Teoria kultury - etap I

Przedmiot stanowi przegląd wybranych klasycznych i współczesnych teorii kultury. Studenci zostaną zapoznani z węzłowymi problemami i głównymi postaciami z zakresu teorii kultury. Przedmiotem zajęć będą w szczególności antropologiczne teorie kultury, a przedkładane treści będą wiązane z dorobkiem antropologicznym w zakresie wkładu do rozumienia i konceptualizowania teoretycznych ujęć kultury i ich praktycznych aplikacji. Wykład ma charakter w głównej mierze chronologiczny (pierwsza część kursu koncentrować się będzie na historycznych i klasycznych problemach i podejściach badawczych, druga na problematyce współczesnej), zaś ćwiczenia będą miały w toku całych zajęć charakter problemowy.

Tematyka wykładów Teoria kultury – etap I, obejmie podstawowe problemy, szkoły, nurty i tendencje kulturowe, które miały wpływ na rozumienie kultury i zjawisk kulturowych, od początków refleksji nad kulturą po postmodernistyczny zwrot.

Będzie to problematyka dotycząca takich kwestii jak np.:

Model kultury greckiej (źródła racjonalnej myśli Zachodu, cechy określające nowe myślenie, mythos vs. logos, znaczenie greckiej polis, pierwsi mędrcy, greckie kosmogonie)

Sposoby myślenia w perspektywie kulturowej (podejście dualistyczne odmienność myśli zachodniej i myśli prymitywnej, Lucien Lévy-Bruhl)

Język i myślenie o świecie (pismo i jego implikacje poznawcze, Jack Goody, język jako kreujący rzeczywistość, hipoteza Sapira-Whorfa)

Społeczne tworzenie rzeczywistości (Berger, Luckmann)

Nowoczesność, modernizm, Oświecenie

Giambattista Vico

Proces odczarowania świata (Max Weber)

Przejście od społeczeństwo tradycyjnego do postradycyjnego

Tradycja krytyki kultury i kontrkultura

Postmodernizm w sztuce

Postmodernizm (Richard Rorty, Zygmunt Bauman, Jean Francois Lyotard, Odo Marquard)

Tematyka ćwiczeń Teoria kultury – etap I, obejmie podstawowe problemy, które będą dyskutowane i przygotowywane przez studentów na podstawie wskazanej literatury.

Będzie to problematyka dotycząca takich kwestii jak np.:

Status teorii

Pojęcie kultury

Kultura a przemoc

Kultura jako gorset, maska, teatr

Kultura a gra i zabawa

Kultura a śmiech i karnawał

Wynalazek kultury, tradycja wynaleziona

Determinizmy w kulturze. Między naturalizmem a relatywizmem

W każdym cyklu ćwiczeń zostaną przedstawione konkretne problemy wraz z doborem literatury (patrz „Informacje o zajęciach w cyklu…”)

WYKŁAD:

Test pisemny z treści wykładów oraz zaliczenie lektur - po jednej z listy A i listy B lub, alternatywnie zamiast dwóch tamtych, tylko jednej z listy C. (Pozycje na liście C są w języku angielskim, więc ich lektura będzie bardziej czasochłonna)

Zaliczenie lektur składa się z:

a. Krótkiego sprawozdania z lektury w formie tekstu ciągłego lub konspektu w punktach (maksymalnie 3 strony). Oba sprawozdania należy oddać najpóźniej w dniu testu przed jego rozpoczęciem.

b. Rozmowy na temat wybranych lektury, która odbędzie po teście.

Sposób oceniania:

Ostateczna ocena obejmie zaliczeni obu lektur oraz wynik testu.

ĆWICZENIA:

Zaliczenie na podstawie aktywnego udziału w ćwiczeniach, realizacji zadań domowych (w tym przygotowywaniu się z zadanych tekstów) oraz napisanie w czasie trwania semestru kolokwium z lektur omawianych na zajęciach. Przewidywany termin kolokwium to pierwsza połowa grudnia.

