Toksykologia

Przed przystąpieniem do zajęć z przedmiotu toksykologia student posiada podstawową wiedzę z zakresu chemii analitycznej, chemii organicznej, biochemii oraz chemii klinicznej. Student powinien posiadać umiejętności dotyczące kalibracji (walidacji) metod analitycznych; precyzyjnego ważenia i mierzenia; sporządzania roztworów; wykonywania analiz ilościowych i jakościowych klasycznymi metodami wagowymi i miareczkowymi, jak i metodami instrumentalnymi; obliczania wyników analizy ilościowej.

1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:

 udział w wykładach: 35 godzin,

 udział w laboratoriach: 55 godzin,

 udział w konsultacjach naukowo-badawczych: 2 godziny,

 przeprowadzenie zaliczenia (kolokwium + egzamin): 2 godziny + 1 godzina = 3 godziny.

Łączny nakład pracy studenta związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 95 godziny, co odpowiada 3,8 punktom ECTS.

2. Bilans nakładu pracy studenta:

 udział w wykładach: 35 godzin,

 udział w laboratoriach: 55 godzin,

 przygotowanie do laboratoriów, uzupełnienie notatek: 5 godzin,

 przygotowanie prac zadanych przez prowadzących: 2 godziny,

 czytanie wskazanej literatury: 3 godzin,

 udział w konsultacjach naukowo-badawczych: 2 godziny,

 przygotowanie do zaliczenia i kolokwium: 6 godzin,

 przygotowanie do egzaminu i egzamin: 15 godzin + 1 godziny = 16 godzin.

Łączny bilans nakładu pracy studenta wynosi 124 godzin, co odpowiada 5 punktom ECTS.

3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi:

− udział w wykładach (z uwzględnieniem metodologii badań naukowych, interpretacją wyników prowadzonych analiz: 20 godzin,

− realizowanie aspektów naukowo badawczych w ramach ćwiczeń: 30 godzin,

− konsultacje naukowo-badawcze: 1 godzina,

− czytanie literatury w ramach poruszanych aspektów badań naukowych: 15 godzin,

− przygotowanie do zaliczenia w zakresie aspektów badawczo-naukowych dla realizowanego przedmiotu: 15 godzin.

Łączny czas pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi: 81 godzin, 3,24 ECTS.

4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:

 przygotowanie do zaliczenia i kolokwium – 6 godzin,

 przygotowanie do egzaminu i egzamin – 15 godzin + 1 godziny = 16 godzin.

Łączny czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania wynosi 22 godzin, co odpowiada 0,88 punktu ECTS.

5. Czas wymagany do obycia obowiązkowej praktyki: nie dotyczy.

W1: zna podstawowe pojęcia związane z toksykologią, w tym zagadnienia dotyczące toksykokinetyki, toksykometrii oraz metod alternatywnych stosowanych w toksykologii - K_D.W26

W2: zna procesy, jakim podlega ksenobiotyk w ustroju, ze szczególnym uwzględnieniem procesów biotransformacji, w zależności od dróg podania i dróg narażenia - K_D.W27

W3: zna różnorodne mechanizmy działania toksycznego ksenobiotyków oraz zasady postępowania w zatruciach - K_D.W28,

W4: zna i rozumie zasady monitoringu powietrza i monitoringu biologicznego w ocenie narażenia na podstawie stosowanych metod detekcji (jakościowych i ilościowych) różnych trucizn w powietrzu i materiale biologicznym (toksykologia środowiska pracy) - K_D.W29

W5: zna zagadnienia związane z toksykologią szczegółową, w tym między innymi z działaniem toksycznym wybranych leków i substancji uzależniających, metali, związków nieorganicznych i organicznych, takich jak alkohole, pestycydy i tworzywa sztuczne - K_D.W30

W6: zna zagrożenia i konsekwencje zdrowotne związane z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego (toksykologia środowiskowa) -

K_D.W31

U1: przedstawia i charakteryzuje biotransformację trucizn w ustroju oraz ocenia jej znaczenie w detoksykacji ksenobiotyków - K_D.U19

