Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historia filozofii starożytnej

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2402-F-S1-1-HFS
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia filozofii starożytnej
Jednostka: Wydział Filozofii i Nauk Społecznych
Grupy:
Strona przedmiotu: https://moodle.umk.pl/WFINS/course/view.php?id=683
Punkty ECTS i inne: 12.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Przedmiot nie wymaga uprzedniego przygotowania. Wskazana jest jednak znajomość historii starożytnej na poziomie szkoły średniej.




Rodzaj przedmiotu:

kanon

Całkowity nakład pracy studenta:

Całkowity nakład pracy wynosi 250 h

w tym:

godziny kontaktowe i wirtualne synchroniczne: 120 h (60 h ćwiczeń i 60 h wykładów)

praca własna w formie samodzielnej lektury i przygotowania do zajęć - 50 h

- praca własna (przygotowanie zadań domowych , rozwiązywanie testów elearningowych etc.) - 50 h

- przygotowanie do egzaminu - 30 h



Efekty uczenia się - wiedza:

K_W09: Student/ka zna i rozumie historyczny charakter kształtowania się idei filozoficznych na przykładzie myśli starożytnej. Zna główne źródła wiedzy o filozofii antycznej, jej podział na okresy, ich specyfikę, główne nurty filozoficzne, ich przedstawicieli oraz poglądy. Ma świadomość powstawania, zanikania i odradzania się idei w nowym kontekście historyczno-kulturowym. Dostrzega związek między sytuacją historyczno-kulturową a myślą filozoficzną.


K_W10: Student/ka zna idee i argumenty wybranych klasycznych autorów filozoficznych okresu starożytności na podstawie lektury fragmentów filozofów presokratejskich, dzieł Platona i Arystotelesa i tekstów okresu Cesarstwa Rzymskiego (Marek Aureliusz, Sekstus Empiryk, Plotyn). Ma świadomość zależności zachodzącej pomiędzy zawartymi w tekstach ideami, wskazuje na zachodzące pomiędzy nimi podobieństwa i różnice.


Efekty dodatkowe w wyniku zastosowania ICT

- przedstawienie prezentacji wzbogaconej o multimedia lub filmów porządkuje i uatrakcyjnia przedstawienie historycznego rozwoju kultury Grecji

- forma testu (Quiz) następująca po prezentacji daje możliwość sprawdzenia poziomu zrozumienia przekazywanych treści

- różnorodność pojawiających się w kursie zasobów umożliwia wizualizację dokonań kultury antycznej, dzięki czemu historia przestaje być tylko fragmentem przeszłości, ale staje się obecna w świecie współczesnym



Efekty uczenia się - umiejętności:

K_U03: Student/ka czyta i interpretuje tekst filozoficzny w jego specyficznym kontekście związanym z kulturą i historią starożytnej Grecji i Rzymu. Wskazuje na te elementy filozoficzne tekstu, które uwarunkowane są specyfiką historii i kultury świata antycznego. Potrafi wskazać przykłady ewolucji pojęć filozoficznych. Przedstawia przykłady różnic i podobieństw pomiędzy starożytnym a współczesnym znaczeniem pojęć filozoficznych. Potrafi wskazać znaczenie formy literackiej tekstu dla jego interpretacji oraz wykorzystać podstawowe formy (mowa, pochwała, mowy przeciwstawne, dialog).


K_U05: Student/ka poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną wypracowaną w okresie antyku. Umie zdefiniować pojęcia, wskazać na różnice w ich znaczeniu starożytnym i współczesnym, umie wskazać ewolucję ich znaczeń, powiązać z danym filozofem czy nurtem filozoficznym, przedstawić ich oryginalne (greckie lub łacińskie) brzmienie.


K_U07: Student/ka analizuje antyczne argumenty filozoficzne, identyfikuje ich kluczowe tezy i założenia, potrafi je przedstawić w sposób syntetyczny, wskazać na ich źródło, przypisać do obszarów dyskusji filozoficznych, wskazać mocne i słabe strony, argumentować na rzecz jednych i dokonać krytyki innych, wskazać na ich historyczny bądź aktualny charakter.


