Socjologia religii

przedmiot fakultatywny

zajęcia kontaktowe: wyk. 30 godz.

konsultacje 20 godz.

przygotowanie do zajęć: 10 godz.

przygotowanie pisemnego projekty zaliczeniowego: 30 godz.

Student:

- zna pojęcia z zakresu socjologii religii, kluczowych zjawisk i teorii

- posiada wiedzę na temat socjologii religii jako dziedziny wiedzy naukowej, jej zakresu zainteresowań teoretycznych i badawczych. Powinien znać klasyczne koncepcje z zakresu socjologii religii i współczesne socjologiczne teorie religii

- potrafi opisywać różnorodne zjawiska i procesy z zakresu zainteresowań przedmiotowych socjologii religii

- objaśnia mechanizmy rządzące życiem religijnym w wymiarze społecznym i kulturowym,

- potrafi przygotować w wymiarze teoretycznym i przeprowadzić w badawczym socjologiczną analizę wybranych zjawisk z zakresu życia religijnego grup i jednostek w zakresie wykraczającym także poza problematykę wykładową

- student jest świadomy specyfiki socjologicznego namysłu nad religią i religijnością, staje się otwarty na dialog religijno-naukowo-ateistyczny, samodzielnie potrafi poszerzać wiedzę z zakresu religioznawstwa oraz religijno-magicznych sfer życia społęcznego

jak niżej

- pokaz

- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

- giełda pomysłów
- okrągłego stołu
- projektu

Socjologia religii jest gałęzią nauki społecznej, która bada rolę, funkcje oraz wpływ religii na społeczeństwo oraz jednostki. Jej celem jest zrozumienie, analiza i wyjaśnienie zjawisk religijnych w kontekście struktur społecznych, kulturowych i politycznych. W trakcie trwania kursu studenci zapoznają się z podstawowymi koncepcjami i teoriami powszechnie stosowanymi w naukach społecznych tj. teoria racjonalnego wyboru, prywatyzacja religii czy zagadnienie sekularyzacji. Pośrednim celem zajęć będzie również nakłonienie uczestników zajęć do refleksji nad współczesną różnorodnością oraz metamorfozą rozmaitych form duchowości i religii.

Pełny opis zajęć:

Kurs jest adresowany do Uczestników Pierwszego i Drugiego Stopnia Studiów Socjologicznych.

Kurs socjologii religii stanowi wprowadzenie w studium wpływu i roli religii we współczesnych społeczeństwach. Poprzez analizę kluczowych tematów i teorii, studenci będą mieli okazję zapoznać się z różnorodnymi aspektami tego złożonego zjawiska.

Czym jest religia? Próba definicji: Rozpoczniemy od fundamentalnego pytania dotyczącego samej istoty religii. Będziemy się zastanawiać, jak różne teorie i podejścia definiują to zjawisko oraz jakie elementy składają się na jego istotę.

O religii klasycznie – Emile Durkheim i Max Weber: Przeanalizujemy kluczowe koncepcje religii według dwóch wybitnych myślicieli socjologicznych. Durkheim skoncentrował się na roli religii w podtrzymywaniu i integrowaniu społeczeństw, podczas gdy Weber skupił się na związku między religią a rozwojem kapitalizmu i kultury.

Religie światowe: Zajmiemy się analizą głównych religii światowych, jak chrześcijaństwo, islam, hinduizm, buddyzm i judaizm. Przyjrzymy się ich fundamentalnym doktrynom oraz strukturom społecznym jakie współtworzą. Zastanowimy się również nad tym jak kształtują życie codzienne jednostek oraz jak wpływają na życie społeczne.

Sekularyzacja: Omówimy proces sekularyzacji, który obejmuje stopniowe oddzielanie życia społecznego i kulturowego od wpływu religii. Skupimy się na tym, w jaki sposób to zjawisko wpływa na społeczeństwa współczesne.

Prywatyzacja religii: przyjrzymy się rosnącej tendencji do traktowania wierzeń i praktyk religijnych jako sprawy indywidualnej jednostki. Zastanowimy się na czynnikami przyczyniającymi się do przemian spychających religię z publicznej przestrzeni w przestrzeń prywatną.

Teorie religii – o zaangażowaniu religijnym wg. Rodneya Starka i Williama S. Bainbidge’a: Zapoznamy się z podejściem badawczym, które koncentruje się na analizie czynników, które prowadzą jednostki do angażowania się w działalność religijną i utrzymania swoich wierzeń. Stark i Bainbridge skupiają się na motywacjach i korzyściach, które jednostki uzyskują poprzez aktywność religijną, a także na mechanizmach, które utrzymują tę aktywność w społeczeństwie.

Teoria racjonalnego wyboru: Przyjrzymy się teorii racjonalnego wyboru jako narzędziu do analizowania decyzji jednostek w kontekście wyznawania lub odrzucania religii. Będziemy rozważać, jak czynniki ekonomiczne i społeczne wpływają na ten wybór.

James Beckford i podejście konstrukcjonistyczne: Zagłębimy się w podejście konstrukcjonistyczne w badaniach nad religią, z naciskiem na perspektywę Jamesa Beckforda. Rozważymy, w jaki sposób wierzenia i praktyki religijne są tworzone i kształtowane przez jednostki i grupy społeczne.

Religia i globalizacja: Zbadamy wpływ procesów globalizacji na różnorodność i dynamikę religii. Skoncentrujemy się na migracjach, wymianie kulturowej oraz na roli religii w kształtowaniu tożsamości w świecie coraz bardziej zglobalizowanym.