U2: przewiduje rodzaje, kryteria i znaczenie badań w ocenie toksyczności ksenobiotyków oraz określa wymagania dotyczące tych badań - K_D.U20

U3: wyjaśnia sposób prowadzenia badań w celu oceny narażenia na związki toksyczne - K_D.U21

U4: przewiduje podstawowy profil działania toksycznego ksenobiotyku na podstawie jego budowy chemicznej - K_D.U22

U5: ocenia różnice w zagadnieniach związanych z rodzajem narażenia na trucizny (toksyczność ostra, przewlekła, efekty odległe) - K_D.U23

U6: charakteryzuje i ocenia zagrożenia związane z zanieczyszczeniem środowiska przez związki chemiczne z grupy trucizn środowiskowych - K_D.U24

U7: samodzielnie korzysta ze źródeł informacji dotyczących toksyczności ksenobiotyków i wytycznych do oceny narażenia i ryzyka zdrowotnego - K_D.U53

U8: weryfikuje informacje z różnych dyscyplin, w celu przewidywania kierunku i siły działania toksycznego ksenobiotyków, w zależności od ich budowy chemicznej i rodzaju narażenia - K_D.U54

U9: interpretuje wyniki badań w zakresie oceny działania toksycznego ksenobiotyku - K_D.U55

U10: przeprowadza izolacjętrucizn z materiału biologicznego i wybiera odpowiednią metodę ich detekcji - K_D.U56

U11: przeprowadza ocenę narażenia (monitoring biologiczny) na podstawie analizy toksykologicznej w materiale biologicznym - K_D.U57

U12: przeprowadza analizę zanieczyszczeń chemicznych powietrza oraz dokonuje oceny narażenia na podstawie wybranych normatywów higienicznych - K_D.U58

K1: wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji K_B.K2

K2: posiada umiejętność pracy w zespole - K_B.K3

Wykład:

 wykład informacyjny (on-line),

 wykład problemowy z prezentacją multimedialną.

Laboratoria:

 zajęcia ćwiczeniowe,

 praca w zespołach i indywidualnie,

 pomiar i analiza wyników

Celem nauczania przedmiotu Toksykologia jest wyposażenie studenta w wiedzę z zakresu podstawowych pojęć toksykologicznych, mechanizmów działania toksycznego ksenobiotyków oraz zagrożeń dla zdrowia (zatrucia ostre i przewlekłe, skutki odległe) stwarzanych przez substancje chemiczne. Szczególną uwagę zwraca się na toksyczność środków leczniczych, a przede wszystkim na leki, które są najczęstszą przyczyną zatruć i uzależnień. Ponadto przedstawiane są zagadnienia dotyczące interakcji substancji toksycznych z lekami oraz rola ustrojowych układów metabolicznych, głównie enzymów mikrosomalnych, w biotransformacji substancji chemicznych i wpływ tych procesów na efekty toksycznego działania ksenobiotyków. Studenci poznają zasady BHP obowiązujące przy pracy z substancjami toksycznymi i materiałem biologicznym oraz sposoby udzielania pierwszej pomocy osobom zatrutym, łącznie z prawidłowym doborem odtrutek i metodami oceny narażenia na substancje toksyczne.

Wykład ma za zadanie dostarczyć wiedzy na temat toksykologii ogólnej oraz toksykologii szczegółowej. Zagadnienia z toksykologii ogólnej obejmują cele i zadania toksykologii, podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii, losy ksenobiotyków w ustroju (wchłanianie, dystrybucja, metabolizm, kumulacja i wydalanie), mechanizmy działania toksycznego ksenobiotyków (w tym rolę enzymów mikrosomalnych w bioaktywacji związków toksycznych), efekty odległe (działanie mutagenne, teratogenne i karcynogenne) oraz podstawy toksykometrii. Treści programowe wykładów z toksykologii szczegółowej obejmują toksyczność leków (z uwzględnieniem mechanizmów działania, objawów zatruć, skutków odległych ekspozycji oraz sposobów diagnozowania zatruć i udzielania pierwszej pomocy). Tematyka wykładów dotyczy również problemów związanych ze zjawiskiem toksykomanii, ze szczególnym uwzględnieniem uzależnienia od leków

