Przedmiot językoznawczy: Sowiecki i rosyjski dyskurs totalitarny

Brak.

Godziny realizowane z udziałem nauczycieli ( godz.):

- udział w ćwiczeniach 30;

Czas poświęcony na pracę indywidualną studenta ( godz.):

- przygotowanie do ćwiczeń - 25

Łącznie: 55 godz. (2 ECTS)

K_W03 ma zaawansowaną wiedzę z zakresu językoznawstwa;

K_W06 ma zaawansowaną wiedzę o powiązaniach filologii z pokrewnymi naukami humanistycznymi;

K_W07 ma wiedzę o terminologii i metodologii badań w filologii w stopniu zaawansowanym;

K_W08 ma zaawansowaną wiedzę o wybranych zagadnieniach historycznych, społecznych, religijnych,

filozoficznych i politycznych warunkujących rozwój wybranego obszaru kulturowego;

K_U03 potrafi rozpoznać różne rodzaje tekstów kultury oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację

z zastosowaniem odpowiednich metod;

K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami właściwymi dla filologii;

K_U17 posiada umiejętność argumentowania z wykorzystaniem poglądów innych badaczy oraz formułowania

wniosków;

K_K01 ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i

rozwoju;

K_K07 rozumie odmienne postrzeganie życia społecznego przez osoby pochodzące z rożnych środowisk i kultur

- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa
- studium przypadku

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z mechanizmami działania dyskursu totalitarnego w dwóch jego odmianach - sowieckim i współczesnym rosyjskim oraz z uwarunkowaniami koniecznymi dla skutecznego jego funkcjonowania.

1. Pojęcie dyskursu i jego wieloznaczność

2. Pozajęzykowe uwarunkowania dyskursu totalitarnego

3. Tzw. nowomowa jako zagadnienie z pogranicza różnych dyscyplin naukowych. Podstawowe pojęcia lingwistyki przydatne w analizie tekstów dyskursu totalitarnego

4. Cechy dyskursu totalitarnego

5. Teoria dyskursu ideologicznego - ideologemy, ich rola i specyfika.

Aksjologizacja dyskursu jako podstawowy chwyt oddziaływania na odbiorcę

6. Metafora w dyskursie ideologicznym - teoria metafory pojęciowej i metafory archetypowej w analizie dyskursu perswazyjnego

7. Wybrane językowe realizacje kultu Stalina jako przykład funkcjonowania dyskursu totalitarnego - analiza wybranych użyć

8. Ludzie kultury i ich sytuacja w sowieckim systemie totalitarnym

9. Kultura na służbie ideologii. Dyskurs a kultura w okresie poststalinowskim

10. Militaryzacja w świadomości w dyskursie i kulturze totalitarnej

11. Rosyjski dyskurs totalitarny w wariancie ultraprawicowym – uwarunkowania zewnętrzne i najważniejsze cechy

12. Europa w ultraprawicowym dyskursie prawosławnym - pojęcie stereotypu.

13. Ukraina w rosyjskim dyskursie totalitarnym

Literatura obowiązkowa:

Cegieła A., O niewiarygodności języka w dyskursie ideologicznym, "Poradnik językowy" 10/ 2022, s. 133-146.

Filipczak-Białkowska A., Konstruowanie profilu ideologicznego jako metoda badania dyskursu politycznego, [w:] A. Barańska-Szmitko (red.), Metody badania komunikacji i mediów. Perspektywa teoretyczna i analityczna, Łódź 2021, s. 203-233.

Głowiński M., Nowomowa i ciągi dalsze, Kraków 2009 (fragmenty).

Heller M., Maszyna i śrubki, Warszawa 1989 (fragmenty).

Kuchta A., Język w służbie iluzji, czyli o czym „mówi” nowomowa?, „Maska”, nr 14/ 2012 s. 17-32.

Noińska M., O źródłach wieloznaczności pojęcia dyskurs w językoznawstwie (na materiale języków polskiego, rosyjskiego i angielskiego), „Progress. Journal of Young Researchers”, nr 2/ 2017, s. 72-82.

Witosz B., Styl dyskursu ideologicznego z perspektywy lingwistycznej, U. Okulska, U. Topczewska, A. Jopek-Bosiacka (red.), Wybrane zagadnienia lingwistyki tekstu, analizy dyskursu i komunikacji międzykulturowej – In memoriam Profesor Anny Duszak, Warszawa 2018, s. 93-110.

Zemszał P., Ojciec, wódz, nauczyciel. Nominacje językowe dotyczące Stalina w sowieckim dyskursie ideologicznym w okresie powojennym, Toruń 2016 (wybrane fragmenty).

Zemszał P., Pojęcie wolności w optyce dychotomii SWOI - OBCY w tekstach sowieckiego ideologicznego dyskursu o kulturze w latach 1953-1957, "Socjolingwistyka" XXXIII/ 2019, s. 113-125.

Zemszał P., Kultura - ideologia - metafora. Metaforyczne dychotomie związane z kategoriami SWOICH i OBCYCH w ideologicznym subdyskursie o kulturze w ZSRR w latach 1953-1957, Toruń 2018 (wybrane fragmenty).

Zemszał P., Stereotyp Europy w dyskursie radykalnego ruchu prawosławnego w Rosji : część 1, „Przegląd Wschodnioeuropejski”, vol. 13, nr 1/ 2022, s.127-149; część 2, „Przegląd Wschodnioeuropejski”, vol. 13, nr 2/ 2022, s.139-150.

Zemszał P., Językowe sposoby deprecjacji Ukrainy jako niezależnego państwa i jej delegitymizacji w dyskursie rosyjskiego radykalnego prawosławia, "Przegląd Rusycystyczny" 2/ 2023, s. 208-232.

Literatura uzupełniająca:

Dudek-Waligóra G., Taktyka zniewagi w dyskursie politycznym a łamanie tabu językowego (na przykładzie wystąpień W. Putina i W. Żyrinowskiego), [w:] Tabu w języku, literaturze i kulturze. red. A. Car, I. Piechnik, Kraków 2021.

Jedliński M., Współczesny dyskurs neoeurazjatyzmu rosyjskiego wobec Europy Środkowo-Wschodniej, „Porównania”, nr 16/ 2015, s. 31-46.

Kiklewicz A., Tabu: aspekty pragmatyczne, „Zeszyty Prasoznawcze”, t.59, nr 3/ 2016, s. 489-511.

Narloch S., Totalitaryzm medialny a tożsamość narodowa Rosjan, „Studia bezpieczeństwa narodowego” r. 5, nr 8/ 2015, s. 219-243.

Ożóg K., Strategie propagandowe w dyskursie stalinowskim skierowanym do młodzieży, „Oblicza komunikacji”, nr 7/ 2014, s. 75-87.

Włodkowska-Bagan, A., Rosyjska ofensywa propagandowa. Casus Ukrainy, „Studia Politologiczne”, vol. 49/ 2018, s. 109-124.

Zaliczenie z oceną po semestrze: obecność i aktywność na zajęciach; bieżące przygotowanie; pisemny sprawdzian w końcu semestru (zakres tematyczny zaliczenia pokrywa się z tematami wymienionymi w opisie szczegółowym przedmiotu).

Metody oceniania:

sprawdzian pisemny w formie testu

Kryteria oceniania:

Zaliczenie na ocenę na podstawie obecności i aktywności na zajęciach, a także wyników zapowiedzianych prac kontrolnych; wymagany próg na ocenę dostateczną - 60%, dostateczny plus - 71 % , dobry - 77 %, dobry plus - 83 %, bardzo dobry – 89%.