Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Semiotyka

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2402-F-S2-1-SEMIOT
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Semiotyka
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 12.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Zaliczony kurs z logiki.

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot obowiązkowy

Całkowity nakład pracy studenta:

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli: godziny kontaktowe przewidziane w planie studiów:

60 godzin ćwiczeń, 60 godzin wykładów


2. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta/słuchacza/uczestnika kursu potrzebny do pomyślnego zaliczenia przedmiotu, tj. wcześniejsze przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie i wybór odpowiednich materiałów do zajęć, wymagane powtórzenie materiału, pisanie prac, projektów, czytanie literatury:

90 godzin


3. Czas wymagany do przygotowania się i do uczestnictwa w procesie oceniania (np. w egzaminach): 40 godzin


Łącznie: 250 godzin - 10 punktów ECTS



Efekty uczenia się - wiedza:

Celem wykładu jest uzyskanie wiedzy w dziedzinie szeroko rozumianej semiotyki ze szczególnym uwzględnieniem semiotyki logicznej: semantyki i pragmatyki systemów znaków.


Efekty uczenia się - umiejętności:

K_U05: Stosując wiedzę o znakach i ich użyciu analizuje złożone argumenty filozoficzne, identyfikuje składające się na nie tezy i założenia, ustala zależności logiczne i argumentacyjne między tezami


K_U06: określa stopień doniosłości (relewancji) stawianych tez dla badanego problemu lub argumentacji

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K_K05: Dzięki kompetencji semiotycznych student może aktywnie uczestniczyć w działaniach na rzecz zachowania dziedzictwa filozoficznego i wykorzystywania go w rozumieniu wydarzeń społecznych i kulturalnych.

Metody dydaktyczne:

eksponujące:

- pokaz

podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

- wykład konwersatoryjny

poszukujące:

- ćwiczeniowa


Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- ćwiczeniowa
- referatu
- seminaryjna

Skrócony opis:

W ramach kursu zostaną omówione podstawowe pojęcia semiotyki, w szczególności pojęcie znaku, języka, kategorii syntaktycznej, indeksu Ajdukiewicza, ponadto dyskutowane będą funkcje języka, budowa języków, omówiona zostanie struktura języków formalnych oraz klasyczne koncepcje znaków.

Przedstawimy zarys historii semiotyki oraz jej główne problemy.

Przedstawione zostaną wybrane zagadnienia semantyczne (rozumienie prawdziwości na gruncie logik wielowartościowych i innych, wybranych logik filozoficznych) oraz pragmatyczne (teoria Grice'a).

Pełny opis:

W ramach zajęć dyskutowane będą następujące zagadnienia z zakresu semiotyki (bloki tematyczne):

język jako narzędzie poznania i komunikacj, znak, kod;

język jako system znaków, język naturalny a język sztuczny— podstawowe różnice, stopień wypowiedzi;

logiczna analiza języka, elementy semiotyki logicznej;

funkcje (semiotyczne) wypowiedzi językowych, prawdziwość zdania, klasyczna definicja prawdy;

obiektywny charakter prawdziwości i fałszywości zdań;

kategoria syntaktyczna, indeks Ajdukiewicza, kategoria zdaniowa, nazwowa, kategorie funktorowe, zdania (w sensie logicznym) — przykładowe podziały;

zdania logicznie prawdziwe (prawdy logiczne), fałsz logiczny.

nazwy — ważniejsze pojęcia, przykładowe podziały:

nazwy indywidualne i generalne, nazwy ogólnie, jednostkowe i puste nazwy zbiorowe i niezbiorowe, nazwy konkretne i nazwy abstrakcyjne, związki między zakresami nazw generalnych;

języki jako obiekty teoriomnogościowe;

semantyki dla języków sformalizowanych - najważniejsze rodzaje;

błędy językowe, błędy logiczne;

wybrane koncepcje znaku.

Będziemy zajmować się znakami i systemami znaków - wszelkimi takimi bytami, które istnieją po to, aby znaczyć - przywoływać pewne obiekty z otaczającego nas świata. Znaki są wszechobecne: wszystko to, co postrzegamy i wszystko to, czego doświadczamy dociera do nas za pośrednictwem znaków. W szczególności podczas wykładu będziemy omawiać: podstawowe zagadnienia filozofii języka, elementy składające się na semiotykę: syntaksę, semantykę i pragmatykę, klasyczne koncepcje znaków: de Saussure'a i Peirce'a, systemy znaków i ich własności. Omówione będą również kulturowe aspekty semiotyki. Szczególny nacisk położony będzie na pragmatykę logiczną - odpowiadającą na pytanie, w jaki sposób spośród szeregu synonimicznych zdań używamy tego właśnie, a nie innego. Spośród zagadnień pragmatyki omówimy zjawiska: presupozycji, implikatury, teorię Grice'a implikatury konwersacyjnej, teorię aktów mowy.

