Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Egzystencjalizm francuski – źródła, rozwinięcia, interpretacje

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2400-OG-EFZRI
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Egzystencjalizm francuski – źródła, rozwinięcia, interpretacje
Jednostka: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych
Grupy: Zajęcia ogólnouniwersyteckie oferowane przez WFiNS
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

brak

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli/ek ( godz.):

- udział w wykładach – 30 godz.

- konsultacje z nauczycielem/ką akademickim/ką – 5 godz.


Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta/ki ( godz.):

- czytanie literatury – 10 godz.

- przygotowanie do kolokwium – 15 godz.


Łącznie: 60 godz. (2 ECTS)


Efekty uczenia się - wiedza:

K_W01 zna i rozumie na poziomie podstawowym rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury

K_W03 zna podstawową terminologię filozoficzną (z zakresu tradycji egzystencjalnej w filozofii) w języku polskim

K_W05 zna podstawową terminologię filozoficzną z zakresu egzystencjalizmu w wybranym języku obcym (język francuski)

K_W08 zna i rozumie główne kierunki i stanowiska współczesnej filozofii (egzystencjalnej)

K_W09 zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych


Metody dydaktyczne:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- wykład problemowy

- prezentacja multimedialna


Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- biograficzna
- studium przypadku
- sytuacyjna

Skrócony opis:

Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy i słuchaczek z wybranymi zagadnieniami egzystencjalizmu francuskiego, ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu społeczno-kulturowego Francji w latach 1930-1980. Na wykładzie omówione zostaną najważniejsze sylwetki myślicieli francuskich zaliczanych do nurtu egzystencjalizmu oraz ich koncepcje filozoficzne (Jean-Paul Sartre, Gabriel Marcel, Albert Camus, Emmanuel Mounier, Jacques Maritain, Jean Wahl). Celem wykładu jest również ukazanie silnych związków między francuską myślą egzystencjalną a filozofią egzystencji i fenomenologią obszaru niemieckiego (Karl Jaspers, Martin Heidegger, Edmund Husserl) oraz wskazanie na aktualność myśli egzystencjalnej i jej związki z innymi dziedzinami badawczymi. Na wykładzie przeanalizowane zostaną fragmenty tekstów źródłowych francuskich egzystencjalistów, a ich interpretacja będzie wzbogacona o projekcje filmowe, wywiady radiowe i omawianie fragmentów dzieł literatury pięknej.

Pełny opis:

Struktura wykładu jest następująca:

W pierwszym, wprowadzającym bloku tematycznym zostanie omówione tło społeczno-kulturowe Francji lat 30-tych, a także wpływy filozofii niemieckiej – głównie fenomenologii oraz filozofii egzystencji Jaspersa i Heideggera na rozwój myśli francuskiej.

W bloku drugim, problemowym, zaprezentowane i omówione zostaną podstawowe pojęcia i hasła związane z egzystencjalizmem (byt, nicość, egzystencja, esencja, sytuacja, mdłości).

Blok trzeci to opis głównych przedstawicieli egzystencjalizmu francuskiego (Sartre, Camus, Marcel) oraz badaczy/ek, którzy/e nawiązywali w swoich pismach do koncepcji egzystencjalnych (Maritain, Mounier, Wahl, Fanon, de Beauvoir).

Ostatnia, czwarta część wykładu to próba odniesienia myśli egzystencjalnej do innych dziedzin jak literatura i sztuka oraz wskazanie na jej aktualność w psychologii i psychopatologii.

Szczegółowo omówione zostaną następujące tematy:

1. Francja w latach 30-tych: spirytualizm, neokantyzm i narodziny fenomenologii.

2. Jean-Paula Sartre’a pierwsze badania filozoficzno-psychologiczne i odkrycie fenomenologii.

3. Wpływ twórczości Karla Jaspera i Martina Heideggera na rozwój myśli egzystencjalnej we Francji.

4. Pojęcia „egzystencja” u Sartre’a, Jaspersa i Heideggera.

5. „Egzystencja poprzedza esencję” – o treści dzieła Byt i nicość.

6. Wolność, odpowiedzialność, zaangażowanie – Sartre’owska wizja człowieka w opowiadaniach Mur i powieści Mdłości.

7. Egzystencjalizm – nurt filozoficzny, ruch społeczny, modny sposób bycia czy kawiarniany bełkot?

8. Alberta Camusa doświadczenie absurdu – Mit Syzyfa.

9. Sartre’owska krytyka egzystencjalizmu literackiego Camusa.

10. Francja w latach 60-tych: „Les Temps Modernes”, protesty, przewroty, polityka. Maurice’a Merleau-Ponty’ego krytyka filozofii Sartre’a.

