Techniki i standardy dostępności informacji

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (godz.):

- udział w laboratorium – 15 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (godz.):

- przygotowanie do laboratorium – 10 godz.

- pisanie prac, projektów – 10 godz.

- czytanie literatury – 15 godz.

- przygotowanie do kolokwium – 10 godz.

Razem: 60 godz. = 2ECTS

Efekty kształcenia – wiedza

Rozpoznaje potrzeby informacyjne (w zakresie form przekazu) grup społecznych zagrożonych wykluczeniem informacyjnym.

Ma wiedzę o mediach (jako nośnikach informacji), które adresowane są do osób napotykających bariery w dostępie do informacji.

Analizuje różne formy prezentacji informacji zaprojektowane dla grup społecznych zagrożonych wykluczeniem informacyjnym.

Potrafi dokonać kategoryzacji mediów (jako nośników informacji) według potrzeb różnych grup społecznych napotykających na bariery w dostępie do informacji, a także zaprojektować informację zgodnie z potrzebami wymienionych grup.

Ma świadomość roli mediów (jako nośników informacji) jakie pełnią w życiu grup społecznych napotykających na bariery w dostępie do informacji.

- pokaz

- opis

- ćwiczeniowa

- doświadczeń

- referatu

- studium przypadku

- pokaz

- opis

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- referatu
- studium przypadku

Celem zajęć jest zwrócenie uwagi na zróżnicowanie współczesnego społeczeństwa, w którym ogromną rolę odgrywa informacja. Studenci zapoznają się z barierami na jakie napotykają różne grupy społeczne (określane czasami jako grupy zagrożone wykluczeniem) w dostępie do informacji. Ponadto z potrzebami wspomnianej kategorii odbiorców w zakresie formy przekazu informacji. Nade wszystko jednak z technikami i standardami udostępniania informacji, by była ona dostępna dla każdego bez względu na wiek, wykształcenie, stan zdrowia, stopień znajomości języka itp.

W społeczeństwie informacyjnym, którego jesteśmy członkami, niezwykle cennym towarem jest informacja. Są jednak grupy, dla których dostęp do niej jest z różnych względów utrudniony. Te grupy mniejszościowe często poddawane są dyskryminacji, spychane w strukturze statusu społecznego, słowem podlegają wykluczeniu społecznemu. Do grup zagrożonych wykluczeniem zaliczyć można osoby z niepełnosprawnościami, przewlekle chore, bezrobotne, o niskim wykształceniu i dochodach, bezdomne, niedostosowane społecznie (w tym osadzone w więzieniach i aresztach śledczych), uzależnione, mniejszości narodowe i etniczne, mniejszości seksualne, ludzi mieszkających poza dużymi aglomeracjami, dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych, a także osoby w wieku senioralnym. Grup określanych mianem wykluczonych jest wiele, różna jest też etiologia wykluczenia. Bezsprzeczne jednak pozostaje ich prawo do korzystania z informacji. Laboratorium ma za zadanie przedstawienie barier w dostępie do standardowych form przekazu treści na jakie napotykają osoby zaliczane do grup wykluczonych. Na największe napotykają osoby niepełnosprawne i w wieku senioralnym. Następnie omawiane są specjalne formaty dokumentów, z których korzystają osoby niepełnosprawne. Prezentowane są wydawnictwa brajlowskie, materiały large print, tzw. twin-vision books, audiobooki, materiały łatwe w czytaniu, książki ze znakami języka migowego. Ponadto w trakcie zajęć omawiana jest technologia audiodeskrypcji, z której korzystają osoby niewidome, transkrypcji adresowanej do osób niesłyszących oraz tyflografiki przygotowywanej z myślą o osobach z niepełnosprawnością wzroku. W ostatnich dwudziestu latach nastąpił gwałtowny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, które pozwoliły osobom niepełnosprawnym, chorym, w wieku senioralnym, o ograniczonych kompetencjach czytelniczych na samodzielny dostęp do informacji. Dlatego na zajęciach prezentowane są najważniejsze technologie informacyjno-komunikacyjne umożliwiające samodzielny dostęp do informacji. Omawiane zatem są takie urządzenia jak monitory brajlowskie, syntezatory mowy, powiększalniki ekranowe, lupy, programy powiększające znaki na ekranie, programy udźwiękawiające i ubrajlawiające, alternatywne myszy i klawiatury. Szczególny nacisk zostanie położony na technologie i standardy regulujące tworzenie dostępnej informacji.

Literatura podstawowa:

1.Dostępność witryn internetowych instytucji publicznych dla osób z niepełnosprawnościami: analiza i zalecenia, opr. M. Dziwisz, P. Witek, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, 2013.

2.Fedorowicz-Kruszewska M., Audiodeskrypcja – metoda udostępniania obrazu osobom z niepełnosprawnością wzrokową, Niepełnosprawność i Rehabilitacja 2011, nr 3, s. 76-86.

3. Fedorowicz-Kruszewska M., Cyrklaff M. J., Media w środowisku osób zagrożonych społecznym wykluczeniem, Toruń: Wydawnictwo WSB, 2016.