Laboratoria poświęcone są celom i zadaniom analizy toksykologicznej, rodzajom materiału do badań (materiał biologiczny, preparaty farmaceutyczne, próby środowiskowe), zasadom jego doboru i podziału, sposobom prowadzenia analizy toksykologicznej ukierunkowanej na konkretną substancję i w przypadku identyfikacji nieznanych związków, metodom wykrywania i oznaczania wybranych grup leków w materiale biologicznym, metodom wykrywania i oznaczania innych substancji toksycznych (rozpuszczalniki organiczne ze szczególnym uwzględnieniem alkoholi, narkotyków) oraz sposobom wykrywania skutków ekspozycji na substancje toksyczne. Nauczanie ma także na celu opanowanie przez studenta praktycznej znajomości metod izolacji, wykrywania i oznaczania ilościowego substancji toksycznych, ze szczególnym uwzględnieniem leków, oraz oceny skutków ich działania z zastosowaniem nowoczesnej aparatury analitycznej oraz przygotowanie studentów do prawidłowej interpretacji wyników badań.

Literatura obowiązkowa:

1. Seńczuk W: Toksykologia współczesna. PZWL, Warszawa 2006

2. Piotrowski JK: Podstawy toksykologii. WNT, Warszawa 2006

3. Mutschlera E: Farmakologia i toksykologia. MedPharm, 2010

Literatura uzupełniająca:

1. Moffat AC, Osselton MD, Widdop B: Clarke’s Analysis of Drugs and Poisons. Pharmaceutical Press, London 2004, 2011

2. Flangan RJ, Taylor A, Watson ID, Whelpton R: Fundamental of analytical toxicology. JohnWhiley & Sons, Chichester, 2007

3. Bogdanik T: Toksykologia kliniczna, PZWL, Warszawa 1988

Podstawą do zaliczenia przedmiotu toksykologia jest przestrzeganie zasad ujętych w Regulaminie Dydaktycznym Katedry i Zakładu Toksykologii.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych zdobycie powyżej 60% z 4 kolokwiów pisemnych oraz uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu końcowego.

Wykłady:

Zaliczenie na podstawie dwóch pisemnych kolokwiów oraz egzaminu końcowego w formie testu jednokrotnego wyboru (pytania otwarte i zamknięte jednokrotnego wyboru).

Uzyskane punkty z egzaminu przelicza się na oceny według następującej skali:

Procent punktów Ocena

92-100% Bardzo dobry

84-91% Dobry plus

76-83% Dobry

68-75% Dostateczny plus

60-67% Dostateczny

0-59% Niedostateczny

Egzamin poprawkowy końcowy odbywa się w sesji poprawkowej. Student może przystąpić do egzaminu w tzw. terminie zerowym, kiedy uzyskał łącznie więcej niż 90% punktów z kolokwium oraz Kierownik Katedry i Zakładu Toksykologii wyraził odpowiednią zgodę. Nie przewiduje się zwolnień z egzaminu.

Seminaria:

Nie dotyczy.

Laboratoria:

Zaliczenie na podstawie wykonania części praktycznej ćwiczeń laboratoryjnych oraz zaliczenia dwóch pisemnych kolokwiów z ćwiczeń.

Ocena ciągła w trakcie zajęć w postaci krótkich sprawdzianów pisemnych lub ustnych:

Student otrzymuje zaliczenie w momencie uzyskania >70% prawidłowych odpowiedzi. Studentowi przysługuje możliwość ponownego podejścia do wejściówki po nieuzyskaniu zaliczenia w pierwszym terminie. Poprawy wejściówek odbywają się w terminie wyznaczonym przez prowadzącego zajęcia, ale przed terminem kolokwium z ćwiczeń laboratoryjnych.

Egzamin końcowy: > 60% (W1-W6, U1-U12)

Kolokwium z wykładów: > 70% (W1-W6, U3, U5-U8)

Kolokwium z laboratoriów: > 70% (U1-U12, W1-W3)

Sprawdziany pisemne: > 70% (W1-W6, U1-U12)

Program kształcenia nie przewiduje odbycia praktyk.