Historia literatury polskiej XIX w.
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | 2506-s1POL2Z-HLPDZ-W |
Kod Erasmus / ISCED: |
(brak danych)
/
(0232) Literatura i językoznawstwo
|
Nazwa przedmiotu: | Historia literatury polskiej XIX w. |
Jednostka: | Wydział Humanistyczny |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
4.00 (zmienne w czasie)
|
Język prowadzenia: | polski |
Wymagania wstępne: | brak |
Całkowity nakład pracy studenta: | Student za zaliczenie przedmiotu uzyskuje 4 punkty ECTS, odpowiadające nakładowi ok. 100 godzin pracy, z tego: 1,5 punktu ECTS - godziny kontaktowe 2,5 punktu ECTS - praca własna - przygotowanie egzaminu (czytanie obowiązujących pozycji i powtórzenie i synteza wiadomości z wykładu; student - posługując się listą lektur - musi przeczytać dzieła z epoki romantyzmu oraz opracowania historycznoliterackie) |
Efekty uczenia się - wiedza: | Po ukończeniu przedmiotu student/ka: W1: zna podstawowe terminy służące do opisu idei i konwencji literackich XIX wieku (K_W01). W2: ma uporządkowaną wiedzę na temat biografii i twórczości autorów kształtujących epokę i oddziaływania ich dzieł w XIX wieku i później (K_W03). W3: ma elementarną wiedzę o periodyzacji literatury polskiej końca XVIII i całego XIX wieku i jej głównych tendencjach, związkach z literaturą powszechną oraz z innymi dziedzinami sztuki (K_W04). W4: ma świadomość roli krytyki literackiej w kształtowaniu odbioru literatury XIX wieku; zna podstawową terminologię krytyczną (K_W05) W5: ma uporządkowaną wiedzę o literackich i pozaliterackich (np. historycznych, filozoficznych, społecznych, ideologicznych, kulturowych) kontekstach literatury polskiej kształtujących procesy jej tworzenia i odbioru (K_W06) W6: ma wiedzę na temat „literackiej mapy” XIX wieku (Wielka Emigracja, literatura krajowa, pierwsze i drugie pokolenie romantyków, pozytywiści, praca u podstaw etc.) (K_W07). |
Efekty uczenia się - umiejętności: | K_U: 03, 06, 08, 09, 10, 12, 13, 14, 16, 18, 20. Po ukończeniu przedmiotu student/ka: U1: Potrafi rozpoznać różne rodzaje tekstów kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem odpowiednich metod. U2: Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami właściwymi dla filologii. U3:: Potrafi pracować w zespole przyjmując różne role. U4: potrafi odpowiednio wyznaczyć priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania. U5: Umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności badawcze. U6: Rozumie dłuższe wypowiedzi na temat związany z kierunkiem studiów oraz większość rozmówców zabierających głos. U7: Umie rozpoznać rodzaj literacki i gatunkową konwencję poznawanych utworów. |
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne: | Po ukończeniu przedmiotu student/ka: K1: ma świadomość rangi literatury polskiej XIX wieku, jej miejsca w kulturze polskiej i europejskiej (K_K01); K2: wykazuje rozumienie dotyczące przemian kulturalnych, przełomów estetycznych i komunikacyjnych (K_K02); K3: wykazuje inwencję, jak wykorzystać zdobytą wiedzę w realizacji indywidualnych i zespołowych działań profesjonalnych np. uczestniczenie zespołach i konkursach recytatorskich, konferencjach studenckich (K_K07). |
Metody dydaktyczne: | Wykłady oraz wykłady z elementami konwersatoriów. Projekcje filmowe i teatralne jako uzupełnienie wykładu. Prezentacje multimedialne. |
Metody dydaktyczne eksponujące: | - pokaz |
Metody dydaktyczne podające: | - opowiadanie |
Metody dydaktyczne poszukujące: | - klasyczna metoda problemowa |
Metody dydaktyczne w kształceniu online: | - metody rozwijające refleksyjne myślenie |
