Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Teoria poznania

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2401-K-S1-2-TP
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0228) Interdyscyplinarne programy i kwalifikacje związane z naukami humanistycznymi Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Teoria poznania
Jednostka: Katedra Kognitywistyki
Grupy: Kognitywistyka - s1- 2 rok
Modułk MK_8 - przedmioty uzupełniające z I stopnia
Punkty ECTS i inne: 5.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

wstęp do filozofii

wstęp do kognitywistyki

Rodzaj przedmiotu:

kanon

Całkowity nakład pracy studenta:

1. czas pracy na zajęciach dydaktycznych z nauczycielem akad.- 60 godz. (30 godz. wykładu i 30 godz. ćwiczeń)

2. nakład pracy indywidualnej (szacuje się na) 60 godz.

3. nakład pracy do uzyskania wiedzy ocenianej (przygotowanie do egzaminu) - 30 godz.


Wymagane wyniki są tu jedynie szacowane w prawdopodobnym uśrednieniu, bo zdobywanie wiedzy przez studenta jest zróżnicowane indywidualnie, zaś nakład pracy indywidualnej (w punkcie 2) ma powiązanie ze zdobyciem wiedzy, która będzie oceniana.


łącznie 150 godz. - 5 punktów ECTS

Efekty uczenia się - wiedza:

W1. Student zna podstawową terminologię teorii poznania i potrafi sformułować dyskutowane w niej problemy oraz powiązać omawiane zagadnienia (jak np. zagadnienie prawdy z zagadnieniem uzasadniania i wiedzy) - K_W03, K_W05;

W2. Student zna (na poziomie podstawowym) koncepcje filozoficzne, w ramach których podane są rozwiązania wybranych istotnych problemów epistemologicznych (dotyczy to przede wszystkim koncepcji prawdy, wiedzy, uzasadniania, percepcji) - K_W13;

W3. Student zna przedstawicieli omawianych koncepcji i stanowisk filozoficznych - K_W10

Efekty uczenia się - umiejętności:

U1. Student potrafi postawić problem, jak i odnieść się krytycznie (przynajmniej do niektórych) filozoficznych rozwiązań stawianych problemów - K_U08, K_U11;

U2. Student potrafi ze zrozumieniem przytoczyć wybrane argumenty filozoficzne i ustosunkować się do nich - K_U07;


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K1. Student zna i rozumie (na poziomie podstawowym) rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury i zdobywaniu kompetencji społecznych - K_K08, K_K01;

Student potrafi dostrzec powiązanie problemów teoretycznych z praktycznymi - K_K01.

Student potrafi dostrzec znaczenie omawianych kwestii teoriopoznawczych (jak m.in. racjonalności, uzasadniania, prawdziwości sądów) w życiu społecznym - K_01..

Metody dydaktyczne:

Wykład ma formę klasycznego wykładu akademickiego, wspomaganego projekcjami. Treści sprawozdawcze są odpowiednio usystematyzowane i przekazywane w sposób sproblematyzowany. Wykład prowadzony jest z wykorzystaniem metody analitycznej oraz syntezy (całościowego ujęcia omawianych zagadnień) i ich sproblematyzowania w taki spoób, aby student mający nawet dość elementarne podstawy filozoficzne dostrzegł znaczenie omawianych zagadnień i mógł je samodzielnie przemyśleć, również w kontekście kognitywistyki. Wykład ma pobudzić do refleksji i samodzielnego stawiania pytań i problemów. Na wykładzie dopuszczone są uwagi i pytania studentów (nie tylko domagające się objaśnień, ale także krytyczne w odniesieniu do omawianych zagadnień). Jakkolwiek jest to wykład obowiązkowy z kanonu przedmiotów, to adresowany jest do studentów ambitnych i otwartych w poszukiwaniach wiedzotwórczych.


Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- klasyczna metoda problemowa

Skrócony opis:

U podstaw prezentowanych treści z zakresu teorii poznania (epistemologii) leży założenie o możliwości rozwijania tej dyscypliny jako filozoficznej, w kontekście kognitywistyki.

Celem wykładu jest (1) zapoznanie studentów z charakterystyką samej epistemologii, tj. określenie jej statusu metodologicznego (przede wszystkim jej stosunku do innych dyscyplin filozoficznych oraz naukowych, szczególnie do psychologii oraz do kognitywistyki), (2) zapoznanie studentów z wybranymi podstawowymi zagadnieniami teoriopoznawczymi i prowadzonymi wokół nich debatami i polemikami..