Nowe ruchy religijne: Przeanalizujemy nowe i zróżnicowane formy organizacji religijnych, które powstają w kontekście współczesnych społeczeństw. Skupimy się na ich celach, praktykach oraz wpływie na życie społeczne jednostek. Przywołamy również zagadnienie dotyczące sekt pojmowanych jako odszczepieńcze ruchy religijne.

W trakcie kursu będziemy się posługiwać różnorodnymi metodami badawczymi, w tym analizą literatury, studium przypadku oraz dyskusjami grupowymi, aby umożliwić pełne zrozumienie socjologii religii oraz jej wpływu na życie społeczne.

Zwieńczeniem pracy w trakcie kursu będzie przygotowanie w parach prezentacji dogłębnie omówionej i zaprezentowanej w trakcie zajęć. Tematyka prezentacji powinna nawiązywać do dowolnie wybranego i skonsultowanego z prowadzącą zagadnienia dotyczącego socjologii religii. Tematy i problemy poruszane w trakcie zajęć mogą dotyczyć dowolnych nurtów religijnych – ważnym jest jednak umiejętna socjologiczna refleksja.

Skrócony harmonogram zajęć:

1. Zajęcia organizacyjne

2. Czym jest religia? Próba definicji.

3. O religii klasycznie – Emile Durkheim i Max Weber.

4. Religie światowe.

5. Sekularyzacja.

6. Prywatyzacja religii.

7. Teorie religii – o zaangażowaniu religijnym wg. Rodneya Starka i Williama S. Bainbidge’a.

8. Teoria racjonalnego wyboru.

9. James Beckford i podejście konstrukcjonistyczne.

10. Religia i globalizacja.

11. Nowe ruchy religijne.

12. Sekty i kulty.

13. Prezentacje

14. Prezentacje

15. Prezentacje

Literatura, obowiązkowa:

Ad. 2.

Davie Grace [2010] Socjologia religii. NOMOS, s. 48-51.

Borowik Irena [2011] Co jest religią? Socjologiczne teorie w perspektywie minionych 100 lat

[w:] MYŚL I POLITYKA KSIĘGA PAMIĄTKOWA DEDYKOWANA PROFESOROWI JACKOWI MARII MAJCHROWSKIEMU, s. 525 – 547.

Ad. 3.

Davie Grace [2010] Socjologia religii. NOMOS, s. 51 - 61.

Dodatkowo, literatura nieobowiązkowa:

Durkheim Émile, 1990, Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, Warszawa, PWN, ss. 1-42.

Weber Max, 1984, Asceza i duch kapitalizmu oraz Drogi zbawienia i ich wpływ na sposób życia [w:] Szkice z socjologii religii, Książka i wiedza, s. 88-110 i s. 209-260.

Ad. 4 Religie światowe –

BUDDYZM Onza Chiodo Mariangela d'2005, Buddyzm, Wydawnictwo WAM.

JUDAIZM – Alberto Mello 2002, Judaizm, Wydawnictwo WAM s. 5-9; 35-39; 81-103; 112-120; 151-155.

HINDUZIM – Marta Kudelska 2009, Hinduizm, Wydawnictwo WAM.

CHRZEŚCIJAŃSTWO - Hans-Peter 2006, Hasenfratz Religie świata starożytnego a chrześcijaństwo, Wydawnictwo WAM.

ISLAM - Scarabel Angelo 2006, Islam, Wydawnictwo WAM.

Ad.5.

Davie Grace [2010] Socjologia religii. NOMOS, s. 78-104.

Dodatkowo:

Peter Ludwig Berger [2005] Święty Baldachim, NOMOS.

Karel Dobbelare [2008] Sekularyzacja, trzy poziomy analizy, NOMOS.

Ad. 6.

Peter Beyer [2005] Religia i globalizacja, NOMOS, 127-142.

James Beckford [2006] Teoria społeczna a religia, NOMOS, s. 122-132.

Meredith B. McGuire [2012] Religia w kontekście społecznym, NOMOS, s. 342-345.

Ad.7.

Rodney Stark, William Bainbridge [2007] Teoria religii, NOMOS, s. 40-75.

Ad. 8.

Davie Grace [2010] Socjologia religii. NOMOS, s. 105-135.

Ad. 9.

Beckford, James [2006] Teoria społeczna a religia, NOMOS, s. 35-57.

Ad. 10.

Peter Beyer [2005] Religia i globalizacja, NOMOS, s. 23-38 i 89-99.

Ad.11.

Barker, Eileen, 2012. Nowe ruchy religijne, NOMOS s. 91 – 147.

Ad. 12.

Rodney Stark, William Bainbridge [2007] Teoria religii, NOMOS, s. 152-188; dodatkowo : s.238-290.

ABY Z POWODZENIEM ZAKOŃCZYĆ ZAJĘCIA NALEŻY:

Uczęszczać na zajęcia, kurs jest obowiązkowy. Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze, plus jedna nieusprawiedliwiona. Powyżej trzech nieobecności w semestrze nie ma możliwości ukończenia przedmiotu.

Regularnie czytać teksty (obowiązkowe!) związane z tematyką prowadzonych zajęć. Znajomość tekstów może być sprawdzana za pomocą wejściówek.

Przygotować prezentacje i przedstawić ją przed wszystkimi uczestnikami.

Ocena kończąca zajęcia będzie wypadkową oceny z prezentacji (50%) i aktywności w trakcie zajęć (50%). Aby pozytywnie zakończyć konwersatorium należy łącznie uzyskać minimum 51%.