Międzyosobowy poziom wyjaśniania umysłu i zdolności poznawczych

Szanowni Państwo

W celu usprawnienie komunikacji, wymiany materiałów itd. będziemy korzystać z platformy zdalnej, dlatego proszę o zapisanie się do kursu w Ms Teams.

Oto link do zajęć:

https://teams.microsoft.com/l/team/19%3a3087312c72d542168d4db3d76d6e8f07%40thread.tacv2/conversations?groupId=c0adb6b8-b322-42e9-bad7-ed561f657dcf&tenantId=e80a627f-ef94-4aa9-82d6-c7ec9cfca324

Proszę zapisać się jak najszybciej do tej grupy zajęciowej.

Pozdrawiam serdecznie

Daniel Żuromski

przedmiot fakultatywny

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe przewidziane w planie studiów: 30 godzin wykładów

2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta/słuchacza/uczestnika kursu potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu, tj. wcześniejsze przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie i wybór odpowiednich materiałów do zajęć, wymagane powtórzenie materiału, pisanie prac, projektów, czytanie literatury: 60 godzin

3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (np. w egzaminach): 30 godzin

W1: Student zna podstawowe pojęcia i ideę międzyosobowego poziom wyjaśniania umysłu i zdolności poznawczych jako opowiedz na pytanie o unikalne i specyficzne zdolności poznawcze dla człowieka K_W02

W2: Student zna i odróżnia podstawowe podejścia stanowisk głoszących konstytutywną rolę tego co społeczno-kulturowe dla umysłu i poznania: K_W07, K_W14

W3: Student rozumie społeczne mechanizmy transformacji umysłu, w szczególności klasyczny, „językowy” model Wygotskiego oraz „prejęzykowy” model Tomasella (także w ujęciach kognitywistycznych): K_W11, K_W16

U1: Student potrafi przytoczyć empiryczne świadectwa z dziedziny psychologii poznawczej, rozwojowej, ewolucyjnej i prymatologii na rzecz społecznych mechanizmów formowania się umysłu (dialogiczność, dzielona intencjonalność (shared): K_U14, K_U16

U2: Student potrafi samodzielnie stosować aparaturę metodologiczną użytą w autorskiej koncepcji międzyosobowego poziomu wyjaśniania: analizy wielopoziomowej, względnej autonomiczności poziomów wyjaśniania (podmiotowego, subpodmiotowego oraz międzyosobowego) oraz modelu wyjaśniania opartego na mechanizmach (mechanism-based explanation) i odnosić się krytycznie do omawianych zagadnień : K_U01, K_U05.

K1: Student postrzega społeczne interakcje jako źródła formowania się umysłu, zdolności poznawczych oraz, współpracy i moralności: K_K08, K_K03

K2: Potrafi ocenić stopień powiązania problemów teoretycznych z praktycznymi -K_K08, K_K01

Metody podające: wykład informacyjny, wykład problemowy

Metody poszukujące:

Tworzenie mapy pojęciowej

- pokaz

- opis
- opowiadanie
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- klasyczna metoda problemowa

- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Celem zaproponowanego przedmiotu jest odpowiedź na pytanie, na czym polega wpływ tego co społeczno-kulturowe na umysł i poznanie? (Żuromski 2020a,b) Pytanie to będzie dotyczyć:

(i) natury relacji między tym, co społeczne i kulturowe a umysłem, zdolnościami poznawczymi i rozwojem poznawczym;

(ii) aspektów umysłu, zdolności poznawczych i rozwoju poznawczego, na które wpływ ma to co społeczne i kultura

(iii) procesów, w których to, co społeczne i kulturowe staje się częścią indywidualnego funkcjonowania poznawczego (Gauvain, Perez 2015).

Treścią wykładu będzie propozycja przedstawienia ramy pojęciowej, dzięki której można będzie udzielić odpowiedzi na postawione powyżej pytania. W poniższych rozważaniach w sposób neutralny postuluje się istnienie międzyosobowego poziomu wyjaśniania – uznając, że to co społeczne i kulturowe jest jednym z konstytutywnych warunków umysłu i poznania.

W literaturze dotyczącej wyjaśniania umysłu i zdolności poznawczych zwraca się uwagę na istotność rozróżniania poziomów wyjaśniania. Wyróżnia się przede wszystkim: podmiotowy poziom wyjaśniania (poziom np. przekonań, pragnień) oraz subpodmiotowy poziom wyjaśniania (np. poziom neuronalny lub komputacyjny). Podczas wykładu będę wykazywał, że powinniśmy przyjąć jeszcze trzeci poziom: międzyosobowy poziom wyjaśniania. Powodem postulowania trzeciego poziomu wyjaśniania jest to, że istnieją specyficzne dziedziny, w których to interakcje międzyosobowe wpływają na podstawowe zdolności i procesy poznawcze, co może prowadzić do ich transformacji w bardziej zaawansowane zdolności i procesy poznawcze (Wygotski 2005; Tomasello 2002, 2015, 2019; Kern , Moll 2017; Moll 2018). Ogół takich dziedzin będzie określany międzyosobowym poziom wyjaśniania, a w centrum jego potencjału eksplanacyjnego będą znajdować się różne typy i formy owej transformacji.

