Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Język staro-cerkiewno-słowiański

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2514-s1ROS2Z-JSCS
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0231) Języki obce Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Język staro-cerkiewno-słowiański
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy: Zajęcia z modułów I i II do wyboru - II rok filologii rosyjskiej s1 - wymagania etapowe
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

zaliczenie I roku (dwa semestry) studiów slawistycznych (filologia rosyjska)

Rodzaj przedmiotu:

przedmiot obowiązkowy

Całkowity nakład pracy studenta:

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli (30 godz.)

- udział w konwersatoriach – 30 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (45 godz.)

- przygotowanie do konwersatoriów – 20 godz.

- przygotowanie do kolokwiów – 10 godz.

- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 15 godz.

Łącznie: 75 godz. (3 pkt. ECTS)


Od 2020/2021Z:

Godziny realizowane z udziałem nauczyciela (30 godz.):

- udział w konwersatoriach – 30 godz.

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta (70 godz.)

- przygotowanie do konwersatoriów – 30 godz.

- przygotowanie do kolokwiów – 25 godz.

- konsultacje i praca z nauczycielem akademickim – 15 godz.

Łącznie: 100 godz. (4 pkt. ECTS)



Efekty uczenia się - wiedza:

W1: Student opanowuje teoretyczne podstawy z zakresu grafii, fonetyki, morfologii i składni pierwszego literackiego języka Słowian [K_W01, K_W02]; W2: przyswaja ogólne wiadomości na temat społeczno-kulturowych i politycznych uwarunkowań powstania i rozwoju wczesnego piśmiennictwa słowiańskiego [K_W08, K_W12]; W3: posiada podstawową wiedzę z zakresu językoznawstwa diachronicznego, zna podstawową terminologię i metodologię badań diachronicznych [K_W03, K_W07]; W4: dysponuje wiadomościami na temat podobieństw i różnic w realizacji określonych praw, procesów/zjawisk językowych zachodzących między poszczególnymi językami słowiańskimi/grupami języków słowiańskich [K_W13].


Od 2020/2021Z:

Student:

W1: opanowuje teoretyczne podstawy z zakresu grafii, fonetyki, morfologii i składni pierwszego literackiego języka Słowian [K_W01, K_W02]; W2: przyswaja ogólne wiadomości na temat społeczno-kulturowych i politycznych uwarunkowań powstania i rozwoju wczesnego piśmiennictwa słowiańskiego [K_W06, K_W08]; W3: zna cechy charakterystyczne/tendencje translatorskie najwcześniejszych słowiańskich przekładów Biblii [K_W13]; W4: posiada podstawową wiedzę z zakresu językoznawstwa diachronicznego, zna podstawową terminologię i metodologię badań diachronicznych [K_W03, K_W07]; W5: dysponuje wiadomościami na temat podobieństw i różnic w realizacji określonych praw, procesów/zjawisk językowych zachodzących między poszczególnymi językami słowiańskimi/grupami języków słowiańskich [K_W11].


Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (por. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).


Efekty uczenia się - umiejętności:

U1: Student czyta ze zrozumieniem (posiłkując się słownikiem) cyrylickie teksty scs. [K_U02]; U2: rozpoznaje i wyjaśnia procesy językowe ps. odzwierciedlone w formach scs. oraz wiąże je z odpowiednimi ps. prawami językowymi [K_U01, K_U12]; U3: analizuje formy morfologiczne i konstrukcje składniowe zawarte we fragmentach tekstów pochodzących z zabytków scs. [K_U01, K_U12]; U4: zestawia zaobserwowane cechy charakterystyczne języka zabytków scs. z cechami innych języków słowiańskich oraz wskazuje podobieństwa i różnice między nimi [K_U01, K_U12, K_U15].


Od 2020/2021Z:

Student:

U1: czyta ze zrozumieniem (posiłkując się słownikiem) cyrylickie teksty scs. [K_U02, K_U19]; U2: rozpoznaje i wyjaśnia procesy językowe ps. odzwierciedlone w formach scs. oraz wiąże je z odpowiednimi ps. prawami językowymi [K_U01, K_U03, K_U07]; U3: analizuje formy morfologiczne i konstrukcje składniowe zawarte we fragmentach tekstów pochodzących z zabytków scs. [K_U01, K_U03, K_U07]; U4: zestawia zaobserwowane cechy charakterystyczne języka zabytków scs. z cechami innych języków słowiańskich oraz wskazuje podobieństwa i różnice między nimi [K_U01, K_U03, K_U07].


Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (por. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).


Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K1: Student ma świadomość przydatności zdobytych wiedzy i umiejętności, dotyczących pierwszego literackiego języka Słowian oraz słowiańskiej komparatystyki językowej do rozszerzenia kompetencji w zakresie studiowanego języka (rosyjskiego) [K_K01]; K2: zdaje sobie sprawę ze znaczenia dziedzictwa scs. dla pozostałych języków słowiańskich (w szczególności języka rosyjskiego) [K_K05].


Od 2020/2021Z:

Student:

K1: ma świadomość przydatności zdobytych wiedzy i umiejętności, dotyczących pierwszego literackiego języka Słowian oraz słowiańskiej komparatystyki językowej do rozszerzenia kompetencji w zakresie studiowanego języka (rosyjskiego) [K_K01]; K2: zdaje sobie sprawę ze znaczenia dziedzictwa scs. dla pozostałych języków słowiańskich (w szczególności języka rosyjskiego) [K_K03]; K3: jest przygotowany do sprawnego poruszania się w słowiańskim (rosyjskim) obszarze kulturowym [K_K05].


Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (por. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).