Efekty dodatkowe w wyniku zastosowania ICT


- aktywność Wiki stwarza możliwość kreatywnego wykorzystania zdobywanej wiedzy i praktycznego jej zastosowania w samodzielnej i grupowej pracy studentów

- aktywność Zadanie domowe stwarza możliwość twórczego rozwinięcia i zastosowania zdobytej wiedzy i umiejętności

- wykorzystanie aktywności Słownika pojęć pozwala na budowanie bazy pojęć i uporządkowanie terminologii historycznej i filozoficznej

- wykorzystanie Forum pozwala na wzbogacenie materiału do zajęć o nadsyłane przez studentów linki, teksty i materiały multimedialne



Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K_K02: Student/ka jest otwarty na nowe idee i gotów do zmiany opinii w świetle dostępnych danych i argumentów. Student dokonuje analizy dowolnych przekonań, wskazuje ich źródło i charakter, dostrzega i wylicza mocne i słabe strony. W efekcie ocenia i dokonuje krytycznego wyboru idei.



Efekty dodatkowe w wyniku zastosowania ICT


możliwość wspólnej edycji pojęć czy haseł przy użyciu Wiki i Słownika pojęć uczy umiejętności pracy w zespole oraz tworzenia komplementarnych struktur i kompozycji

- nacisk położony na aktywności zmierzające do wskazania dziedzictwa kultury antycznej i filozofii we współczesnym świecie tworzy świadomość ciągłości kultury europejskiej i związku przeszłości z teraźniejszością


Metody dydaktyczne:

Kurs prowadzony jest w formie zajęć "komplementarnych" przy użyciu technik nauczania na odległość takich jak:

wideokomunikator: BBB


W konstrukcji kursu wykorzystane zostały podstawowe funkcjonalności platformy Moodle:

Zasoby: etykiety, pliki (materiały wideo, pliki tekstowe, pliki graficzne, materiały audio), łącza internetowe, strony

Aktywności: forum, wiki, quiz, słownik pojęć, zadanie, plik, kwestionariusz

Zostały one ujęte w powtarzalną formułę MODUŁOWĄ, która w sposób przejrzysty i konsekwentny odniesiona została do każdego tematu.




Główną zasadą kursu jest to, iż żaden z tematów nie wymaga uprzedniego przygotowania się przez studenta. Każdy, gdy tylko temat zostaje udostępniony, ma możliwość przeglądania udostępnionych materiałów. Poszczególne moduły kursu są z zasady otwarte: student ma możliwość wielokrotnego i nieograniczonego w czasie przeglądania plików kursu, wielokrotnego rozwiązywania testów, swobodnego edytowania słownika pojęć czy komponowania tekstów w Wiki, dokonywania wpisów na forum, zamieszczania własnych oryginalnych prac i rezultatów nauki czy brania udziału w dowolnej dyskusji.

Dzięki tej regule otwartości kursu i zawartych w nim tematów student ma możliwość swobodnego przeglądania, odtwarzania, przypominania sobie dowolnych tematów i dowolnego materiału – nie jest zatem ograniczony czasem trwania zajęć jak ma to miejsce w przypadku zajęć tylko i wyłącznie kontaktowych.


Zajęcia mają charakterystyczną dla całego kursu strukturę MODUŁOWĄ, na którą składa 6 MODUŁÓW STAŁYCH:

MODUŁ HISTORYCZNY zawiera przedstawienie podstawowych informacji historycznych w plikach video lub w plikach w formacie flash

MODUŁ SPRAWDZAJĄCY zawiera test sprawdzający zrozumienie wiadomości historycznych w formie aktywności quizu.

MODUŁ DYSKUSYJNO-PRAKTYCZNY zawiera aktywności pozwalające studentom na przedstawienie własnego zdania, zabranie głosu w dyskusji, rozwinięcie nowych wątków i utrwalenie umiejętności związanych z tematem przy użyciu wiki oraz słownika pojęć.

MODUŁ UZUPEŁNIAJĄCY stanowi propozycję dalszej lektury czy poszerzania wiedzy, zawierając materiał, który prowadzący uważa za ciekawy. Mogą zostać tu wykorzystane dowolne zasoby: łącza, pliki tekstowe i multimedialne.

MODUŁ ZADANIA DOMOWEGO ma umożliwiać wykazanie się inwencją, utrwalenie umiejętności i nabytej wiedzy przy użyciu aktywności zadanie.

MODUŁ FORUM TEMATYCZNEGO daje możliwość wzbogacenia zajęć o dodatkowe materiały poprzez forum.




