Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Gramatyka opisowa języka polskiego

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2506-s1POL1L-GOJP-K
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Gramatyka opisowa języka polskiego
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy: Przedmioty kierunkowe - 12 - filologia polska s1
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

Warunkiem uczestnictwa jest zaliczenie konwersatorium z gramatyki opisowej języka polskiego, semestr I (fonetyka i fonologia).

Rodzaj przedmiotu:

kanon

Całkowity nakład pracy studenta:

1) Godziny realizowane przy bezpośrednim udziale nauczyciela akademickiego - 45 godzin (15 godz. - wykład, 30 godz. - konwersatorium);

2) Godziny realizowane przy bezpośrednim udziale nauczyciela akademickiego w ramach indywidualnych konsultacji - 4 godziny;

3) Godziny realizowane samodzielnie przez studenta w ramach przygotowywania się do zajęć oraz do zaliczenia wykładu i konwersatorium - 40 godzin.

Efekty uczenia się - wiedza:

Student:

W1: posługuje się terminologią z zakresu morfologii - K_W01;

W2: zna morfologiczne procedury analityczne - K_W14;

W3: charakteryzuje budowę i sposób powstawania derywatów - K_W13, K_W15.

Efekty uczenia się - umiejętności:

Student:

U1: objaśnia zmiany morfonologiczne - K_W15, K_U04;

U2: przeprowadza pełną analizę słowotwórczą - K_W14, K_U05;

U3: odtwarza strukturę gniazd słowotwórczych z zadanej listy jednostek - K_U04;

U4: rozpoznaje produktywne modele słowotwórcze - K_W13.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Student:

K1: stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów językowych - K_K06

Metody dydaktyczne:

Zajęcia prowadzone są w ramach wykładu powiązanego z konwersatorium. Typ stosowanej metody zależy wiec od formy zajęć.


Wykład wykorzystuje zasadniczo podające i eksponujące metody dydaktyczne, w sposób szczególny stosowany jest pokaz multimedialny oraz sproblematyzowana charakterystyka przedmiotu opisu.

W ramach konwersatorium stosowane są zasadniczo metody poszukujące, a w szczególności metody studium przypadku i ćwiczeniowa.

Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- projektu
- studium przypadku

Metody dydaktyczne w kształceniu online:

- metody oparte na współpracy
- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Skrócony opis:

Proponowany w drugim semestrze studiów kurs słowotwórstwa polskiego kontynuuje rozważania nad językiem. Całość modułu jest realizowana przez dwie formy dydaktyczne. W ramach wykładu studenci poznają teoretyczne podstawy morfologii i morfonologii współczesnego języka polskiego. Konwersatorium stanowi uzupełnienie rozważań teoretycznych i prowadzi do nabycia umiejętności praktycznej analizy zjawisk słowotwórczych.

Pełny opis:

Rozważania drugiego semestru kursu gramatyki opisowej zmierzają do wyrobienia w studentach zrozumienia zasad funkcjonowania systemu morfologicznego polszczyzny, a w sposób szczególny jego podsystemu słowotwórczego. Na zajęcia z tego zakresu składa się wykład ściśle powiązany z cyklem konwersatoriów.

Wykład ma za zadanie przekazanie studentom wiedzy o systemie słowotwórczym współczesnej polszczyzny, przy czym nacisk położony jest na teoretyczną stronę zagadnienia: zaznajomienie z podstawowymi pojęciami i metodami stosowanymi w słowotwórstwie klasycznym i gniazdowym. W tym zakresie poruszane są następujące bloki problemowe:

1. Pojęcie morfologii i jej miejsce w obrębie nauki o języku; procedury analizy morfemowej; pojęcie morfemu i morfu; rodzaje morfemów; morfonologia i sposoby jej interpretacji.

2. Słowotwórstwo w relacji od innych działów gramatyki; synchroniczne i diachroniczne podejście do opisu derywatów; główne pojęcia słowotwórstwa synchronicznego: derywat i podstawa, temat słowotwórczy i formant, motywacja; interpretacja podzielności słowotwórczej.

3. Procedury analizy słowotwórczej; znaczenie strukturalne i kategorialne. Kategorie i typy słowotwórcze; funkcje formantów i klasy derywatów; słowotwórstwo gniazdowe.

Celem konwersatorium jest z kolei wyrobienie umiejętności przeprowadzania analizy słowotwórczej i konstruowania gniazd słowotwórczych. W tym zakresie omawia się m.in.

1. Procedury analizy morfemowej i słowotwórczej; podział wyrazu na morfy; rodzaje morfów; podział na temat słowotwórczy i formant; określanie typów formantów oraz wskazywanie współformantów.

2. Definiowanie typów derywacji; opis funkcji formantów; określanie typów derywacyjnych; charakterystyka derywacji rzeczownikowej, przymiotnikowej i czasownikowej.

