Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Psychologia różnic indywidualnych

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2404-P-2-PRI-Sj
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0313) Psychologia Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Psychologia różnic indywidualnych
Jednostka: Instytut Psychologii
Grupy: Psychologia II rok sj - zajęcia obowiązkowe
Punkty ECTS i inne: 6.00 LUB 5.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Nie dotyczy
Całkowity nakład pracy studenta:

Wykład:

- godziny realizowane z udziałem nauczyciela – 30 h

- konsultacje z prowadzącym: 10 h

- przygotowanie do sprawdzianu końcowego – 50 h


Ćwiczenia:

- godziny realizowane z udziałem nauczyciela – 15 h

- praca indywidualna studenta – czytanie literatury i praca domowa - 10 h

- konsultacje z prowadzącym: 5 h

- przygotowanie projektu – 15 h
Efekty uczenia się - wiedza:

Efekty przedmiotowe:

Zna psychologiczne koncepcje cech człowieka (różnice w zakresie temperamentu, inteligencji, stylów poznawczych), oraz potrafi je zastosować do opisu i wyjaśnienia zachowań ludzi


Efekty kierunkowe

W1: zna definicje pojęć oraz koncepcje teoretyczne cech temperamentu, inteligencji, stylów poznawczych i zdolności twórczych, K_W14
Efekty uczenia się - umiejętności:

Efekty przedmiotowe:

Potrafi na podstawie zgromadzonych danych wykonać interpretację pomiaru wybranymi metodami psychometrycznymi. Potrafi krytycznie odnieść się do uzyskiwanych rezultatów wynikających z pomiaru cech różnic indywidualnych w świetle wybranych teorii psychologicznych.


Efekty kierunkowe

U1: posiada podstawowe umiejętności diagnostyczne pozwalające na rozpoznawanie problemów rozwojowych i zaburzeń psychicznych, K_U13
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Efekty przedmiotowe:

W jasny sposób komunikuje się z innymi ludźmi, odnosi się̨ do nich z szacunkiem


Efekty kierunkowe

K1: respektuje różnorodności wartości i stylów życia przyjmowanych przez ludzi; odnosi się̨ z szacunkiem do ludzi niezależnie od ich pochodzenia, płci, orientacji seksualnej i wyznania; respektuje różne potrzeby osób w zakresie form pomocy psychologicznej, K_K12
Metody dydaktyczne:

Metody dydaktyczne eksponujące (pokaz, prezentacja)

Metody dydaktyczne podające (wykład konwersatoryjny)

Metody aktywizujące



Skrócony opis:

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami z zakresu psychologii różnic indywidualnych: podstawowymi pojęciami, modelami teoretycznymi, narzędziami pomiarowymi. Szczególne miejsce wśród prezentowanych treści zajmą koncepcje inteligencji oraz temperamentu, a także szczególnych uzdolnień i upośledzeń intelektualnych. Omówione zostaną również problemy dotyczące uwarunkowań różnic indywidualnych oraz zastosowań podejścia różnicowego w badaniach funkcji poznawczych.

Pełny opis:

Tematyka wykładów i ćwiczeń:

Wprowadzenie do psychologii różnic indywidualnych

Historia badań różnic indywidualnych. Kluczowe pojęcia w psychologii różnic indywidualnych: jednostka, cecha, typ, różnice inter- i intraindywidualne. Relacja między cechą a stanem. Metodologia badań w psychologii różnic indywidualnych. Różnice indywidualne w przebiegu procesów poznawczych: nowy paradygmat?

Spór „dziedziczność vs. środowisko”: determinanty różnic indywidualnych

Znaczenie dziedziczności i środowiska w kształtowaniu różnic indywidualnych, podstawy metodologii genetyki zachowania.

„Królewskie tematy”: inteligencja i temperament

III.a. Inteligencja

III.a.1. Definicja inteligencji: klasyczne i współczesne, debata nad pojęciem, Struktura inteligencji: podejście czynnikowe, czynnik g – kontrowersje.

III.a.2. Pomiar inteligencji: Skala Inteligencji Bineta-Simona, pojęcie wieku umysłowego, ilorazu inteligencji, dewiacyjnego ilorazu inteligencji, kontekst społeczny pomiaru, praktyka, efekt Flynna.

III.a.3. Typy testów służących do pomiaru inteligencji: podstawowe pojęcia dotyczące konstrukcji testów psychometrycznych.

III.a.4. Determinanty inteligencji: Biologiczne mechanizmy inteligencji, Poznawcze mechanizmy inteligencji, Inteligencja w kontekście rozwojowym.