Podczas wykładu idee społeczno-kulturowe wpływa na formowanie się umysłu (Carpendale, Frayn, Kucharczyk 2016), podzielę na dwa komponenty:

1. Społecznego wpływu (interakcji społecznych) Gdzie zostanie zarysowany model Wygotskiego powstawania wyższych funkcji umysłowych jako egzemplifikacja wyjaśniania na poziomie międzyosobowym. Następnie zobaczymy, jak w ramach tego modelu powstają specyficzne procesy poznawcze, jak dialogiczne myślenie i dialogiczne reprezentacje poznawcze (dialogic cognitive representations). Ponadto zostanie przedstawiona my-intencjonalność czy też intencjonalność kolektywna jako kolejna istotna cecha MPW. Kluczowym elementem tej części wykładu będzie zarysowany model M. Tomasello i ukazany poziom międzyosobowy w domenach: ontogenetycznej, filogenetycznej i kulturowej powstawania i transformacji zdolności poznawczej w kontekście Tomasello hipotezy dzielonej intencjonalności: „myślenie dla współdziałania”.

2. Kulturowego wpływu. Przynajmniej od powstania naszego gatunku, a więc około 200 000 lat, selekcja naturalna oparta na zmienności genetycznej została zastąpiona przez kulturę jako główną siłę napędową ludzkiej ewolucji, w tym formowanie się zdolności poznawczych człowieka (Tomasello 2002, 2019; Colagè, d’Errico 2018; Bender 2020). Jednak wynikiem ewolucji kulturowej nie są „instynkty poznawcze”, moduły, ale raczej gadżety poznawcze (Heyes 2018, 2019). To co jest interesujące to to, że charakteryzują się one często różnorodnością poznawczą, (cognitive diversity) zależną od ekologii (Nisbet 2011; Boski 2009; Henrich, Heine, Norenzayan 2010). Jednakże kognitywistyka dąży szuka uniwersalnych schematów poznania. Dlatego musi się zmienić, żeby zrozumieć wyjątkowość ludzkiego poznania (Levinson 2012).

Lista zagadnień:

• Idea społeczno-kulturowego wpływu na formowanie się umysłu i zdolności poznawcze.

• Konstruktywistyczna Koncepcja umysłu.

• Idea międzyosobowego poziomu wyjaśniania jako poziomu społecznych mechanizmów transformacji umysłu.

-Część metodologiczna:

• Idea analiza wielopoziomowej.

• Modelu wyjaśniania oparty na mechanizmach (mechanism-based explanation).

• Wyjaśnianie genetyczne.

• Porządek wyjaśniania: First between, then within.

-Część „społecznego wpływu na formowanie się umysłu”:

• Klasyczny model L. Wygotskiego: społeczno-kulturowa koncepcja umysłu

• Hipoteza dzielonej intencjonalności (M. Tomasello)

• Koncepcję dialogicznego umysłu oraz dialogicznego myślenia Ch. Fernyhougha.

• Myślenie jest dla współpracy (M. Tomasello).

• Teoria umysłu jako zdolność kulturowa.

• Ja-intencjonalność (i-intentionality) vs. my-intencjonalności (we-intentionality).

• Idea pragmatyki kognitywnej.

-Część „kulturowego wpływu na formowanie się umysłu”:

• Kultura jako siła napędowa ludzkiego poznania.

• Gadżety poznawcze C. Heyes.

• Różnorodność poznawcza (cognitive diversity) .

• Kumulatywna ewolucja kulturowa (ewolucja kulturowa).

• Hipoteza recyklingu mózgu (egzaltacja kulturowa) .

• Matematyka oraz zdolność do pisania i czytania jako zdolności kulturowe.

• Holistyczne poznanie Azji vs analityczne poznanie Zachodu (R. Nisbett).

• społeczeństwo "WIERD".

Białecka-Pikul, M. (2012). Narodziny i rozwój refleksji nad myśleniem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bender, A. (2020). The role of culture and evolution for human cognition. Topics in cognitive science, 12(4), 1403-1420.

Białek, A. (2010). Patrz, gdzie patrzę. Psychologiczne aspekty podejmowania cudzej perspektywy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Boski, P. (2009). Kulturowe ramy zachowań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN i Academica.

