Zajęcia fakultatywne: Biogerontologia - podstawy biologii starzenia komórek i organizmu człowieka

Znajomość biologii ogólnej, podstaw biologii komórki, opanowanie podstaw biochemii, genetyki i fizjologii człowieka.

przedmiot fakultatywny

1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:

udział w wykładach: 15 godzin.

Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 15 godzin, co odpowiada 0,6 punktu ECTS.

2. Bilans nakładu pracy studenta:

udział w wykładach: 15 godzin;

przygotowanie, w tym czytanie wybranego piśmiennictwa: 5 godzin;

przygotowanie do zajęć, w tym przygotowanie prezentacji lub opracowanie pisemne: 5 godziny.

Łączny nakład pracy związany z realizacją przedmiotu wynosi 25 godzin, co odpowiada 1 punktowi ECTS.

3. Bilans nakładu pracy studenta związany z prowadzoną w uczelni działalnością naukową: 25 godzin, co odpowiada 1 punktowi ECTS.

4. Bilans nakładu pracy studenta o charakterze praktycznym:

Nie dotyczy

Student zna i rozumie:

wpływ czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych środowiska na organizm człowieka na każdym etapie ontogenezy.

prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i podstawowe zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach zdrowia i choroby a także w organizmie starzejącym się i u osób w wieku podeszłym.

podstawy patofizjologii komórki i układów organizmu i zmian molekularnych zachodzących podczas starzenia w komórkach i tkankach człowieka.

Student potrafi:

wskazywać różnice w budowie i funkcjonowaniu organizmu na poszczególnych etapach rozwoju osobniczego; rozumie i opisuje mechanizmy rozwoju zmian czynnościowych, prawidłowo interpretuje patofizjologiczne podłoże rozwoju chorób wieku podeszłego.

analizować podłoże molekularne procesów prowadzących do starzenia, potrafi wskazywać zależności pomiędzy zaburzeniami przemian metabolicznych, jednostką chorobową, stylem życia, płcią i wiekiem pacjenta także w przypadku chorób związanych z wiekiem i chorób przyspieszonego starzenia.

Student gotów jest do:

stałego dokształcania się; ma świadomość uwarunkowań i ograniczeń wynikających z choroby i starości oraz potrzeby propagowania zachowań prozdrowotnych (profilaktyka na każdym etapie ontogenezy).

dążenia do korzystania z obiektywnych źródeł informacji naukowej; posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do wyszukiwania i selekcjonowania informacji naukowych.

Wykład multimedialny, dyskusja ze studentami.

Wykład:

- informacyjny z prezentacją multimedialną;

- problemowy;

- konwersatoryjny;

- klasyczna metoda problemowa.

- pokaz

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Starzenie to naturalny etap ontogenezy człowieka. Ponieważ liczba starzejących się ludzi powyżej 65 roku życia gwałtownie wzrasta (w Polsce żyje 1,5 mln osób po 80 roku życia i 4,2 tys. stulatków) problematyka mechanizmów prowadzących do zmian starczych organizmu staje się jednym z głównych nurtów w badaniach biomedycznych.

Starzenie to naturalny etap ontogenezy człowieka. Ponieważ osób powyżej 80 roku życia jest już w Polsce 1,5 miliona gwałtownie wzrasta zainteresowanie problematyką mechanizmów prowadzących do zmian starczych organizmu a ta staje się jednym z głównych nurtów w badaniach biomedycznych. W starzejącym się organizmie następują zmiany sprzyjające rozwojowi wielu chorób takich jak: nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, cukrzyca typu II, choroby układu odpornościowego czy choroby neurodegeneracyjne, choroby i zmiany w obrębie skóry. Rośnie tym samym liczba osób wymagających interwencji i opieki medycznej.

Wiedza o mechanizmach starzenia komórek i organizmu staje się jednym z kluczowych zagadnień współczesnej biologii i medycyny w tym diagnostyki medycznej, także mającej zastosowania w zakresie teorii i praktyki opieki paliatywnej i medycyny wieku podeszłego z uwzględnieniem badań z zakresu podstawowej diagnostyki medycznej i diagnozowania chorób wieku podeszłego.