Omówimy także klasyczne i alternatywne rodzaje semantyk, w tym koncepcje wartości logicznych, systemy logiki wielowartościowej i modalnej oraz systemy logiczne używane w badaniach nad sztuczną inteligencją.

Literatura:

Jerzy Pelc, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1984,

Leon Koj, Problemy semiotyki logicznej, Warszawa 1990,

Zygmunt Ziembiński, Logika praktyczna, Warszawa (wydania z lat 90.),

John Fiske, Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Astrum, Wrocław 1999.

Jacek J. Jadacki, Spór o granice języka, Semper, Warszawa 2001.

Urszula Żegleń, Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Wydawnictwo UMK, Toruń 2000.

Daniel Chandler, Wprowadzenie do semiotyki, Volumen Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2011.

Literatura uzupełniająca.

K. Ajdukiewicz, Język i poznanie, t.1 i 2., PWN, Warszawa 1985.

K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1974.

Tadeusz Kotarbiński, Wykłady z dziejów logiki, PWN 1985.

Tadeusz Batóg, Podstawy logiki, Poznań 1994.

John L. Austin, "Wypowiedzi performatywne", [w:] Austin J.L., Mówienie i poznawanie, WN PWN Warszawa 1993.

John L. Austin, "Jak dzialać słowami", [w:] Austin J.L., Mówienie i poznawanie, WN PWN Warszawa 1993.

John R. Searle, "Czynności mowy", PAX Warszawa 1987.

H.P. Grice. "Logika a konwersacja" [w:] Język w świetle nauki, red. Stanosz, Warszawa, 1980, ss. 91-114.

Literatura ponadobowiązkowa - wybrane fragmenty poniższych pozycji to teksty wykorzystane do przygotowania zajęć.

K. Ajdukiewicz, Język i poznanie, t.1 i 2., PWN, Warszawa 1985.

K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1974.

Tadeusz Batóg, Podstawy logiki, Wyd. UAM, Poznań.

Ludwik Borkowski, Logika formalna, PWN, Warszawa 1977.

Ludwik Borkowski, Elementy logiki formalnej, PWN, Warszawa

1977.

Karl Bühler, Teoria języka Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, UNIVERSITAS, Kraków 2004.

Daniel Chandler, Wprowadzenie do semiotyki, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2011.

R. Carnap, Introduction to Semantics, Cambridge Mass. 1942.

B. F. Chellas, Modal Logic. An Introduction, Cambridge University

Press, Cambridge, 1980.

Noam Chomsky, George A. Miller „Finite State Languages”, Information and Control 1 (1958): 91–112.

Noam Chomsky, Morris Halle, The Sound Pattern of English. New York: Harper and Row, 1968.

W. Dilthey, Pisma estetyczne, Warszawa 1982.

L. T. F. Gamut, Logic, Language, and Meaning, t. I i II.

William Joseph Greenberg „Fakty ogólne a russellowska teoria deskrypcji”, Zagadnienia filozoficzne w nauce VII, 1985, s. 70–84.

Zellig S. Harris, Structural Linguistics Phoenix Books The University of

Chicago Press Chicago & London

Heidegger, Bycie i czas, Warszawa, PWN.

Jerrold J. Katz The Philosophical Relevance of Linguistic Theory, s. 340–

355, [w:] The Linguistic Turn, Essays in Philosophical Method, Richard M. Rorty (red.), The University of Chicago Press, Chicago, 1992.

John Lyons Introduction to Theoretical Linguistics Athenaeum Press Ltd,

Gateshead, 1995.

W. Marciszewski (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Ossolineum, Warszawa 1970.

Moore G.E., [b.d.w.], O metodzie filozoficznej. Wybór tekstów, wstęp,

wybór, tłum. W. Sady, Colloquia Communia.

Charles W. Morris, Foundations of the Unity of Science, Volumes I-II of

the Encyclopedia, University of Chicago, 1938, 1947.

