Historia literatury bułgarskiej

Od studenta wymagana jest znajomość z zakresu literatury polskiej i powszechnej oraz historii na poziomie szkoły średniej.

Wykład - 4 punkty ECTS, ćwiczenia - 4 punkty ECTS

Łącznie 8 punktów ECTS = ok. 200 godz.

Godziny kontaktowe: wykład 60 godz. + ćwiczenia 30 godz. + konsultacje: 5 godz. = ok. 95 godz.

Praca własna studenta: przygotowanie do zajęć (przygotowanie do ćwiczeń - 15 godz. w tym czytanie zadanej literatury – 65 ) = 80 godz.

Przygotowanie do zaliczenia częściowych kolokwiów z przedmiotu: ok. 5 godz.

Przygotowanie do zaliczenia egzaminu: ok. 20 godz.

Student:

K_W04: ma podstawową wiedzę o literaturze z bałkańskiego obszaru kulturowego obejmującą jej periodyzację, genologię oraz twórczość wybranych autorów

K_W05: ma podstawową wiedzę z zakresu literaturoznawstwa ogólnego i bałkanologii

K_W06: ma podstawową wiedzę o powiązaniach filologii z pokrewnymi naukami humanistycznymi

K_W07: ma wiedzę o podstawowej terminologii i metodologii badań w dziedzinie filologii

K_W08: ma podstawową wiedzę o wybranych zagadnieniach historycznych, społecznych, religijnych, filozoficznych i politycznych warunkujących rozwój bałkańskiego obszaru kulturowego

K_W10: ma podstawową wiedzę o wybranych zagadnieniach, historycznych, społecznych, religijnych, filozoficznych i politycznych w wymiarze międzykulturowym

Student:

K_U01: potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje przy użyciu różnych źródeł, sposobów oraz narzędzi / technik informacyjno-komunikacyjnych

K_U03: rozumie odmienne postrzeganie życia społecznego przez osoby pochodzące z rożnych środowisk i kultur

K_U06: potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami właściwymi dla filologii

K_U07: potrafi pracować wedle celów i wskazówek formułowanych przez opiekuna naukowego

K_U10: umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności badawcze

K_U11: umie umiejscowić poznawane utwory w ogólnym kontekście historyczno- kulturowym

K_U12: umie rozpoznać rodzaj literacki i gatunkową konwencję poznawanych utworów

K_U13: umie dokonać analizy i interpretacji poznawanych utworów z użyciem podstawowej terminologii i właściwych metod

K_U17: posiada umiejętność argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych badaczy oraz formułowania wniosków

Student:

K_K01: ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju

K_K03: docenia tradycję i dziedzictwo kulturowe bałkańskiego obszaru kulturowego i ma świadomość odpowiedzialności za ich zachowanie

K_K07: potrafi rozpoznać różne rodzaje tekstów kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację z zastosowaniem odpowiednich metod

Zajęcia mają charakter wykładu informacyjnego (tj. konwencjonalnego) z elementami wykładu konwersatoryjnego wykładu problemowego oraz ćwiczeń. Spośród metod dydaktycznych poszukujących stosuje się klasyczną metodę problemową.

Na wykładach omawiany jest proces dziejowy literatury na przestrzeni wieków i jej ścisłe powiązania z historią i kulturą kraju. Podkreślona zostaje zarówno specyfika literatury danego kraju bałkańskiego, jak i jej związki z literaturami zachodnioeuropejskimi.

Ćwiczenia poświęcone są analizie i interpretacji poszczególnych utworów.

- pogadanka
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- okrągłego stołu

Ćwiczenia

Na zajęciach analizowane są najbardziej reprezentatywne dzieła literatury bułgarskiej począwszy od wieku XVIII do drugiej połowy wieku XX.

Celem wykładów jest omówienie procesu dziejowego literatury bułgarskiej na przestrzeni kilku stuleci po najnowszą literaturę. Proces ten ukazuje ścisłe powiązania między literaturą a historią kraju, zwłaszcza w wieku XIX. Podkreślona zostaje zarówno specyfika literatury bułgarskiej, jak i jej związki z literaturami zachodnioeuropejskimi.

Ćwiczenia poświęcone są analizie i interpretacji poszczególnych utworów pisarzy bułgarskich. Pracę z tekstami ma wzbogacić wiedza z zakresu historii i kultury Bułgarii, która studenci nabywają w toku studiów.

Treści kształcenia

1. Odrodzenie bułgarskie. "Słowianobułgarska historia" Paisija Chilendarskiego (początek ery nowożytnej, idea "pokrzepienia serc", idealizacja dziejów, krytyka grekomanii, tożsamość i duma narodowa).