11. Relacyjny wymiar osoby ludzkiej – Homo viator Gabriela Marcela.

12. Egzystencjalizm i personalizm: człowiek jako osoba w myśli Mouniera i Maritaine’a.

13. Krótka historia egzystencjalizmu wedle Jean Wahla.

14. Egzystencjalizm i fotografia: to, co obecne i nieobecne w estetyce fotografii Rolanda Barthesa w kontekście teorii świadomości Sartre'a

15. Egzystencjalizm w literaturze: Dostojewski, Gide, Salinger, Kerouac, Murdoch i inni.

16. Egzystencjalizm a psychopatologia kolonializmu Frantza Fanona (w kontekście: phenomenology of whiteness; postkolonializmu; black existentialism/ africana critical theory).

Literatura:

I. Teksty źródłowe, których fragmenty będą omawiane na zajęciach:

1. Simone de Beauvoir, Druga płeć, wyd. dowolne.

2. Albert Camus, Mit Syzyfa i inne eseje, Warszawa 1971.

3. Frantz Fanon, Wyklęty lud ziemi, Warszawa 1985.

4. Martin Heidegger, Bycie i czas, Warszawa 2008.

5. Karl Jaspers, Filozofia egzystencji, Warszawa 1990.

6. Gabriel Marcel, Być i mieć, Warszawa 1986.

7. Gabriel Marcel, Homo viator. Wstęp do metafizyki nadziei, Warszawa 1984.

8. Jacques Maritain, Pisma filozoficzne, Kraków, 1988.

9. Emmanuel Mounier, Wprowadzenie do egzystencjalizmów, Kraków 1964.

10. Pre-reflective Consciousness: Sartre and Contemporary Philosophy of Mind, red. S. Miguens, G. Preyer, C. B. Morando, London, 2017.

11. Jean-Paul Sartre, Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej, Kraków 2007.

12. Jean-Paul Sartre, Mdłości, wyd. dowolne.

13. Jean-Paul Sartre, Mur, wyd. dowolne.

14. Jean-Paul Sartre, Wyobrażenie. Fenomenologiczna psychologia wyobraźni, Warszawa 2012.

15. Jean Wahl, Krótka historia egzystencjalizmu, Wrocław 2004.

II. Teksty źródłowe dodatkowe (dla chętnych):

1. Albert Camus, Dramaty, Kraków 1987.

2. Albert Camus, Cztery powieści. Obcy, Dżuma, Upadek, Pierwszy człowiek, Warszawa 2000.

3. Martin Heidegger, Karl Jaspers, Korespondencja 1920-1963, Toruń 2000.

4. Emmanuel Levinas, Odkrywając egzystencję z Husserlem i Heideggerem, Warszawa 2008.

5. Gabriel Marcel, Od sprzeciwu do wezwania, Warszawa 1965.

6. Jean-Paul Sartre, Dramaty, Warszawa 1956.

7. Jean-Paul Sartre, Słowa, Warszawa 1968.

8. Jean-Paul Sartre, Czym jest literatura? Wybór szkiców krytycznoliterackich, Warszawa 1968.

9. Jean-Paul Sartre, Szkic o teorii emocji, Kraków 2006.

III. Opracowania (dla chętnych):

1. Sarah Bakewell, At the Existentialist Café, London 2016.

2. Józef Czarkowski, Oblicza personalizmów: konfrontacja antropologii filozoficznej E. Mouniera i P. Teilharda de Chardin, Toruń 1994.

3. Ignacy Dec, Dlaczego miłość? filozofia miłości w ujęciu Gabriela Marcela, Wrocław 1998.

4. Florence Estade, Albert Camus. Człowiek i twórca, Warszawa 2008.

5. Fenomenologia francuska: rozpoznania, interpretacje, rozwinięcia, red. Jacek Migasiński, Iwona Lorenc, Warszawa 2006.

6. Filozofia egzystencjalna. Wybór, red. L. Kołakowski, K. Pomian, Warszawa 1965.

7. Ignacy Stanisław Fiut, Człowiek według Alberta Camusa. Studium antropologii egzystencjalnej, Kraków 1993.

8. Jacek Filek, Filozofia odpowiedzialności XX wieku, Kraków 2003.

9. Filozofia współczesna, red. Józef Tischner, Kraków 1989.

10. Małgorzata Kowalska, W poszukiwaniu straconej syntezy: Jean-Paul Sartre i paradygmaty filozoficznego myślenia, Warszawa 1997.

