Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Historia literatury polskiej XIX w.

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2506-s1POL2Z-HLPDZ-W
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0232) Literatura i językoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Historia literatury polskiej XIX w.
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 4.00 (zmienne w czasie) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

brak

Całkowity nakład pracy studenta:

Student za zaliczenie przedmiotu uzyskuje 4 punkty ECTS, odpowiadające nakładowi ok. 100 godzin pracy, z tego:


1,5 punktu ECTS - godziny kontaktowe


2,5 punktu ECTS - praca własna - przygotowanie egzaminu (czytanie obowiązujących pozycji i powtórzenie i synteza wiadomości z wykładu; student - posługując się listą lektur - musi przeczytać dzieła z epoki romantyzmu oraz opracowania historycznoliterackie)

Efekty uczenia się - wiedza:

Po ukończeniu przedmiotu student/ka:


W1: zna podstawowe terminy służące do opisu idei i konwencji literackich XIX wieku (K_W01).


W2: ma uporządkowaną wiedzę na temat biografii i twórczości autorów kształtujących epokę i oddziaływania ich dzieł w XIX wieku i później (K_W03).


W3: ma elementarną wiedzę o periodyzacji literatury polskiej końca XVIII i całego XIX wieku i jej głównych tendencjach, związkach z literaturą powszechną oraz z innymi dziedzinami sztuki (K_W04).


W4: ma świadomość roli krytyki literackiej w kształtowaniu odbioru literatury XIX wieku; zna podstawową terminologię krytyczną (K_W05)


W5: ma uporządkowaną wiedzę o literackich i pozaliterackich (np. historycznych, filozoficznych, społecznych, ideologicznych, kulturowych) kontekstach literatury polskiej kształtujących procesy jej tworzenia i odbioru (K_W06)


W6: ma wiedzę na temat „literackiej mapy” XIX wieku (Wielka Emigracja, literatura krajowa, pierwsze i drugie pokolenie romantyków, pozytywiści, praca u podstaw etc.) (K_W07).

Efekty uczenia się - umiejętności:

K_U: 03, 06, 08, 09, 10, 12, 13, 14, 16, 18, 20.


Po ukończeniu przedmiotu student/ka:


U1: Potrafi rozpoznać różne rodzaje tekstów kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem odpowiednich metod.


U2: Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami właściwymi dla filologii.


U3:: Potrafi pracować w zespole przyjmując różne role.


U4: potrafi odpowiednio wyznaczyć priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania.


U5: Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności badawcze.


U6: Rozumie dłuższe wypowiedzi na temat związany z kierunkiem studiów oraz większość rozmówców zabierających głos.


U7: Umie rozpoznać rodzaj literacki i gatunkową konwencję poznawanych utworów.

Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

Po ukończeniu przedmiotu student/ka:


K1: ma świadomość rangi literatury polskiej XIX wieku, jej miejsca w kulturze polskiej i europejskiej (K_K01);


K2: wykazuje rozumienie dotyczące przemian kulturalnych, przełomów estetycznych i komunikacyjnych (K_K02);


K3: wykazuje inwencję, jak wykorzystać zdobytą wiedzę w realizacji indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych np. uczestniczenie zespołach i konkursach recytatorskich, konferencjach studenckich (K_K07).

Metody dydaktyczne:

Wykłady oraz wykłady z elementami konwersatoriów.

Projekcje filmowe i teatralne jako uzupełnienie wykładu.

Prezentacje multimedialne.



Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- opowiadanie
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny
- wykład problemowy

Metody dydaktyczne poszukujące:

- klasyczna metoda problemowa
- panelowa
- referatu

Metody dydaktyczne w kształceniu online:

- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści
- metody wymiany i dyskusji

Skrócony opis:

