Farmakognozja

Do realizacji przedmiotu niezbędne jest posiadanie przez uczestnika zajęć podstawowych wiadomości z zakresu biologii, szczególnie botaniki, chemii i fizjologii.

1. Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi:

– udział w wykładach: 45 godzin,

– udział w laboratoriach: 70 godzin,

– udział w seminariach: 35 godzin,

– konsultacje z osobami prowadzącymi zajęcia: 2 godziny.

Nakład pracy związany z zajęciami wymagającymi bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich wynosi 152 godziny, co odpowiada 6.08 punktu ECTS.

2. Bilans nakładu pracy studenta:

– udział w wykładach: 45 godzin,

– udział w laboratoriach: 70 godzin,

– udział w seminariach: 35 godzin,

– przygotowanie się do kolokwiów 20 godzin,

– przygotowanie się do egzaminu: 43 godziny,

– czytanie wskazanej literatury: 10 godzin,

– konsultacje z osobami prowadzącymi zajęcia: 2 godziny.

Łączny nakład pracy studenta wynosi 225 godzin, co odpowiada 9 punktom ECTS.

3. Nakład pracy związany z prowadzonymi badaniami naukowymi:

– czytanie wskazanego piśmiennictwa naukowego: 15 godzin,

– konsultacje badawczo – naukowe: 2 godziny

– udział w wykładach (z uwzględnieniem metodologii badań naukowych, wyników badań, opracowań): 40 godzin,

– udział w laboratoriach objętych aktywnością naukową

(z uwzględnieniem metodologii badań naukowych, wyników badań, opracowań): 40 godzin,

– przygotowanie do laboratoriów objętych aktywnością naukową: 30 godzin

– udział w seminariach objętych aktywnością naukową

(z uwzględnieniem metodologii badań naukowych, wyników badań, opracowań): 20 godzin,

– przygotowanie do seminariów objętych aktywnością naukową: 18 godzin

– przygotowanie do zaliczenia w zakresie aspektów badawczo

– naukowych dla realizowanego przedmiotu: 15 godzin.

Łączny nakład pracy studenta związany z prowadzonymi ba-daniami naukowymi wynosi 180 godzin, co odpowiada 7,20 punktu ECTS.

4. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania:

– przygotowanie się do kolokwiów: 35 godzin,

– przygotowanie się do egzaminu: 43 godziny.

Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania wynosi 78 godzin, co odpowiada 3,12 punktu ECTS.

5. Czas wymagany do odbycia obowiązkowej praktyki:

nie dotyczy

W1: zna gamę surowców pochodzenia roślinnego, zwierzęce-go i mineralnego stosowane w lecznictwie oraz wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym - K_C.W36

W2: zna wpływ grup związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i wtórnych na aktywność biologiczną i famakologiczną surowców roślinnych - K_C.W37

W3. zna wzory chemiczne związków występujących w rośli-nach leczniczych, ich działanie i zastosowanie - K_C.W38

W4: zna roślinne surowce lecznicze farmakopealne i niefarmakopealne - K_C.W39

W5: zna metody oceny jakości i wartości leczniczej roślinnych surowców leczniczych - K_C.W39

W6: zna grupy związków czynnych odpowiedzialnych za silne i bardzo silne działanie niektórych surowców roślinnych, zna surowce o działaniu leczniczym, toksycznym i narkotycznym wynikające z obecności tych związków - K_C.W40

W6: zna zasady stosowania i dawkowania leczniczych surowców roślinnych - K_C.W41

W7: zna problematykę toksyczności, skutków działań niepożądanych oraz interakcji roślinnych surowców leczniczych z lekami syntetycznymi, innymi surowcami i sub-stancjami pochodzenia roślinnego - K_C.W41

U1: określa tożsamość surowca roślinnego metodami makro- i mikroskopowymi, w formie krojonej i sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki ziołowej i mieszaniny surowców sproszkowanych - K_C.U14

U2: udziela informacji o leczniczym surowcu roślinnym z podaniem informacji o jego składzie chemicznym, właściwościach leczniczych, działaniach ubocznych i interakcjami - K_C.U15

U3: stosuje metody i techniki analityczne oraz biologiczne w badaniach jakościowych i ilościowych substancji czynnych występujących w surowcach roślinnych - K_C.U16

U4: rozpoznaje leczniczy surowiec roślinny na podstawie jego cech morfologicznych i anatomicznych i kwalifikuje go do właściwej grupy botanicznej - K_C.U35

U5: ocenia jakość surowca roślinnego i jego wartość leczniczą z użyciem metod analitycznych i biologicznych, a przede wszystkim w oparciu o monografię farmakopealną - K_C.U36

U6: przeprowadza analizę fitochemiczną surowca roślinnego i określa grupę związków chemicznych lub związek chemiczny występujący w tym surowcu - K_C.U37

U7: wyszukuje w piśmiennictwie niezbędne informacje naukowe, dokonuje ich wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach praktycznych - K_C.U38

K1: ocenia działania oraz rozstrzyga dylematy moralne w oparciu o normy i zasady etyczne - K_A.K1

K2: ma świadomość społecznych uwarunkowań i ograniczeń wynikających z choroby i potrzeby propagowania zachowań prozdrowotnych - K_A.K2