Skrócony opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do głównych zagadnień ideowych i artystycznych literatury polskiej XIX wieku, prezentuje wpływ wydarzeń historycznych, przemian politycznych i społecznych na przełom, rozwój i zmierzch tej epoki w dziejach kultury (np. kulturowe konsekwencje wielkiej rewolucji francuskiej, rozbiorów Polski, powstań narodowych odzwierciedlone w tematach i ideach obecnych w literaturze). Pokazuje europejską specyfikę prądów estetycznych, a także miejsce dziewiętnastowiecznej literatury w przemianach polskiej świadomości narodowej oraz w rozwoju literatury narodowej. Zawiera informacje o kontekstach kulturowych (teatr, malarstwo, muzyka) i filozoficznych, wprowadza do problematyki antropologii literackiej. Na przykładzie wybranych utworów i dokumentów oraz ich recepcji pokazuje główne idee i formy artystyczne obecne w literaturze dziewiętnastowiecznej, a także przemiany koncepcji poezji i poety. Uzupełnieniem wykładu są konwersatoria. |
Pełny opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do głównych zagadnień ideowych i artystycznych literatury polskiej XIX wieku, prezentuje wpływ wydarzeń historycznych, przemian politycznych i społecznych na przełom, rozwój i zmierzch tej epoki w dziejach kultury (np. kulturowe konsekwencje wielkiej rewolucji francuskiej, rozbiorów Polski, powstań narodowych odzwierciedlone w tematach i ideach obecnych w literaturze). Pokazuje europejską specyfikę prądów estetycznych, a także miejsce dziewiętnastowiecznej literatury w przemianach polskiej świadomości narodowej oraz w rozwoju literatury narodowej. Zawiera informacje o kontekstach kulturowych (teatr, malarstwo, muzyka) i filozoficznych, wprowadza do problematyki antropologii literackiej. Na przykładzie wybranych utworów i dokumentów oraz ich recepcji pokazuje główne idee i formy artystyczne obecne w literaturze dziewiętnastowiecznej, a także przemiany koncepcji poezji i poety. Uzupełnieniem wykładu są konwersatoria. Wykład, konwersatoria oraz samodzielna praca studentów mają na celu poznanie przez studenta najważniejszych problemów światopoglądowych i artystycznych epoki, na które składają się następujące zagadnienia: 1. Nurty antyracjonalistyczne w filozofii XVIII wieku (tendencje antycywilizacyjne Rousseau), ich rola w przygotowaniu romantyzmu. Wpływ Wielkiej Rewolucji Francuskiej na przemiany polityczne, społeczne, kulturowe – rola tych przemian w przygotowaniu romantyzmu. Filozofia niemieckiego idealizmu (Fichte, Schelling, Hegel) jako jedna z części składowych ideologii romantyzmu. Intuicja jako narzędzie poznania. Romantyczna koncepcja człowieka. Świat psychiczny jednostki: odrębny i niepowtarzalny, kult geniuszu i poety, idea swobody twórczej. Indywidualizm romantyczny. Postawa buntu. „Choroby wieku”: werteryzm, reneizm, byronizm. Romantyczna natura. Romantyczne odkrycie historii. Historyzm romantyczny. Nowe kategorie teorii sztuki. Wielość ideałów estetycznych. Walka z klasycystycznym normatywizmem. Tematy romantycznej wyobraźni. 2. Powstanie nowoczesnej świadomości narodowej. Regionalizm romantyczny. Ludowość; różne aspekty ludowości w literaturze romantycznej. Polska recepcja filozofii idealizmu niemieckiego. Romantyczna teoria poznania. Ideologia zemsty. Mesjanizm – wersje: „rewolucyjna” i „organicznikowska”. Mistycyzm. Filozofia narodowa. Romantyczna idea wolności i postępu a problematyka narodowa. Konflikt jednostki ze światem na tle sprawy narodowej. Koncepcja poety narodowego i literatury narodowej. Historia Polski w literaturze epoki. Polska i polskość w przemyśleniach romantyków. 