Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - Centralny punkt logowania
Strona główna

Etnologia Polski

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: 2525-s1ETN1Z-EP
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (0314) Socjologia i kulturoznawstwo Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: Etnologia Polski
Jednostka: Wydział Humanistyczny
Grupy: Etnologia s1, przedmioty obowiązkowe dla 1 semestru 1 roku
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Wymagania wstępne:

brak
Całkowity nakład pracy studenta:

1. Godziny realizowane z udziałem nauczycieli:

- 30 godzin konwersatorium = 1p. ECTS;

2. Czas studenta poświęcony na pracę indywidualną:

- przygotowanie do zajęć (czytanie literatury i realizacja powierzonych zadań) = 30 godzin = 1p. ECTS

- przygotowanie do zaliczenia zajęć = 25 godzin = 1p. ECTS

Łącznie: 85 godz. (3 ECTS)
Efekty uczenia się - wiedza:

Student/ka zna i rozumie zakres studiów etnicznych i narodowościowych, zróżnicowania etnicznego i narodowego obszaru Polski wraz z ich kulturowymi wytworami regionalnymi i lokalnymi (na podstawie K_W04).

Student/ka zna i rozumie zakres metodologii badań etnologii Polski wraz z odnośną terminologią (na podstawie K_W03).

K_W06 Student/ka zna i rozumie zaawansowanym stopniu - złożoność i zmienność kultury oraz różnorodność metod jej interpretacji. Strukturę i instytucje społeczne oraz ich wpływ na miejsce i rolę jednostki w społeczeństwie.


Efekty uczenia się - umiejętności:

K_U02 Student/ka potrafi opracować źródła zastane i wywołane oraz przeprowadzić ich analizę, a następnie zastosować je w dyskusji, referacie lub opracowaniu naukowym.

Student/ka potrafi przygotować krótkie wypowiedzi ustne oraz opracowania pisemne na zadany temat z zastosowaniem warsztatu naukowego (streszczenie tekstu, referat, notatka z lektury) (na podstawie K_U05).
Efekty uczenia się - kompetencje społeczne:

K_K04 Student/ka jest gotowy/a do wykorzystywania posiadanej wiedzy w rozwiązywaniu problemów kulturowo-społecznych, badawczych oraz korzystania z wiedzy eksperckiej.
Metody dydaktyczne:

Wykład konwersatoryjny, wykład problemowy, prezentacja multimedialna;

pogadanka, metoda ćwiczeniowa, metoda laboratoryjna, metoda referatu, gra (quiz).
Skrócony opis:

Celem zajęć jest poznanie kulturowej specyfiki obszaru Polski w ujęciu etnograficznym oraz poznanie procesów historyczno-kulturowych warunkujących kształtowanie się odrębności kulturowych, etnicznych i regionalnych kraju i oddziałujących na zjawiska zachodzące współcześnie.
Pełny opis:

Tematyka zajęć została ukierunkowana na przybliżenie uczestnikom kulturowej specyfiki obszaru Polski pod względem etnograficznym, tak w ujęciu historycznym jak i współczesnym, m.in. w kontekście fenomenu badawczego jakim jest tzw. kultura ludowa.

Analizowane są czynniki kształtujące krajobraz kulturowy Polski, w szczególności procesy osadnicze, przemieszczenia ludności, tradycyjne formy gospodarowania i niektóre elementy tradycyjnej kultury materialnej i społecznej. Dyskutowane są mechanizmy kształtowania się, bądź zanikania odrębności lokalnych, etnicznych i narodowościowych oraz problematyka relacji międzykulturowych i związanych z nimi postaw. Studenci zapoznają się z charakterystyką poszczególnych regionów etnograficznych Polski uwzględniając przy tym kwestie identyfikacji etnicznej i regionalnej (w tym jej nieoczywiste wymiary np. na obszarach Ziem Północnych i Zachodnich) oraz współczesne procesy restytuowania, podtrzymywania i konstruowania tradycji.
Literatura:

1. Jasiewicz Zbigniew, Etnologia polska. Między etnografią a antropologią kulturową, NAUKA 2/2006, s. 65-80.

(także jako zasób cyfrowy: Kolekcja PTL w Bibliotece Cyfrowej UWr na ptl.info.pl).

2. Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, NCK 2014 (https://nck.pl/badania/raporty/kultura-ludowa-teorie-praktyki-polityki.

3. Burszta Józef, Od osady słowiańskiej do współczesnej wsi, Wrocław 1958.

4. Kolberg Oskar, Dzieła wszystkie, Polskie Wyd. Muzyczne, Wrocław-Poznań 1962-1963, t. 1-84; (wybrane fragmenty) (wersja cyfrowa http://oskarkolberg.pl/pl-PL/Page/64).

5. Pokropek. Etnografia. Materialna kultura Polski na tle porównawczym, Wyd. naukowe PWN, Warszawa 2019 (fragmenty).

6. Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy – między polskością i niemieckością, red. A. Sakson, Instytut Zachodni, Poznań 2008 (fragmenty).
Metody i kryteria oceniania:

Zaliczenie na ocenę.

Student będzie oceniany na podstawie znajomości zagadnień dyskutowanych na zajęciach oraz znajomości zadawanych i omawianych lektur, a także przygotowania do zajęć, aktywności i zaangażowania w wykonywanie w ramach zajęć zadań.