Metody dydaktyczne eksponujące:

- inscenizacja
- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- opis
- opowiadanie
- tekst programowany
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące:

- biograficzna
- ćwiczeniowa
- giełda pomysłów
- okrągłego stołu
- referatu
- studium przypadku
- SWOT

Skrócony opis:

Przedmiotem zajęć jest historia filozofii starożytnej (zajęcia nie obejmują filozofii chrześcijańskiej). W trakcie kursu omawiane są źródła filozofii, jej narodziny oraz kolejne etapy rozwoju takie jak: filozofia presokratejska (od Talesa po sofistów), myśl okresu klasycznego (Sokrates i szkoły sokratyczne, Platon, Arystoteles), hellenistyczna filozofia szkoły stoickiej, epikurejskiej i sceptycznej) oraz filozofia Plotyna z Lykopolis. Rozwój filozofii przedstawiany jest na szerokim tle kulturowym, obejmującym wiadomości z zakresu historii, historii literatury i sztuki starożytnej. Kurs nie wymaga wcześniejszego zaliczenia innego przedmiotu, jest jednak niezbędnym wstępem do poznania dalszych dziejów myśli filozoficznych oraz zrozumienia procesu idei prowadzących do ukształtowania współczesności. Jako przygotowanie do kursu wskazane jest przypomnienie podstawowych informacji na temat historii, literatury i sztuki starożytnej Grecji i Rzymu na poziomie szkoły średniej.

Pełny opis:

Kurs jest poświęcony historii filozofii starożytnej od Talesa z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) po szkołę neoplatońską z jej głównym przedstawicielem Plotynem z Lykopolis (II/III w. n.e.). Rozpoczyna się omówieniem historycznych uwarunkowań, w jakich narodziła się filozofia, odpowiadając na pytanie „Kim są Grecy?” i opisując takie zjawiska jak kultura minojska, kultura mykeńska, Dorowie, „wieki ciemne”, „wielka kolonizacja”. Omówione zostają również podstawowe zagadnienia zachowanych źródeł filozoficznych, przedstawiona zostaje literatura przedmiotu oraz wyróżnione okresy filozofii greckiej. W części wykładów poświęconych okresowi presokratejskiemu w filozofii omówiona zostaje szkoła z Miletu, pitagorejczycy, Heraklit, Ksenofanes i Parmenides, Zenon z Elei, Empedokles i Anaksagoras, atomiści i sofistyka. Omówienie filozofii okresu klasycznego rozpoczyna przedstawienie postaci i myśli Sokratesa. Postawione zostaje pytanie o tzw. „kwestię sokratejską”, czyli wiarygodność zachowanych trzech przedstawień Sokratesa. Następnie na podstawie tzw. „dialogów sokratycznych” omawiana jest postać i myśl Sokratesa w wersji platońskiej. Kilka kolejnych wykładów poświęconych jest różnym aspektom myśli Platona. Rozpoczyna je omówienie platońskiej koncepcji etycznej na podstawie dialogu Gorgiasz, platońskiej koncepcję duszy opisanej w Gorgiaszu, Fajdrosie, Fedonie i Państwie, teorii idei na podstawie ks. VI i VII Państwa oraz Uczty i Fajdrosa, utopii idealnego państwa na podstawie dialogu Państwo, a kończy problem tzw. „niepisanej nauki” (agrapha dogmata). Wielką koncepcję Arystotelesa przedstawia cykl wykładów, który rozpoczyna zagadnienie Arystotelesowej metafizyki (pochodzenie nazwy, podstawowe pojęcia metafizyczne, „pierwszy poruszyciel”), a następnie omówienie wybranych zagadnień fizyki, nauki o duszy (władze duszy, umysł czynny) i etyki Arystotelesa (koncepcja złotego środka, człowiek „słusznie dumny”). Omówienie filozofii okresu hellenistycznego obejmuje opis głównych założeń szkoły stoickiej (okresy szkoły stoickiej, myśl Marka Aureliusza), epikurejskiej (Epikur, Lukrecjusz) i sceptycznej (Pyrron z Elidy, Sekstus Empiryk). Kurs kończy się ogólną charakterystyką myśli późno antycznej, przede wszystkim filozofii Plotyna z Lykopolis (Enneady).

Literatura:

Wymagana:

Obowiązkowe opracowania:

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. I, Lublin 1993 (lub inne wydanie) - okres presokratejski oraz klasyczny

W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I, Filozofia starożytna i średniowieczna, (wyd. dowolne) - omówienie okresu hellenistycznego oraz okresu cesarstwa.

