Socjologia edukacji

przedmiot fakultatywny

Godziny realizowane w ramach obowiązkowego konwersatorium z elementami wykładu z udziałem nauczyciela: 30 godzin,

2. Godziny realizowane w ramach pracy własnej w domu nad projektem: 20 godzin

3. Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (przygotowanie i uzupełnienie notatek; zebranie i wybór odpowiednich materiałów do zajęć, wymagane powtórzenie materiału, czytanie literatury, przygotowanie referatu): 40 godzin

Łącznie: 90 godzin

K_W02, K_W03, K_W04, K_W07, K_W08

Dzięki refleksji na temat procesów zachodzących w szeroko rozumianym systemie oświaty student:

- posiada podstawową wiedzę na temat genezy i funkcjonowania struktur oświatowych i wychowawczych oraz o relacjach między elementami składającymi się na te struktury na różnych poziomach;

- posiada podstawową wiedzę w zakresie teorii edukacyjnych wyjaśniających procesu społeczne w oświacie

- posiada wiedzę na temat prawidłowości zachodzących w obrębie systemu oświatowego

- posiada wiedzę o regulacjach i prawach organizujących struktury oświatowe

- posiada wiedzę o genezie, funkcjonowaniu i przemianach norm i wartości społecznych mających kluczowe znaczenie dla funkcjonowania systemu oświaty;

- posiada podstawową wiedzę o procesach formowania się i przekształcania instytucji, struktur i systemów społecznych różnych systemach oświatowych (w różnych krajach) oraz o specyfice kulturowej,narodowej tych systemów;

- posiada wiedzę na temat struktur ukrytych, niejawnych i procesów zakulisowych w obszarze edukacji;

- posiada wiedzę na temat głównych obszarów formowania się nierówności w edukacji, poprzez edukację;

- rozpoznaje możliwości aplikacji wiedzy socjologicznej w środowisku oświatowym, pozaakademickim.

K_U01, K_U02, K_U03, K_U04, K_U07, K_U08, K_U09, K_U10,

Dzięki refleksji na temat procesów w obszarze edukacji student:

- potrafi prawidłowo identyfikować i interpretować zjawiska społeczne z wykorzystaniem wiedzy socjologicznej;

- rozpoznaje zamierzone/ niezamierzone, natychmiastowe/ skumulowane, bezpośrednie/pośrednie efekty działań podmiotów społecznych funkcjonujących w obszarze edukacji,

- ma świadomość ukrytych zasobów, barier strukturalnych i kulturowych wyznaczających szanse podmiotów w systemie oświatowym,

- dostrzega zmienność struktur i instytucji, ale także uniwersalność pewnych procesów w wymiarze międzykulturowym,

- potrafi celnie wskazywać związki przyczynowo-skutkowe w obszarze konkretnych procesów i fenomenów w systemie społecznym i oświatowym z wykorzystaniem koncepcji i narzędzi właściwych dla socjologii;

- potrafi diagnozować i przewidywać sposoby kształtowania się biografii edukacyjnych jednostek oraz grup społecznych oraz zachodzące kierunki zmian w strukturach społecznych.

K_K01, K_K02, K_K04, K_K05, K_K07

Dzięki refleksji na temat procesów zachodzących w systemie oświatowym student:

- nie ogranicza się do korpusu wiedzy zdobytej podczas zajęć dydaktycznych ale systematycznie uzupełnia i doskonali nabytą wiedzę i umiejętności oraz potrafi wykorzystać w relacjach grupowych

Wykład interaktywny z wykorzystaniem pomocy multimedialnych i prezentacji w programie Power Point.

Konwersatorium

Metoda problemowa

- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- ćwiczeniowa
- doświadczeń
- klasyczna metoda problemowa
- projektu
- punktowana
- referatu
- studium przypadku

Kurs jest przede wszystkim próbą socjologicznego namysłu nad mechanizmami selekcji społecznych w systemie edukacyjnym. W trakcie trwania zajęć będą poruszane trzy podstawowe bloki tematyczne. Po pierwsze, omówione zostaną zagadnienia związane z socjalizacją pierwotną. Po drugie, będzie podjęta próba odpowiedzi na pytanie: "Edukacja egalitarna czy elitarna?". Po trzecie, zostaną wskazane implikacje teoretyczne (np. oferta nowej socjologii edukacji) i praktyczne (np. kwestia reform edukacyjnych) istniejącego stanu rzeczy.