Współczesna nauka dostarcza nam narzędzi pozwalających analizować procesy starzenia od poziomu biomolekuł i funkcjonowania komórek, poprzez poziom funkcjonowania tkanek, narządów i całego organizmu człowieka. Poznano dzięki temu wiele mechanizmów odpowiadających za starzenie, a to pozwala nam lepiej rozumieć procesy starzeniowe, co w aspekcie wykorzystania tej wiedzy w medycynie powinno mieć wpływ na poprawienie jakości życia osób w podeszłym wieku.

Wykład (treści)

1. Dlaczego starzejemy się? Starzenie jako uniwersalny proces biologiczny – wprowadzenie do biogerontologii. Granice długowieczności.

2. Współczesne teorie starzenia: przegląd aktualnych teorii i poglądów.

3. Reaktywne formy tlenu a starzenie. Oksydacyjne uszkodzenia DNA w procesie starzenia. Mitochondrialna teoria starzenia.

4. Antyoksydanty w ochronie komórek i organizmu. Rola antyoksydantów w prewencji starzenia organizmu i terapii chorób wieku podeszłego- stale kontrowersyjna.

5. Zespoły chorobowe przyspieszonego starzenia ( w tym cukrzyca, zespół Downa). Progerie – starzenie na drodze patologicznej.

6. Aktualne badania mechanizmów starzenia jako klucz do zrozumienia zjawiska i medycznych działań anty-aging.

7. Choroby związane ze starzeniem i wieku podeszłego: choroba Alzheimera a starzenie mózgu, miażdżyca, cukrzyca typu II, nowotwory.

Literatura podstawowa:

Mikuła-Pietrasik J. et.al. Święty Graal biologii, czyli jak i dlaczego się starzejemy? Postępy Biochemii vol. 61, 4, s.344, 2015;

Biogerontologia. Red: E. Sikora, G. Bartosz, J. Witkowski. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2009;

Sto lat i więcej- szansa na długowieczność. KOSMOS tom 48, nr 2, 1999; Cały numer poświęcony problematyce starzenia;

Jurgowiak M., Oliński R. Proces starzenia – przegląd aktualnych teorii i poglądów. Kosmos 47(1) 1998, 1-11;

Nowe publikacje ukazujące się w pismach przedmiotowych i pokrewnych (np. Gerontologia Polska, phmd.pl, Diagnostyka Lab. i innych).

Świat Nauki, marzec 2013. Kontrowersje wokół antyoksydantów.

Kochman K. New elements in modern biological theories of aging. Folia Medica Copernicana 2015, 3(3), 89-99;

Literatura uzupełniająca:

Jurgowiak M., Oliński R. Wolne rodniki a starzenie się. Kosmos 44(1) 1995, 71-88;

Oliński R., Jurgowiak M. Wolnorodnikowe uszkodzenia zasad azotowych DNA i ich rola w procesie starzenia oraz chorobach wieku podeszłego. Postępy Biologii Komórki 26 suplement (13), 3-22;

Jurgowiak M., Oliński R. Oksydacyjne uszkodzenia mtDNA związane z rozwojem stanów patologicznych i starzeniem się. Postępy Biochemii 43(1), 1997; 30-40;

Jurgowiak M., Oliński R. Mitochondria a choroby i starzenie się. Gerontol. Pol. 1997, 5(1), 12-16;

Jurgowiak M. Ile przed nami? Wiedza i Życie 10, 2005, 54-61;

Skazani na długowieczność. Praca zbiorowa. Ośrodek Wydawnictw Naukowych. Poznań 2007

Jurgowiak M. W poszukiwaniu nieśmiertelności. Kwartalnik UP RP, (1), 74-77, 2012;

Jurgowiak M. Gdy mózg ma 100 lat. Wiedza i Życie, grudzień 2011;

Buettner Dan. Niebieskie strefy. 9 lekcji długowieczności od ludzi żyjących najdłużej. Wydawnictwo Galaktyka 2014;

Obecność na wszystkich wykładach cyklu (5 wykładów, 15 godzin) - ocena bardzo dobra 5,0. Każda nieobecność na wykładzie skutkuje obniżeniem oceny: 4 wykłady- ocena dobra 4,0; 3 wykłady - ocena dostateczna 3,0; poniżej tego limitu obecności ocena - niedostateczna 2,0.

Obecność, aktywne uczestnictwo w zajęciach (≥60%): W1 – W3, U1, U2

Warunkiem zaliczenia końcowego jest obecność na wykładach oraz nabycie efektów kształcenia w zakresie kompetencji społecznych.

Przedłużona obserwacja (> 50%): K1, K2

nie dotyczy