Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historia filozofii

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2405-S-1-S1-HF
Kod Erasmus / ISCED: 14.2 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia filozofii
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla studentów I roku socjologii I stopnia
Przedmioty socjologii dziennej I stopnia
Punkty ECTS i inne: 3.00 LUB 4.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Ogólna wiedza humanistyczna (zwłaszcza historii i literatury).

Rodzaj przedmiotu:

kanon (atrybut wycofany)

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny kontaktowe - wykład 30 godz.

Przeczytanie lektur i przygotowanie się do egzaminu - 60 godz.

Efekty uczenia się - wiedza:

Student, który zaliczył przedmiot powinien:

W1- posiadać znajomość podstawowych pojęć i terminów filozofii

W2- posiadać wiedzę umożliwiającą klasyfikowanie i rozróżnianie zjawisk będących przedmiotem tej dyscypliny

W3- posiadać wiedzę umożliwiającą docieranie do niezbędnych informacji z zakresu filozofii (książki, nagrania, materiały nutowe, Internet), ich analizowanie i interpretowanie we właściwy sposób

W4- posiadać wiedzę dotyczącą historii filozofii jako kwintesencji kultury europejskiej

Efekty uczenia się - umiejętności:

Student powinien:

U1 -posiadać podstawową umiejętność logicznego myślenia

U2- posiadać umiejętność rozróżniania analityczne/syntetyczne.

U3- Posiadać umiejętność posługiwania się w argumentacji metodą indukcyjną i metodą dedukcyjną

U4- posiadać wiedzę kulturowych źródeł humanistyki


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Student powinien:

K1- posiąść podstawy logicznych zasad interpretacji i argumentacji

K2- posiąść podstawy wiedzy o sceptycyzmie filozoficznym jako fundamentu umiejętności samooceny i postawy krytycznej

K3- mieć podstawową wiedzę o filozoficznych (i estetycznych) podstawach metod stawiania właściwych sądów na ww. tematy oraz znać kulturowe ich źródła

K4- mieć podstawową wiedzę pytań filozofii i ich prawidłowego stawiania


Metody dydaktyczne:

Wykład z prezentacją

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)

Skrócony opis:

Zadaniem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawami historii filozofii poszerzonymi o elementy wiedzy z zakresu historii kultury, religioznawstwa oraz historii myśli politycznej, a także z podstawowymi pojęciami charakterystycznymi dla tych dyscyplin. Wykład obejmuje główne kierunki i szkoły myślenia filozoficznego od starożytności do czasów współczesnych.

Pełny opis:

Celem pierwszego wykładu jest wprowadzenie w świat myślenia filozoficznego. Kolejne wykłady poświęcone są chronologicznie przedstawionym głównym stanowiskom filozofii.

Lista zagadnień i haseł wywoławczych do treści wykładów:

1. WPROWADZENIE

Co to jest filozofia? Czym jest mądrość? Wiedza a działanie. Teoria a praktyka. Doświadczenie, rozsądek, nauka. Działy filozofii

2. PRAPOCZĄTKI FILOZOFII GRECKIEJ

W poszukiwaniu arche. Jońska filozofia przyrody. Materializm Demokryta (atomizm). Wariabilizm Heraklita. Teoria bytu Parmenidesa. Zenon z Elei (paradoksy).

3. KLASYCZNA GRECKA FILOZOFIA CZ. I

Sofiści (relatywizm, minimalizm poznawczy), Sokrates (dialog, intelektualizm etyczny, realizm pojęciowy, cnota).

4. KLASYCZNA GRECKA FILOZOFIA CZ. II

Wielkie systemy antyku: Platon (jaskinia platońska, teoria idei, anamneza, teoria duszy), Arystoteles (metafizyka, substancja, forma i materia, zasada złotego środka, empiryzm).