Lista Lektur A:

Augé, Marc, Nie-miejsca: wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, tł. Roman Chymkowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.

Bauman Zygmunt, Życie na przemiał; przekł. Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.

Bauman Zygmunt, Płynna nowoczesność; przekł. Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.

Bauman Zygmunt, Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy; przekł. Stanisław Obirek, Kraków : Wydawnictwo WAM, 2006.

Carr Nicholas, Płytki umysł: jak internet wpływa na nasz mózg, tł. Katarzyna Rojek, Gliwice : Wydawnictwo Helion, 2013.

Collins, Harry M., Czy wszyscy jesteśmy ekspertami?; przekład Ewa Bińczyk i Janusz Grygieńć, Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

Collins, Harry M., Trevor Pinch, Golem czyli Co trzeba wiedzieć o nauce, tł. Anna Tanalska-Dulęba, Warszawa: "CiS", 1998.

Davis Mike, Planeta slumsów; przeł. Katarzyna Bielińska, Warszawa : Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2009.

Eribon, Didier, Powrót do Reims; przełożyła Maryna Ochab, Kraków : Wydawnictwo Karakter, 2019.

Eriksen Thomas Hylland, Tyrania chwili : szybko i wolno płynący czas w erze informacji; przeł. Grzegorz Sokół, Warszawa : Państ. Instytut Wydawniczy, 2004.

Gladwell Malcolm, Poza schematem: sekrety ludzi sukcesu; przeł. Rafał Śmietana, Kraków : Wydawnictwo Znak, 2010.

Gladwell Malcolm, Dawid i Goliat: jak skazani na niepowodzenie mogą pokonać gigantów; tł. Agnieszka Sobolewska, Kraków: Znak Litera Nova, 2014.

Harari Yuval Noah, Homo deus : krótka historia jutra, przełożył Michał Romanek, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 2019.

Leder Andrzej, Prześniona rewolucja: ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2014.

Lévi-Strauss, Claude, Smutek tropików; przeł. Aniela Steinsberg, Łódź : Wydawnictwo Opus, 1992.

Harris Marvin, Krowy, świnie, wojny i czarownice: zagadki kultury; przeł. z ang. Krystyna Szerer, Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 2007.

Mason, Paul, Skąd ten bunt?: nowe światowe rewolucje, przekł. Michał

Mnookin, Seth, Wirus paniki : historia kontrowersji wokół szczepionek i autyzmu, przełożyła Hanna Pustuła-Lewicka, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019.

Sutowski, Warszawa : Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013.

Suchanow, Klementyna, To jest wojna: kobiety, fundamentaliści i nowe średniowiecze; Warszawa : Wydawnictwo Agora, 2020.

Urbański Jarosław, Prekariat i nowa walka klas: przeobrażenia współczesnej klasy pracowniczej i jej form walki, Warszawa : Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2014

Urbański Jarosław, Społeczeństwo bez mięsa: socjologiczne i ekonomiczne uwarunkowania wegetarianizmu, Poznań : Wydawnictwo A+, 2016.

Wacquant Loic, Więzienia nędzy; przeł. i wstępem opatrzył Michał Kozłowski, Warszawa : Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2009.

Lista lektur B:

Barthes Roland, Mitologie; przeł. Adam Dziadek, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2008.

Bauman Zygmunt, Kultura jako praxis; tł. Jacek Konieczny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.

Dunn Elizabeth, Prywatyzując Polskę: o bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy; przeł. Przemysław Sadura, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.

Dyer-Witheford, Nick i Greig de Peuter, Gry imperium: globalny kapitalizm i gry wideo, tłum. K. Abriszewski, P. Gąska, A. Zabielski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.

Fisher Mark, Realizm kapitalistyczny: czy nie ma alternatywy?, tłum. Andrzej Karalus, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2020.

Foucault, Michel, Nadzorować i karać : narodziny więzienia; przełożył Tadeusz Komendant, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2020.

Geertz, Clifford, Wiedza lokalna : dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej; przekład Dorota Wolska, Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.

Graeber David, Dług: pierwsze pięć tysięcy lat, tłumaczenie Bartosz Kuźniarz, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.

