Medycyna i społeczeństwo

W1: Ma wiedzę dotyczącą relacji pomiędzy medycyną a społeczeństwem.

U1: Analizuje zjawiska medyczne oraz wpływ medycyny na społeczeństwem za pomocą różnych teorii społecznych.

K1: Posiada umiejętność zastosowania terminologii z zakresu socjologii medycyny.

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- wykład problemowy

Kurs ma za zadanie zaznajomić studentów z podstawowymi terminami, koncepcjami, pojęciami i analizami medycyny dokonywanymi przez nauki społeczne i humanistykę. Na zajęciach omówione zostaną teorie i badania z zakresu socjologii zdrowia i choroby, antropologii medycznej, historii medycyny.

Zagadnienia:

1. Funkcjonalna teoria medycyny Talcotta Parsonsa. Rola chorego w systemie społecznym

2. Medyczny imperializm na przykładzie socjologii Ervinga Goffmana i prac antypsychiatrów. Szpital jako przykład instytucji totalnej, eksperyment Rosenhama i choroba psychiczna jako konstrukt kulturowy.

3. Dyskursywna analiza relacji lekarz-pacjent. Język diagnostyczny w perspektywie krytycznej analizy dyskursu.

4. Doświadczenie choroby - metaforyzacja języka medycznego na przykładzie immunologii i AIDS.

5. Medycyna w kontekście kulturowym i historycznym. Od teorii humorów do EBM. Globalizacja psychiatrii amerykańskiej.

6. Medykalizacja i biomedykalizacja w kontekście rozwoju technonauki. Medykalizacja dzieciństwa i zaburzeń seksualnych u kobiet.

7. Komercjalizacja medycyny - disease mongering i strategie marketingowe koncernów farmaceutycznych. Zespół niespokojnych nóg jako przykład disease mongering. Analiza praktyk przedstawicieli koncernów farmaceutycznych.

8. Macierzyństwo w dobie reprodukcji technologicznej. Zjawisko macierzyństwa zastępczego w świetle antropologicznym. Zdjęcia płodów jako przykład kultury wizualnej.

9. Medycyna i ruchy społeczne - działalność grup pacjenckich na przykładzie in vitro i ruchu antyszczepionkowego. Zagadnienie bioobywatelstwa.

10. Zdrowie jako obsesja współczesności - healthism jako ideologia. Ruch quantified self.

11. Medycyna i optymalizacja organizmu ludzkiego. Psychofarmakologia estetyczna i rola stymulantów we współczesnych działaniach wojennych.

Borowiec A., I. Lignowska, Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce?, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, 2012, s. 95-111.

Cohen E., Ciało warte obrony, „Avant”, vol. III, no. 1, 2012, s. 272-294; 298-308; .

Conrad P., The medicalization of society. On the transformation of human conditions into treatable disorders, The John Hopkins University Press, Baltimore 2007, s. 70-86.

Dworkin R., Nowa ewangelia zdrowia, w: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienności, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 721-732.

Elliott C., Dlaczego mają nie być bogaci?, w: Zdrowie. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo KP, Warszawa 2012, s. 251-277.

Fishman J.R., Produkcja pożądania. Utowarowienie zaburzeń seksualnych u kobiet, w: A. Kościańska (red.), Antropologia seksualności. Teoria, etnografia, zastosowanie, WUW, Warszawa 2012, s. 183-217.

Galasiński D., Dyskurs a nieznośna lekkość psychopatologii, w: A. Duszak, N. Fairclough, Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Universitas, Kraków 2008, s. 149-182.

Goffman E., Charakterystyka instytucji totalnych, w: W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki (red.), Elementy teorii socjologicznych, PWN, Warszawa 1975, s. 150-177.

Goldacre B., Złe leki. Jak firmy farmaceutyczne wprowadzają w błąd lekarzy i krzywdzą pacjentów, Sonia Draga, Katowice 2013, s. 259-294.

Jacyno M., Medykalizacja dzieciństwa i możliwość jego powtórnego zaczarowania, w: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowanie. Pojęcia, procesy, konteksty, t. 1, GWP, Gdańsk 2007, s. 155-172.

Kamieński Ł., Farmakologizacja wojny. Historia narkotyków na polu bitwy, WUJ, Kraków 2012, s. 29-33; 402-415.

Kamieński Ł., Kosmetyczna neurofarmakologia: smart drugs w społeczeństwach postindustrialnych, w: E. Anczyk (red.), Narkotyki, dopalacze, środki psychoaktywne. Studia socjologiczne i kulturoznawcze, Sacrum and Authors, Katowice 2012, s. 163-181.

Korolczuk E., Niepłodność, tożsamość, obywatelstwo. Analiza społecznej mobilizacji wokół dostępu do in vitro w Polsce, w: M. Radkowska-Walkowicz, H. Wierciński (red.), Etnografie biomedycyny, WUW, Warszawa 2014, s. 67-90.

Krawczyk E., Historia ruchu antyszczepionkowego w: Zdrowie. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wydawnictwo KP, Warszawa 2012, s. 303-316.

Lupton D., Quantifying the body: monitoring and measuring health in the age of mHealth technologies, „Critical Public Health”, vol. 23, no. 3, 2013, s. 393-403.

Mazurek E., Zaradny pacjent jako „biologiczny obywatel”. Znaczenie aktywności grup pacjenckich w promocji zdrowia, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, 2012, s. 179-186.

MoynihamR., D. Henry, The fight against disease mongering: generating knowledge for action, „PLOS Medicine”, vol. 4, issue 4, 2006; S. Woloshin, L.M. Schwartz, Giving legs to restless legs: a case study of how the media helps make people sick, PLOS Medicine”, vol. 4, issue 4, 2006.

Nowakowski M., Medykalizacja i demedykalizacja. Zdrowie i choroba w czasach kapitalizmu zdezorganizowanego, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2015, s. 15-22; 40-61.

Parsons T., System społeczny, tłum. M. Kaczmarczyk, Nomos, Kraków 2009, s. 319-355.

Petchesky R.P., The power of visual culture in the politics of reproduction, „Feminist Studies”, vol. 3, no. 2, 1997, s. 263-292.

Radkowska-Walkowicz M., Aaaby wynająć brzuch. Antropologiczne konteksty macierzyństwa zastępczego, w: R.E. Hryciuk, E. Korolczuk, Pożegnanie z Matką Polką?, WUW, Warszawa 2012, s. 331-353.

Rakowski T., Antropologia medyczna jako stosowana nauka humanistyczna. Założenie, cele praktyki, w: M. Ząbek (red.), Antropologia stosowana, WUD-WDR, Warszawa-Włocławek 2013, s. 355-374.

Rosenham D.L., O ludziach normalnych i nienormalnym otoczeniu, w: K. Jankowski, Przełom w psychologii, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 49-82.

Sonntag S., Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, PIW, Warszawa 1999, s. 7-23; 54-75.

Stefaniak K., Władza i tożsamość w komunikacji lekarz-pacjent, Atut, Wrocław 2011, s. 129-137; 177-200.

Szacki J., Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszawa 2006, s. 806-813;824-828.

Szasz T., Mit choroby psychicznej, w: K. Jankowski, Przełom w psychologii, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 225-240.

Vigarello G., Historia zdrowia i choroby, Aletheia, Warszawa 2011, s. 99-134.

Watters E., Crazy like Us. Globalization of the American psyche, Free Press, New York 2012, s. 9-63.

Ocena na podstawie testu jednokrotnego wyboru, który odbędzie się na ostatnich zajęciach.