3. Tendencja do mieszania rodzajów i gatunków. Synkretyzm romantyczny. Amorfizm. Pojęcie formy otwartej. Ironia romantyczna. Gatunki synkretyczne: ballada, powieść poetycka, poemat dygresyjny – geneza, cechy charakterystyczne. „Pan Tadeusz” jako swoista „suma gatunków” (Wyka). Gawęda – geneza, odmiany. Powieść – „nobilitacja powieści” w dobie romantyzmu. Dramat romantyczny – geneza, cechy szczególne. Komedia pooświeceniowa oraz „wysoka”. Przemiany w obrębie liryki. Poezja mistyczna. 4. Sytuacja społeczno-polityczna narodu polskiego w XIX wieku. Periodyzacja dziejów literatury. Walka romantyków z klasykami. Obraz literatury przedlistopadowej. Podział na literaturę emigracyjną i krajową. Reakcja na klęski powstania listopadowego i styczniowego. Wielki romantyzm emigracyjny – charakterystyka twórczości Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego po powstaniu listopadowym. Drugie pokolenie romantyków. Poezja, proza i dramat w kraju. Powieściopisarstwo Józefa I. Kraszewskiego. Rozwój czasopiśmiennictwa. Schyłek romantyzmu. Zwrot ku realizmowi. Tendencje pozytywistyczne. Twórczość Cypriana Norwida. 5. Literatura polska po 1863 roku. Periodyzacja. Filozoficzny pozytywizm na Zachodzie a pozytywizm w Polsce. Recepcja myśli zachodnioeuropejskiej. Pozytywizm Comte’a. Nauka Darwina. Buckle i naturalistyczna interpretacja historii i kultury. Spencer i myśl socjologiczno–ekonomiczna pozytywizmu. Mill i etyka utylitarna. Taine i humanistyka pozytywizmu. Laicka i antyklerykalna orientacja „młodych”. 6. Początki ruchu „młodych”. Pokolenie Szkoły Głównej. Publicystyczny charakter początków pozytywizmu. Walka „młodej” i „starej” prasy. Pojęcie literatury tendencyjnej. Koncepcja zaangażowania twórcy. Dominacja prozy nad poezją, nowy czytelnik. Atak na powieść historyczną w pierwszej fazie epoki. Pozytywistyczne „kwestie” – kobieca, chłopska, żydowska. 7. Kryzys światopoglądowy pozytywizmu w drugiej połowie lat 80–tych. Przemiany świadomości społecznej. Nowe zjawiska polityczne. Kult powstania styczniowego. Odrodzenie się refleksji metafizycznej w literaturze. Literacka diagnoza kryzysu. Przejawy dekadentyzmu w literaturze schyłku dziesięciolecia. 8. Poezja drugiej połowy XIX wieku. Poromantyczne kontynuacje (Norwid, Lenartowicz). Twórczość Asnyka i Konopnickiej. Elementy parnasistowskie w poezji. Zapowiedzi dekadentyzmu. 9. Dramat w drugiej połowie XIX wieku. Twórczość komediowa M. Bałuckiego i J. Blizińskiego. Dramat obyczajowy. Życie teatralne w Galicji i w zaborze rosyjskim. 10. Znaczenie polskiej literatury dziewiętnastowiecznej w kulturze europejskiej. Literatura polska jako część kultury europejskiej. Szczególne miejsce romantyzmu i pozytywizmu w dziejach kultury polskiej. |
Literatura: |
- A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm; - M. Janion, Gorączka romantyczna; - M .A. Abrams, Zwierciadło i Lampa; - Słownik literatury polskiej XIX wieku (wybrane hasła); - Słownik polskiej krytyki literackiej (wybrane hasła); - Manifesty romantyzmu. Antologia (red. A. Kowalczykowa); - Idee programowe romantyków polskich (oprac. A. Kowalczykowa); - B. Dopart, "Polski romantyzm i wiek XIX", Kraków 2013; - Wybrane teksty literackie w opracowaniach w serii: Biblioteka Narodowa (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid) oraz literatura szczegółowa podmiotowa wskazywana w trakcie wykładu. - Borkowska, Pozytywiści i inni. A. Witkowska, Wielkie stulecie Polaków, 1987 (tu: Po 1863). - Obraz literatury polskiej XIX wieku, seria IV: Literatura polska w okresie realizmu i naturalizmu, t. 1-4. Zarysy monograficzne poszczególnych pisarzy i krytyków wymienionych wyżej w punkcie A.I. (przejrzeć). - J. Kulczycka-Saloni, Pozytywizm, 1971, (Biblioteka "Polonistyki"). |
Metody i kryteria oceniania: |