5. SZKOŁY OKRESU HELLENISTYCZNEGO. ZDERZENIE ANTYKU I ŚREDNIOWIECZA

Filon z Aleksandrii i neoplatonizm (idee jako myśli boże), Plotyn (Jednia, emanacje). Stoicyzm (monizm materialistyczny, apatia, ataraksja), epikureizm (hedonizm, materializm atomistyczny, carpe diem), sceptycyzm (krytyka poznania, probabilizm).

6. ŚREDNIOWIECZNA FILOZOFIA CHRZEŚCIJAŃSKA

Aureliusz Augustyn (teocentryzm, łaska boża, iluminacja, zło jako brak dobra). Scholastyka średniowieczna – Anzelm z Canterbury (ontologiczny dowód na istnienie Boga, wiara poszukująca zrozumienia); spór o uniwersalia. Tomasz z Akwinu (Arystoteles, istota i istnienie, komplementaryzm duszy i ciała, hierarchia bytów, dowody na istnienie Boga).

7. NARODZINY NOWOŻYTNEJ FILOZOFII I NAUKI

Kopernik, Galileusz (odkrycia naukowe). Bacon (empiryzm, Novum Organon), Kartezjusz (cogito ergo sum, metodyczne wątpienie, substancja myśląca, substancja rozciągła) Pascal (fideizm, zakład Pascala).

8. NOWOŻYTNOŚĆ SIĘ ROZWIJA

Empiryzm brytyjski – Locke (idea, tabula rasa, liberalizm), Berkeley (istnieć = być postrzeganym, immaterializm), Hume (idee i wrażenia, krytyki: substancji, związku przyczynowo-skutkowego, pojęcia siły). Narodziny ekonomii politycznej (A. Smith). Oświeceniowa myśl francuska – Wolter, Rousseau (Wielka Rewolucja Francuska, encyklopedia, Rozum, teizm – deizm – ateizm, krytyka cywilizacji, umowa społeczna).

9. KLASYCZNA FILOZOFIA NIEMIECKA

Filozofia krytyczna Kanta (sądy syntetyczne a priori, formy naoczności, przewrót kopernikański, imperatyw kategoryczny). Idealizm niemiecki. Filozofia Hegla (fenomenologia ducha, filozofia dziejów, system filozoficzny).

10. NIEPOKOJE WIEKU XIX

Schopenhauer (pesymizm, wola). Nietzsche (przewartościowanie wartości, witalizm, wola mocy, nadczłowiek). Marksizm (walka klas, komunizm, alienacja). Personalizm chrześcijański (pojęcie osoby). Psychoanaliza.

11. WIEK XX I WSPÓŁCZESNOŚĆ

Egzystencjalizm (absurd egzystencji, istnienie przed istotą, autokreacja). Fenomenologia (metoda fenomenologiczna). Pozytywizm (Comte, metoda pozytywna) i neopozytywizm (Koło Wiedeńskie, logiczna analiza języka). Ludwig Wittgenstein (I – logiczna analiza języka i II – analiza języka potocznego, gry językowe). Martin Heidegger (Dasein). Hermeneutyka (rozumienie).

12. FILOZOFIA WSPÓŁCZESNA. FILOZOFIA POLSKA

Filozofia nauki (Kuhn, Popper). Postmodernizm (Rorty). Filozofia polska (Kotarbiński, Czeżowski, Elzenberg, Kołakowski), Szkoła Lwowsko-Warszawska (Twardowski).

13. CZYM JEST DZISIAJ FILOZOFIA?

Filozofia analityczna a egzystencjalna. Filozofia jako integralna część europejskiej tradycji kulturowej. Relacje filozofii do nauki i religii. Rola filozofii w życiu współczesnego człowieka.

Literatura:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. I-III, dowolne wydanie.

• Höffe O., Mała historia filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

• Kunzmann P., Burkard F.-P., Wiedmann F., Atlas filozofii, przeł. B. A. Markiewicz, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.

• Wachowiak A., Wiśniewski R., Tyburski W., Historia filozofii i etyki, TNOiK, Toruń 1997 lub kolejne wydania.