Graeber, David, Praca bez sensu: teoria, przełożył Mikołaj Denderski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019.

Graeber David, Utopia regulaminów : o technologii, tępocie i ukrytych rozkoszach biurokracji, tłumaczenie Marek Jedliński, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2016.

Illouz, Eva, Dlaczego miłość rani : studium socjologiczne, przełożył Michał Filipczuk, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2016.

Illouz, Eva, Uczucia w dobie kapitalizmu, przełożył Zygmunt Simbierowicz, Warszawa : Oficyna Naukowa, 2010.

Ingold, Tim, Splatać otwarty świat : architektura, antropologia, design, tłum. Ewa Klekot i Dorota Wąsik, Kraków : Instytut Architektury, 2018.

Juul Jesper, A Casual Revolution. Reinventing Video Games and Their Players, MIT Press, Cambridge Mass., 2010.

Kotsko Adam, Why We Love Sociopaths. A Guide to Late Capitalist Television, Zero Books, 2012.

Kultura i hegemonia: antologia tekstów szkoły z Birmingham / red. i wybór Michał Wróblewski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.

Latour Bruno, Nadzieja Pandory: eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, tł. Krzysztof Abriszewski et al., Toruń : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.

Nagle Angela, Kill All Normies. Online Culture Wars from 4chan and Tumblr to Trum and the Alt-Right, Zero Books, 2017.

Nycz, Ryszard, Kultura jako czasownik : sondowanie nowej humanistyki, Warszawa : Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, 2017.

Rzeczy i ludzie: humanistyka wobec materialności / red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn : Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2008.

Said, Edward W., Orientalizm, przekład Monika Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2018.

Tamaki Saito, Beautiful Fighting Girl, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2011.

Wallerstein Immanuel, Analiza systemów-światów : wprowadzenie, przekł. Katarzyna Gawlicz i Marcin Starnawski, Warszawa: Dialog, 2007.

Wróblewski, Michał, Medykalizacja nadpobudliwości : od globalnego standardu do peryferyjnych praktyk, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas, 2018.

Žižek Slavoj, Przemoc: sześć spojrzeń z ukosa; przeł. Antoni Górny, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2010.

LISTA LEKTUR C:

Arluke Arnold, Just a Dog. Understanding Animal Cruelty and Ourselves, Temple University Press, Philadelphia, 2006.

Azuma Hiroki, Otaku. Japan’s Database Animals, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2009.

Dean Jodi, Blog Theory. Feedback and Capture in the Circuits of Drive, Polity Press, Cambridge, 2010.

De Castro Eduardo Viveiros, Cannibal Metaphysics. For a Post-Structural Anthropology, Univocal, Minneapolis, 2014.

Fisher, Mark, Postcapitalist Desire: The Final Lectures (edited and with an introduction by Matt Colquhoun). London: Repeater Books, 2020.

Galloway R. Alexander, Gaming. Essays on Algorythmic Culture, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2006.

Graeber David, Fragments of an Anarchist Anthropology, Prickly Paradigm Press, Chicago, 2004.

Holbraad Martin, Truth in Motion. The Recursive Anthropology of Cuban Divination, The University of Chicago Press, Chicago, London, 2012.

Kohn Eduardo, How Forests Think. Toward an Anthropology Beyond the Human, University of California Press, 2013.

McRobbie Angela, Be Creative. Making a Living in the New Culture Industries, Polity Press, Cambridge, 2016.

Patel Raj, Jason W. Moore, A History of the World in Seven Cheap Things. A Guide to Capitalism, Nature, and the Future of the Planet, University of California Press (2017).

Tsing Anna Lowenhaupt, An Ethnography of Global Connection, Princeton University Press, Princeton, Oxford, 2005.

Wark, McKenzie, Capital Is Dead: Is This Something Worse?, Verso, 2019.

Lista Lektur A:

Augé, Marc, Nie-miejsca: wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, tł. Roman Chymkowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.

Bauman Zygmunt, Życie na przemiał; przekł. Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.