Carpendale J. I. M., Frayn M., Kucharczyk P. (2016), The Social Formation Of Human Minds [in:] The Routledge Handbook to the Philosophy of the Social Mind, J. Kiverstein (eds.), London: Routledge, 139-151.

Colagè, I., & d’Errico, F. (2018). Culture: The driving force of human cognition. Topics in Cognitive Science.

Dehaene S., (2021), Jak się uczymy? Dlaczego mózgi uczą się lepiej niż komputery... jak dotąd, tłum. D. Rossowski, Wydawnictwo: Copernicus Center Press, Kraków.

Dunbar R., J. Gowlett, C. Gamble, Potęga mózgu, Jak ewolucja życia społecznego kształtowała ludzki umysł, Copernicus Center Press, Tyczyn, 2017.

Fernyhough , C. (2009). Dialogic thinking, w: A. Winsler, C. Fernyhough and I. Montero (eds.), Private speech, executive functioning, and the development of verbal self-regulation. Cambridge University Press, s. 42-52.

Gauvain, M., & Perez, S. (2015). Cognitive development and culture. In L. Liben & U. Müller (vol. eds), Vol. 2: Cognitive processes, R. Lerner (editor-in-chief), 7th edition of the Handbook of Child Psychology and Developmental Science (pp. 854–896). New York: Wiley Blackwell.

Henrich, J., Heine, S. J., & Norenzayan, A. (2010). The weirdest people in the world? Behavioral and Brain Sciences, 33, 61–83.

Heyes C. (2018) Cognitive gadgets: The cultural evolution of thinking. Harvard University Press.

Heyes C. (2019) Précis of Cognitive Gadgets: The Cultural Evolution of Thinking. Behavioral and Brain Sciences 42, e169: 1–58 (1-13).

Jankovic, M., & Ludwig, K. (Eds.). (2017). The Routledge handbook of collective intentionality. Routledge.

Kern, A., Moll, H. (2017). On the transformative character of collective intentionality and the uniqueness of the human. “Philosophical Psychology”, 30(3), 319-337.

Kitayama, S., Cohen, D. (red.) (2007). Handbook of cultural psychology. New York–London: Guilford Press.

Kielar-Turska, M. (2013). Językowa zewnętrzna i wewnętrzna kontrola działania. „Psychologia Rozwojowa”, 18(4), 47-61.

Kiverstein, J. (Ed.). (2016). The Routledge handbook of philosophy of the social mind. Taylor & Francis.

Levinson, S. C. (2012). The original sin of cognitive science. Topics in cognitive science, 4(3), 396-403.

Moll, H. (2018). The transformative cultural intelligence hypothesis: Evidence from young children’s problem-solving. Review of Philosophy and Psychology, 9(1), 161-175. doi:10.1007/s13164-017-0342-7

Nisbet R., Geografia myślenia. Dlaczego ludzie Wschodu i Zachodu myślą inaczej, Sopot 2011.

Puchalska-Wasyl, M. (2016). Nasze wewnętrzne dialogi: O dialogowości jako sposobie funkcjonowania człowieka. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Tomasello M. (2002), Kulturowe źródła ludzkiego poznawania; przeł. J. Rączaszek, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Tomasello M. (2015), Historia naturalna ludzkiego myślenia, przeł. B. Kucharzyk, R. Ociepa, Kraków: Copernicus Center Press, 2015.

Tomasello M. (2016c), Dlaczego współpracujemy?, przeł. Ł. Kwiatek, Kraków: Copernicus Center Press, 2016.

Tomasello M. (2019), Becoming Human. A Theory of Ontogeny, Cambridge, MA: Harvard University Press.

Wertsch, J. V. (1985). Vygotsky and the social formation of mind. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Wygotski, L.S. (2005). Narzędzie i znak w rozwoju dziecka. przeł. B. Grell. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Żuromski D. (2020a), The Therapeutic vs. Constructive Approach to the Transformative Character of Collective Intentionality. The Interpersonal Level of Explanation, “Logic and Logical Philosophy”,

Żuromski, D. (2020b). Międzyosobowy poziom wyjaśniania umysłu i zdolności poznawczych. Filozofia Nauki, 28(2), 47-74.

Żuromski, D., Pacholik-Żuromska A., Fedyniuk A., (2022) Extending the understanding of Cognitive Pragmatics: communication, transformation and metacognition, „Analiza i Egzystencja” 58 (2022), 65–91, DOI: 10.18276/aie.2022.58-04

Ocena na podstawie:

-test pisemny na końcu semestru, pytania otwarte, zaliczenie od 60% włącznie (podana lista z zagadnieniami).

Kryteria oceny testu pisemnego:

100-90% bdb (5);

85-89% db+ (4+);

70-84% db (4);

65-69% dst+ (3+);

60-64% dst (3)