Etyka sytuacyjna a problem zła

Brak

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela:

- udział w wykładach - 30

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta:

-przygotowanie do zaliczenia przedmiotu - ok. 40 godz.

-standardowe przygotowanie do zajęć - ok. 20

-przygotowywanie referatów i innych zadań - ok. 30

Łącznie: ok. 120 godz.

Studenci nabywają wiedzy z zakresu etyki sytuacyjnej (zarówno opisowej, jak i normatywnej), a także z zakresu sytuacyjnych oraz środowiskowych uwarunkowań zachowania podlegającego ocenie moralnej.

Uczestnicy potrafią przejść od analizy opisowej zachowań niemoralnych, będących rezultatem presji sytuacyjnej do refleksji normatywne,j oraz racjonalnej, etycznej oceny tych zachowań.

Studenci posiadają zdolność identyfikacji czynników sytuacyjnych, które mogą sprzyjać powstawaniu zła moralnego, a także potrafią skutecznie przekonywać innych do swoich racji formułując opartą na wiedzy ocenę moralną czynów skutkujących krzywdą niewinnych osób. Potrafią też prowadzić racjonalną dyskusję na temat sytuacjonizmu w etyce.

Zajęcia mają charakter kooperacyjny i łączą różne metody dydaktyczne. Najczęściej jest to analiza tekstów, ale także analiza oraz interpretacja innych materiałów we wspólnej dyskusji w grupie. Studenci i prowadzący współdziałają ze sobą w gromadzeniu i krytycznym analizowaniu danych. Zajęcia w zamyśle służą wypracowaniu postawy zakładającej, iż w nauce podstawowe cele pracy są poznawcze i wspólne dla prowadzącego i uczestników. Przyjęta metoda dydaktyczna nie przewiduje braku aktywności studentów.

- opis
- pogadanka
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- giełda pomysłów
- referatu

Konwersatorium z zakresu etyki poświęcone sytuacyjnym aspektom zła moralnego, przeznaczone dla studentów różnych kierunków

Zajęcia "Etyka sytuacyjna a problem zła" stanową kolektywną próbę etycznego ujęcia sytuacyjnych uwarunkowań powstawania zła moralnego - zwłaszcza agresji, rozumianej jako celowe działanie, "którego celem jest wyrządzanie krzywdy fizycznej lub psychicznej - rzeczywiste lub symboliczne - jakiejś osobie lub czemuś, co ją zastępuje" (W. Szewczuk). Uczestnicy najpierw dowiadują się jakie znaczenie poznawcze w naukach społecznych posiada pojęcie sytuacji, następnie uczą się czym jest etyka sytuacyjna (w wariancie opisowym i normatywnym), po czym w ramach opisowej części zajęć analizują i omawiają kilka klasycznych koncepcji i eksperymentów (jak np. teoria banalności zła H. Arendt, eksperyment S. Ascha dotyczący konformizmu, eksperyment dotyczący posłuszeństwa wobec autorytetu S. Milgrama i inne), które ukazują możliwe sytuacyjne uwarunkowania powstawania zła moralnego. Następnie starają się przekroczyć ograniczenia interpretacyjne wynikające z zastosowania metod empirycznych i - z pomocą prowadzącego - przenieść problem na płaszczyznę refleksji etycznej i normatywnej, w oparciu o literaturę z zakresu etyki. Jednym z podstawowych celów zajęć jest nabycie umiejętności sformułowania i uzasadnienia własnej oceny etycznej niemoralnych działań, które rozgrywają się pod presją sytuacji, z użyciem pojęć pochodzących z różnych dyscyplin naukowych. Zamysł zajęć opiera się na założeniu, że nabywanie wiedzy, które ujawnia złożoność zagadnienia zła moralnego powstającego w trudnej, lub/i deprawującej sytuacji, nie zwalnia nas z obowiązku formułowania racjonalnej oceny etycznej działań skutkujących niezawinioną krzywdą człowieka. Kurs pomaga w przemyśleniu i wyważeniu tej oceny.

Wybrana literatura:

Arendt H., Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, Kraków 2004.

Baran T., Dehumanizacja w stosunkach międzygrupowych, Czy obcy to też człowiek?, Warszawa 2007.

Baron-Cohen S., Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa, tłum. A. Nowak, Sopot 2014.

Cathcart T., Dylemat wagonika, tłum. K. Bażyńska-Chojnacka, Warszawa 2014.

Dobro i zło z perspektywy psychologii społecznej, red. A. Miller, tłum. V. Reder, Kraków 2008.

Fletcher J., Situation Ethics. The New Morality, Philadelphia 1966.

Girard R., Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Łódź 1987

Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 2009.

Konteksty ludzkich zachowań, red. J. Siuta, Kraków 2001.

Kołakowski L., Etyka bez kodeksu, [w:] Kultura i fetysze, Warszawa 2009.

Lazari-Pawłowska I., Problemy etyki sytuacyjnej, [w:] Etyka. Pisma wybrane, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992.

Milgram S., Behavioral study of obedience, „Journal of Abnormal and Social Psychology”, 67/1963.

Osswowska M., Motywy postępowania. Warszawa 2002.

Pietrzak. H, Agresja, konflikt, społeczeństwo, Tyczyn 2000.

Ross L., Nisbett R. E., The Person and the Situation: Perspectives of Social Psychology, London 2011.

Levi P., Czy to jest człowiek, tłum. H. Wiśniowska, Kraków 2008.

Spaemann R., Kto i za co jest odpowiedzialny? Krytyczne spojrzenie na odróżnienie etyki przekonań i etyki odpowiedzialności, [w:] Granice. O Etycznym wymiarze działania, tłum. J. Merecki, Warszawa 2006.

Spaemann R., Moralność i przemoc, [w:] tamże.

Tomaszewski T., Człowiek i otoczenie, [w:] Psychologia, red. T. Tomaszewski, Warszawa 1975.

Vardy P, Grosch P., Etyka. Poglądy i problemy, tłum. J. Łoziński, Poznań 1995.

Winch P., Czy można skrzywdzić dobrego człowieka?, [w:] Etyka a działanie, tłum. D. Lachowska, T. Szawiel, Warszawa 1990.

Zimbardo P., Efekt Lucyfera, tłum. zbior., Warszawa 2013.

Kolokwium pisemne. Na ocenę końcową ma także wpływ stopień zaangażowania w zajęcia, ilość przygotowanych materiałów, udział w dyskusji, itp. Najbardziej aktywni studenci mogą mieć zagwarantowaną ocenę pozytywną przed podejściem do kolokwium. Szczegóły zostają omówione podczas zajęć organizacyjnych.