11. Tomasz Kupś, Koncepcja egzystencji Sorena Kierkegaarda w kontekście filozofii niemieckiej, Toruń 2004.

12. Andrzej Gielarowski, Tajemnica obecności: bycie i intersubiektywność w filozofii Gabriela Marcela, Kraków 2013.

13. Wiesław Gromczyński, Człowiek, świat rzeczy, Bóg w filozofii Sartre’a, Warszawa 1969.

14. Anna Grzegorczyk, Kochanek prawdy. Rzecz o twórczości Alberta Camusa, Katowice 1999.

15. Karl Jaspers: filozof – świadek czasu, red. Czesława Piecuch, Kraków 2016.

16. Tony Judt, Brzemię odpowiedzialności: Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty, Warszawa 2013.

17. Stefania Lubańska, Pascal i Kierkegaard – filozofowie rozpaczy i wiary, Kraków 2001.

18. Joseph Mahon, Existentialism, Feminism, and Simone de Beauvoir, London 1997.

19. Thomas Merton, Siedem esejów o Albercie Camusie, Bydgoszcz 1996.

20. Ryszard Mordarski, Albert Camus. Między absurdem a solidarnością, Bydgoszcz 1999.

21. Piotr Mróz, Filozofia sztuki (w ujęciu egzystencjalizmu), Kraków 1992.

22. Wojciech Natanson, Szczęście Syzyfa, Kraków 1980.

23. Na tropach psychologii jako nauki humanistycznej, red. Maria Straś-Romanowska, Warszawa 1995.

24. Zbigniew Pańpuch, Spór o cielesność: analiza ujęć wybranych problemów u tomistów egzystencjalnych oraz propozycja wprowadzenia do antropologii filozoficznej rozróżnienia między ciałem a organizmem, Lublin 2015.

25. Czesława Piecuch, Doświadczenie egzystencjalne w perspektywie metafizycznej, Kraków 1998.

26. Czesława Piecuch, Metafizyka egzystencjalna Karla Jaspersa, Kraków 2011.

27. Krzysztof Pomian, Człowiek pośród rzeczy. Szkice historyczno-filozoficzne, Warszawa 1973.

28. Psychologia bliżej bycia: inspiracje egzystencjalne, red. Marzena Śniarowska-Tlatlik, Kraków 2010.

29. Hanna Puszko, Sartre: filozofia jako psychoanaliza egzystencjalna, Warszawa 1993.

30. Hazel Rowley, Tête à tête : opowieść o Simone de Beauvoir i Jean-Paulu Sartrze, Warszawa 2006.

31. Roman Rudziński, Człowiek w obliczu nieskończoności. Metafizyka i egzystencja w filozofii Karla Jaspersa, Warszawa 1980.

32. Roman Rudziński, Byt absolutny a wolność człowieka w filozofii Karla Jaspers, Warszawa 1987.

33. Stefan Sarnowski, Zmierzch absolutu? Z problemów filozofii chrześcijańskiej i egzystencjalnej, Warszawa 1974.

34. Wojciech Słomski, Personalistyczna wizja wolności: wokół koncepcji wolności osoby ludzkiej Emmanuela Mouniera, Warszawa 2000.

35. Waleria Szydłowska, Egzystencjalizm w kontekstach polskich: szkic o doświadczeniu, myśleniu i pisaniu powojennym, Warszawa 1997.

36. Dariusz Śleszyński, Człowiek w działaniu: analiza empiryczna, fenomenologiczno-egzystencjalna, Białystok 1995.

37. Karol Tarnowski, Ku absolutnej ucieczce. Bóg i wiara w filozofii Gabriela Marcela, Kraków 1993.

38. Józef Tischer, Myślenie według wartości, Kraków 1994.

39. Józef Tischner, O człowieku: wybór pism filozoficznych, Wrocław 2013.

40. Karol Toeplitz, Egzystencjalizm jako zjawisko kulturowe, Gdańsk, 1983.

41. Mary Warnock, Egzystencjalizm, Warszawa 2005.

42. Paweł Wójs, Rozum w filozofii egzystencji, Kraków 2013.

43. Jolanta Żelazna, Egzystencjalia i struktury heideggerowskiego Dasein, Toruń 1993.

Metody i kryteria oceniania:

Metody oceniania:

Krótkie kolokwium (test wyboru) pisane z notatkami własnymi, przygotowywanymi na bieżąco tj. podczas trwania kursu.

Kryteria oceniania:

1.Obecność na zajęciach z dopuszczeniem maksymalnie dwóch niewymagających odpracowania nieobecności w semestrze.

2.Kolokwium (pytania zamknięte - test wyboru) pisane z notatkami z wykładu.

UWAGA!

Zgodnie z zarządzeniem Rektora w sprawie zapobiegania rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 forma zaliczenia kursu zostanie zmieniona. Patrz: UWAGI DO ZAJĘĆ W CYKLU 2020/2021

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)