III.a.5. Rola inteligencji w praktyce: powodzenie życiowe, wykształcenie, zarobki, zdrowie.

III.b. Temperament

III.b.1. Wprowadzenie do psychologii temperamentu, podstawowe pojęcia, narzędzia pomiarowe.

III.b.2. Współczesne teorie temperamentu: teorie skoncentrowane na dziecku, teorie skoncentrowane na dorosłym Wielka Trójka Eysencka vs. teoria Graya, Wielka Piątka, Teoria poszukiwania doznań Zuckermana, Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelaua.

III.b.3. Temperamentalny czynnik ryzyka, psychoimunologia.

Style/preferencje = Intelektualna osobowość?

Pojęcie stylu, preferencji, styl a inteligencja, osobowość, style poznawcze, styl radzenia sobie ze stresem nieograniczonej perspektywie czasowej: styl poznawczy jako przykład długotrwałego procesu poznawczego.

Związek temperamentu i osobowości z funkcjonowaniem poznawczym

Zdolności twórcze

Pojęcie zdolności twórczych, przegląd teorii (modele strukturalne, interakcyjne oraz rozwojowe), diagnoza, kryteria oceny: płynność, giętkość oryginalność – kontrowersje, gorące tematy: zdolności twórcze a twórcza osobowość, zdolności kierunkowe, inteligencja, cechy indywidualne twórców, procesy poznawcze, zaburzenia zachowania, społeczny odbiór osób twórczych.

Wybitne zdolności

Kontrowersje pojęciowe (potencjał, zdolności, zdolności kierunkowe, talent), Cudowne dzieci (ang. Child prodigies), praktyka diagnostyczna i edukacyjna, zagrożenia społeczne rozwoju zdolności, syndrom nieadekwatnych osiągnięć, efekt Pigmaliona.

Upośledzenia intelektualne

Pojęcie upośledzenia intelektualnego w świetle współczesnej literatury, kryteria i klasyfikacje upośledzenia intelektualnego, charakterystyka psychologiczne oraz socjo-demograficzna osób z niepełnosprawnością intelektualną, diagnoza psychometryczna vs. kliniczna.

Prezentacja wyników badań.
Literatura:

Literatura podstawowa:

Gruszka, A., Matthews, G. i Szymura, B. (2010). Handbook of Individual Differences in Cognition. Attention, Memory and Executive Control. New York: Springer.

Nęcka, E. (2002). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP.

Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza – Struktura – Funkcje. Gdańsk: GWP.

Strelau, J. (2006). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”. (Wydanie drugie rozszerzone).

Literatura dodatkowa:

Matczak, A. (1982). Style poznawcze. Warszawa: PIW. (część I, str. 9-97)

Nosal, C. S. (1990). Psychologiczne modele umysłu. Warszawa: PWN.

Nosal, C. S. (1992). Diagnoza typów umysłu. Warszawa: PWN.

Nusbaum, E.C., Silvia, P.J. (2011). Are intelligence and creativity really so different?. Fluid intelligence, executive processes, and strategy use in divergent thinking, Intelligence, 39 (1), 36-45.

Plomin, R., DeFeries, J., McClearn, G. i McGuffin, P. (2001). Genetyka zachowania. Warszawa: PWN.

Stocki, R. (1992). Indywidualne procesy poznawcze w nieograniczonej perspektywie czasowej: styl poznawczy jako przykład długotrwałego procesu poznawczego. W: J. Strelau, W. Ciarkowska, E. Nęcka (red.), Różnice indywidualne: Możliwości i preferencje (str. 135-150). Warszawa: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.

Strelau, J. (1997). Inteligencja człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Żak.

Strelau, J. (1998). Psychologia temperamentu. Warszawa: PWN.

Strelau, J. (2000). Psychologia, t. II. Gdańsk: GWP. (rozdział 37, str. 662 - 676)

Szymura, B. (2007). Temperament uwagi. Kraków: Universitas. (Rozdz. 1 i 2, str. 17 – 78).

Metody i kryteria oceniania:

Wykład

Podstawą zaliczenia wykładu jest egzamin pisemny, składający się z pytań zamkniętych i otwartych z minimalnym (60%) progiem zaliczenia.

Ćwiczenia

Na ocenę z ćwiczeń składa się ocena z wykonania dwóch zadań (szczegóły poniżej) wraz uwzględnieniem aktywności studenta.

1. Praca pisemna na wybrany temat. Lista tematów oraz wymagania formalne dotyczące struktury tekstu zostaną przedstawione na zajęciach wprowadzających lub raport z badania testem inteligencji TMZ.