Metody dydaktyczne:

konwersacja, pokaz multimedialny, praktyczna analiza wyselekcjonowanych form oraz fragmentów tekstu pochodzących z zabytków scs. pod kątem omawianych zjawisk językowych




Metody dydaktyczne eksponujące:

- pokaz

Metody dydaktyczne podające:

- wykład konwersatoryjny

Metody dydaktyczne poszukujące:

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

Skrócony opis:

Celem kształcenia w ramach zajęć konwersatoryjnych z „Języka staro-cerkiewno-słowiańskiego” dla studentów II roku filologii rosyjskiej (studia stacjonarne 1. stopnia), w liczbie 30 godz., jest zdobycie podstawowych wiadomości z zakresu grafii, fonetyki, morfologii i składni, a także historii języka scs.; ponadto osiągnięcie umiejętności dokonywania praktycznych analiz fonetycznych i morfologiczno-składniowych wyselekcjonowanych form i fragmentów tekstów pochodzących z zabytków kanonu scs. oraz umiejętności zestawiania zaobserwowanych cech scs. z odpowiednimi cechami pozostałych języków słowiańskich, zwłaszcza języka rosyjskiego; zajęcia kończą się egzaminem, po semestrze 3.

Pełny opis:

Zajęcia konwersatoryjne z przedmiotu: „Język staro-cerkiewno-słowiański” obejmują następujące zagadnienia:

1. Język scs. jako najstarszy literacki język Słowian [(a) powstanie języka scs.; przyczyny i przebieg misji wielkomorawskiej; (b) język prasłowiański a język scs.: pojęcie prajęzyka i rodziny językowej (ojczyzna języka pie., rodziny i grupy językowe; podział języków ie. na grupy kentum i satem); metody rekonstrukcji języka ps., problem pierwotnego zasięgu języka ps., czyli praojczyzny Słowian (metody badania, różnice w poglądach, problem wspólnoty bałto-słowiańskiej itd.); problem ojczyzny (dialektu wyjściowego) języka scs. i jego nazwy; (c) stadia rozwojowe języka scs., pojęcie kanonu scs.; regionalne odmianki scs. i ich cechy charakterystyczne; (d) zabytki scs., główne linie podziału].

2. Scs. alfabety. Zasób scs. samogłosek i spółgłosek i ich pochodzenie [(a) historia scs. pisma (czy istniało pismo pogańskich Słowian?; jaki alfabet został stworzony przez Konstantyna-Cyryla – różnice w poglądach i ich argumentacja; dowody Šafařika na starszeństwo głagolicy/dowody Istrina na starszeństwo cyrylicy; (b) zasady czytania liter cyrylskich; (c) zewnętrzna strona tekstów (podział tekstów ze względu na użyty materiał – rękopisy, inskrypcje, gramoty; zdobnictwo zabytków i rodzaje pisma – ustaw, półustaw, skoropis; (d) scs. system wokaliczny i konsonantyczny; pochodzenie ps. samogłosek (prawo wiązania iloczasu z barwą, prawo sylab otwartych; uprzednianie samogłosek tylnych po spółgłoskach palatalnych jako wynik działania prawa korelacji palatalności)].

3. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych jako główny przejaw prawa korelacji palatalności [zjawisko palatalizacji: I, II, III – istota, kierunek zmian, wynik, różnice dialektyczne].

4. Odmiana rzeczownika – typy scs. deklinacji; wpływy deklinacyjne [kryteria podziału: wg pie. i ps. tematu/wg rodzaju; cechy charakterystyczne poszczególnych typów deklinacyjnych: temat, rodzaj, końcówka N i G sg.; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach rzeczownikowych; przesunięcia w obrębie deklinacji na –o– i –jo– oraz –a– i –ja– jako skutek palatalizacji III; pochodzenie tzw. wtórnych końcówek rzeczownika].

5. Zmiany fonetyczne w grupach z j i w grupie kt’(gt’) [połączenia j z samogłoskami, połączenia j ze spółgłoskami – palatalizacja przez jotę; zjawisko epentezy jako szczególny przypadek palatalizacji przez jotę; palatalizacja grupy kt’(gt’)].

6. Odmiana scs. czasownika – typy koniugacji [kryteria podziału – podział nadrzędny: wg tematu praes.; podział podrzędny – tzw. klasy czasownika: wg tematu inf.; podział wg Leskiena a podział wg Lehra-Spławińskiego; przegląd końcówek osobowych w poszczególnych typach koniugacyjnych; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach czasu teraźniejszego trybu oznajmującego].

7. Scs. tryb rozkazujący [formy syntetyczne i analityczne; zasady tworzenia; charakterystyczne przyrostki, ich pochodzenie i związek z przynależnością koniugacyjną czasownika; przegląd „końcówek”; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach imperativu; wariantywność form].

8. Odmiana scs. zaimka [podział na zaimki nierodzajowe i rodzajowe; typy zaimków nierodzajowych: osobowe, zwrotny, pytające, nieokreślone; formy enklityczne zaimków: 1. i 2. os. oraz zwrotnego; typy zaimków rodzajowych: wskazujące, pytające, względne, dzierżawcze, nieokreślone; podstawowe wzory odmiany: wg tematów miękkich, wg tematów twardych; odmiana mieszana; zmiany fonetyczne na granicy: przyimek + zaimek].

9. Odmiana i stopniowanie scs. przymiotnika [odmiana prosta, tzw. rzeczownikowa a odmiana złożona, tzw. zaimkowa; różnice strukturalne, znaczeniowe i składniowe między formami niezłożonymi i złożonymi; zmiany w złożonej odmianie przymiotnika – zanik joty interwokalicznej, asymilacja samogłosek, kontrakcja, haplologia, wyrównania analogiczne; stopniowanie regularne i nieregularne; charakterystyczne przyrostki stopnia wyższego; syntetyczne i analityczne formy stopnia najwyższego].