3. Luben Karawełow "Bułgarzy dawnych czasów", "Bogaty biedak", "Męczennik" (sakralizacja ojczyzny, motywy biblijne, krytyka mentalności niewolniczej Bułgarów, konflikt pokoleń)

4. Christo Botew – Wybór poezji Problematyka: apologia rozumu, mit niewoli, ofiara i męczeństwo dla ojczyzny, romantyczny bunt)

5. Iwan Wazow – "Pod jarzmem", Wybór wierszy, "Niemili-niekochani". Problematyka: ojczyzna jako sacrum, walki narodowowyzwoleńcze, apostołowie wolności, mitologizacja narodu,

"chyszowie"bułgarscy emigranci

6. Aleko Konstantinow –" Baj Ganio". Obraz Bułgarii po wyzwoleniu, upadek ideałów odrodzeniowych, satyra "nowego" Bułgara jako uogólnienie procesów społecznych, zjawisko "bajganiowszczyzny": prymitywizm, parweniuszostwo, zaściankowość, pseudopatriotyzm.

7. Elin Pelin, "W cieniu klasztornej winnicy", "Czarne róże" ( idea franciszkanizmu; mit ziemi i przyrody; studium socjologiczno-psychologiczne chłopstwa, apologia wsi, konflikty społeczne,

erotyzm, humor; Zjawisko rozpadu kultury patriarchalnej w powieści "Gerakowie".

8. Bułgarskie programy i manifesty literackie.

9. Symbolizm bułgarski – Pejo Jaworow, Nikołaj Liliew i Teodor Trajanow

10. Nurt ekspresjonistyczny w poezji bułgarskiej Geo

Milewa ("Ekspresjonistyczny kalendarzyk","Śpią ikony", "Dzień gniewu", "Wrzesień"). Problematyka: rozdarcie współczesnego człowieka, chaos świata, groza wojny, pacyfizm, bunt głodnych mas, potępienie duchowej pustki mieszczaństwa,ekstatyczna pochwałą rewolucji, aktywizm, osąd moralny nad starym światem.

Poezja "wrześniowców": Nikoła Furnadżijew," Wiosenny wiatr" (urzeczenie żywiołem ludowego buntu, biologiczny witalizm, afirmacja rewolucji); Asen Razcwetnikow, "Stosy ofiarne" (kult ofiarnictwa, elegijny żal nad poległymi, sakralizacja powstańców).

12. Elizaweta Bagriana – Wybór poezji, (motyw drogi, podmiotowość kobieca,odrzucenie ról patriarchalnych, miłość, sensualizm w odczuwaniu świata, żywiołowy bunt przeciw wszelkim ograniczeniom, witalizm, fascynacja wolnością i przestrzenią).

13. Jordan Jowkow – "Staropłanińskie legendy", Wybór opowiadań ("Ziemianie", "Bułgarka", "Ostatnia radość","Ałbena", "Chłop z innej wsi", "Pieśń kół"). problematyka: estetyzacja wojny, apologia przeszłości,heroizm żołnierzy bułgarskich, wojna jako dzieło Boże; estetyczne piękno i etyczne dobro,kobieta grzeszna, konflikt kulturanatura,dualizm natury ludzkiej, wewnętrzne doskonalenie, grzech i upadek)

14.Georgi Rajczew,"Lustig i inne opowiadania". "czarny" ekspresjonizm: motyw zbrodni,szaleństwo, patologia, samobójstwo, walka płci, samotność jednostki, świat snów i halucynacji,

satanistyczno-naturalistyczna koncepcja świata, fascynacje Dostojewskim i Freudem;demoralizujące miasto

15. Współczesny dramat bułgarski – Jordan Radiczkow "(Próba lotu"), błazenada, aluzyjność,refleksja egzystencjalna, satyryczna deformacja; StanisławStratijew, "Owca" (absurdalność socjalistycznej rzeczywistości),

16. Dymitr Dimow, "Skazańcy" (obraz Hiszpanii w okresie wojny domowej, postać kobiety demonicznej)

17. Swetosław Minkow, "To wydarzyło sie w Lampadeforii" (karykaturalne przerysowanie współczesności)

18. Georgi Markow, "Zaoczne reportaże z Bułgarii" (krytyka rzeczywistości socjalistycznej:ideologizacja myślenia, kult jednostki, zjawisko donosicielstwa, strach, nowomowa)

Lektury obowiązkowe:

1.Siedem niebios i ziemia. Antologia dawnej prozy bułgarskiej

2. P. Chilendarski, Słowianobułgarska historia.

3. L. Karawełow, Bułgarzy dawnych czasów, Bogaty biedak, Męczennik

4. Ch. Botew, Wybór poezji (Do matki, Chadżi Dymitr, Powieszenie Wasyla Lewskiego, Do

mojej ostatniej miłości)

5. Wazow, Pod jarzmem, Niemili-niekochani,

Wybór poezji, Epopeja zapomnianych

6. N. Liliew, Wybór poezji

7. G. Milew, Wrzesień. Śpią ikony, Dzień gniewu

8. P. Jaworow, Wybór wierszy

9. E. Pelin, W cieniu klasztornej winnicy, Czarne róże, Gerakowie

10. J. Jowkow, Legendy ze Starej Płaniny, Ostatnia radość, Ziemianie, Pieśń kół, Chłop z innej

wsi, Sakwa prochu, Bułgarka, Bałkan.