Obowiązkowe teksty źródłowe:

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów (w odniesieniu do omawianych filozofów) (wyd. dowolne)

Platon, Obrona Sokratesa, Eutyfron, Kriton, Protagoras, Gorgiasz, Fedon, Fajdros, Uczta, Państwo

Arystoteles, Metafizyka ks. L, O duszy ks. II i III, Etyka Nikomachejska ks. I,

Marek Aureliusz, Rozmyślania,

Sekstus Empiryk, Zarysy Pirrońskie, ks. I,

Plotyn, Enneady, ks. VI.

Literatura uzupełniająca dla osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę:

Filozofia presokratejska:

Dembińska-Siury D., Człowiek odkrywa człowieka, Warszawa 1991.

Gajda J., Filozofia przedplatońska, Warszawa 2007.

Gajda J., Pitagorejczycy, Warszawa 1996.

Gajda J., Sofiści, Warszawa 1989.

Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej od Talesa do Platona, Warszawa 1995,

Kirk G.S, Raven J.E., Schofield M., Filozofia przedsokratejska, Warszawa-Poznań 1999.

Leśniak K., Materialiści greccy w epoce presokratejskiej, Warszawa 1972.

Filozofia okresu klasycznego:

Krokiewicz A., Sokrates, Warszawa 1958.

Krońska I., Sokrates, Warszawa 1985.

Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989.

Leśniak K., Platon, Warszawa 1968.

Stróżewski W., Wykłady o Platonie, Kraków 1992.

Guthrie W.K.C., Sokrates, Warszawa 2000.

Szkoły hellenistyczne:

Joachimowicz L., Seneka, Warszawa 1977.

Joachimowicz L., Sceptycyzm grecki, Warszawa 1972.

Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. I, T.1 Estetyka starożytna Wrocław 1960.

Leśniak K., Lukrecjusz, Warszawa 1985.

Filozofia okresu cesarstwa:

Dembińska-Siury D., Plotyn, Warszawa 1995,

Hadot P., Plotyn albo prostota spojrzenia, Kęty 2004.

Krokiewicz A., Arystoteles, Pyrron, Plotyn, Warszawa 1974.

Metody i kryteria oceniania:

Żeby zaliczyć kursy konieczne jest spełnienie wymagań odnoszących się do ćwiczeń oraz wykładu do przedmiotu.

WYMAGANIA DO WYKŁADÓW:

Do zaliczenia kursu konieczne jest przystąpienie do egzaminu pisemnego (możliwa jest jedna poprawka) i uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu do dnia 19 września. Egzamin ma formę testu i odbywa się po zakończeniu wykładów w semestrze letnim. Test zawiera kilkadziesiąt pytań szczegółowych, mających na celu sprawdzenie stopnia pamięciowego przyswojenia materiału, rozumienia pojęć filozoficznych, definiowania i umiejętności kojarzenia oraz porównywania nauczanych treści, a także szereg pytań o charakterze opisowym (zdefiniuj, zinterpretuj, przedstaw w formie przekrojowej). Pytanie opisowe o charakterze przekrojowym i problemowym ma sprawdzić zarówno umiejętność syntetyzowania i zwięzłego, encyklopedycznego ujęcia problemu (do 20 wersów odpowiedzi), jak i umiejętność sprawnej wypowiedzi pisemnej z zachowaniem reguł ortografii, interpunkcji oraz stylistyki.

Uzyskanie 50 procent punktów wyznacza próg zdania egzaminu.

Test ma za zadanie sprawdzenie efektywności, w jakiej przyswojona została wiedza i nabyte umiejętności. Nacisk w konstruowaniu testu – zgodnie z historycznym charakterem przedmiotu – położony jest na element erudycyjny polegający na pamięciowym opanowaniu i zrozumieniu treści nauczania dotyczących wymaganego zakresu, który jednak musi być wsparty umiejętnością kojarzenia, porównywania, interpretacji oraz odniesienia do współczesności treści związanych z przedmiotem.

Materiał testu obejmuje wiedzę przekazywaną na wykładach oraz znajomość obowiązkowych opracowań oraz tekstów źródłowych (zob. Literatura).

Praktyki zawodowe:

Nie dotyczy.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2020/21" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin więcej informacji
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Zbigniew Nerczuk
Prowadzący grup: Tomasz Markiewka, Zbigniew Nerczuk
Strona przedmiotu: https://moodle.umk.pl/WFINS/course/view.php?id=683
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Egzamin
Skrócony opis:

W roku akademickim 2020/21 zajęcia będą prowadzone przy użyciu wideokomunikatora Big Blue Button oraz Platformy Moodle.