10. Scs. liczebnik i jego odmiana [podział na liczebniki: główne, porządkowe, zbiorowe; charakterystyka poszczególnych typów; przegląd końcówek; zasady łączenia liczebnika z rzeczownikiem – składnia zgody lub rządu].

11. Zmiany w zakresie samogłosek jerowych, grup przestawkowych i sonantów [pochodzenie i rozwój jerów; pozycja mocna i słaba; pozycja napięta; redukcja i wokalizacja jerów; przypadki asymilacji jerów; rozwój grup przestawkowych: nagłosowych i śródgłosowych; uzależnienie zmiany w grupach nagłosowych od intonacji; odstępstwa od przestawki; pochodzenie i rozwój sonantów; sonanty a zwykłe połączenia samogłosek jerowych ze spółgłoskami płynnymi].

12. Scs. czasy przeszłe proste – imperfekt i aoryst [znaczenie, struktura, funkcja, stosunek do innych czasów w językach słowiańskich i niesłowiańskich; tworzenie form imperfektu od czasowników reprezentujących różne typy koniugacyjne; tworzenie 3 typów aorystu – asygmatyczny, sygmatyczny I, sygmatyczny II – od czasowników różnych koniugacji; odzwierciedlenie procesów fonetycznych w formach imperfektu i/lub aorystu: i, u, r, k (g) + s + A ≥ x lub A + s + A ≥ x, palatalizacja I, wzdłużenie samogłosek rdzennych, uproszczenia grup spółgłoskowych, ściągnięcia samogłosek].

13. Scs. imiesłowy [imiesłowy czynne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. act., part. praet. act. I, part. praet. act II – struktura, zasady tworzenia, odmiana, znaczenie, pełnione funkcje; imiesłowy bierne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. pass., part. praet. pass. – budowa, tworzenie, znaczenie, pełnione funkcje, odmiana].

14. Czasownikowe formy złożone [perfectum, plusquamperfectum, futurum I i II, conditionalis, passivum – budowa, znaczenie].

15. Wybrane zagadnienia ze scs. składni [ważniejsze konstrukcje składniowe: składnia zgody wg znaczenia w związku głównym, forma orzecznika, dopełnienie sprawcy, przydawka celownikowa, podwójny biernik, miejscownik bezprzyimkowy, dativus absolutus, dativus cum infinitivo, accusativus cum infinitivo, supinum – struktura, znaczenie].

Literatura:

a. podstawowa:

1. Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, Warszawa 2011 (i starsze).

2. Friedelówna T., Łapicz Cz., Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 2008.

b. uzupełniająca:

1. Хабургаев Г. А., Старославянский язык, Москва 1974.

2. Eldarov G., Święci Cyryl i Metody – ojcowie teologii słowiańskiej, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 45-54.

3. Истрин В. А., 1100 лет славянской азбуки, Москва 1963.

4. Kmietowicz F., Kiedy Kraków był „Trzecim Rzymem”, Białystok 1994.

5. Mańczak W., Pochodzenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego a Kodeks Zografski, 2006.

6. Mareš F. W., Pierwszy słowiański język literacki i początki piśmiennictwa słowiańskiego, Kraków 1994.

7. Moszyński L., Między patriarchatem w Konstantynopolu a arcybiskupstwem w Salzburgu, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 35-44.

8. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006.

9. Naumow A., Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, Kraków 1985.

10. Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 2005.

11. Wójtowicz M., Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000.

Metody i kryteria oceniania:

Ocena bieżącego przygotowania się do zajęć: (1) aktywnego udziału w dyskusji na rozpatrywany na zajęciach temat (K_W01, 02, 03, 07, 08, 12, 13, K_U01, 02,15, K_K01, 05), (2) umiejętności rozwiązywania zadań praktycznych w ramach analizy form pochodzących z kanonicznych zabytków scs. (K_U01, 02, 12, K_K01); egzamin pisemny obejmujący: (1) polecenia teoretyczne (K_W01, 02, 03, 07, 08, 12, 13, K_K01) oraz (2) zadania praktyczne (K_U01, 02, 12, K_K01); warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60% łącznej liczby punktów przewidzianych za pytania teoretyczne i zadania praktyczne.

Od 2020/2021Z:

Ocena bieżącego przygotowania się do zajęć: (1) aktywnego udziału w dyskusji na rozpatrywany na zajęciach temat (K_W01, 02, 03, 06, 07, 08, 11, 13, K_U01, 02, K_K01, 03, 05), (2) umiejętności rozwiązywania zadań praktycznych w ramach analizy form pochodzących z kanonicznych zabytków scs. (K_U01, 02, 07, K_K01); kolokwium pisemne obejmujące: (1) polecenia teoretyczne (K_W01, 02, 03, 06, 07, 08, 11, 13, K_U19, K_K01) oraz (2) zadania praktyczne (K_U01, 02, 07, K_K01); warunkiem zaliczenia kolokwium jest uzyskanie co najmniej 60% łącznej liczby punktów przewidzianych za pytania teoretyczne i zadania praktyczne.

Uwaga! Zmiana efektów uczenia się (por. Informacje o zajęciach w cyklu 2022/23Z - Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup: Efekty uczenia się. Metody i kryteria oceniania).