E. Bagriana, Wybór poezji (Grzeszna i święta)

13. D. Gabe, Wybór poezji.

St.. Stratijew, Wybór opowiadań (Samotne wiatraki, Dzikie pszczoły) i Owca (dramat)

16. J. Radiczkow, Opowiadania (Proca, Prochowe abecadło, Balon na uwięzi). Próba lotu

(dramat)

17. G. Rajczew, Lustig i inne opowiadania

18. Konstantinow, Baj Ganio

19. D. Dimow, Skazańcy

20. G. Markow, Zaoczne reportaże z Bułgarii

Bibliografia:

- T. Dąbek – Wirgowa, Historia literatury bułgarskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980;idem, Pogranicze historii i mitu. Współczesne aktualizacje XIX – wiecznych mitów narodowych na

obszarze bułgarskim i macedońskim, Warszawa 1989;idem, Penczo Sławejkow. Tradycjonalizm i nowatorstwo, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973;

-Udział wzorców obcych w rozwoju historycznoliterackim

młodych literatur narodowych (na przykładzie awangardy bułgarskiej), [w:] Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria V, T. 2, Warszawa 1978;

-Symbolika religijna w literaturze bułgarskiej, [w:] Sacrum w literaturach słowiańskich, red. J. Gotfryd i P. Nowaczyński, Lublin1997.

- T. DąbekWirgowa i J. Wierzbicki, Kategorie peryferii i centrum w kształtowaniu się kultur narodowych, Warszawa 1986.

- Dzieje literatur europejskich, pod red. W. Floryana, t.3, Warszawa 1991.

- J. Sujecka , Obraz wielkiej przemiany w poezji bułgarskiej (1918-1925),Warszawa 1996; Ikona domu, Warszawa 2001;

- W. Gałązka, Oswajanie skorpionów. Szkice o literaturze bułgarskiej, Kraków 1992.

- E. Możejko, Iwan Wazow, Warszawa 1967.

- E. Możejko, Sztuka pisarska Jordana Jowkowa, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964.

- G. Szwat-Gyłybowa,- W kręgu bułgarskiej groteski. O twórczości Jordana Radiczkowa,Warszawa 1991; Haeresis bulgarica, Warszawa2005

- Studia z historii literatury i kultury Słowian, pod red. B. Czapik-Lityńskiej i Z. Darasza,Katowice 2000.

- Bułgarskie programy i manifesty literackie, wybór, przekład i opracowanie W. Gałązka, Kraków1983.

- Powstanie wrześniowe 1923 roku w literaturze bułgarskiej, red. T. Dąbek-Wirgowa, Warszawa1987.

- С. Игов, История на българската литература, София 2000.

- C. Juda, Pod znakiem BRLu.Kultura i literatura bułgarska w pułapce ideologii, Kraków 2003.

- Modernizm w literaturach słowiańskich (zachodnich i południowych). Pod red. M.Bobrownickiej, Wrocław 1973.

- Mity narodowe w literaturach słowiańskich. Studia poświęcone XI Międzynarodowemu Kongresowi Slawistów w Bratysławie, pod red. M. Bobrownickiej, Kraków 1992.

-C. Juda, Mitotwórcy i profani. Status mitu rodzimego we współczesnej prozie bułgarskiej,„Zeszyty Naukowe UJ. Prace historycznoliterackie”, Kraków 1992, z. 81.

- B. Żejmo, "Ponad stan. Motywy transgresyjne w twórczości Jordana Jowkowa, Toruń 2010.

Ćwiczenia

Podstawą do zaliczenia przedmiotu będzie (1) zaliczenie ćwiczeń z danej literatury (K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_W08, K_W10; K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U10, K_U11, K_U12, K_U13, K_U17; K_K01, K_K03, K_K07) oraz (2) napisanie pracy pisemnej – eseju na wybrany temat (K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_W08, K_W10; K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U10, K_U11, K_U12, K_U13, K_U17; K_K01, K_K03, K_K07).

Wykład

Student przystępuje do egzaminu ustnego, który sprawdzi (1) wiedzę nabytą w trakcie zajęć – z historii danej literatury, a także (2) znajomość i umiejętność przeprowadzenia analizy i interpretacji wybranej losowo lektury z listy (K_W04, K_W05, K_W06, K_W07, K_W08, K_W10; K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U10, K_U11, K_U12, K_U13, K_U17; K_K01, K_K03, K_K07)

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.

brak

Zgodnie z informacjami ogólnymi sylabusa przedmiotu.

Zgodnie z informacjami ogólnymi sylabusa przedmiotu.

Zgodnie z informacjami ogólnymi sylabusa przedmiotu.

1. Zajęcia będą odbywać się w trybie zdalnym - synchronicznie (w czasie rzeczywistym - zgodnie z planem zajęć).

2. Do prowadzenia zajęć stosowana będzie aplikacja Microsoft Teams.

3. Kryteria oceny pracy studenta w trakcie nauki zdalnej pozostają takie same jak w trybie stacjonarnym.