Wykład stanowi wprowadzenie do głównych zagadnień ideowych i artystycznych literatury polskiej XIX wieku, prezentuje wpływ wydarzeń historycznych, przemian politycznych i społecznych na przełom, rozwój i zmierzch tej epoki w dziejach kultury (np. kulturowe konsekwencje wielkiej rewolucji francuskiej, rozbiorów Polski, powstań narodowych odzwierciedlone w tematach i ideach obecnych w literaturze). Pokazuje europejską specyfikę prądów estetycznych, a także miejsce dziewiętnastowiecznej literatury w przemianach polskiej świadomości narodowej oraz w rozwoju literatury narodowej. Zawiera informacje o kontekstach kulturowych (teatr, malarstwo, muzyka) i filozoficznych, wprowadza do problematyki antropologii literackiej. Na przykładzie wybranych utworów i dokumentów oraz ich recepcji pokazuje główne idee i formy artystyczne obecne w literaturze dziewiętnastowiecznej, a także przemiany koncepcji poezji i poety. Uzupełnieniem wykładu są konwersatoria.

Pełny opis:

Wykład stanowi wprowadzenie do głównych zagadnień ideowych i artystycznych literatury polskiej XIX wieku, prezentuje wpływ wydarzeń historycznych, przemian politycznych i społecznych na przełom, rozwój i zmierzch tej epoki w dziejach kultury (np. kulturowe konsekwencje wielkiej rewolucji francuskiej, rozbiorów Polski, powstań narodowych odzwierciedlone w tematach i ideach obecnych w literaturze). Pokazuje europejską specyfikę prądów estetycznych, a także miejsce dziewiętnastowiecznej literatury w przemianach polskiej świadomości narodowej oraz w rozwoju literatury narodowej. Zawiera informacje o kontekstach kulturowych (teatr, malarstwo, muzyka) i filozoficznych, wprowadza do problematyki antropologii literackiej. Na przykładzie wybranych utworów i dokumentów oraz ich recepcji pokazuje główne idee i formy artystyczne obecne w literaturze dziewiętnastowiecznej, a także przemiany koncepcji poezji i poety. Uzupełnieniem wykładu są konwersatoria.

Wykład, konwersatoria oraz samodzielna praca studentów mają na celu poznanie przez studenta najważniejszych problemów światopoglądowych i artystycznych epoki, na które składają się następujące zagadnienia:

1. Nurty antyracjonalistyczne w filozofii XVIII wieku (tendencje antycywilizacyjne Rousseau), ich rola w przygotowaniu romantyzmu. Wpływ Wielkiej Rewolucji Francuskiej na przemiany polityczne, społeczne, kulturowe – rola tych przemian w przygotowaniu romantyzmu. Filozofia niemieckiego idealizmu (Fichte, Schelling, Hegel) jako jedna z części składowych ideologii romantyzmu. Intuicja jako narzędzie poznania. Romantyczna koncepcja człowieka. Świat psychiczny jednostki: odrębny i niepowtarzalny, kult geniuszu i poety, idea swobody twórczej. Indywidualizm romantyczny. Postawa buntu. „Choroby wieku”: werteryzm, reneizm, byronizm. Romantyczna natura. Romantyczne odkrycie historii. Historyzm romantyczny. Nowe kategorie teorii sztuki. Wielość ideałów estetycznych. Walka z klasycystycznym normatywizmem. Tematy romantycznej wyobraźni.

2. Powstanie nowoczesnej świadomości narodowej. Regionalizm romantyczny. Ludowość; różne aspekty ludowości w literaturze romantycznej. Polska recepcja filozofii idealizmu niemieckiego. Romantyczna teoria poznania. Ideologia zemsty. Mesjanizm – wersje: „rewolucyjna” i „organicznikowska”. Mistycyzm. Filozofia narodowa. Romantyczna idea wolności i postępu a problematyka narodowa. Konflikt jednostki ze światem na tle sprawy narodowej. Koncepcja poety narodowego i literatury narodowej. Historia Polski w literaturze epoki. Polska i polskość w przemyśleniach romantyków.

3. Tendencja do mieszania rodzajów i gatunków. Synkretyzm romantyczny. Amorfizm. Pojęcie formy otwartej. Ironia romantyczna. Gatunki synkretyczne: ballada, powieść poetycka, poemat dygresyjny – geneza, cechy charakterystyczne. „Pan Tadeusz” jako swoista „suma gatunków” (Wyka). Gawęda – geneza, odmiany. Powieść – „nobilitacja powieści” w dobie romantyzmu. Dramat romantyczny – geneza, cechy szczególne. Komedia pooświeceniowa oraz „wysoka”. Przemiany w obrębie liryki. Poezja mistyczna.