Szczegółowe sposoby i kryteria zaliczania podawane są w ramach aktualnego opisu zajęć w cyklu.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2024/25" (w trakcie)

Okres: 2024-10-01 - 2025-02-23
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Konwersatorium, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Joanna Książek
Prowadzący grup: Joanna Książek
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę
Skrócony opis:

Celem zajęć jest poznanie kulturowej specyfiki obszaru Polski w ujęciu etnograficznym oraz poznanie procesów historyczno-kulturowych warunkujących kształtowanie się odrębności kulturowych, etnicznych i regionalnych kraju i oddziałujących na zjawiska zachodzące współcześnie.
Pełny opis:

Zagadnienia omawiane w trakcie kolejnych wykładów

1. Dyskusja wokół pojęcia „kultura ludowa” i pojęć pokrewnych.

2. Dzieje badań etnograficznych w Polsce – tematy, idee, podejścia badawcze i metody.

3. Procesy osadnicze na ziemiach polskich, etapy rozwoju polskiej wsi.

4. Ruchy migracyjne ludności, przemieszczenia, przesiedlenia i ich skutki.

5., 6. Charakterystyka elementów kultury materialnej i społecznej (typy gospodarki, zajęcia rolnicze i pozarolnicze, rzemiosło, rękodzieło, narzędzia, ubiór, architektura).

7. Inni / Obcy w kulturze ludowej (obraz Żydów i Cyganów w kulturze ludowej).

8., 9., 10., 11., 12., 13. Charakterystyka regionów etnograficznych Polski z perspektywy historycznej i współczesnej (kryteria podziału, makroregiony i subregiony, identyfikacja lokalna, regionalna i etniczna, narodowościowa).

Pomorze

Wielkopolska

Warmia i Mazury

Małopolska

Mazowsze

Podlasie, Lubelszczyzna, Rzeszowszczyzna

14. Współczesne badania i projekty kulturowe osadzone w kontekście regionalnym lub nawiązujące do dawnych tradycji.
Literatura:

Literatura podstawowa:

Berendt E., Kultury ludowej życie i umieranie, [w:] Kultura ludowa. Teorie. Praktyki. Polityki, red. B. Fatyga, R. Michalski, NCK 2014, s. 90-96.

Jasiewicz Z., Etnologia polska. Między etnografią a antropologią kulturową, NAUKA 2/2006, s. 65-80.

Burszta J., Od osady słowiańskiej do współczesnej wsi, Wrocław 1958.

Kolberg O., Dzieła wszystkie, Polskie Wyd. Muzyczne, Wrocław-Poznań 1962-1963, t. 1-84; wersja cyfrowa http://oskarkolberg.pl/pl-PL/Page/64 (wybrane fragmenty).

Pokropek M., Etnografia. Materialna kultura Polski na tle porównawczym, Wyd. naukowe PWN, Warszawa 2019 (fragmenty).

Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy – między polskością i niemieckością, red. A. Sakson, Poznań: Instytut Zachodni 2008 (fragmenty).

Bystroń J.S, Nazwy i przezwiska polskich grup plemiennych i lokalnych, Kraków 1925.

Zowczak M., Dlaczego Cygan kradnie? Przyczyny zróżnicowania ludzi według biblii ludowej, Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1992 t.46 z.1.

Nowoczesność i globalizacja na północnym Podlasiu. Perspektywa etnograficzna, red. P. Cichocki, H. Patzer, Warszawa 2012.

* oraz wybrana monografia regionalna z listy udostępnionej przez prowadzącego.

Literatura uzupełniająca:

Angutek D., Tradycje wytworzone rodzącej się ponowoczesności w Polsce, Bydgoszcz, 2018.

Atlas Wysiedlenia, wypędzanie, ucieczki 1939-1959: atlas ziem Polski: Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Demart 2008.

Burszta W., Od folkloru lokalnego do postfolkloryzmu „narodowego, Polska Sztuka Ludowa, t. 43, nr 3 (1989), s. 158-165.

Bystroń J. S., Etnografia Polski, Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa, 1947.

Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. Biernacka Maria et al., Wyd. PAN, Wrocław 1976.

Kultura ludowa Wielkopolski, t. 1-3, red. J. Burszta, Poznań 1960-1967 (fragmenty).

Libera Z., Lud ludoznawców. Kilka rysów do opisania fizjognomii i postaci ludu naszego, czyli etnograficzna wycieczka po XIX wieku, [w:] Etnologia polska między ludoznawstwem a antropologią, red. A. Posern-Zieliński, Poznań 1995, s. 137-152.

Mróz L., Świadomościowe wyznaczniki dystansu etnicznego, Etnografia Polska, t. 23. Nr 2 (1981).

Słomka J., Pamiętniki włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Wyd. MHMT, Tarnobrzeg 2008.

Szyfer A., Próba uporządkowania kategorii (…), w: Aktywność kulturalna wsi polskiej: wczoraj, dzisiaj, jutro, Poznań 2010, s. 31-40.

Zowczak M., O długim trwaniu Polaków na Podolu. Imponderabilia tożsamości, [w:] Podole i Wołyń. Szkice etnograficzne, red. Ł. Smyrski, M. Zowczak, Warszawa 2003.

Uwagi:

Zaliczenie na ocenę.

Na ocenę końcową składają się:

-wynik kolokwium ustnego obejmującego zagadnienia poruszane na zajęciach oraz treść monografii regionalnej wybranej z listy udostępnionej przez prowadzącego;

- przygotowanie do zajęć (czytanie zadanych tekstów), aktywność na zajęciach oraz oceny cząstkowe z realizacji krótkich zadań określonych przez wykładowcę.

Wykaz zagadnień na kolokwium zostanie udostępniony przez prowadzącego co najmniej dwa tygodnie przed terminem zaliczenia.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
ul. Jurija Gagarina 11, 87-100 Toruń tel: +48 56 611-40-10 https://usosweb.umk.pl/ kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-3 (2024-12-18)