Cel kursu: Zrozumienie socjologii edukacji jako subdyscypliny socjologii – wraz z jej teoretyczną, treściową i metodologiczną swoistością. Dyskutowane będą zarówno historyczne korzenie jej głównych teorii, jak i jej współczesne paradygmaty. Kurs zajmie się też strukturą i uwarunkowaniami procesów edukacyjnych (wpływem środowisk wychowawczych, socjologicznymi problemami młodości czy socjopedagogicznymi problemami płci) oraz ukrytymi i jawnymi funkcjami środowiska społecznego szkoły (ideologiami edukacyjnymi, ukrytym programem edukacji, przemocą symboliczną w systemie nauczania, społecznymi selekcjami szkolnymi).

Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Wymagania:

• Na zajęciach obowiązuje standard PARNAS;

• obecność - dwie nieobecności bez żadnych konsekwencji (o ile nie przypadają na prezentację), kolejne wymagają wykonania ustalonych z prowadzącym zadań (np. recenzja, dodatkowy referat, przygotowanie bibliografii do ustalonego tematu);

• aktywność jest nagradzana: możliwość podwyższenia oceny;

• każdy z uczestników zobowiązany jest do przygotowania wspólnie ze swoją grupą przydzielonego zadania – referatu

• każdy z uczestników zobowiązany jest do napisania 4-5 stronicowego opracowania/eseju z zakresu socjologii edukacji w oparciu o wybrane zagadnienie wskazane w dodatkowej liście będącej załącznikiem do niniejszego programu zajęć. Referat w formie pisemnej powinien być oddany do końca lutego 2020;

• Ocena końcowa jest wypadkową ocen szczegółowych.

• S. Kowalski, Socjologia wychowania w zarysie, PWN, Warszawa 1974, s. 51-63.

• J. Chałasiński, Społeczeństwo i wychowanie, PWN, Warszawa 1969, fragmenty.

• F. Znaniecki, Wstęp, w: Socjologia wychowania, PWN, Warszawa 2001, t. I, s. 3-22.

• Włodarek, J., 1998. Wychowanie jako przedmiot badan socjologicznych, w: Problematyka wychowania w twórczości polskich socjologów. Ambrozik, W. i J., Modrzewski, (red.), Koszalin, Wydawnictwo Miscellanea, s. 307-324.

• W. Feinberg, J. Soltis, 2000: Szkoła i społeczeństwo, Warszawa: WSiP, ss. 19-73.

• W. Feinberg, J. Soltis, 2000: Szkoła i społeczeństwo, Warszawa: WSiP, ss. 75-100;

• Mikiewicz, P., 2005: Społeczne światy szkół wyższych. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit, Wrocław: DSWE, ss. 73-79.

MIkiewicz, Piotr, Socjologia edukacji, Wydawnictwo PWN.

• Z. Melosik, Współczesne amerykańskie spory o edukację, UAM, Poznań 1994, s. 17-51.

• H. Giroux, Teoria krytyczna i racjonalność w edukacji obywatelskiej, w: Spory o edukację, jak wyżej, s. 103-140.

• Z. Melosik, Postrukturalizm i społeczeństwo (refleksje nad teorią M. Foucaulta), w: Edukacja wobec zmiany społecznej, (red.) J. Brzeziński, L. Witkowski, Edytor, Poznań-Toruń 1994, s. 200-227.

• K. J. Tillmann, Socjalizacja przez szkołę – a zarazem wprowadzenie do podstawowych teorii socjologicznych, w: tenże, Teorie socjalizacji. Społeczność. Instytucja. Upodmiotowienie, PWN, Warszawa 1996, ss. 110-172.

• Borowicz, R., 1997. Socjalizacja - czym jest? „Socjologia Wychowania” XIII/237: 257-268.

• Hurrelmann, K., 1994. Struktura społeczna a rozwój osobowości, Poznań, Wydawnictwo UAM, s. 15-52; 124-167.

• C. Mühlfeld, Rozważania o zdolnościach socjalizacyjnych rodziny, Socjologia Wychowania AUNC, UMK, Toruń 1994, s. 95-121.

• R. Meighan, Wczesne wychowanie i kształcenie, w: Nieobecne dyskursy, (red.) Z. Kwieciński, UMK, Toruń 1997, t. V, s. 159-198.