2. Raport z badań Skalą Inteligencji WAIS-PL(R). Studium przypadku.

Podstawa zaliczenia zadań jest prezentacja połączona z dyskusją otrzymanych rezultatów.
Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-21 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Joanna Dreszer
Prowadzący grup: Joanna Dreszer
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Joanna Dreszer
Prowadzący grup: Joanna Dreszer
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami z zakresu psychologii różnic indywidualnych: podstawowymi pojęciami, modelami teoretycznymi, narzędziami pomiarowymi. Szczególne miejsce wśród prezentowanych treści zajmą koncepcje inteligencji oraz temperamentu, a także szczególnych uzdolnień i upośledzeń intelektualnych. Omówione zostaną również problemy dotyczące uwarunkowań różnic indywidualnych oraz zastosowań podejścia różnicowego w badaniach funkcji poznawczych.

Pełny opis:

Tematyka wykładów i ćwiczeń:

Wprowadzenie do psychologii różnic indywidualnych

Historia badań różnic indywidualnych. Kluczowe pojęcia w psychologii różnic indywidualnych: jednostka, cecha, typ, różnice inter- i intraindywidualne. Relacja między cechą a stanem. Metodologia badań w psychologii różnic indywidualnych. Różnice indywidualne w przebiegu procesów poznawczych: nowy paradygmat?

Spór „dziedziczność vs. środowisko”: determinanty różnic indywidualnych

Znaczenie dziedziczności i środowiska w kształtowaniu różnic indywidualnych, podstawy metodologii genetyki zachowania.

„Królewskie tematy”: inteligencja i temperament

III.a. Inteligencja

III.a.1. Definicja inteligencji: klasyczne i współczesne, debata nad pojęciem, Struktura inteligencji: podejście czynnikowe, czynnik g – kontrowersje.

III.a.2. Pomiar inteligencji: Skala Inteligencji Bineta-Simona, pojęcie wieku umysłowego, ilorazu inteligencji, dewiacyjnego ilorazu inteligencji, kontekst społeczny pomiaru, praktyka, efekt Flynna.

III.a.3. Typy testów służących do pomiaru inteligencji: podstawowe pojęcia dotyczące konstrukcji testów psychometrycznych.

III.a.4. Determinanty inteligencji: Biologiczne mechanizmy inteligencji, Poznawcze mechanizmy inteligencji, Inteligencja w kontekście rozwojowym.

III.a.5. Rola inteligencji w praktyce: powodzenie życiowe, wykształcenie, zarobki, zdrowie.

III.b. Temperament

III.b.1. Wprowadzenie do psychologii temperamentu, podstawowe pojęcia, narzędzia pomiarowe.

III.b.2. Współczesne teorie temperamentu: teorie skoncentrowane na dziecku, teorie skoncentrowane na dorosłym Wielka Trójka Eysencka vs. teoria Graya, Wielka Piątka, Teoria poszukiwania doznań Zuckermana, Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelaua.

III.b.3. Temperamentalny czynnik ryzyka, psychoimunologia.

Style/preferencje = Intelektualna osobowość?

Pojęcie stylu, preferencji, styl a inteligencja, osobowość, style poznawcze, styl radzenia sobie ze stresem nieograniczonej perspektywie czasowej: styl poznawczy jako przykład długotrwałego procesu poznawczego.

Związek temperamentu i osobowości z funkcjonowaniem poznawczym
Literatura:

Strelau, J. (2015). Różnice indywidualne. Historia. Determinanty. Zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, SWPS. (rozdział 1-13; 17-18; 21-23)

Nęcka, E. (2005). Inteligencja. Geneza. Struktura. Funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. (rozdział 1, 2, 3, 4, 8)

Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. (rozdział 1, 2, )

Literatura uzupełniająca

Ledzińska, M., Zajenkowski, M., Stolarski, M. (2013). Temperament i poznanie. Energetyczne i czasowe zaplecze umysłu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar

Lilienfeld, S. O., Wood, J.M., Garb, H.N. (2002). Status naukowy technik projekcyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Uwagi:

Wykład

Podstawą zaliczenia wykładu jest egzamin pisemny, składający się z pytań zamkniętych i otwartych z minimalnym (60%) progiem zaliczenia.

Ćwiczenia

Na ocenę z ćwiczeń składa się ocena z wykonania dwóch zadań (szczegóły poniżej) wraz uwzględnieniem aktywności studenta.

1. Wykonanie badania Testem Matryc Ravena w wersji dla Zaawansowanych. Opracowanie wyników i przedstawienie raportu wraz z intepretacją.