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-02-20
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Arleta Szulc
Prowadzący grup: Arleta Szulc
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Celem kształcenia w ramach zajęć konwersatoryjnych z „Języka staro-cerkiewno-słowiańskiego” dla studentów II roku filologii rosyjskiej (studia stacjonarne 1. stopnia), w liczbie 30 godz., jest zdobycie podstawowych wiadomości z zakresu grafii, fonetyki, morfologii i składni, a także historii języka scs.; ponadto osiągnięcie umiejętności dokonywania praktycznych analiz fonetycznych i morfologiczno-składniowych wyselekcjonowanych form i fragmentów tekstów pochodzących z zabytków kanonu scs. oraz umiejętności zestawiania zaobserwowanych cech scs. z odpowiednimi cechami pozostałych języków słowiańskich, zwłaszcza języka rosyjskiego; zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną, po semestrze 3.

UWAGA! W zależności od sytuacji dopuszcza się zmianę przewidywanej stacjonarnej formy zajęć konwersatoryjnych na częściową bądź całkowitą formę zdalną (z wykorzystaniem platform MS Teams i Moodle). Por. Warianty: A, B, C, D [w:] Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup - Zakres tematów.

Pełny opis:

Zajęcia konwersatoryjne z przedmiotu: „Język staro-cerkiewno-słowiański” obejmują następujące zagadnienia:

1. Język scs. jako najstarszy literacki język Słowian [(a) powstanie języka scs.; przyczyny i przebieg misji wielkomorawskiej; (b) język prasłowiański a język scs.: pojęcie prajęzyka i rodziny językowej (ojczyzna języka pie., rodziny i grupy językowe; podział języków ie. na grupy kentum i satem); metody rekonstrukcji języka ps., problem pierwotnego zasięgu języka ps. czyli praojczyzny Słowian (metody badania, różnice w poglądach, problem wspólnoty bałto-słowiańskiej itd.); problem ojczyzny (dialektu wyjściowego) języka scs. i jego nazwy; (c) stadia rozwojowe języka scs., pojęcie kanonu scs.; regionalne odmianki scs. i ich cechy charakterystyczne; (d) zabytki scs., główne linie podziału].

2. Scs. alfabety. Zasób scs. samogłosek i spółgłosek i ich pochodzenie [(a) historia scs. pisma (czy istniało pismo pogańskich Słowian?; jaki alfabet został stworzony przez Konstantyna-Cyryla – różnice w poglądach i ich argumentacja; dowody Šafařika na starszeństwo głagolicy/dowody Istrina na starszeństwo cyrylicy; (b) zasady czytania liter cyrylskich; (c) zewnętrzna strona tekstów (podział tekstów ze względu na użyty materiał – rękopisy, inskrypcje, gramoty; zdobnictwo zabytków i rodzaje pisma – ustaw, półustaw, skoropis; (d) scs. system wokaliczny i konsonantyczny; pochodzenie ps. samogłosek (prawo wiązania iloczasu z barwą, prawo sylab otwartych; uprzednianie samogłosek tylnych po spółgłoskach palatalnych jako wynik działania prawa korelacji palatalności)].

3. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych jako główny przejaw prawa korelacji palatalności [zjawisko palatalizacji: I, II, III – istota, kierunek zmian, wynik, różnice dialektyczne].

4. Odmiana rzeczownika – typy scs. deklinacji; wpływy deklinacyjne [kryteria podziału: wg pie. i ps. tematu/wg rodzaju; cechy charakterystyczne poszczególnych typów deklinacyjnych: temat, rodzaj, końcówka N i G sg.; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach rzeczownikowych; przesunięcia w obrębie deklinacji na –o– i –jo– oraz –a– i –ja– jako skutek palatalizacji III; pochodzenie tzw. wtórnych końcówek rzeczownika].

5. Zmiany fonetyczne w grupach z j i w grupie kt’(gt’) [połączenia j z samogłoskami, połączenia j ze spółgłoskami – palatalizacja przez jotę; zjawisko epentezy jako szczególny przypadek palatalizacji przez jotę; palatalizacja grupy kt’(gt’)].

6. Odmiana scs. czasownika – typy koniugacji [kryteria podziału – podział nadrzędny: wg tematu praes.; podział podrzędny – tzw. klasy czasownika: wg tematu inf.; podział wg Leskiena a podział wg Lehra-Spławińskiego; przegląd końcówek osobowych w poszczególnych typach koniugacyjnych; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach czasu teraźniejszego trybu oznajmującego].

7. Scs. tryb rozkazujący [formy syntetyczne i analityczne; zasady tworzenia; charakterystyczne przyrostki, ich pochodzenie i związek z przynależnością koniugacyjną czasownika; przegląd „końcówek”; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach imperativu; wariantywność form].

8. Odmiana scs. zaimka [podział na zaimki nierodzajowe i rodzajowe; typy zaimków nierodzajowych: osobowe, zwrotny, pytające, nieokreślone; formy enklityczne zaimków: 1. i 2. os. oraz zwrotnego; typy zaimków rodzajowych: wskazujące, pytające, względne, dzierżawcze, nieokreślone; podstawowe wzory odmiany: wg tematów miękkich, wg tematów twardych; odmiana mieszana; zmiany fonetyczne na granicy: przyimek + zaimek].

9. Odmiana i stopniowanie scs. przymiotnika [odmiana prosta, tzw. rzeczownikowa a odmiana złożona, tzw. zaimkowa; różnice strukturalne, znaczeniowe i składniowe między formami niezłożonymi i złożonymi; zmiany w złożonej odmianie przymiotnika – zanik joty interwokalicznej, asymilacja samogłosek, kontrakcja, haplologia, wyrównania analogiczne; stopniowanie regularne i nieregularne; charakterystyczne przyrostki stopnia wyższego; syntetyczne i analityczne formy stopnia najwyższego].