• W. Wincławski, 1976: Typowe środowiska wychowawcze współczesnej Polski, Warszawa.

• Mead, M., 2000. Nasze problemy wychowawcze w świetle kontrastów wykrytych na Samoa, w: Socjologia wychowania, Mielicka, H., (wybór tekstów), Kielce, Wydawnictwo Stachurski, s. 140-155.

• M. Cylkowska-Nowak, Z. Melosik, Współczesna młodzież: ciało, zdrowie i kultura popularna, w: Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji, (red.) Z. Melosik, Edytor, Toruń-Poznań 1999, s. 250-274.

• Z. Melosik, Współczesne amerykańskie spory edukacyjne, UAM, Poznań 1994, s. 166-171.

• B. Fatyga, Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej, ISNS UW, Warszawa 1999, rozdz. 2 (młodzież) lub rozdz. 4 (młodzież jako metafora dzikiego).

• G. Fluderska, W lustrze sondażu: romantycy czy ostrożni realiści?, w: Dzisiejsza młodzież. Stereotypy i rzeczywistość po 1989 roku, (red.)B. Fatyga, A. Tyszkiewicz, ISNS UW, Warszawa 1997, s. 15-47.

• J. Kurzępa, 2008. Prostytucja nieletnich w świetle badań pracowników instytucji pomocy na Dolnym Śląsku, w: Młodość i oświata za burtą przemian, Szafraniec K., (red.), Toruń, Wydawnictwo: Adam Marszałek., s. 100-124.

• Oleszkowicz, A., 2006. Bunt młodzieńczy, Warszawa: Wydawnictwo Scholar, s. 16-30.

• Siuda, P., 2011: Młodzieżowe subkultury fanów. Między fanatyczną konsumpcją a oporem przeciwko konsumeryzmowi, w: Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności, pod red. Krystyny Szafraniec, Toruń: Adam Marszałek.

• Kurzępa, J., 2011: Młodzież jako problem wychowawców i nauczycieli. O strategii pozorowania pracy wychowawczej z młodzieżą, w: Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności, pod red. Krystyny Szafraniec, Toruń: Adam Marszałek.

• M. Jacyno, Iluzje codzienności. O teorii Pierre’a Bourdieu, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1997, s. 110-123.

• Bourdieu, P., Passeron, J.-C., 2003: Reprodukcja, Warszawa: PWN, ss. 71-150.

• Zybertowicz, Przemoc i poznanie, UMK, Toruń 1995, s. 158-209.

• Z. Kwieciński, Socjopatologia edukacji, Mazurska Wszechnica Nauczycielska, Olecko 1995, wyd. II, s. 123-145.

• Bourdieu, P., 2004. Męska dominacja, Warszawa: Oficyna Naukowa, 13-68.

• Bradley, H., 2008. Płeć, Warszawa: Wydawnictwo Sic!

• Butler, J., 2008. Uwikłani w płeć, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

• Kopciewicz, L., 2005. Kobiecość, męskość i przemoc symboliczna, Kraków: Wydawnictwo Impuls, 89-156.

• Ostrouch, J., 2006, Kobieta nieustanne (u)wikłana, „Socjologia Wychowania” XVI: 121-128.

• R. Meighan, Socjologia edukacji, UMK, Toruń 1993, s. 331-343.

• F. Borzyszkowska-Sękowska, Trzecia płeć? Kobieta 2000, Instytut Wydawniczy Świadectwo, Bydgoszcz 1999, s. 39-55; 64-93.

• E. Gontarczyk, Kobiecość i męskość jako kategorie społeczno-kulturowe w studiach femistycznych, Wyd. Eruditus, Poznań 1995, s. 59-83; 83-97, 135-147.

• J. Miluska, Psychologia płci jako wyzwanie dla edukacji. Zmiana paradygmatu i zastosowanie wiedzy, w: Edukacja wobec zmiany społecznej, (red.) J. Brzeziński, L. Witkowski, Wyd. Edytor, Poznań-Toruń 1994, s. 369-395.

• Bernstein, B., 1990. Odtwarzanie kultury, Warszawa, PIW, s. 220-269.

• Giza. A., 1999. Więź społeczna i orientacje poznawcze: grupowy poziom konstytucji i kodu językowego, w: Małe struktury społeczne. Machaj, I., (red.), Lublin, Wydawnictwo UMCS, s. 199-206.