Bauman Zygmunt, Płynna nowoczesność; przekł. Tomasz Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.

Bauman Zygmunt, Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy; przekł. Stanisław Obirek, Kraków : Wydawnictwo WAM, 2006.

Carr Nicholas, Płytki umysł: jak internet wpływa na nasz mózg, tł. Katarzyna Rojek, Gliwice : Wydawnictwo Helion, 2013.

Collins, Harry M., Czy wszyscy jesteśmy ekspertami?; przekład Ewa Bińczyk i Janusz Grygieńć, Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2018.

Collins, Harry M., Trevor Pinch, Golem czyli Co trzeba wiedzieć o nauce, tł. Anna Tanalska-Dulęba, Warszawa: "CiS", 1998.

Davis Mike, Planeta slumsów; przeł. Katarzyna Bielińska, Warszawa : Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2009.

Eribon, Didier, Powrót do Reims; przełożyła Maryna Ochab, Kraków : Wydawnictwo Karakter, 2019.

Eriksen Thomas Hylland, Tyrania chwili : szybko i wolno płynący czas w erze informacji; przeł. Grzegorz Sokół, Warszawa : Państ. Instytut Wydawniczy, 2004.

Gladwell Malcolm, Poza schematem: sekrety ludzi sukcesu; przeł. Rafał Śmietana, Kraków : Wydawnictwo Znak, 2010.

Gladwell Malcolm, Dawid i Goliat: jak skazani na niepowodzenie mogą pokonać gigantów; tł. Agnieszka Sobolewska, Kraków: Znak Litera Nova, 2014.

Harari Yuval Noah, Homo deus : krótka historia jutra, przełożył Michał Romanek, Kraków : Wydawnictwo Literackie, 2019.

Leder Andrzej, Prześniona rewolucja: ćwiczenie z logiki historycznej, Warszawa : Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2014.

Lévi-Strauss, Claude, Smutek tropików; przeł. Aniela Steinsberg, Łódź : Wydawnictwo Opus, 1992.

Harris Marvin, Krowy, świnie, wojny i czarownice: zagadki kultury; przeł. z ang. Krystyna Szerer, Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 2007.

Mason, Paul, Skąd ten bunt?: nowe światowe rewolucje, przekł. Michał Sutowski, Warszawa : Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013.

Mnookin, Seth, Wirus paniki : historia kontrowersji wokół szczepionek i autyzmu, przełożyła Hanna Pustuła-Lewicka, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2019.

Suchanow, Klementyna, To jest wojna: kobiety, fundamentaliści i nowe średniowiecze; Warszawa: Wydawnictwo Agora, 2020.

Urbański Jarosław, Prekariat i nowa walka klas: przeobrażenia współczesnej klasy pracowniczej i jej form walki, Warszawa : Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2014

Urbański Jarosław, Społeczeństwo bez mięsa: socjologiczne i ekonomiczne uwarunkowania wegetarianizmu, Poznań : Wydawnictwo A+, 2016.

Wacquant Loïc, Więzienia nędzy; przeł. i wstępem opatrzył Michał Kozłowski, Warszawa : Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2009.

Lista lektur B:

Barthes Roland, Mitologie; przeł. Adam Dziadek, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2008.

Bauman Zygmunt, Kultura jako praxis; tł. Jacek Konieczny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.

Dunn Elizabeth, Prywatyzując Polskę: o bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy; przeł. Przemysław Sadura, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2008.

Dyer-Witheford, Nick i Greig de Peuter, Gry imperium: globalny kapitalizm i gry wideo, tłum. K. Abriszewski, P. Gąska, A. Zabielski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019.

Fisher Mark, Realizm kapitalistyczny: czy nie ma alternatywy?, tłum. Andrzej Karalus, Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, 2020.

Foucault, Michel, Nadzorować i karać : narodziny więzienia; przełożył Tadeusz Komendant, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2020.

Geertz, Clifford, Wiedza lokalna : dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej; przekład Dorota Wolska, Kraków : Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.