K3: posiada nawyk wspierania działań pomocowych i zaradczych - K_A.K3

K4: posiada nawyk korzystania z technologii informacyjnych do wyszukiwania i selekcjonowania informacji - K_B.K1

K5: wyciąga i formułuje wnioski z własnych pomiarów i obserwacji - K_B.K2

K6: posiada umiejętność pracy w zespole - K_B.K3

Wykład:

- wykład informacyjny,

- wykład problemowy z prezentacją multimedialną

- wykład realizowany zdalnie, synchronicznie (on-line)

Seminaria:

- dyskusja dydaktyczna,

- praca w grupach (metoda przypadków)

Laboratoria:

- dyskusja dydaktyczna,

- pokaz

- pokaz

- opis
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- laboratoryjna

Wiadomości ogólne, podstawowe definicje (suro-wiec/substancja roślinna, związki czynne) synergizm, antagonizm, czynniki zmienności, pochodzenie, zasady zbioru surowców, metody badania tożsamości, standaryzacji, rodzaje leków roślinnych, sposoby przygotowania, grupy związków należących do metabolitów pierwotnych (węglowodany, tłuszcze: oleje, białka: enzymy) i wtórnych (związki fenolowe, fenylopropanoidy, kumaryny, garbniki, flawonoidy, anto-cyjany, chinony, terpeny, gorycze, alkaloidy, olejki eteryczne), decydujących o aktywności biologicznej i farmakologicznej surowców roślinnych, też na poziomie molekularnym, działanie i stosowanie surowców. Wiedza o działaniach nie-pożądanych, toksyczności, możliwych działaniach ubocznych, interakcjach surowców roślinnych z lekami roślinnymi i syntetycznymi, możliwości uzależnień, w przypadku stosowania jako używki. Wykorzystywanie surowców roślinnych w innych celach niż lecznicze i profilaktyczne (kosmetyczne, spożywcze).

Przedmiot realizowany jest w formie wykładów, laboratoriów seminariów. Tematyka wykładów koncentruje się wokół zagadnień związanych z pochodzeniem surowców naturalnych, grupami substancji farmakologicznie czynnych zawartych w omawianych surowcach i ich znaczenia w leczeniu i profilaktyce schorzeń. Podczas wykładów prezentowane są także metody standaryzacji surowca roślinnego. Ćwiczenia praktyczne obejmują szczegółowe badania cech morfologicznych i anatomicznych surowców roślinnych, a także badania fitochemiczne wybranych surowców.

Tematy wykładów:

-wiadomości ogólne: rodzaje surowców, metody ich otrzymywania, podział leków roślinnych, standaryzacja surowców i leków, a także omówienie związków czynnych surowców w układzie chemicznym.

Tematy ćwiczeń i zajęć audytoryjnych:

- analiza cech diagnostycznych makro- i mikroskopowych surowców roślinnych, a także rozpoznawanie rozdrobnionych surowców pojedynczych i składników mieszanek ziołowych.

- analiza fitochemiczna surowców roślinnych

- zapoznanie się ze składem chemicznym surowców, uzasadniającym ich działanie farmakologiczne i zastosowanie jako składników leków ziołowych i preparatów roślinnych, zapoznanie z mechanizmami działania farmakologicznego grup związków czynnych.

Literatura obowiązkowa:

1. Matławska I. (red) Farmakognozja. UM Poznań 2005, 2006, 2008.

Literatura uzupełniająca:

1. Kohlműnzer St. Farmakognozja. PZWL, Warszawa 2000

2. Balcerek M. Atlas sproszkowanych substancji leczniczych, PZWL 2019.

3. Bisset N., Wichtl; M. Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals, Medpharm Scientific Publishers, Stuttgart 2003

4. Bruneton J. Pharmacognosy Medicinal Plants. Intercept Ltd, Londres, New York 1999

5. Hansel R., Sticher O., Steinegger E. Pharmacognosie – Phytopharamazie. Springer–Verlag, 1999

6. ESCOP MONOGRAPHS, The Scietific Foundation for Herbal Medicinal Products. Thieme, 2003

7. Farmakopea Polska VI (2002), VII (2006), VIII (2008), IX (2011), XI (2017)

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: obecność na laboratoriach i seminariach: (dwie nieobecności w semestrze stanowią podstawę do nie zaliczenia tego semestru), pozytywna ocena wystawiona przez prowadzącego ćwiczenia (średnia wszystkich ocen uzyskanych przez studenta w trakcie laboratoriów i aktywność podczas zajęć seminaryjnych), brak wykroczeń wy-mienionych w „Zasadach BHP” Regulaminu Dydaktycznego Katedry Botaniki Farmaceutycznej i Farmakognozji.

Wykłady: kryteria oceniania: egzamin pisemny w formie testu (pytania otwarte i zamknięte) – pisany po zrealizowaniu wszystkich zajęć z przedmiotu, po semestrze VI.

Laboratoria: kryteria oceniania: zaliczenie na ocenę na pod-stawie kolokwiów (testy, pytania otwarte i zamknięte jedno-krotnego wyboru)

W przypadku zaliczeń pisemnych (test z laboratoriów) uzyskane punkty przelicza się na oceny według następującej skali:

Procent punktów Ocena

95-100% Bardzo dobry

86-94% Dobry plus

76-85% Dobry

68-75% Dostateczny plus

61-67% Dostateczny

0-60% Niedostateczny

brak