4. Sytuacja społeczno-polityczna narodu polskiego w XIX wieku. Periodyzacja dziejów literatury. Walka romantyków z klasykami. Obraz literatury przedlistopadowej. Podział na literaturę emigracyjną i krajową. Reakcja na klęski powstania listopadowego i styczniowego. Wielki romantyzm emigracyjny – charakterystyka twórczości Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego po powstaniu listopadowym. Drugie pokolenie romantyków. Poezja, proza i dramat w kraju. Powieściopisarstwo Józefa I. Kraszewskiego. Rozwój czasopiśmiennictwa. Schyłek romantyzmu. Zwrot ku realizmowi. Tendencje pozytywistyczne. Twórczość Cypriana Norwida.

5. Literatura polska po 1863 roku. Periodyzacja. Filozoficzny pozytywizm na Zachodzie a pozytywizm w Polsce. Recepcja myśli zachodnioeuropejskiej. Pozytywizm Comte’a. Nauka Darwina. Buckle i naturalistyczna interpretacja historii i kultury. Spencer i myśl socjologiczno–ekonomiczna pozytywizmu. Mill i etyka utylitarna. Taine i humanistyka pozytywizmu. Laicka i antyklerykalna orientacja „młodych”.

6. Początki ruchu „młodych”. Pokolenie Szkoły Głównej. Publicystyczny charakter początków pozytywizmu. Walka „młodej” i „starej” prasy. Pojęcie literatury tendencyjnej. Koncepcja zaangażowania twórcy. Dominacja prozy nad poezją, nowy czytelnik. Atak na powieść historyczną w pierwszej fazie epoki. Pozytywistyczne „kwestie” – kobieca, chłopska, żydowska.

7. Kryzys światopoglądowy pozytywizmu w drugiej połowie lat 80–tych. Przemiany świadomości społecznej. Nowe zjawiska polityczne. Kult powstania styczniowego. Odrodzenie się refleksji metafizycznej w literaturze. Literacka diagnoza kryzysu. Przejawy dekadentyzmu w literaturze schyłku dziesięciolecia.

8. Poezja drugiej połowy XIX wieku. Poromantyczne kontynuacje (Norwid, Lenartowicz). Twórczość Asnyka i Konopnickiej. Elementy parnasistowskie w poezji. Zapowiedzi dekadentyzmu.

9. Dramat w drugiej połowie XIX wieku. Twórczość komediowa M. Bałuckiego i J. Blizińskiego. Dramat obyczajowy. Życie teatralne w Galicji i w zaborze rosyjskim.

10. Znaczenie polskiej literatury dziewiętnastowiecznej w kulturze europejskiej. Literatura polska jako część kultury europejskiej. Szczególne miejsce romantyzmu i pozytywizmu w dziejach kultury polskiej.

Literatura:

- A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm;

- M. Janion, Gorączka romantyczna;

- M .A. Abrams, Zwierciadło i Lampa;

- Słownik literatury polskiej XIX wieku (wybrane hasła);

- Słownik polskiej krytyki literackiej (wybrane hasła);

- Manifesty romantyzmu. Antologia (red. A. Kowalczykowa);

- Idee programowe romantyków polskich (oprac. A. Kowalczykowa);

- B. Dopart, "Polski romantyzm i wiek XIX", Kraków 2013;

- Wybrane teksty literackie w opracowaniach w serii: Biblioteka Narodowa (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid) oraz literatura szczegółowa podmiotowa wskazywana w trakcie wykładu.

- Borkowska, Pozytywiści i inni.

A. Witkowska, Wielkie stulecie Polaków, 1987 (tu: Po 1863).

- Obraz literatury polskiej XIX wieku, seria IV: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, t. 1-4. Zarysy monograficzne poszczególnych pisarzy i krytyków wymienionych wyżej w punkcie A.I. (przejrzeć).