Graeber David, Dług: pierwsze pięć tysięcy lat, tłumaczenie Bartosz Kuźniarz, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018.

Graeber, David, Praca bez sensu: teoria, przełożył Mikołaj Denderski, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2019.

Graeber David, Utopia regulaminów : o technologii, tępocie i ukrytych rozkoszach biurokracji, tłumaczenie Marek Jedliński, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2016.

Illouz, Eva, Dlaczego miłość rani : studium socjologiczne, przełożył Michał Filipczuk, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2016.

Illouz, Eva, Uczucia w dobie kapitalizmu, przełożył Zygmunt Simbierowicz, Warszawa : Oficyna Naukowa, 2010.

Ingold, Tim, Splatać otwarty świat : architektura, antropologia, design, tłum. Ewa Klekot i Dorota Wąsik, Kraków : Instytut Architektury, 2018.

Juul Jesper, A Casual Revolution. Reinventing Video Games and Their Players, MIT Press, Cambridge Mass., 2010.

Kotsko Adam, Why We Love Sociopaths. A Guide to Late Capitalist Television, Zero Books, 2012.

Kultura i hegemonia: antologia tekstów szkoły z Birmingham / red. i wybór Michał Wróblewski, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012.

Latour Bruno, Nadzieja Pandory: eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką, tł. Krzysztof Abriszewski et al., Toruń : Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013.

Nagle Angela, Kill All Normies. Online Culture Wars from 4chan and Tumblr to Trum and the Alt-Right, Zero Books, 2017.

Nycz, Ryszard, Kultura jako czasownik : sondowanie nowej humanistyki, Warszawa : Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, 2017.

Rzeczy i ludzie: humanistyka wobec materialności / red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn : Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2008.

Said, Edward W., Orientalizm, przekład Monika Wyrwas-Wiśniewska, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2018.

Tamaki Saito, Beautiful Fighting Girl, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2011.

Wallerstein Immanuel, Analiza systemów-światów : wprowadzenie, przekł. Katarzyna Gawlicz i Marcin Starnawski, Warszawa: Dialog, 2007.

Wróblewski, Michał, Medykalizacja nadpobudliwości : od globalnego standardu do peryferyjnych praktyk, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas, 2018.

Žižek Slavoj, Przemoc: sześć spojrzeń z ukosa; przeł. Antoni Górny, Warszawa : Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza, 2010.

LISTA LEKTUR C:

Arluke Arnold, Just a Dog. Understanding Animal Cruelty and Ourselves, Temple University Press, Philadelphia, 2006.

Azuma Hiroki, Otaku. Japan’s Database Animals, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2009.

Dean Jodi, Blog Theory. Feedback and Capture in the Circuits of Drive, Polity Press, Cambridge, 2010.

De Castro Eduardo Viveiros, Cannibal Metaphysics. For a Post-Structural Anthropology, Univocal, Minneapolis, 2014.

Fisher, Mark, Postcapitalist Desire: The Final Lectures (edited and with an introduction by Matt Colquhoun). London: Repeater Books, 2020.

Galloway R. Alexander, Gaming. Essays on Algorythmic Culture, University of Minnesota Press, Minneapolis, London, 2006.

Graeber David, Fragments of an Anarchist Anthropology, Prickly Paradigm Press, Chicago, 2004.

Holbraad Martin, Truth in Motion. The Recursive Anthropology of Cuban Divination, The University of Chicago Press, Chicago, London, 2012.

Kohn Eduardo, How Forests Think. Toward an Anthropology Beyond the Human, University of California Press, 2013.

McRobbie Angela, Be Creative. Making a Living in the New Culture Industries, Polity Press, Cambridge, 2016.

Patel Raj, Jason W. Moore, A History of the World in Seven Cheap Things. A Guide to Capitalism, Nature, and the Future of the Planet, University of California Press (2017).

Tsing Anna Lowenhaupt, An Ethnography of Global Connection, Princeton University Press, Princeton, Oxford, 2005.

Wark, McKenzie, Capital Is Dead: Is This Something Worse?, Verso, 2019.