Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Światopogląd, światoobraz i ideologia w filozofii

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2400-OG-ŚŚIF
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Światopogląd, światoobraz i ideologia w filozofii
Jednostka: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Brak wstępnych wymagań.

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (godz.):

- udział w wykładach – 30 godzin;

- konsultacje z nauczycielem akademickim – 5 godzin;

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.):

- bieżące przygotowanie do wykładu – 10 godzin;

- przygotowanie pisemnej pracy zaliczeniowej – 10 godzin;

Łącznie: 55 godz. (2 pkt. ECTS).

Efekty uczenia się - wiedza:

Student:

W1 - posiada podstawową wiedzę historyczną i systematyczną na temat światopoglądu.

W2 - rozumie rolę jaką w kulturze odgrywa światopogląd i jego pokrewne warianty.

W3 - zna podstawowe przykłady światopoglądów naturalnych i „fabrykowanych”.

Efekty uczenia się - umiejętności:

Student:

U1 - potrafi problematyzować najważniejsze typy światopoglądu.

U2 - potrafi zestawiać i porównywać światopogląd z światoobrazem i ideologią.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Student:

K1 - potrafi posługiwać się uzyskaną wiedzą i umiejętnościami do komentowania wybranych zjawisk.

Metody dydaktyczne:

Metoda dydaktyczna podająca:

- wykład informacyjny (konwencjonalny),

- wykład problemowy,

- wykład konwersatoryjny.

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Skrócony opis:

Zawsze w jakiś sposób rozumiemy już całość naszego doświadczenia i odnosimy się do świata w określony w sposób. Odniesienie do świata wyobrażonego jako całość jest podstawową relacją w jakiej człowiek pozostaje od początku do końca swojego życia. Wykład prezentuje naturalne i „fabrykowane” formy światopoglądu oraz odpowiada na pytanie o różnice pomiędzy światopoglądem, światoobrazem i ideologią.

Pełny opis:

Wykład jest systematyczną, historyczną i problemową prezentacją światopoglądu. W części systematycznej omawiane są sposoby rozumienia światopoglądu, jego znaczenie i typy. W części historycznej mowa jest o powstaniu (Kant, niemiecki idealizm, Schleiermacher) pojęcia światopoglądu (Weltanschauung), jego pierwotnej funkcji, i jej dalszych przeobrażeniach. W części problemowej omawiane są warianty światopoglądów naturalnych oraz przykłady „fabrykowania” światopoglądów („światopogląd naukowy”, „światopogląd marksistowski” itp.). Na podstawie przykładów udziela się odpowiedzi na pytanie o różnicę pomiędzy światopoglądem, światoobrazem i ideologią. Analizowane są wybrane przykłady konfliktów światopoglądów (lewica vs prawica, nauka vs wiara itp.).

UKŁAD TREŚCI (poszczególne wykłady będą rozwinięciem myśli przewodniej zawartej w cytacie; ostateczny układ treści może ulec zmianie):

(1) „W każdym momencie naszego istnienia nasze własne życie ustosunkowuje się do świata, który ogarnia nas jako naoczna całość” (Wilhelm Dilthey)

(2) „To jaką się filozofię wybiera zależy od tego, jakim jest się człowiekiem” (Johann Gottlieb Fichte)

(3) „Ujęcie całości bytu w sobie jest z zasady niemożliwe. Tymczasem o tyle w tej mierze, w jakiej jesteśmy przytomni, znajdujemy się wśród bytu w całości” (Martin Heidegger)

(4) „Światopogląd postrzegany obiektywnie nie jest światopoglądem” (Karl Jaspers)

(5) „Światoobraz w rozumieniu istotnym nie oznacza więc obrazu świata, lecz świat pojmowany jako obraz” (Martin Heidegger)

(6) „Na czystej kartce papieru nie ma kleksów, więc można na niej napisać najnowsze i najpiękniejsze słowa, namalować najnowsze i najpiękniejsze obrazy” (Mao Tse-tung)

(7) „Filozofowie rozmaicie tylko interpretowali świat; idzie jednak o to, aby go zmienić” (Karol Marks)

(8) „Światopogląd jest uogólnieniem pojęcia religii, które stosuje się też do ateistów” (Józef Maria Bocheński)

(9) „Do najgłębiej zakorzenionych przesądów naszych czasów należy przekonanie, że edukacja ma na celu niesienie korzyści tym, którzy ją otrzymują” (Roger Scruton)

(10) „Światopogląd jest wypowiedzianą w powszechnej formie podstawową zasadą ocen, stosunku do samego siebie, postępowania” (Karl Jaspers)

(11) „Przez religię rozumiem każdy system myśli i działań, podzielany przez pewną grupę, który dostarcza jednostce układu orientacji i przedmiotu czci” (Erich Fromm)

(12) „… w wersji minimalnej, społeczeństwo obywatelskie to miejsce, gdzie idee każdego rodzaju można krytykować bez ryzyka fizycznej przemocy” (Sam Harris)

(13) „Wojna to pokój. Wolność to niewola. Ignorancja to siła” (George Orwell)

Literatura:

WYBRANA LITERATURA:

Bocheński Józef, „O światopoglądzie”, w: tenże, Sens życia, PHILED, Kraków 1993.