- J. Kulczycka-Saloni, Pozytywizm, 1971, (Biblioteka "Polonistyki").

Metody i kryteria oceniania:

- uczestnictwo w wykładzie

- Egzamin ustny na zakończenie semestru (zakres tematów i sposób zdawania egzaminu ustala prowadzący) (W1, W2, W3, W4, W5, W6, K1, K2, K3)

Praktyki zawodowe:

brak

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-02-20
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 60 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Bogdan Burdziej, Mirosław Strzyżewski
Prowadzący grup: Bogdan Burdziej, Mirosław Strzyżewski
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzamin
Wykład - Egzamin
Skrócony opis:

Wykład dotyczący romantyzmu:

- romantyzm jako pierwszy nowoczesny prąd w kulturze europejskiej;

- romantyzm polski a europejski;

- estetyka romantyczna;

- główne pojęcia (m.in. idealizm, kult wolności, filozofia natury, narodowość, nieskończoność, inność, realizm, psychologizm);

- dynamika rozwoju prądu romantycznego na terenach polskich;

- postawa romantyczna ponadczasowa;

- główne dzieła literatury romantycznej europejskiej i polskiej; główni przedstawiciele sztuki literackiej;

- idea korespondencji sztuk;

- muzyczny idiom romantyzmu;

- biografia romantyków.

Pełny opis:

- Inspiracje przemian w kulturze europejskiej na przełomie XVIII i XIX wieku (filozoficzne, polityczne, historyczne,); sprzeciw wobec tradycji oświecenia, kontynuacje klasycyzmu i jego kontestacje w literaturze i krytyce literackiej; tradycje przywracane do łask (Biblia, grecki antyk, średniowiecze, barok, w literaturze polskiej - XVII-wieczny sarmatyzm) i odrzucone (antyk rzymski, klasycyzm francuski).

- Chronologia romantyzmu - granice i wewnętrzne cezury, wpływ wydarzeń politycznych na rytm epoki; różnorodność estetyki (estetyka Północy versus estetyka Południa, gotycyzm).

- Romantyczny indywidualizm i jego odzwierciedlenia w biografiach pisarzy i kreacjach bohaterów romantycznych.

- Drogi polskich poetów - od bajronizmu do profetyzmu (mesjanizm)

- Inspiracje romantycznego dramatu metafizycznego (moralitetowe, misteryjne, dantejskie, szekspirowskie) i jego polski kanon (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński); przełamywanie konwencji w twórczości Norwida (od "Zwolona" do "Pierścienia Wielkiej Damy")

- liryka romantyczna, różnorodność romantycznych poematów (od powieści poetyckich poprzez epopeję, poemat dygresyjny do poematów mistycznych); wiersze liryczne - centrum czy margines wielkiego romantyzmu (wybrane wiersze Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego Zaleskiego, Norwida, Lenartowicza...)

Literatura:

Wykład M. Strzyżewski (literatura wybrana)

- A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm;

- M. Janion, Gorączka romantyczna;

- M .A. Abrams, Zwierciadło i Lampa;

- Słownik literatury polskiej XIX wieku (wybrane hasła);

- Słownik polskiej krytyki literackiej (wybrane hasła);

- Manifesty romantyzmu. Antologia (red. A. Kowalczykowa);

- Idee programowe romantyków polskich (oprac. A. Kowalczykowa);

- Wybrane teksty literackie w opracowaniach w serii: Biblioteka Narodowa (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid) oraz literatura szczegółowa podmiotowa wskazywana w trakcie wykładu.

Uwagi:

Przedmiot kończy się egzaminem po zakończeniu całego kursu literatury XIX wieku - po dwóch semestrach. Jeżeli w semestrze letnim zajęcia będą miały formę tradycją, przewidujemy egzamin ustny przeprowadzony komisyjnie przez profesorów: Mirosława Strzyżewskiego (romantyzm) i Bogdana Burdzieja (pozytywizm). Jeżeli natomiast dominującą formą będzie zdalne nauczanie, egzamin będzie miał formę pisemną, polegająca na sukcesywnym opracowywaniu kolejnych zagadnień wskazanych przez egzaminatorów.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)