3. Charakterystyka paradygmatów słowotwórczych; identyfikacja wartości kategorialnej, kategorii słowotwórczej i typu słowotwórczego.

4. Gniazda słowotwórcze - sposób ich konstruowania i zasady opisu; nowe zjawiska słowotwórcze; tendencje w słowotwórstwie synchronicznym.

5. Problem produktywności modelu, regularne zjawiska słowotwórcze.

Literatura:

LITERATURA PODSTAWOWA:

1. Grzegorczykowa R., Puzynina J., Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Warszawa 1979.

2. Grzegorczykowa R., Puzynina J., Problemy ogólne słowotwórstwa, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1998 lub 1999, s. 361-388.

3. Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa 1982 lub 1984.

4. Jadacka H., Rzeczownik polski jako baza derywacyjna. Opis gniazdowy, Warszawa 1995.

5. Kallas K., Przymiotnik, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego, Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1998 lub 1999, s.469-523.

6. Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1998, rozdział Słowotwórstwo, s.157-237.

7. Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnopolskiego. T. 1-3. Kraków 2001, 2004.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:

1. Bogusławski A., O zasadach analizy morfologicznej, "Biuletyn PTJ" 1959, nr 18, s. 87-95.

2. Encyklopedia języka polskiego (EJP), red. S. Urbańczyk, Wrocław 1994 (wybrane hasła z morfologii).

3. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Pod red. K. Polańskiego. Wyd. 2. poprawione i uzupełnione. Wrocław 1999 (wybrane hasła z morfologii).

4. Heinz A., Fleksja a derywacja, Język Polski 1961, s. 342-354.

5. Jadacka H., Zagadnienie motywacji słowotwórczej w opisie gniazdowym, "Poradnik Językowy" 1987, z. 8, s. 576-584.

6. Jadacka H., Teoretyczne podstawy słowotwórstwa normatywnego, "Poradnik Językowy" 1992, z. 8, s. 549-561.

7. Jadacka H., System słowotwórczy polszczyzny (1945-2000), Warszawa 2001.

8. Jadackiej H., Czy istnieje słowotwórstwo normatywne?, Poradnik Językowy 2004, z. 2, s. 91-100.

9. Jadacka H., Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005.

10. Kaproń-Charzyńska I, Derywacja ujemna we współczesnym języku polskim. Rzeczowniki i przymiotniki, Toruń 2005.

11. Kowalik K., Morfotaktyka [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa, 1999, cz. 2, s. 585-618.

12. Puzynina J., Jak ustalamy funkcje formantów? Język Polski 1976, z.2, s. 92-99.

13. Puzynina J., Transpozycja, mutacja, modyfikacja, Poradnik Językowy 1978, s. 193-199.

14. Satkiewicz H., Innowacje słowotwórcze w powojennym trzydziestoleciu [w:] Współczesna polszczyzna, red. H. Kurkowska, Warszawa 1981, s. 130-155.

15. Waszakowa K., Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami paradygmatycznymi. Warszawa 1996.

16. Waszakowa K., Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki sufiksalne obce. Warszawa 1994.

17. Waszakowa K., System słowotwórczy [w:] Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, red. S. Gajda, Opole 2001.

Metody i kryteria oceniania:

Zaliczenie modułu jest realizowane komplementarnie dla wykładu oraz równoległego konwersatorium. Dodatkowo wiedza z tego zakresu wchodzi również do egzaminu z gramatyki opisowej, zdawanego przez studentów po II roku studiów. Zakładane efekty kształcenia są weryfikowane w następujący sposób:

Końcowe zaliczenie wykładu w formie testu - W1, W2, W3, U1;

Końcowe zaliczenie konwersatorium w formie sprawdzianu praktycznego - W2, U2, U3, U4.

Aktywne uczestnictwo w zajęciach - K1.

Praktyki zawodowe:

Brak

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-21 - 2022-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Krystyna Bojałkowska, Iwona Kaproń-Charzyńska
Prowadzący grup: Krystyna Bojałkowska, Iwona Kaproń-Charzyńska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Uwagi:

W wypadku konieczności przejścia na tryb zdalny zajęcia będą się odbywały z wykorzystaniem kursu na platformie Moodle oraz platformy Microsoft Teams.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)

Okres: 2023-02-20 - 2023-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Krystyna Bojałkowska, Iwona Kaproń-Charzyńska, Marek Wiśniewski
Prowadzący grup: Krystyna Bojałkowska, Iwona Kaproń-Charzyńska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (w trakcie)

Okres: 2024-02-20 - 2024-09-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Krystyna Bojałkowska, Marek Wiśniewski
Prowadzący grup: Krystyna Bojałkowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)