Pełny opis:

Na wstępnych wykładach przedstawiona jest mapa problemów, które zostaną omówione oraz ogólna charakterystyka metodologiczna teorii poznania jako dyscypliny filozoficznej (ze szczególnym zwróceniem uwagi dotyczących jej stosunku do innych dyscyplin filozoficznych oraz do nauk szczegółowych), omawiana jest też relacja teorii poznania do kognitywistyki. Przedstawiony jest projekt epistemologii znaturalizowanej jako najbardziej związanej z kognitywistyką. Podkreślone jest tu zagadnienie naturalizacji epistemologii z dyskutowanymi problemami.

Po wstępnych zagadnieniach metodologicznych zarysowana jest charakterystyka poznania (rodzaje i forma poznania), ze zwróceniem uwagi na badanie poznania od strony czynności (procesów poznawczych) i wytworów (sądów, przekonań, zdobytej wiedzy zarówno przez poznającego jak i uporządkowanej w teoriach naukowych). Omawiane są tematy dotyczące źródeł poznania (spór między aprioryzmem a empiryzmem genetycznym), wartości poznania (ze zwróceniem uwagi na toczące się kontrowersje). Specjalne miejsce poświęcone jest zagadnieniu prawdy i uzasadniania. Osobną grupę zagadnień (bliższych kognitywistyce) stanowi problematyka percepcji. W kontekście kognitywistyki pokazane są wybrane problemy stawiane w filozofii (jak np. problem Molyneux dotyczący percepcji osoby niewidzącej, czy taka osoba po odzyskaniu wzroku na podstawie samego widzenia byłaby w stanie odróżnić kulę od sześcianu). Wykład kończy podsumowanie i pokazanie dalszych otwartych badawczo problemów.

Literatura:

W.V.O. Quine, "Epistemologia znaturalizowana" w: tenże, Granice wiedzy i inne eseje, Warszawa: PIW 1986;

J. Woleński, Epistemologia, t. II. Wiedza i Poznanie, Kraków: Aurerus 2001 (fragmenty)

J. Woleński, Epistemologia, t. III Prawda i realizm, Kraków: Aurerus 2003 (fragmenty)

R. Ziemińska, red. Przewodnik po Epistemologii, Kraków: WAM 2013 (wybr. teksty)

Literatura uzupełniona jest w rocznym programie, a szczegółowa na projekcjach udostępnianych studentom. Ponadto literatura podana jest na ćwiczeniach.

Metody i kryteria oceniania:

Wykład kończy się zaliczeniem i egzaminem ustnym w sesji letniej (w ustalonym terminie). Na egzamin obowiązuje materiał omawiany na wykładzie i ćwiczeniach.

Do egzaminu przystępuje się parami (studenci dobierają się parami

i starosta roku w porozumieniu z wykładowcą ustala godziny egzaminu dla każdej pary).

Ocena na egzaminie zależy od (1) stopnia przyswojonej wiedzy, (2) jej rozumienia, (3) sposobu przekazania zdobytych treści, zarówno pod względem merytorycznym, jak i formalnym (tzn. jak skonstruowana jest odpowiedź, czy student udziela bezpośredniej odpowiedzi na pytanie, a jeśli pośredniej, to czy zdaje sobie z tego sprawę i czy uzasadnia taki sposób odpowiedzi, jak stosuje fachową terminologię). Kryterium oceny ustalone wedle wymagań wskazanych w efektach.

Cenione jest wykazanie się samodzielnością myślenia .

Egzamin ustny nie jest "losowy" ani nie jest testowy, lecz odbywa się w bezpośredniej relacji z wykładowcą, który z największa życzliwością, a jednocześnie wedle postawionych wymagań zechce wystawić ocenę obiektywną. Zdarza się, że student jest przekonany o swojej wiedzy, lecz nie potrafi jej właściwie przekazać (egzamin nie jest wówczas zaliczony). Podobnie, jeśli student myli podstawowe pojęcia ani nie zna podstawowych zagadnień (np. nie potrafi podać klasycznej definicji prawdy, nie potrafi odróżnić stanowiska realizmu epistemologicznego od idealizmu). W takiej sytuacji, nawet jeśli zna jakieś wybrane obszary omawianych tematów) nie uzyskuje zaliczenia, ponieważ nie zdobył wymaganej wiedzy.

Ocena wedle kryteriów uzyskania efektów kształcenia wyżej opisanych, symbolicznie K_W03, K_W05, K_W15, KU07, K_W10.