10. Scs. liczebnik i jego odmiana [podział na liczebniki: główne, porządkowe, zbiorowe; charakterystyka poszczególnych typów; przegląd końcówek; zasady łączenia liczebnika z rzeczownikiem – składnia zgody lub rządu].

11. Zmiany w zakresie samogłosek jerowych, grup przestawkowych i sonantów [pochodzenie i rozwój jerów; pozycja mocna i słaba; pozycja napięta; redukcja i wokalizacja jerów; przypadki asymilacji jerów; rozwój grup przestawkowych: nagłosowych i śródgłosowych; uzależnienie zmiany w grupach nagłosowych od intonacji; odstępstwa od przestawki; pochodzenie i rozwój sonantów; sonanty a zwykłe połączenia samogłosek jerowych ze spółgłoskami płynnymi].

12. Scs. czasy przeszłe proste – imperfekt i aoryst [znaczenie, struktura, funkcja, stosunek do innych czasów w językach słowiańskich i niesłowiańskich; tworzenie form imperfektu od czasowników reprezentujących różne typy koniugacyjne; tworzenie 3 typów aorystu – asygmatyczny, sygmatyczny I, sygmatyczny II – od czasowników różnych koniugacji; odzwierciedlenie procesów fonetycznych w formach imperfektu i/lub aorystu: i, u, r, k (g) + s + A ≥ x lub A + s + A ≥ x, palatalizacja I, wzdłużenie samogłosek rdzennych, uproszczenia grup spółgłoskowych, ściągnięcia samogłosek].

13. Scs. imiesłowy [imiesłowy czynne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. act., part. praet. act. I, part. praet. act II – struktura, zasady tworzenia, odmiana, znaczenie, pełnione funkcje; imiesłowy bierne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. pass., part. praet. pass. – budowa, tworzenie, znaczenie, pełnione funkcje, odmiana].

14. Czasownikowe formy złożone [perfectum, plusquamperfectum, futurum I i II, conditionalis, passivum – budowa, znaczenie].

15. Wybrane zagadnienia ze scs. składni [ważniejsze konstrukcje składniowe: składnia zgody wg znaczenia w związku głównym, forma orzecznika, dopełnienie sprawcy, przydawka celownikowa, podwójny biernik, miejscownik bezprzyimkowy, dativus absolutus, dativus cum infinitivo, accusativus cum infinitivo, supinum – struktura, znaczenie].

Literatura:

a. podstawowa:

1. Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, Warszawa 2011 (i starsze).

2. Friedelówna T., Łapicz Cz., Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 2008.

b. uzupełniająca:

1. Хабургаев Г. А., Старославянский язык, Москва 1974.

2. Eldarov G., Święci Cyryl i Metody – ojcowie teologii słowiańskiej, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 45-54.

3. Истрин В. А., 1100 лет славянской азбуки, Москва 1963.

4. Kmietowicz F., Kiedy Kraków był „Trzecim Rzymem”, Białystok 1994.

5. Mańczak W., Pochodzenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego a Kodeks Zografski, 2006.

6. Mareš F. W., Pierwszy słowiański język literacki i początki piśmiennictwa słowiańskiego, Kraków 1994.

7. Moszyński L., Między patriarchatem w Konstantynopolu a arcybiskupstwem w Salzburgu, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 35-44.

8. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006.

9. Naumow A., Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, Kraków 1985.

10. Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 2005.

11. Wójtowicz M., Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Arleta Szulc
Prowadzący grup: Arleta Szulc
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Celem kształcenia w ramach zajęć konwersatoryjnych z „Języka staro-cerkiewno-słowiańskiego” dla studentów II roku filologii rosyjskiej (studia stacjonarne 1. stopnia), w liczbie 30 godz., jest zdobycie podstawowych wiadomości z zakresu grafii, fonetyki, morfologii i składni, a także historii języka scs.; ponadto osiągnięcie umiejętności dokonywania praktycznych analiz fonetycznych i morfologiczno-składniowych wyselekcjonowanych form i fragmentów tekstów pochodzących z zabytków kanonu scs. oraz umiejętności zestawiania zaobserwowanych cech scs. z odpowiednimi cechami pozostałych języków słowiańskich, zwłaszcza języka rosyjskiego; zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną, po semestrze 3.

UWAGA! W zależności od sytuacji dopuszcza się zmianę przewidywanej stacjonarnej formy zajęć konwersatoryjnych na częściową bądź całkowitą formę zdalną (z wykorzystaniem platform MS Teams i Moodle). Por. Warianty: A, B, C, D [w:] Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup - Zakres tematów.

Pełny opis:

Zajęcia konwersatoryjne z przedmiotu: „Język staro-cerkiewno-słowiański” obejmują następujące zagadnienia:

1. Język scs. jako najstarszy literacki język Słowian [(a) powstanie języka scs.; przyczyny i przebieg misji wielkomorawskiej; (b) język prasłowiański a język scs.: pojęcie prajęzyka i rodziny językowej (ojczyzna języka pie., rodziny i grupy językowe; podział języków ie. na grupy kentum i satem); metody rekonstrukcji języka ps., problem pierwotnego zasięgu języka ps. czyli praojczyzny Słowian (metody badania, różnice w poglądach, problem wspólnoty bałto-słowiańskiej itd.); problem ojczyzny (dialektu wyjściowego) języka scs. i jego nazwy; (c) stadia rozwojowe języka scs., pojęcie kanonu scs.; regionalne odmianki scs. i ich cechy charakterystyczne; (d) zabytki scs., główne linie podziału].