- uczestnictwo w wykładzie - Egzamin ustny na zakończenie semestru (zakres tematów i sposób zdawania egzaminu ustala prowadzący) (W1, W2, W3, W4, W5, W6, K1, K2, K3) |
Praktyki zawodowe: |
brak |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-02-20 |
Przejdź do planu
PN WT WYK
ŚR CZ WYK
PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 60 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Bogdan Burdziej, Mirosław Strzyżewski | |
Prowadzący grup: | Bogdan Burdziej, Mirosław Strzyżewski | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzamin
Wykład - Egzamin |
|
Skrócony opis: |
Wykład dotyczący romantyzmu: - romantyzm jako pierwszy nowoczesny prąd w kulturze europejskiej; - romantyzm polski a europejski; - estetyka romantyczna; - główne pojęcia (m.in. idealizm, kult wolności, filozofia natury, narodowość, nieskończoność, inność, realizm, psychologizm); - dynamika rozwoju prądu romantycznego na terenach polskich; - postawa romantyczna ponadczasowa; - główne dzieła literatury romantycznej europejskiej i polskiej; główni przedstawiciele sztuki literackiej; - idea korespondencji sztuk; - muzyczny idiom romantyzmu; - biografia romantyków. |
|
Pełny opis: |
- Inspiracje przemian w kulturze europejskiej na przełomie XVIII i XIX wieku (filozoficzne, polityczne, historyczne,); sprzeciw wobec tradycji oświecenia, kontynuacje klasycyzmu i jego kontestacje w literaturze i krytyce literackiej; tradycje przywracane do łask (Biblia, grecki antyk, średniowiecze, barok, w literaturze polskiej - XVII-wieczny sarmatyzm) i odrzucone (antyk rzymski, klasycyzm francuski). - Chronologia romantyzmu - granice i wewnętrzne cezury, wpływ wydarzeń politycznych na rytm epoki; różnorodność estetyki (estetyka Północy versus estetyka Południa, gotycyzm). - Romantyczny indywidualizm i jego odzwierciedlenia w biografiach pisarzy i kreacjach bohaterów romantycznych. - Drogi polskich poetów - od bajronizmu do profetyzmu (mesjanizm) - Inspiracje romantycznego dramatu metafizycznego (moralitetowe, misteryjne, dantejskie, szekspirowskie) i jego polski kanon (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński); przełamywanie konwencji w twórczości Norwida (od "Zwolona" do "Pierścienia Wielkiej Damy") - liryka romantyczna, różnorodność romantycznych poematów (od powieści poetyckich poprzez epopeję, poemat dygresyjny do poematów mistycznych); wiersze liryczne - centrum czy margines wielkiego romantyzmu (wybrane wiersze Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego Zaleskiego, Norwida, Lenartowicza...) |
|
Literatura: |
Wykład M. Strzyżewski (literatura wybrana) - A. Witkowska, R. Przybylski, Romantyzm; - M. Janion, Gorączka romantyczna; - M .A. Abrams, Zwierciadło i Lampa; - Słownik literatury polskiej XIX wieku (wybrane hasła); - Słownik polskiej krytyki literackiej (wybrane hasła); - Manifesty romantyzmu. Antologia (red. A. Kowalczykowa); - Idee programowe romantyków polskich (oprac. A. Kowalczykowa); - Wybrane teksty literackie w opracowaniach w serii: Biblioteka Narodowa (Mickiewicz, Słowacki, Krasiński, Norwid) oraz literatura szczegółowa podmiotowa wskazywana w trakcie wykładu. |
|
Uwagi: |
Przedmiot kończy się egzaminem po zakończeniu całego kursu literatury XIX wieku - po dwóch semestrach. Jeżeli w semestrze letnim zajęcia będą miały formę tradycją, przewidujemy egzamin ustny przeprowadzony komisyjnie przez profesorów: Mirosława Strzyżewskiego (romantyzm) i Bogdana Burdzieja (pozytywizm). Jeżeli natomiast dominującą formą będzie zdalne nauczanie, egzamin będzie miał formę pisemną, polegająca na sukcesywnym opracowywaniu kolejnych zagadnień wskazanych przez egzaminatorów. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.