2. Wykonanie analizy wyników badania skalą WAIS-R(PL). Przedstawienie wyników oraz intepretacji w postaci raportu.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin więcej informacji
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Joanna Dreszer
Prowadzący grup: Joanna Dreszer, Bartłomiej Kiljanek
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami z zakresu psychologii różnic indywidualnych: podstawowymi pojęciami, modelami teoretycznymi, narzędziami pomiarowymi. Szczególne miejsce wśród prezentowanych treści zajmą koncepcje inteligencji oraz temperamentu, a także szczególnych uzdolnień i upośledzeń intelektualnych. Omówione zostaną również problemy dotyczące uwarunkowań różnic indywidualnych oraz zastosowań podejścia różnicowego w badaniach funkcji poznawczych.

Pełny opis:

Tematyka wykładów i ćwiczeń:

Wprowadzenie do psychologii różnic indywidualnych

Historia badań różnic indywidualnych. Kluczowe pojęcia w psychologii różnic indywidualnych: jednostka, cecha, typ, różnice inter- i intraindywidualne. Relacja między cechą a stanem. Metodologia badań w psychologii różnic indywidualnych. Różnice indywidualne w przebiegu procesów poznawczych: nowy paradygmat?

Spór „dziedziczność vs. środowisko”: determinanty różnic indywidualnych

Znaczenie dziedziczności i środowiska w kształtowaniu różnic indywidualnych, podstawy metodologii genetyki zachowania.

„Królewskie tematy”: inteligencja i temperament

III.a. Inteligencja

III.a.1. Definicja inteligencji: klasyczne i współczesne, debata nad pojęciem, Struktura inteligencji: podejście czynnikowe, czynnik g – kontrowersje.

III.a.2. Pomiar inteligencji: Skala Inteligencji Bineta-Simona, pojęcie wieku umysłowego, ilorazu inteligencji, dewiacyjnego ilorazu inteligencji, kontekst społeczny pomiaru, praktyka, efekt Flynna.

III.a.3. Typy testów służących do pomiaru inteligencji: podstawowe pojęcia dotyczące konstrukcji testów psychometrycznych.

III.a.4. Determinanty inteligencji: Biologiczne mechanizmy inteligencji, Poznawcze mechanizmy inteligencji, Inteligencja w kontekście rozwojowym.

III.a.5. Rola inteligencji w praktyce: powodzenie życiowe, wykształcenie, zarobki, zdrowie.

III.b. Temperament

III.b.1. Wprowadzenie do psychologii temperamentu, podstawowe pojęcia, narzędzia pomiarowe.

III.b.2. Współczesne teorie temperamentu: teorie skoncentrowane na dziecku, teorie skoncentrowane na dorosłym Wielka Trójka Eysencka vs. teoria Graya, Wielka Piątka, Teoria poszukiwania doznań Zuckermana, Regulacyjna Teoria Temperamentu Strelaua.

III.b.3. Temperamentalny czynnik ryzyka, psychoimunologia.

Style/preferencje = Intelektualna osobowość?

Pojęcie stylu, preferencji, styl a inteligencja, osobowość, style poznawcze, styl radzenia sobie ze stresem nieograniczonej perspektywie czasowej: styl poznawczy jako przykład długotrwałego procesu poznawczego.

Związek temperamentu i osobowości z funkcjonowaniem poznawczym
Literatura:

Strelau, J. (2015). Różnice indywidualne. Historia. Determinanty. Zastosowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, SWPS. (rozdział 1-13; 17-18; 21-23)

Nęcka, E. (2005). Inteligencja. Geneza. Struktura. Funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. (rozdział 1, 2, 3, 4, 8)

Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. (rozdział 1, 2, )

Literatura uzupełniająca

Ledzińska, M., Zajenkowski, M., Stolarski, M. (2013). Temperament i poznanie. Energetyczne i czasowe zaplecze umysłu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar

Lilienfeld, S. O., Wood, J.M., Garb, H.N. (2002). Status naukowy technik projekcyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Uwagi:

Wykład

Podstawą zaliczenia wykładu jest egzamin pisemny, składający się z pytań zamkniętych i otwartych z minimalnym (60%) progiem zaliczenia.

Ćwiczenia

Na ocenę z ćwiczeń składa się ocena z wykonania dwóch zadań (szczegóły poniżej) wraz uwzględnieniem aktywności studenta.

1. Wykonanie badania Testem Matryc Ravena w wersji dla Zaawansowanych. Opracowanie wyników i przedstawienie raportu wraz z intepretacją.

2. Wykonanie analizy wyników badania skalą WAIS-R(PL). Przedstawienie wyników oraz intepretacji w postaci raportu.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0-1 (2024-04-02)