Jak wziąć udział w pierwszych zajęciach?

1. otworzyć stronę: https://moodle.umk.pl/WFINS/course/index.php?categoryid=2

2. Znaleźć kurs "Historia Filozofii Starożytnej" (wykład 2020/21)

3. Zapisać się na ten przedmiot

4. Znaleźć ikonkę Big Blue Button (BBB Historia Filozofii Starożytnej)

5. Dołączyć do sesji w terminie zajęć.

Pełny opis:

Kurs jest poświęcony historii filozofii starożytnej od Talesa z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) po szkołę neoplatońską z jej głównym przedstawicielem Plotynem z Lykopolis (II/III w. n.e.). Rozpoczyna się omówieniem historycznych uwarunkowań, w jakich narodziła się filozofia, odpowiadając na pytanie „Kim są Grecy?” i opisując takie zjawiska jak kultura minojska, kultura mykeńska, Dorowie, „wieki ciemne”, „wielka kolonizacja”. Omówione zostają również podstawowe zagadnienia zachowanych źródeł filozoficznych, przedstawiona zostaje literatura przedmiotu oraz wyróżnione okresy filozofii greckiej. W części wykładów poświęconych okresowi presokratejskiemu w filozofii omówiona zostaje szkoła z Miletu, pitagorejczycy, Heraklit, Ksenofanes i Parmenides, Zenon z Elei, Empedokles i Anaksagoras, atomiści i sofistyka. Omówienie filozofii okresu klasycznego rozpoczyna przedstawienie postaci i myśli Sokratesa. Postawione zostaje pytanie o tzw. „kwestię sokratejską”, czyli wiarygodność zachowanych trzech przedstawień Sokratesa. Następnie na podstawie tzw. „dialogów sokratycznych” omawiana jest postać i myśl Sokratesa w wersji platońskiej. Kilka kolejnych wykładów poświęconych jest różnym aspektom myśli Platona. Rozpoczyna je omówienie platońskiej koncepcji etycznej na podstawie dialogu Gorgiasz, platońskiej koncepcję duszy opisanej w Gorgiaszu, Fajdrosie, Fedonie i Państwie, teorii idei na podstawie ks. VI i VII Państwa oraz Uczty i Fajdrosa, utopii idealnego państwa na podstawie dialogu Państwo, a kończy problem tzw. „niepisanej nauki” (agrapha dogmata). Wielką koncepcję Arystotelesa przedstawia cykl wykładów, który rozpoczyna zagadnienie Arystotelesowej metafizyki (pochodzenie nazwy, podstawowe pojęcia metafizyczne, „pierwszy poruszyciel”), a następnie omówienie wybranych zagadnień fizyki, nauki o duszy (władze duszy, umysł czynny) i etyki Arystotelesa (koncepcja złotego środka, człowiek „słusznie dumny”). Omówienie filozofii okresu hellenistycznego obejmuje opis głównych założeń szkoły stoickiej (okresy szkoły stoickiej, myśl Marka Aureliusza), epikurejskiej (Epikur, Lukrecjusz) i sceptycznej (Pyrron z Elidy, Sekstus Empiryk). Kurs kończy się ogólną charakterystyką myśli późno antycznej, przede wszystkim filozofii Plotyna z Lykopolis (Enneady).

Literatura:

Wymagana:

Obowiązkowe opracowania:

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. I, Lublin 1993 (lub inne wydanie) - okres presokratejski oraz klasyczny

W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I, Filozofia starożytna i średniowieczna, (wyd. dowolne) - omówienie okresu hellenistycznego oraz okresu cesarstwa.

Obowiązkowe teksty źródłowe:

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów (w odniesieniu do omawianych filozofów) (wyd. dowolne)

Platon, Obrona Sokratesa, Eutyfron, Kriton, Protagoras, Gorgiasz, Fedon, Fajdros, Uczta, Państwo

Arystoteles, Metafizyka ks. L, O duszy ks. II i III, Etyka Nikomachejska ks. I,

Marek Aureliusz, Rozmyślania,

Sekstus Empiryk, Zarysy Pirrońskie, ks. I,

Plotyn, Enneady, ks. VI.