Powszechna Encyklopedia Filozofii. http://www.ptta.pl/pef/index.php?id=hasla_a&lang=pl

Mieczysław Omyła, Zarys logiki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne,

Warszawa 1995.

Jerzy Pogonowski, „Lingwistyka a teoria modeli”, [w:] Jerzy Pelc,

Znaczenie i prawda: rozprawy semiotyczne, Wydawninctwo Naukowe PWN, 1994,ss. 221–231.

Witold Pogorzelski, Klasyczny rachunek zdań, PWN, Warszawa 1973.

Witold A. Pogorzelski, Piotr Wojtylak, Completeness Theory for Propositional Logics,. Birkhauser Verlag AG, 2008.

Bertrand Russell, “Denotowanie” [w:] Jerzy Pelc (red,), Logika i język,

PWN, Warszawa 1967, ss. 253–275.

Bertrand Russell, The Philosophy of Logical Atomism, Routledge, London

and New York, 2009. Przedruk “The Philosophy of Logical Atomism [with Discussion]”, The Monist, Vol. 28, No. 4 (October, 1918), ss. 495–527 oraz “The Philosophy of Logical Atomism”, Bertrand Russell The Monist, Vol. 29, No. 1 (January, 1919), pp. 32–63.

Thomas A. Sebeok, Signs: An Introduction to Semiotics, Toronto Buffalo

London, University of Toronto Press, 2001.

Barbara Stanosz, Wprowadzenie do logiki formalnej. Podręcznik dla humanistów, PWN, Warszawa 2005;

R. Suszko, Syntactic structure and semantical reference, „Studia Logica” 8 (1958) praz 9 (1960).

Kazimierz Trzęsicki Logika. Nauka i sztuka, Wydawnictwo Wyższej

Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2000

K. Segerberg, An Essay in Classical Modal Logic, vol. I and vol. II,

Uppsala 1971.

Krzysztof Szymanek, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny,

Warszawa 2000.

Raymond Vagell, http://theprancingpapio.blogspot.com/2011/03/semantics-of-vervet

http://theprancingpapio.blogspot.com/2011/03/semantics-of-vervet-monkey-alarm-calls_16.

[Wells, 1919] Wesley Raymond

Wells, Behaviorism and the Definition of Words, The Monist Vol. 29, No. 1, pp. 133-140

Krzysztof Wieczorek, Wprowadzenie do logiki dla studentów wszystkich kierunków, Wydawnictwo Skrypt, Warszawa 2005.

Ryszard Wójcicki, Wykłady z logiki z elementami teorii wiedzy, Scholar,

Warszawa 2003.

Z. Ziembiński, Logika praktyczna, PWN, Warszawa 1997 (lub inne wydania).

Urszula Żegleń, Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Wydawnictwo UMK, Toruń 2000.

Metody i kryteria oceniania:

Ćwiczenia - referaty (2 na semestr) oraz aktywność (na zajęciach, zadania domowe, prace pisemne itp.)

Końcowa ocena wyznaczona jest na podstawie średniej arytmetycznej ocen

uzyskanych z referatów (oba są wymagany dla uzyskania oceny pozytywnej z ćwiczeń). Pozytywna aktywność uwzględniana będzie przez dodatnie punkty procentowe.

Wykład - egzamin pisemny. Warunkiem koniecznym przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.

Kryteria oceniania (obowiązują zarówno w przypadku zaliczenia ćwiczeń, jak i egzaminu):

ocena bdb. - od 90% (włącznie) - do 100%

ocena db.+ - od 80% (włącznie) - do 90% (wyłącznie),

ocena db. - od 70% (włącznie) - do 80% (wyłącznie),

ocena dst.+ - od 60% (włącznie) - do 70% (wyłącznie),

ocena dst. - od 45% (włącznie) - do 60% (wyłącznie).

Praktyki zawodowe:

Brak

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2020/21" (zakończony)

Okres: 2020-10-01 - 2021-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin więcej informacji
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Rafał Palczewski
Prowadzący grup: Rafał Palczewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin więcej informacji
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Rafał Palczewski
Prowadzący grup: Rafał Palczewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin więcej informacji
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Rafał Palczewski
Prowadzący grup: Rafał Palczewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Rok akademicki 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2023-10-01 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 60 godzin więcej informacji
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Rafał Palczewski
Prowadzący grup: Rafał Palczewski, Patryk Popławski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)