Bocheński Józef, „Światopogląd a filozofia”, w: tenże, Sens życia, PHILED, Kraków 1993.

Bocheński Józef, Lewica, religia, sowietologia, AWM, Warszawa 1996, (fragmenty).

Dilthey Wilhelm, O istocie filozofii i inne pisma, przeł. Elżbieta Paczkowska-Łagowska, PWN: Warszawa 1987, (fragmenty).

Engels Fryderyk, Anty-Düring, (dowolne wydanie, np. internetowe).

Feuerbach Ludwig, O istocie chrześcijaństwa, przeł. Adam Landman, Warszawa: PWN 1959, (fragmenty).

Fichte, Powołanie człowieka, przeł. Adam Zieleńczyk, (wydanie dowolne).

Heidegger Martin, „Czas światoobrazu”, przeł. Krzysztof Wolicki, w: tenże, Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, wybrał, opracował i wstępem opatrzył Krzysztof Michalski, Czytelnik: Warszawa 1977.

Heidegger Martin, Bycie i czas, przeł. Bogdan Baran, Warszawa: PWN 1994 (fragmenty).

Jaspers Karl, Filozofia, t. 1: Filozoficzna orientacja w świecie, przeł. Mirosław Żelazny, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2019, (fragmenty).

Kant Immanuel, Krytyka władzy sądzenia, przeł. Mirosław Żelazny, w: tenże, Dzieła zebrane, t. 4, Wydawnictwo Naukowe UMK: Toruń 2014, (fragmenty).

Kiczuk Stanisław, „Czy światopogląd naukowy jest możliwy?”, w: Nauka. Światopogląd. Religia, red. Zofia Zdybicka, Verbinum: Warszawa 1989.

Kołakowski Leszek, Filozofia pozytywistyczna, Warszawa: PWN 2009, (fragmenty).

Kołakowski Leszek, Główne nurty marksizmu, (dowolne wydanie, fragmenty).

Kołakowski Leszek, Obecność mitu, (dowolne wydanie, fragmenty).

Le Bon Gustaw, Psychologia tłumu, przeł. Bolesław Kaprocki, PWN, Warszawa 1986.

Marcuse Herbert, „Tolerancja represyjna”, przeł. Ewa Ołomińska-Krawiec, w: Języki przemocy, Łukasz Musiał (red.), Wydawnictwo Nauka i Innowacje, Poznań 2014.

Marks Karol, Tezy o Feuerbachu, (dowolne wydanie, np. internetowe)

Marks Karol, Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa, (fragmenty, dowolne wydanie, np. internetowe)

Marks Karol, Ideologia niemiecka, (fragmenty, dowolne wydanie, np. internetowe)

Nietzsche Fryderyk, Narodziny tragedii albo Grecy i pesymizm, przeł. Bogdan Baran, Inter Esse: Kraków 1996, (fragmenty).

Nietzsche Fryderyk, O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, w: tenże, Pisma pozostałe 1862-1875, przeł. Bogdan Baran, Inter-Esse, Kraków 1993.

Orwell George, Folwark zwierzęcy, przeł. Bartłomiej Zborski, (dowolne wydanie).

Scheler Max, „Światopogląd filozoficzny”, w: tenże, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. Stanisław Czerniak i Adam Węgrzecki, PWN, Warszawa 1987.

Scheler Max, „Teoria światopoglądów, socjologia i kształtowanie światopoglądu”, w: tenże, Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy, przeł. Stanisław Czerniak i Adam Węgrzecki, PWN, Warszawa 1987.

Scruton Roger, Głupcy, oszuści i podżegacze. Myśliciele nowej lewicy, przeł. Filip Filipowski, Zysk i S-ka, Poznań 2018, (fragmenty).

Scruton Roger, Jak być konserwatystą, przeł. Tomasz Bieroń, Zysk i S-ka, Poznań 2016, (fragmenty).

Scruton Roger, Kultura jest ważna. Wiara i uczucie w osaczonym świecie, przeł. Tomasz Bieroń, Zysk i S-ka, Poznań 2010, (fragmenty).

Scruton Roger, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. Justyna Grzegorczyk i Rafał Paweł Wierzchosławski, Zysk i S-ka, Poznań 2017, (fragmenty).

Sieczkowski Tomasz, Nowy ateizm, Rekonstrukcja światopoglądu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 2018, (fragmenty).

Simmel Georg, Filozofia życia – Cztery rozdziały metafizyczne, przeł. Monika Tokarzewska, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2008, (fragmenty).

Szubka Tadeusz, „Światopogląd”, w: Nauka. Światopogląd. Religia, red. Zofia Zdybicka, Verbinum: Warszawa 1989.

Metody i kryteria oceniania:

Podstawą zaliczenia jest:

- obecność na zajęciach (dopuszcza się maksymalnie dwie nieobecność),

- samodzielna praca pisemna (maksymalnie 5 stron), podejmująca twórczo jedno z omawianych zagadnień,

- ustana „obrona” pracy pisemnej.

Kryteria oceniania:

- praca pisemna stanowi 50% oceny,

- „obrona” pracy pisemnej stanowi 50% oceny.

Z powodu COVID-19 część ustana zaliczenia odbędzie zdalnie, za pośrednictwem komunikatora internetowego.

Praktyki zawodowe:

Nie dotyczy.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)