4.Filiciak M., Mazurek P., Growiec K., Korzystanie z mediów a podziały społeczne. Kompetencje medialne Polaków w ujęciu relacyjnym [online] Warszawa: Centrum Cyfrowe, 2013 [dostęp: 03.07.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://ngoteka.pl/bitstream/handle/item/215/korzystanie%20z%20mediow%20a%20podzialy%20spoleczne.pdf?sequence=3

5.Jakubowski M., Tyflografika – historia i współczesność, metody i technologie [online] Tyfloświat 2009, nr 1, s. 38 [dostępny: 17.05.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://firr.org.pl/uploads/PUB/Tyfloswiat-01_2009.pdf

6. Kotyniewicz K., Sacha A., Kowalski P., Kiedy stosować napisy a kiedy język migowy? Głusi i słabosłyszący odbiorcy internetu [online] Warszawa: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, 2015, s. 4 [dostęp: 03.07.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://pad.widzialni.org/container/pliki-1/kiedy-stosowac-napisy-a-kiedy-jezyk-migowy.pdf

7.Kozłowski G. [i in.], Narzędzia do badania dostępności i tworzenia dostępnych stron, Warszawa: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, 2014.

8.Marcinkowski A., Marcinkowski P., WCAG. Podręcznik dobrych praktyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013.

9.Metodologia badania dostępności strony www dla osób niepełnosprawnych, starszych i innych narażonych na wykluczenie cyfrowe w oparciu o WCAG 2.0 we współpracy z Uniwersytetem Śląskim, opr. I. Mrochen [i in.] [online] Częstochowa 2013 [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.widzialni.org/metodologia-badania-dostepnosci-stron-internetowych,m,mg,5,49

10.Paszkiewicz D., Dębski J., Dostępność serwisów internetowych. Dobre praktyki w projektowaniu serwisów internetowych dostępnych dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji 2013.

11.Samouczek dla webmasterów i edytorów treści cyfrowych [online] [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://pliki.szansadlaniewidomych.org/MAC/Samouczek.pdf

12.Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych, opr. B. Szymańska, T. Strzymiński, [online] Białystok 2010 [dostęp: 11.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.audiodeskrypcja.org.pl/index.php/standardy-tworzenia-audiodeskrypcji/do-produkcji-audiowizualnych

13.Włodarczyk K., Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w aktywizacji osób niepełnosprawnych, Warszawa: Fundacja Aktywizacja 2013.

14.Wytyczne dla dostępności treści stron internetowych 2.0 [online] [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://fdc.org.pl/wcag2/

15.Zasady tworzenia i adaptowania grafiki dla uczniów niewidomych [online] Bydgoszcz, Laski, Łódź 2011 [dostęp: 02.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://www.laski.edu.pl/site/public/upload/upload/tyflologia/materialy_dydaktyczne/adaptacja_podrecznikow/Zasady%20tworzenia%20i%20adaptowania%20grafiki%20dla%20ucznilw%20niew.pdf.

16.Ziarek P., Cyfrowe nierówności a rozwój społeczeństwa informacyjnego, Nowe Media 2010, nr 1, s. 23-29.

Literatura uzupełniająca:

1.Brzoza P., Studenci niewidomi i słabo widzący – poradnik dla wyższych uczelni. System Daisy [online] Kraków: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego, 2007 [dostęp: 09.05.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://firr.org.pl/uploads/PUB/FIRR_System_DAISY.pdf

2.Dębski J., 25 zaleceń dla redaktorów serwisów internetowych [online] [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://dostepnestrony.pl/wp-content/uploads/2011/08/25-zalece%C5%84-dla-redaktor%C3%B3w-serwis%C3%B3w-internetowych.pdf

3.Duplaga M., Znaczenie technologii wspomagających w życiu osób w starszym wieku, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie 2011, nr 1, s. 144-155.

4.Fedorowicz-Kruszewska M., Biblioteczne zasoby cyfrowe jako niezbędny element współczesnego środowiska edukacyjnego studentów z niepełnosprawnością wzroku, e-mentor 2015, nr 3, s. 48-54.

5.Gajda M., WCAG 2.0 w skrócie - 25 najważniejszych zasad [online] Dostępne strony [dostęp: 27.06.2015]. Dostępny w World Wide Web: http://dostepnestrony.pl/artykul/wcag-2-0-w-skrocie/

6.Paplińska M., Brajl w nowoczesnych technologiach – kierunki przemian w edukacji i komunikacji niewidomych, [w:] Społeczeństwo równych szans. Tendencje i kierunki zmian, red. D. Gorajewska, Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, 2005, s. 174-181.

7.Walter N., Nowe media dla niewidomych i słabowidzących, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2008.

 Metody oceniania:

Obecność i aktywność na zajęciach laboratoryjnych (możliwe nie więcej niż dwie nieobecności) – W1, W2, K1

Projekt/referat – U1

Wykonywanie zadań podczas zajęć laboratoryjnych – U1, U2

Kolokwium- U1, U2

Kryteria oceniania:

Aktywność na zajęciach laboratoryjnych - 10%

Wykonywanie zadań na zajęciach laboratoryjnych – 10%

Przygotowanie projektu/referatu – 30%

Kolokwium w formie testu (pytania otwarte i zamknięte) – 50%

Zaliczenie na ocenę na podstawie: aktywności, wykonywania zadań na zajęciach laboratoryjnych, przygotowania projektu/referatu oraz oceny z kolokwium (oceniane wg tej samej skali co poniżej):

bdb – 90% i więcej

db plus+ – 80% do 89%

db– 70% do 79%

dst plus – 60% do 69%

dst – 50% do 59%

ndst– 49% i poniżej

Kolokwium ma formę pisemną (test). Poprawa kolokwium ma formę ustną.