Kultura społeczności tradycyjnych

Ciekawość świata i ludzi.

przedmiot obowiązkowy

Łączna liczba godzin pracy studenta: 65, w tym:

30 godzin - praca na zajęciach,

5 godzin - konsultacje,

15 godzin - praca własna studenta (przygotowanie pracy pisemnej).

1. Zna podstawową terminologię z zakresu kulturoznawstwa (szczególnie antropologii kultury) [K_W02].

2. Posiada podstawową wiedzę na temat miejsca kulturoznawstwa pośród nauk humanistycznych i rozumie jego interdyscyplinarny charakter [K_W05].

3. Zna wybrane zagadnienia związane z kulturami europejskimi i pozaeuropejskimi, a na tym tle - polskiej kultury tradycyjnej [K_W011].

1. Potrafi wyszukiwać i gromadzić informacje, wykorzystując różne źródła (drukowane i elektroniczne), prowadzić kwerendy, analizować, oceniać i selekcjonować zdobyty materiał [K_U01].

2. Samodzielnie zdobywa wiedzę związaną z kulturą i sztuką (jej historią i współczesnością), rozwija umiejętności badawcze, korzystając ze wskazówek opiekuna naukowego [K_U03].

3. Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi, paradygmatami badawczymi i pojęciami właściwymi dla kulturoznawstwa i nauk pokrewnych w sytuacjach zawodowych i profesjonalnych [K_U04].

4. potrafi rozpoznawać i porównywać ze sobą zjawiska kulturowe i teksty kultury pochodzące z różnych obszarów kulturowych z zastosowaniem odpowiednich metod [K_U05].

1. Identyfikuje i rozstrzyga dylematy metodologiczne i etyczne związane z prowadzeniem badań kulturowych [K_K07].

2. Docenia tradycję i dziedzictwo kulturowe ludzkości oraz wartość różnorodności kulturowej [K_K08].

3. Rozumie i akceptuje pluralizm kulturowy, różnorodność postaw światopoglądowych, konieczność tworzenia i odbioru dóbr kultury [K_K09].

4. Ma świadomość znaczenia zachowania dziedzictwa duchowego kultur świata [K_K05].

- opis
- opowiadanie
- pogadanka
- wykład informacyjny (konwencjonalny)
- wykład konwersatoryjny

- ćwiczeniowa
- klasyczna metoda problemowa

- metody rozwijające refleksyjne myślenie
- metody służące prezentacji treści

Zajęcia mają na celu zapoznanie słuchaczy z ogólnymi zagadnieniami związanymi z badaniem kultur tradycyjnych oraz wskazanie elementów współczesnej kultury masowej, które biorą swój początek w myśleniu i zachowaniach archaicznych. W semestrze zimowym poszczególne zagadnienia są ilustrowane w głównej mierze przykładami z tradycyjnych kultur typu ludowego - polskiej i europejskich.

Treści kształcenia:

1. Kultury tradycyjne - zagadnienia ogólne.

2. Podstawy światopoglądu tradycyjnego (czas i przestrzeń mityczna, mit, magia i jej odmiany, dualizm myślenia i jego zakorzenienie w sferze sacrum).

3. Specyfika tradycyjnego folkloru słownego (cechy i sposób istnienia folkloru, wybrane gatunki).

4. Wybrane obrzędy doroczne i rodzinne.

5. Z problematyki demonologii ludowej.

6. Kultura dawnych Słowian - etnogeneza, religia, mitologia.

Szczegółowe wskazówki bibliograficzne dotyczące zagadnień podejmowanych na zajęciach - podawane na bieżąco w trakcie konwersatoriów. Poniżej najważniejsze prace kierunkujące:

Bartmiński J., Folklor – język – poetyka, Wrocław 1990 [tu: Wstęp].

Eliade M., Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke, Warszawa 1996 i wyd. nast. [tu rozdz. poświęcone mitycznemu czasowi i przestrzeni].

Gieysztor A., Mitologia Słowian, Warszawa 2006 i wyd. nast. [tu: rozdz. V-VII].

Malinowski B., Mit w psychice człowieka pierwotnego, [w:] tegoż, Dzieła, t. 7, Mit, magia, religia, przeł. B. Leś, D. Praszałowicz, red. A.K. Paluch, Warszawa 1990.

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, pod red. Z. Staszczak, Warszawa 1987 [tu hasła: Emic/Etic, Etnos, Folklor, Kultura, Kultura ludowa, Ludy niepiśmienne, Magia, Mana, Mit, Obyczaj, Obrzęd, Tradycja].

Stomma L., Mit Alkmeny, „Etnografia Polski“, t. 20, 1976, z. 1.

Podstawą zaliczenia zajęć jest systematyczna obecność oraz przygotowanie wypowiedzi pisemnej na temat "swojego obcego", tzn. dostrzeganym w najbliższym otoczeniu przejawom obecności kategorii "obcego" stosowanym w odniesieniu do wybranych zjawisk, sytuacji lub grup.