Literatura uzupełniająca

• Aster von E., Historia filozofii, tłum. Jan Szewczyk, PWN, Warszawa 1969.

• Höffe O., Mała historia filozofii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

• Krajewski W. (red.), Słownik pojęć filozoficznych, Scholar, Warszawa 1996.

• Russell B., Dzieje filozofii zachodu, przeł. T. Baszniak, A. Lipszyc, M. Szczubiałka, Aletheia, Warszawa 2000.

Lektury nieobowiązkowe dla poszukujących:

o Arendt H., Myślenie, przeł. H. Buczyńska-Garewicz, Warszawa 1991.

o Arystoteles, Zachęta do filozofii, różne wydania.

o Bocheński J.M., Podręcznik mądrości tego świata, różne wydania

o Czeżowski Tadeusz, Trzy postawy wobec świata, w: idem, Odczyty filozoficzne, Toruń 1969.

o Elzenberg Henryk, Nauka i barbarzyństwo, w: idem, Wartość i człowiek, Toruń 1966.

o Frankfurt Harry G., O wciskaniu kitu, przekł. H. Pustuła, Czuły Barbarzyńca Press, Warszawa 2008.

o Heidegger Martin, Budować, mieszkać, myśleć, przeł. K. Michalski, w: tenże, Budować mieszkać myśleć, Warszawa 1974, s. 137-152

o Ingarden Roman, Książeczka o człowieku, Kraków, różne wydania

o Kant Immanuel, Wieczny pokój, Toruń 1992 (lub: Do wiecznego pokoju, Toruń 1995).

o Kartezjusz, Rozprawa o metodzie, różne wydania

o Kołakowski Leszek, Kapłan i błazen, „Twórczość” 1959.

o Kotarbiński T., Medytacje o życiu godziwym, różne wydania

o Marek Aureliusz, Rozmyślania, różne wydania.

o Nietzsche Fryderyk, Z genealogii moralności, przeł. J. Dudek, Kraków 2017.

o Platon, Obrona Sokratesa, wydania różne.

o Peterson J., 12 życiowych zasad: antidotum na chaos, przeł.: K. Zuber., Wrocław 2018.

o Pinker S., Nowe Oświecenie. Argumenty za rozumem, nauką, humanizmem i postępem, tłum. P. Bieroń, Poznań 2018.

o Piątek Z., Eugenika. Zagrożenie czy szans ludzkości?, Toruń 2019.

o Scruton R, Zielona filozofia. Jak poważnie myśleć o naszej planecie, przeł. J. Grzegorczyk, R. P. Wierzchosławski, Poznań 2017.

o Skarga Barbara, Człowiek to nie jest piękne zwierzę, Kraków 2007.

o Toulmin Stephen, Kosmopolis, przeł. T. Zarębski, Wrocław 2005.

o Wolter, Powiastki filozoficzne, Warszawa 1985.

o Žižek S., Przekleństwo fantazji, przeł. A. Chmielewski, Wrocław 2001.

Metody i kryteria oceniania:

Egzamin pisemny na podstawie testu wg oceny szkolnej 2-5 na podstawie liczby uzyskanych pkt. Skala całkowita 25 pkt.:

0-11 ndst

12-15 dst

16 dst+

17-18 db

19 db+

20 i więcej bdb

Dopuszczalna jest nieobligatoryjna aktywność dodatkowa (niezależna od testu): esej na wybrany temat z zakresu historii filozofii, po konsultacji z prowadzącym.

Ocena szkolna 2-5. Uzyskanie oceny db/db+ skutkuje podniesieniem oceny końcowej na podstawie testu o 0,5; oceny bdb - o 1 stopień.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Marcin Zdrenka
Prowadzący grup: Marcin Zdrenka
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Marcin Zdrenka
Prowadzący grup: Marcin Zdrenka
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Egzamin

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2024/25" (jeszcze nie rozpoczęty)

Okres: 2025-02-24 - 2025-09-30

Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Marcin Zdrenka
Prowadzący grup: Marcin Zdrenka
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-3 (2024-12-18)