• Korporowicz, L., 1993. Tworzenie sensu. Język – kultura - komunikacja, Warszawa, Oficyna Naukowa, s. 108-130, 139-151.

• Piotrowski, A. i M., Ziółkowski, 1976. Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna, Warszawa: PWN, s. 305-332 i 338-372.

• -------, 1976. Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna, Warszawa: PWN, s. 373-441. lub 95-125.

• R. Meighan, Socjologia edukacji, UMK, Toruń 1993, s. 71-85.

• K. Konarzewski, Dwie podstawy programu kształcenia, w: Alternatywy myślenia o/dla edukacji, (red.) Z. Kwieciński, IBE, Warszawa 2000, s.347-361.

• J. Kośmider, Szkoła w drugim wymiarze (poza oficjalnymi regulaminami), w: Normalność i normalka. Próba zastosowanie pojęcia normalności do badań młodzieży, red. B. Fatyga i A. Tyszkiewicz, OBM, Warszawa 2002, s. 167-188.

• Janowski, Uczeń w teatrze życia codziennego, WSiP, Warszawa 1995.

• Kruszelnicka, J., 2007: „Wkład” ukrytego programu szkoły w utrwalanie poczucia nierówności społecznych, w: Fenomen nierówności społecznych, pod red. Jarosława Klebaniuka, Warszawa: Eneteia.

• J. Marek, Ukryty program szkoły, Kwartalnik Pedagogiczny 1993, nr 1.

• M. Zemło, Ukryty program szkoły, Studia Socjologiczne 1996, nr 1.

• Ginsburg, M., B. i R., T., Clift, 1997. Ukryty program akademickiego przygotowania nauczycieli, „Socjologia Wychowania” XIII, 87-112.

• Domalewski, Jarosław, Mikiewicz, Piotr, 2004: Młodzież w zreformowanym systemie szkolnym, Warszawa: IRWiR PAN.

• Świerzbowska-Kowalik, Ewa, 2000: Wykształcenie środowisk rodzinnych i miejsce zamieszkania jako wyznaczniki szans na podjęcie studiów, w: Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 2/16.

• Grotowska-Leder, J., 2011: Wykluczenie z edukacji - rozumienie, skala i współczesne czynniki sprawcze zjawiska, w: Młodzież jako problem i jako wyzwanie ponowoczesności, pod red. Krystyny Szafraniec, Toruń: Adam Marszałek.

• Jones, L., Moore, R., Równość szans. Program szkolny i przedmiot, w: Nieobecne dyskursy, (red.) Z. Kwieciński, t. V, s. 198-212.

• Domański, Henryk, 2004b: Selekcja pochodzeniowa do szkoły średniej i na studia, Studia Socjologiczne, nr 2.

• Mikiewicz, P., 2005: Społeczne światy szkół wyższych. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit, Wrocław: DSWE, ss. 149-178 lub 179-204.

• Nalaskowski, A., 2002: Przestrzenie i miejsca szkoły, Kraków: Impuls.

• Meighan, R., 1993. Nauczyciele – ofiarami?, w: Socjologia edukacji, Meighan, R., Toruń, Wydawnictwo UMK, s. 41-52.

• Walczak, D. i M., Zahorska, 2008. Krajobraz po reformie. Opinie nauczycieli na temat reformy edukacji z 1999 roku, w: Młodość i oświata za burtą przemian, Szafraniec K., (red.), Toruń, Wydawnictwo: Adam Marszałek., s. 197-219.

Wymagania:

• Na zajęciach obowiązuje standard PARNAS;

• obecność - dwie nieobecności bez żadnych konsekwencji (o ile nie przypadają na prezentację), kolejne wymagają wykonania ustalonych z prowadzącym zadań (np. recenzja, dodatkowy referat, przygotowanie bibliografii do ustalonego tematu);

• aktywność jest nagradzana: możliwość podwyższenia oceny;

• każdy z uczestników zobowiązany jest do przygotowania wspólnie ze swoją grupą przydzielonego zadania – referatu;

• każdy z uczestników zobowiązany jest do napisania 4-5 stronicowego opracowania/eseju z zakresu socjologii edukacji w oparciu o wybrane zagadnienie wskazane w dodatkowej liście będącej załącznikiem do niniejszego programu zajęć. Referat w formie pisemnej powinien być oddany do końca lutego 2020;

• • Ocena końcowa jest wypadkową ocen szczegółowych.

Kurs nie przewiduje praktyk zawodowych