Praktyki zawodowe:

Nie są prowadzone do tegp wykładu.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-21 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Urszula Żegleń
Prowadzący grup: Urszula Żegleń
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)

Okres: 2023-02-20 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Anita Pacholik-Żuromska, Urszula Żegleń
Prowadzący grup: Anita Pacholik-Żuromska, Urszula Żegleń
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem zajęć jest omówienie i przedyskutowanie głównych zagadnień teorii poznania w oparciu o koncepcje wybranych filozofów w kontekście badań kognitywistycznych. Podstawą przygotowania do ćwiczeń jest lektura zadanych tekstów, które będą dyskutowane podczas zajęć.

Pełny opis:

Ćwiczenia do wykładu z teorii poznania mają na celu uzupełnienie kształcenia studentów w tej dyscyplinie o umiejętności praktycznego wykorzystania wiedzy zdobytej podczas wykładu, m.in. do analizy wybranych tekstów, odtworzenia argumentacji i samodzielnego problematyzowania zagadnień współczesnej teorii poznania.

Na ćwiczeniach student powinien zapoznać się z wiodącymi tematami z teorii poznania i nabyć umiejętność poruszania się w dyskusjach dotyczących problematyki z tej dyscypliny. Teksty zostały tak dobrane, by student zdobył wiedzę w zakresie współczesnej filozofii analitycznej uprawianej w Polsce i zagranicą na temat wiodących zagadnień, jak: czym jest prawda, czy prawdziwe uzasadnione przekonanie jest wiedzą, czym jest uzasadnienie epistemiczne, na czym polega mit danych. Na ćwiczeniach omawiane są również główne kwestie dyskusyjne, jak spór eksternalizm-internatlizm, czy realizm vs antyrealizm.

Literatura:

Żegleń, U. Epistemologia a kognitywistyka, [w:] „Przewodnik po epistemologii”, R. Ziemińska (red.), Kraków 2013, WAM, s. 457-493.

Wright C. Prawda: Przegląd tradycyjnego sporu, tłum. T. Szubka, „Kwartalnik Filozoficzny”, t. XXVIII (2000),, z. 4, PAU UJ, Kraków, s. 153-198.

Szubka, T., Antyrealizm semantyczny. Studium analityczne, rozdz. I.: Płaszczyzny sporu o realizm, KUL, Lublin. 2001.

Chisholm R. M., Uzasadnienie epistemiczne, [w:] Teoria poznania, (tłum.) R. Ziemińska, Wydawnictwo Daimonion, Lublin 1994.

Chisholm R. M., Wyzwanie sceptyka, [w:] Teoria poznania, (tłum.) R. Ziemińska, Wydawnictwo Daimonion, Lublin 1994.

Ziemińska R., Eksternalizm we współczesnej epistemologii, rozdz. I.: Co to jest eksternalizm epistemiczny?,Szczecin 2002, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego

Gettier, E. L., Czy uzasadnione i prawdziwe przekonanie jest wiedzą?

Searle, J., Intencjonalność percepcji, [w:] B. Chwedeńczuk (wybór), Filozofia percepcji, Warszawa, 1995.

G.E. Moore, Status danych zmysłowych [w:] B. Chwedeńczuk (wybór), Filozofia percepcji, Warszawa, 1995.

G. Frege, Sens i znaczenie, [w:] , Pisma semantyczne, (tłum.) B. Wolniewicz, Warszawa 1977, PWN.

Putnam, H. , Znaczenie wyrazu ‘znaczenie’, [w:] H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, (tłum.) A. Grobler, PWN, Warszawa 1998.

Putnam, H., Mózgi w naczyniu, [w:] H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, (tłum.) A. Grobler, PWN, Warszawa 1998.

Quine, W.v. O., Epistemologia znaturalizowana, [w:] Granice wiedzy i inne eseje, (tłum. B. Stanosz), PIW, Warszawa 1986.

Quine, W.v. O., Dwa dogmaty empiryzmu [w:] Z punktu widzenia logiki. Dziewięć esejów logiczno-filozoficznych, (tłum. B. Stanosz), Aletheia, Warszawa 2000.

Ingarden R., Psychofizjologiczna teoria poznania, [w:] U podstaw teorii poznania, Warszawa 1971, PWN.

Ingarden R., Niektóre kierunki współczesnej teorii poznania, w: Kwartalnik Filozoficzny, Zeszyt 3 To, XXIV, 1996, s. 135-149.

Strawson, P.F., Osoby, [w:] Indywidua, (tłum. B. Chwedeńczuk) Warszawa 1980.