2. Scs. alfabety. Zasób scs. samogłosek i spółgłosek i ich pochodzenie [(a) historia scs. pisma (czy istniało pismo pogańskich Słowian?; jaki alfabet został stworzony przez Konstantyna-Cyryla – różnice w poglądach i ich argumentacja; dowody Šafařika na starszeństwo głagolicy/dowody Istrina na starszeństwo cyrylicy; (b) zasady czytania liter cyrylskich; (c) zewnętrzna strona tekstów (podział tekstów ze względu na użyty materiał – rękopisy, inskrypcje, gramoty; zdobnictwo zabytków i rodzaje pisma – ustaw, półustaw, skoropis; (d) scs. system wokaliczny i konsonantyczny; pochodzenie ps. samogłosek (prawo wiązania iloczasu z barwą, prawo sylab otwartych; uprzednianie samogłosek tylnych po spółgłoskach palatalnych jako wynik działania prawa korelacji palatalności)].

3. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych jako główny przejaw prawa korelacji palatalności [zjawisko palatalizacji: I, II, III – istota, kierunek zmian, wynik, różnice dialektyczne].

4. Odmiana rzeczownika – typy scs. deklinacji; wpływy deklinacyjne [kryteria podziału: wg pie. i ps. tematu/wg rodzaju; cechy charakterystyczne poszczególnych typów deklinacyjnych: temat, rodzaj, końcówka N i G sg.; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach rzeczownikowych; przesunięcia w obrębie deklinacji na –o– i –jo– oraz –a– i –ja– jako skutek palatalizacji III; pochodzenie tzw. wtórnych końcówek rzeczownika].

5. Zmiany fonetyczne w grupach z j i w grupie kt’(gt’) [połączenia j z samogłoskami, połączenia j ze spółgłoskami – palatalizacja przez jotę; zjawisko epentezy jako szczególny przypadek palatalizacji przez jotę; palatalizacja grupy kt’(gt’)].

6. Odmiana scs. czasownika – typy koniugacji [kryteria podziału – podział nadrzędny: wg tematu praes.; podział podrzędny – tzw. klasy czasownika: wg tematu inf.; podział wg Leskiena a podział wg Lehra-Spławińskiego; przegląd końcówek osobowych w poszczególnych typach koniugacyjnych; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach czasu teraźniejszego trybu oznajmującego].

7. Scs. tryb rozkazujący [formy syntetyczne i analityczne; zasady tworzenia; charakterystyczne przyrostki, ich pochodzenie i związek z przynależnością koniugacyjną czasownika; przegląd „końcówek”; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach imperativu; wariantywność form].

8. Odmiana scs. zaimka [podział na zaimki nierodzajowe i rodzajowe; typy zaimków nierodzajowych: osobowe, zwrotny, pytające, nieokreślone; formy enklityczne zaimków: 1. i 2. os. oraz zwrotnego; typy zaimków rodzajowych: wskazujące, pytające, względne, dzierżawcze, nieokreślone; podstawowe wzory odmiany: wg tematów miękkich, wg tematów twardych; odmiana mieszana; zmiany fonetyczne na granicy: przyimek + zaimek].

9. Odmiana i stopniowanie scs. przymiotnika [odmiana prosta, tzw. rzeczownikowa a odmiana złożona, tzw. zaimkowa; różnice strukturalne, znaczeniowe i składniowe między formami niezłożonymi i złożonymi; zmiany w złożonej odmianie przymiotnika – zanik joty interwokalicznej, asymilacja samogłosek, kontrakcja, haplologia, wyrównania analogiczne; stopniowanie regularne i nieregularne; charakterystyczne przyrostki stopnia wyższego; syntetyczne i analityczne formy stopnia najwyższego].

10. Scs. liczebnik i jego odmiana [podział na liczebniki: główne, porządkowe, zbiorowe; charakterystyka poszczególnych typów; przegląd końcówek; zasady łączenia liczebnika z rzeczownikiem – składnia zgody lub rządu].

11. Zmiany w zakresie samogłosek jerowych, grup przestawkowych i sonantów [pochodzenie i rozwój jerów; pozycja mocna i słaba; pozycja napięta; redukcja i wokalizacja jerów; przypadki asymilacji jerów; rozwój grup przestawkowych: nagłosowych i śródgłosowych; uzależnienie zmiany w grupach nagłosowych od intonacji; odstępstwa od przestawki; pochodzenie i rozwój sonantów; sonanty a zwykłe połączenia samogłosek jerowych ze spółgłoskami płynnymi].

12. Scs. czasy przeszłe proste – imperfekt i aoryst [znaczenie, struktura, funkcja, stosunek do innych czasów w językach słowiańskich i niesłowiańskich; tworzenie form imperfektu od czasowników reprezentujących różne typy koniugacyjne; tworzenie 3 typów aorystu – asygmatyczny, sygmatyczny I, sygmatyczny II – od czasowników różnych koniugacji; odzwierciedlenie procesów fonetycznych w formach imperfektu i/lub aorystu: i, u, r, k (g) + s + A ≥ x lub A + s + A ≥ x, palatalizacja I, wzdłużenie samogłosek rdzennych, uproszczenia grup spółgłoskowych, ściągnięcia samogłosek].

13. Scs. imiesłowy [imiesłowy czynne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. act., part. praet. act. I, part. praet. act II – struktura, zasady tworzenia, odmiana, znaczenie, pełnione funkcje; imiesłowy bierne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. pass., part. praet. pass. – budowa, tworzenie, znaczenie, pełnione funkcje, odmiana].

14. Czasownikowe formy złożone [perfectum, plusquamperfectum, futurum I i II, conditionalis, passivum – budowa, znaczenie].