Literatura uzupełniająca dla osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę:

Filozofia presokratejska:

Dembińska-Siury D., Człowiek odkrywa człowieka, Warszawa 1991.

Gajda J., Filozofia przedplatońska, Warszawa 2007.

Gajda J., Pitagorejczycy, Warszawa 1996.

Gajda J., Sofiści, Warszawa 1989.

Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej od Talesa do Platona, Warszawa 1995,

Kirk G.S, Raven J.E., Schofield M., Filozofia przedsokratejska, Warszawa-Poznań 1999.

Leśniak K., Materialiści greccy w epoce presokratejskiej, Warszawa 1972.

Filozofia okresu klasycznego:

Krokiewicz A., Sokrates, Warszawa 1958.

Krońska I., Sokrates, Warszawa 1985.

Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989.

Leśniak K., Platon, Warszawa 1968.

Stróżewski W., Wykłady o Platonie, Kraków 1992.

Guthrie W.K.C., Sokrates, Warszawa 2000.

Szkoły hellenistyczne:

Joachimowicz L., Seneka, Warszawa 1977.

Joachimowicz L., Sceptycyzm grecki, Warszawa 1972.

Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. I, T.1 Estetyka starożytna Wrocław 1960.

Leśniak K., Lukrecjusz, Warszawa 1985.

Filozofia okresu cesarstwa:

Dembińska-Siury D., Plotyn, Warszawa 1995,

Hadot P., Plotyn albo prostota spojrzenia, Kęty 2004.

Krokiewicz A., Arystoteles, Pyrron, Plotyn, Warszawa 1974.

Uwagi:

W roku akademickim 2020/21 zajęcia będą prowadzone przy użyciu wideokomunikatora Big Blue Button oraz Platformy Moodle.

Jak wziąć udział w pierwszych zajęciach?

1. otworzyć stronę: https://moodle.umk.pl/WFINS/course/index.php?categoryid=2

2. Znaleźć kurs "Historia Filozofii Starożytnej" (wykład 2020/21)

3. Zapisać się na ten przedmiot

4. Znaleźć ikonkę Big Blue Button (BBB Historia Filozofii Starożytnej)

5. Dołączyć do sesji w terminie zajęć.

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin więcej informacji
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Zbigniew Nerczuk
Prowadzący grup: Tomasz Markiewka, Zbigniew Nerczuk
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Przedmiotem zajęć jest historia filozofii starożytnej (zajęcia nie obejmują filozofii chrześcijańskiej). W trakcie kursu omawiane są źródła filozofii, jej narodziny oraz kolejne etapy rozwoju takie jak: filozofia presokratejska (od Talesa po sofistów), myśl okresu klasycznego (Sokrates i szkoły sokratyczne, Platon, Arystoteles), hellenistyczna filozofia szkoły stoickiej, epikurejskiej i sceptycznej) oraz filozofia Plotyna z Lykopolis. Rozwój filozofii przedstawiany jest na szerokim tle kulturowym, obejmującym wiadomości z zakresu historii, historii literatury i sztuki starożytnej. Kurs nie wymaga wcześniejszego zaliczenia innego przedmiotu, jest jednak niezbędnym wstępem do poznania dalszych dziejów myśli filozoficznych oraz zrozumienia procesu idei prowadzących do ukształtowania współczesności. Jako przygotowanie do kursu wskazane jest przypomnienie podstawowych informacji na temat historii, literatury i sztuki starożytnej Grecji i Rzymu na poziomie szkoły średniej.

Pełny opis:

Kurs jest poświęcony historii filozofii starożytnej od Talesa z Miletu (VII/VI w. p.n.e.) po szkołę neoplatońską z jej głównym przedstawicielem Plotynem z Lykopolis (II/III w. n.e.). Rozpoczyna się omówieniem historycznych uwarunkowań, w jakich narodziła się filozofia, odpowiadając na pytanie „Kim są Grecy?” i opisując takie zjawiska jak kultura minojska, kultura mykeńska, Dorowie, „wieki ciemne”, „wielka kolonizacja”. Omówione zostają również podstawowe zagadnienia zachowanych źródeł filozoficznych, przedstawiona zostaje literatura przedmiotu oraz wyróżnione okresy filozofii greckiej. W części wykładów poświęconych okresowi presokratejskiemu w filozofii omówiona zostaje szkoła z Miletu, pitagorejczycy, Heraklit, Ksenofanes i Parmenides, Zenon z Elei, Empedokles i Anaksagoras, atomiści i sofistyka. Omówienie filozofii okresu klasycznego rozpoczyna przedstawienie postaci i myśli Sokratesa. Postawione zostaje pytanie o tzw. „kwestię sokratejską”, czyli wiarygodność zachowanych trzech przedstawień Sokratesa. Następnie na podstawie tzw. „dialogów sokratycznych” omawiana jest postać i myśl Sokratesa w wersji platońskiej. Kilka kolejnych wykładów poświęconych jest różnym aspektom myśli Platona. Rozpoczyna je omówienie platońskiej koncepcji etycznej na podstawie dialogu Gorgiasz, platońskiej koncepcję duszy opisanej w Gorgiaszu, Fajdrosie, Fedonie i Państwie, teorii idei na podstawie ks. VI i VII Państwa oraz Uczty i Fajdrosa, utopii idealnego państwa na podstawie dialogu Państwo, a kończy problem tzw. „niepisanej nauki” (agrapha dogmata). Wielką koncepcję Arystotelesa przedstawia cykl wykładów, który rozpoczyna zagadnienie Arystotelesowej metafizyki (pochodzenie nazwy, podstawowe pojęcia metafizyczne, „pierwszy poruszyciel”), a następnie omówienie wybranych zagadnień fizyki, nauki o duszy (władze duszy, umysł czynny) i etyki Arystotelesa (koncepcja złotego środka, człowiek „słusznie dumny”). Omówienie filozofii okresu hellenistycznego obejmuje opis głównych założeń szkoły stoickiej (okresy szkoły stoickiej, myśl Marka Aureliusza), epikurejskiej (Epikur, Lukrecjusz) i sceptycznej (Pyrron z Elidy, Sekstus Empiryk). Kurs kończy się ogólną charakterystyką myśli późno antycznej, przede wszystkim filozofii Plotyna z Lykopolis (Enneady).

Literatura:

Wymagana:

Obowiązkowe opracowania:

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. I, Lublin 1993 (lub inne wydanie) - okres presokratejski oraz klasyczny

W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I, Filozofia starożytna i średniowieczna, (wyd. dowolne) - omówienie okresu hellenistycznego oraz okresu cesarstwa.

Obowiązkowe teksty źródłowe:

Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów (w odniesieniu do omawianych filozofów) (wyd. dowolne)

Platon, Obrona Sokratesa, Eutyfron, Kriton, Protagoras, Gorgiasz, Fedon, Fajdros, Uczta, Państwo

Arystoteles, Metafizyka ks. L, O duszy ks. II i III, Etyka Nikomachejska ks. I,

Marek Aureliusz, Rozmyślania,

Sekstus Empiryk, Zarysy Pirrońskie, ks. I,

Plotyn, Enneady, ks. VI.

Literatura uzupełniająca dla osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę:

Filozofia presokratejska:

Dembińska-Siury D., Człowiek odkrywa człowieka, Warszawa 1991.

Gajda J., Filozofia przedplatońska, Warszawa 2007.

Gajda J., Pitagorejczycy, Warszawa 1996.

Gajda J., Sofiści, Warszawa 1989.

Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej od Talesa do Platona, Warszawa 1995,

Kirk G.S, Raven J.E., Schofield M., Filozofia przedsokratejska, Warszawa-Poznań 1999.

Leśniak K., Materialiści greccy w epoce presokratejskiej, Warszawa 1972.

Filozofia okresu klasycznego:

Krokiewicz A., Sokrates, Warszawa 1958.

Krońska I., Sokrates, Warszawa 1985.

Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1989.

Leśniak K., Platon, Warszawa 1968.

Stróżewski W., Wykłady o Platonie, Kraków 1992.

Guthrie W.K.C., Sokrates, Warszawa 2000.

Szkoły hellenistyczne:

Joachimowicz L., Seneka, Warszawa 1977.

Joachimowicz L., Sceptycyzm grecki, Warszawa 1972.

Tatarkiewicz W., Historia estetyki, t. I, T.1 Estetyka starożytna Wrocław 1960.

Leśniak K., Lukrecjusz, Warszawa 1985.

Filozofia okresu cesarstwa:

Dembińska-Siury D., Plotyn, Warszawa 1995,

Hadot P., Plotyn albo prostota spojrzenia, Kęty 2004.

Krokiewicz A., Arystoteles, Pyrron, Plotyn, Warszawa 1974.

Uwagi:
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)