” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki;

13. „Niewiasta obleczona w słońce” oraz „Niebieskie Jeruzalem” w Biblii i sztuce: od egzegezy do hermeneutyki.

Literatura:

Borchgrave, H., Chrześcijaństwo w sztuce, Warszawa: Horyzont, 2000.

Debray, R., Nowy Testament w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009.

Denizeau, G., Biblia objaśniona obrazami mistrzów malarstwa, Kielce: Jedność 2017.

Fabiani, B., Dalsze gawędy o sztuce VI-XX w., Warszawa: PWN, 2015;

Fabiani, B., Gawędy o sztuce sakralnej, Warszawa: PWN, 2022.

Jezus według mistrzów, red. Elżbieta Olczak, Warszawa: Demart, 2008.

Kawecki, W., Tajemnice Caravaggia, Kielce: Jedność, 2019.

Kotecki, D. i inni, Signs of the Apocalypse. Znaki Apokalipsy, Toruń 2020.

Nowy Leksykon Sztuki Chrześcijańskiej, red. Castelfranchi, L. – Crippa, M.A., Kielce: Jedność, 2013.

Piekarski, E. (red.), Biblia w malarstwie, Poznań: Penta 1990.

Plazaola, J., Kościół i sztuka. Od początków do naszych dni, Kielce: Jedność, 2002

Santambrogio, G. – Sem, E., Ewangelia w obrazach, Kielce: Jedność, 2010;

Tradigo, A., Człowiek krzyża. Historia w obrazach, Kielce: Jedność, 2014.

Ewangelia w obrazach, praca zbiorowa, Kielce: Jedność, 2010.

Efekty uczenia się:

Efekty kształcenia – wiedza

W1: student opisuje modele relacji pomiędzy egzegezą biblijną a sztuką w perspektywie historycznej

W2: definiuje podstawowe koncepty z zakresu egzegezy oraz posługuje się adekwatnymi terminami teologicznymi istotnymi dla przedmiotu wykładu

W3: zna tło biblijne wielu reprezentacji artystycznych, stanowiących bogactwo kultury europejskiej

Efekty kształcenia – umiejętności

U1: student rozróżnia inspiracje biblijne, które stoją u podstaw poszczególnych realizacji artystycznych

U2: wykorzystuje zdobyte informacje do określenia historycznych paradygmatów kulturowych i potrafi dokonać analizy hermeneutycznej dzieł sztuki wyrosłych z chrześcijańskiej tradycji

U3: analizuje współczesne przejawy sztuki sakralnej i dokonuje ich oceny

Efekty kształcenia – kompetencje społeczne

K1: ma świadomość specyfiki kultury europejskiej jako wyrosłej z tradycji biblijnej

K2: posiada umiejętność prowadzenia owocnego dialogu międzykulturowego, znając genezę i przesłanie wielu dzieł sztuki

K3: ma świadomość znaczenia relacji religia-sztuka dla życia społecznego.

Metody i kryteria oceniania:

Metody oceniania:

- obecność na zajęciach (dopuszcza się dwie nieobecności nieusprawiedliwione)

- esej tematyczny na temat wybranego dzieła sztuki wykorzystującego tekst biblijny.

Kryteria oceniania:

zaliczenie na ocenę na podstawie obecności na zajęciach i przedstawionego eseju (4-5 stron, w formacie A4, czcionka 12, interlinia 1,5) podejmującego wybrany aspekt relacji między egzegezą biblijną i sztuką (analiza wybranego malowidła, rzeźby, architektury etc.). Kryterium oceny eseju polegać będzie na stopniu wnikliwości ujęcia problemu (25 pkt.), rozległości i trafności przytoczonej bibliografii (25 pkt.), samodzielnej refleksji (25 pkt.) i poprawności językowej (25 pkt.):

ndst – do 59 pkt;

dst- od 60 do 68 pkt.

dst plus- od 69 do 77 pkt.

db- od 78 do 86 pkt.

db plus- od 87 do 94 pkt.

bdb- od 95 do 100 pkt.

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-21 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Dariusz Kotecki
Prowadzący grup: Dariusz Kotecki
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-20 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Dariusz Kotecki
Prowadzący grup: Dariusz Kotecki
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)