15. Wybrane zagadnienia ze scs. składni [ważniejsze konstrukcje składniowe: składnia zgody wg znaczenia w związku głównym, forma orzecznika, dopełnienie sprawcy, przydawka celownikowa, podwójny biernik, miejscownik bezprzyimkowy, dativus absolutus, dativus cum infinitivo, accusativus cum infinitivo, supinum – struktura, znaczenie].

Literatura:

a. podstawowa:

1. Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, Warszawa 2011 (i starsze).

2. Friedelówna T., Łapicz Cz., Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 2008.

b. uzupełniająca:

1. Хабургаев Г. А., Старославянский язык, Москва 1974.

2. Eldarov G., Święci Cyryl i Metody – ojcowie teologii słowiańskiej, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 45-54.

3. Истрин В. А., 1100 лет славянской азбуки, Москва 1963.

4. Kmietowicz F., Kiedy Kraków był „Trzecim Rzymem”, Białystok 1994.

5. Mańczak W., Pochodzenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego a Kodeks Zografski, 2006.

6. Mareš F. W., Pierwszy słowiański język literacki i początki piśmiennictwa słowiańskiego, Kraków 1994.

7. Moszyński L., Między patriarchatem w Konstantynopolu a arcybiskupstwem w Salzburgu, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 35-44.

8. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006.

9. Naumow A., Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, Kraków 1985.

10. Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 2005.

11. Wójtowicz M., Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-02-19
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Arleta Szulc
Prowadzący grup: Arleta Szulc
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Celem kształcenia w ramach zajęć konwersatoryjnych z „Języka staro-cerkiewno-słowiańskiego” dla studentów II roku filologii rosyjskiej (studia stacjonarne 1. stopnia), w liczbie 30 godz., jest zdobycie podstawowych wiadomości z zakresu grafii, fonetyki, morfologii i składni, a także historii języka scs.; ponadto osiągnięcie umiejętności dokonywania praktycznych analiz fonetycznych i morfologiczno-składniowych wyselekcjonowanych form i fragmentów tekstów pochodzących z zabytków kanonu scs. oraz umiejętności zestawiania zaobserwowanych cech scs. z odpowiednimi cechami pozostałych języków słowiańskich, zwłaszcza języka rosyjskiego; zajęcia kończą się zaliczeniem z oceną, po semestrze 3.

UWAGA! W zależności od sytuacji dopuszcza się zmianę przewidywanej stacjonarnej formy zajęć konwersatoryjnych na częściową bądź całkowitą formę zdalną (z wykorzystaniem platform MS Teams i Moodle). Por. Warianty: A, B, C, D [w:] Zajęcia: Konwersatorium - Informacje wspólne dla wszystkich grup - Zakres tematów.

Pełny opis:

Zajęcia konwersatoryjne z przedmiotu: „Język staro-cerkiewno-słowiański” obejmują następujące zagadnienia:

1. Język scs. jako najstarszy literacki język Słowian [(a) powstanie języka scs.; przyczyny i przebieg misji wielkomorawskiej; (b) język prasłowiański a język scs.: pojęcie prajęzyka i rodziny językowej (ojczyzna języka pie., rodziny i grupy językowe; podział języków ie. na grupy kentum i satem); metody rekonstrukcji języka ps., problem pierwotnego zasięgu języka ps. czyli praojczyzny Słowian (metody badania, różnice w poglądach, problem wspólnoty bałto-słowiańskiej itd.); problem ojczyzny (dialektu wyjściowego) języka scs. i jego nazwy; (c) stadia rozwojowe języka scs., pojęcie kanonu scs.; regionalne odmianki scs. i ich cechy charakterystyczne; (d) zabytki scs., główne linie podziału].

2. Scs. alfabety. Zasób scs. samogłosek i spółgłosek i ich pochodzenie [(a) historia scs. pisma (czy istniało pismo pogańskich Słowian?; jaki alfabet został stworzony przez Konstantyna-Cyryla – różnice w poglądach i ich argumentacja; dowody Šafařika na starszeństwo głagolicy/dowody Istrina na starszeństwo cyrylicy; (b) zasady czytania liter cyrylskich; (c) zewnętrzna strona tekstów (podział tekstów ze względu na użyty materiał – rękopisy, inskrypcje, gramoty; zdobnictwo zabytków i rodzaje pisma – ustaw, półustaw, skoropis; (d) scs. system wokaliczny i konsonantyczny; pochodzenie ps. samogłosek (prawo wiązania iloczasu z barwą, prawo sylab otwartych; uprzednianie samogłosek tylnych po spółgłoskach palatalnych jako wynik działania prawa korelacji palatalności)].

3. Palatalizacja spółgłosek tylnojęzykowych jako główny przejaw prawa korelacji palatalności [zjawisko palatalizacji: I, II, III – istota, kierunek zmian, wynik, różnice dialektyczne].

4. Odmiana rzeczownika – typy scs. deklinacji; wpływy deklinacyjne [kryteria podziału: wg pie. i ps. tematu/wg rodzaju; cechy charakterystyczne poszczególnych typów deklinacyjnych: temat, rodzaj, końcówka N i G sg.; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach rzeczownikowych; przesunięcia w obrębie deklinacji na –o– i –jo– oraz –a– i –ja– jako skutek palatalizacji III; pochodzenie tzw. wtórnych końcówek rzeczownika].

5. Zmiany fonetyczne w grupach z j i w grupie kt’(gt’) [połączenia j z samogłoskami, połączenia j ze spółgłoskami – palatalizacja przez jotę; zjawisko epentezy jako szczególny przypadek palatalizacji przez jotę; palatalizacja grupy kt’(gt’)].