Uwagi:

Terminy ćwiczeń: co 2 tygodnie w podwójnych blokach.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-20 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Anita Pacholik-Żuromska, Urszula Żegleń
Prowadzący grup: Anita Pacholik-Żuromska, Urszula Żegleń
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem zajęć jest omówienie i przedyskutowanie głównych zagadnień teorii poznania w oparciu o koncepcje wybranych filozofów w kontekście badań kognitywistycznych. Podstawą przygotowania do ćwiczeń jest lektura zadanych tekstów, które będą dyskutowane podczas zajęć.

Pełny opis:

Ćwiczenia do wykładu z teorii poznania mają na celu uzupełnienie kształcenia studentów w tej dyscyplinie o umiejętności praktycznego wykorzystania wiedzy zdobytej podczas wykładu, m.in. do analizy wybranych tekstów, odtworzenia argumentacji i samodzielnego problematyzowania zagadnień współczesnej teorii poznania.

Na ćwiczeniach student powinien zapoznać się z wiodącymi tematami z teorii poznania i nabyć umiejętność poruszania się w dyskusjach dotyczących problematyki z tej dyscypliny. Teksty zostały tak dobrane, by student zdobył wiedzę w zakresie współczesnej filozofii analitycznej uprawianej w Polsce i zagranicą na temat wiodących zagadnień, jak: czym jest prawda, czy prawdziwe uzasadnione przekonanie jest wiedzą, czym jest uzasadnienie epistemiczne, na czym polega mit danych. Na ćwiczeniach omawiane są również główne kwestie dyskusyjne, jak spór eksternalizm-internatlizm, czy realizm vs antyrealizm.

Literatura:

Żegleń, U. Epistemologia a kognitywistyka, [w:] „Przewodnik po epistemologii”, R. Ziemińska (red.), Kraków 2013, WAM, s. 457-493.

Wright C. Prawda: Przegląd tradycyjnego sporu, tłum. T. Szubka, „Kwartalnik Filozoficzny”, t. XXVIII (2000),, z. 4, PAU UJ, Kraków, s. 153-198.

Szubka, T., Antyrealizm semantyczny. Studium analityczne, rozdz. I.: Płaszczyzny sporu o realizm, KUL, Lublin. 2001.

Chisholm R. M., Uzasadnienie epistemiczne, [w:] Teoria poznania, (tłum.) R. Ziemińska, Wydawnictwo Daimonion, Lublin 1994.

Chisholm R. M., Wyzwanie sceptyka, [w:] Teoria poznania, (tłum.) R. Ziemińska, Wydawnictwo Daimonion, Lublin 1994.

Ziemińska R., Eksternalizm we współczesnej epistemologii, rozdz. I.: Co to jest eksternalizm epistemiczny?,Szczecin 2002, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego

Gettier, E. L., Czy uzasadnione i prawdziwe przekonanie jest wiedzą?

Searle, J., Intencjonalność percepcji, [w:] B. Chwedeńczuk (wybór), Filozofia percepcji, Warszawa, 1995.

G.E. Moore, Status danych zmysłowych [w:] B. Chwedeńczuk (wybór), Filozofia percepcji, Warszawa, 1995.

G. Frege, Sens i znaczenie, [w:] , Pisma semantyczne, (tłum.) B. Wolniewicz, Warszawa 1977, PWN.

Putnam, H. , Znaczenie wyrazu ‘znaczenie’, [w:] H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, (tłum.) A. Grobler, PWN, Warszawa 1998.

Putnam, H., Mózgi w naczyniu, [w:] H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, (tłum.) A. Grobler, PWN, Warszawa 1998.

Quine, W.v. O., Epistemologia znaturalizowana, [w:] Granice wiedzy i inne eseje, (tłum. B. Stanosz), PIW, Warszawa 1986.

Quine, W.v. O., Dwa dogmaty empiryzmu [w:] Z punktu widzenia logiki. Dziewięć esejów logiczno-filozoficznych, (tłum. B. Stanosz), Aletheia, Warszawa 2000.

Ingarden R., Psychofizjologiczna teoria poznania, [w:] U podstaw teorii poznania, Warszawa 1971, PWN.

Ingarden R., Niektóre kierunki współczesnej teorii poznania, w: Kwartalnik Filozoficzny, Zeszyt 3 To, XXIV, 1996, s. 135-149.

Strawson, P.F., Osoby, [w:] Indywidua, (tłum. B. Chwedeńczuk) Warszawa 1980.

Uwagi:

Terminy ćwiczeń: co 2 tygodnie w podwójnych blokach.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)