6. Odmiana scs. czasownika – typy koniugacji [kryteria podziału – podział nadrzędny: wg tematu praes.; podział podrzędny – tzw. klasy czasownika: wg tematu inf.; podział wg Leskiena a podział wg Lehra-Spławińskiego; przegląd końcówek osobowych w poszczególnych typach koniugacyjnych; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach czasu teraźniejszego trybu oznajmującego].

7. Scs. tryb rozkazujący [formy syntetyczne i analityczne; zasady tworzenia; charakterystyczne przyrostki, ich pochodzenie i związek z przynależnością koniugacyjną czasownika; przegląd „końcówek”; odzwierciedlenie procesów palatalizacyjnych w formach imperativu; wariantywność form].

8. Odmiana scs. zaimka [podział na zaimki nierodzajowe i rodzajowe; typy zaimków nierodzajowych: osobowe, zwrotny, pytające, nieokreślone; formy enklityczne zaimków: 1. i 2. os. oraz zwrotnego; typy zaimków rodzajowych: wskazujące, pytające, względne, dzierżawcze, nieokreślone; podstawowe wzory odmiany: wg tematów miękkich, wg tematów twardych; odmiana mieszana; zmiany fonetyczne na granicy: przyimek + zaimek].

9. Odmiana i stopniowanie scs. przymiotnika [odmiana prosta, tzw. rzeczownikowa a odmiana złożona, tzw. zaimkowa; różnice strukturalne, znaczeniowe i składniowe między formami niezłożonymi i złożonymi; zmiany w złożonej odmianie przymiotnika – zanik joty interwokalicznej, asymilacja samogłosek, kontrakcja, haplologia, wyrównania analogiczne; stopniowanie regularne i nieregularne; charakterystyczne przyrostki stopnia wyższego; syntetyczne i analityczne formy stopnia najwyższego].

10. Scs. liczebnik i jego odmiana [podział na liczebniki: główne, porządkowe, zbiorowe; charakterystyka poszczególnych typów; przegląd końcówek; zasady łączenia liczebnika z rzeczownikiem – składnia zgody lub rządu].

11. Zmiany w zakresie samogłosek jerowych, grup przestawkowych i sonantów [pochodzenie i rozwój jerów; pozycja mocna i słaba; pozycja napięta; redukcja i wokalizacja jerów; przypadki asymilacji jerów; rozwój grup przestawkowych: nagłosowych i śródgłosowych; uzależnienie zmiany w grupach nagłosowych od intonacji; odstępstwa od przestawki; pochodzenie i rozwój sonantów; sonanty a zwykłe połączenia samogłosek jerowych ze spółgłoskami płynnymi].

12. Scs. czasy przeszłe proste – imperfekt i aoryst [znaczenie, struktura, funkcja, stosunek do innych czasów w językach słowiańskich i niesłowiańskich; tworzenie form imperfektu od czasowników reprezentujących różne typy koniugacyjne; tworzenie 3 typów aorystu – asygmatyczny, sygmatyczny I, sygmatyczny II – od czasowników różnych koniugacji; odzwierciedlenie procesów fonetycznych w formach imperfektu i/lub aorystu: i, u, r, k (g) + s + A ≥ x lub A + s + A ≥ x, palatalizacja I, wzdłużenie samogłosek rdzennych, uproszczenia grup spółgłoskowych, ściągnięcia samogłosek].

13. Scs. imiesłowy [imiesłowy czynne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. act., part. praet. act. I, part. praet. act II – struktura, zasady tworzenia, odmiana, znaczenie, pełnione funkcje; imiesłowy bierne – charakterystyka poszczególnych typów: part. praes. pass., part. praet. pass. – budowa, tworzenie, znaczenie, pełnione funkcje, odmiana].

14. Czasownikowe formy złożone [perfectum, plusquamperfectum, futurum I i II, conditionalis, passivum – budowa, znaczenie].

15. Wybrane zagadnienia ze scs. składni [ważniejsze konstrukcje składniowe: składnia zgody wg znaczenia w związku głównym, forma orzecznika, dopełnienie sprawcy, przydawka celownikowa, podwójny biernik, miejscownik bezprzyimkowy, dativus absolutus, dativus cum infinitivo, accusativus cum infinitivo, supinum – struktura, znaczenie].

Literatura:

a. podstawowa:

1. Bartula Cz., Podstawowe wiadomości z gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiej na tle porównawczym, Warszawa 2011 (i starsze).

2. Friedelówna T., Łapicz Cz., Język staro-cerkiewno-słowiański, Toruń 2008.

b. uzupełniająca:

1. Хабургаев Г. А., Старославянский язык, Москва 1974.

2. Eldarov G., Święci Cyryl i Metody – ojcowie teologii słowiańskiej, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 45-54.

3. Истрин В. А., 1100 лет славянской азбуки, Москва 1963.

4. Kmietowicz F., Kiedy Kraków był „Trzecim Rzymem”, Białystok 1994.

5. Mańczak W., Pochodzenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego a Kodeks Zografski, 2006.

6. Mareš F. W., Pierwszy słowiański język literacki i początki piśmiennictwa słowiańskiego, Kraków 1994.

7. Moszyński L., Między patriarchatem w Konstantynopolu a arcybiskupstwem w Salzburgu, [w:] Cyryl i Metody – Apostołowie i Nauczyciele Słowian (Studia i dokumenty), cz. 1: Studia, red. J. S. Gajek, L. Górka, Lublin 1991, s. 35-44.

8. Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 2006.

9. Naumow A., Pasterze wiernych Słowian: święci Cyryl i Metody, Kraków 1985.

10. Stieber Z., Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 2005.

11. Wójtowicz M., Początki pisma słowiańskiego, Poznań 2000.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)